ΙΣΑΑΚ ΣΥΡΟΥ: «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» - ΛΟΓΟΣ Η': ΠΕΡΙ ΛΕΠΤΗΣ ΤΑΞΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 46-48.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

 

Χάριτι Θεού προβαίνουμε στην ηλεκτρονική μεταφορά αποσπασματικών αναρτήσεων, από το πασίγνωστο έργο του αγίου αββά Ισαάκ του Σύρου «ΑΣΚΗΤΙΚΑ», από φωτοτυπική ανατύπωση του 1871, που επιμελήθηκαν οι εκδόσεις «Ρηγοπούλου». Το βιβλίο μπορεί να αναγνωσθεί στο διαδίκτυο σε μορφή PDF, ωστόσο θεωρήσαμε, πως για την αποτελεσματικότερη ανάγνωσή του, θα ήταν, ίσως, καλύτερα να αναγνωσθεί σε τακτικές αποσπασματικές αναρτήσεις, ίσως για να γίνει πιο κατανοήσιμο.  Τα «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» ήταν και το βιβλίο που συνιστούσε συνεχώς και επιμόνως ο αγαπημένος μας Γέροντας Ιερώνυμος της Αίγινας, λέγοντας: «Να διαβάζετε καθημερινά τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο. Εγώ πολύ ωφελήθηκα από αυτά που γράφει. Ένα μικρό κομμάτι κάθε μέρα...». Ο όσιος καταγόταν από γονείς Σύρους. Γεννήθηκε στη Νινευΐ της Μεσοποταμίας ή κατά τη γνώμη άλλων κοντά στην Έδεσσα της Συρίας. Ενώ ήταν στο απόγειο της νεότητός του, άφησε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε μαζί με τον αδελφό του σε ένα κοινόβιο της περιοχής. Εκεί φόρεσε το αγγελικό σχήμα του μοναχού και ασκήθηκε με κοπιώδεις αγώνες στις αρετές της μοναχικής ζωής. Αργότερα, πλέον ώριμος πνευματικά, αποχώρησε σε ένα ερημικό και ήσυχο μέρος, όπου κατοίκησε μόνος με μόνο τον Θεό. Επιδόθηκε με ζήλο στη νοερή προσευχή και αξιώθηκε από το Θεό μεγάλων χαρισμάτων. Στα κείμενά του σημειώνει πως για μεγάλο χρονικό διάστημα δέχθηκε πολλούς πειρασμούς στο ερημητήριό του και πληγές από τα πονηρά πνεύματα, αλλά πάντοτε με τη βοήθεια της θείας Χάριτος τα υπερκερούσε και ενδυνάμωνε πνευματικά και ψυχικά.  Ο «Ευεργετινός» είναι γεμάτος από αποσπάσματα των Λόγων του. Σ' αυτόν άλλωστε παραπέμπει ο Όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός στα έργα του, που δημοσιεύονται στην «Φιλοκαλία», ο 'Οσιος Νικηφόρος ο Μονάζων, διδάσκαλος του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, ο οποίος συνιστά στους Ησυχαστές την μελέτη των Λόγων του. Ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς άλλωστε σημειώνει: «...καρπόν της προσευχής ο 'Αγιος Ισαάκ προσηγόρευσε τον φωτισμόν· φησί γαρ [ο ῞Αγιος Ισαάκ], «καθαρότης εστί νοός, εφ' η διαυγάζει εν τω καιρώ της προσευχής το φως της Αγίας Τριάδος· και τότε ο νους υπεράνω της προσευχής γίνεται και ου δεί καλείν ταύτην προσευχήν, αλλά τοκετόν της καθαράς προσευχής, της διά του Πνεύματος καταπεμπομένης» και πάλι «προσευχή εστί καθαρότης νοός, ήτις μόνη εκ του φωτός της Αγίας Τριάδος μετ' εκπλήξεως τέμνεται...». Ευχόμαστε στους αναγνώστες μας την καλή και εποικοδομητική ανάγνωση, προς πνευματική τέρψη και καρποφορία των λόγων που δίδαξε ο ουρανοπολίτης αυτός, παραδομένος πλήρως στον Θεό, ερημίτης.

Γ. Δ.

ΛΟΓΟΣ Η': ΠΕΡΙ ΛΕΠΤΗΣ ΤΑΞΕΩΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ

Πρόσεχε πάντοτε εις εαυτόν, ω αγαπητέ αδελφέ, και παρατήρει ακριβώς εις την εξακολούθησιν των πνευματικών σου έργων τας θλίψεις, αίτινες σοι απαντώσι, και τον τόπον της ερήμου, όπου κατοικείς'
προσέτι και την λεπτότητα του νοός σου μετά της δριμύτητος της γνώσεώς σου, και το μήκος το πολύ της ησυχίας σου μετά των πολλών πειρασμών, οι οποίοι πέμπονται παρά Θεού, του αληθινού ιατρού προς υγείαν της ψυχής σου, πότε μεν διά των δαιμόνων, πότε δε διά των σωματικών ασθενειών και κόπων'

και άλλοτε μεν διά του φόβου των νοημάτων της ψυχής σου, των προερχομένων από λυπηράς ενθυμήσεις, αίτινες μέλλουσι να συμβώσιν εις τα όργανα της ζωής σου' άλλοτε δε διά της ιλαράς και περιφρουρημένης σε θείας χάριτος, και των γλυκών δακρύων, και της πνευματικής χαράς, μετά των λοιπών, ίνα μη εκτείνω τον λόγον, απαριθμών άπαντα. Παρατήρει, λέγω, εάν δι' όλων τούτων βλέπης, ότι αι ψυχικαί σου πληγαί εθεραπεύθησαν ακριβώς, όπερ εστίν, άρα γε τα πάυη σου ήρξαντο να εξασθενώσι; Προσδιόρισον σημείον, και γενόμενος εις εαυτόν, ίδε, ποία μεν πάθη βλέπεις, ότι ησθένησαν εις τον εαυτόν σου, και τίνα εξ' αυτών εξέλειπον και απεμακρύνθησαν παντελώς από σου, και τίνα εξ' αυτών ήρξαντο να σιωπώσιν ως εκ της υγείας της ψυχής σου, και όχι από την απομάκρυνσιν των αιτιών, από τας οποίας φοβείσαι, και τα οποία έμαθον να εξουσιάζωνται υπό του νοός σου. Παρατήρει δε προσέτι εις εαυτόν, εάν βλέπης καθαρώς, ότι εντός της σήψεως της ψυχικής σου πληγής ήρξατο ν' ανέρχηται ζώσα σάρξ, όπερ υπάρχει σημείον της ψυχικής ειρήνης, επομένως και ποία των παθών σου μετά σπουδής σε παραβιάζουσι, και εις ποίαν περίστασιν' και εάν αυτά ήναι εκ των σωματικών παθών, ή ψυχικών, ή των συνθέτων και συμμίκτων' και εάν ησθένησαν εις την ενθύμησίν σου, και κινούνται αφανώς και αδυνάτως, ή διεγείρονται ισχυρώς κατά της ψυχής σου' και πάλιν, εάν αναφανδόν και μετ' εξουσίας διεγείρονται, ή μετά υπούλου τρόπου' και εάν ο νους σου προσέχη εις αυτά ως βασιλεύς, όστις εξουσιάζει τας αισθήσεις σου' και, όταν αυτά φανώσι και κινώσι πόλεμον, εάν ο νους πολεμή κατ' αυτών, και διά της δυνάμεως αυτού εξασθενή αυτά, ή παραβλέπη και καταφρονή αυτά' και ποία μεν παλαιά πάθη εξαλείφθησαν, και ποία νέα ανεφάνησαν. Παρατήρει δε, εάν και αυτά τα νέα πάθη κινούνται διά της φαντασίας και της ενθυμήσεως, ή χωρίς πάθους ενθυμήσεως, ή και εις την ενθύμησιν χωρίς πάθος και λογισμούς και ερεθισμόν' και εκ τούτων πάλιν δύνασαι να γνωρίσης την κατάστασιν της ψυχής σου, εις ποίαν στάσιν ευρίσκεται. Και εάν μεν τα παλαιά πάθη σ' ενοχλώσι, δεν εξηλείφθησαν εισέτι παντελώς' επειδή ευρίσκεται ακόμη γών εις την ψυχήν, καν αύτη δεικνύη κατ' αυτών ανδρείαν και δύναμιν' τα δε νέα πάθη πάλιν ευρίσκονται εις ενέργειαν' και καθώς λέγει η γραφή διά τον Δαβίδ, ότι εκάθισεν εις τον οίκον αυτού, και ανέπαυσεν αυτόν ο Θεός εκ πάντων των εχθρών αυτού, των περί αυτόν. Και αυτά τα οποία σοι λέγω, μη εννοήσης δι' εν μόνον πάθος, αλλά μεταξύ των φυσικών παθών της επιθυμίας και του θυμού εννόησον και το πάθος της φιλοδοξίας, ήτις ζωγραφίζει'

ΠΙΝΑΞ ΤΩΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΛΟΓΟΙ:

Α'. Περί αποταγής και μοναχικής πολιτείας
Β'. Περί απαρνήσεως κόσμου και αποχής της προς τους ανθρώπους παρρησίας
Γ'. Περί αναχωρήσεως, και ότι δεν πρέπει να δειλιώμεν και να φοβώμεθα, αλλά να στηρίζωμεν την καρδίαν εις την προς Θεόν πεποίθησιν, και να έχωμεν θάρρος και αδίστακτον πίστιν, ως έχοντες φρουρόν και φύλακα τον Θεόν
Δ'. Περί του πόθου του κόσμου
Ε'. Περί του απομακρύνεσθαι εκ του κόσμου, και εξ όλων, όσα θολώνουσι και σκοτίζουσι τον νουν
ς'. Περί της ωφελείας της προερχομένης εκ της φυγής του κόσμου
Ζ'. Περί τάξεως και καταστάσεως των αρχαρίων, και όσα άλλα ανήκουσιν εις αυτούς
Η'. Περί λεπτής τάξεως της διακρίσεως
Θ'. Περί τάξεως της μοναχικής πολιτείας συντομίας τε και διαφοράς και πώς, και τίνι τρόπω γεννώνται αι αρεταί η μία από την άλλην
Ι'. Περί του δια τίνος τρόπου φυλάττεται το κάλλος της μοναχικής πολιτείας, και τις είναι ο τρόπος της δοξολογίας του Θεού
ΙΑ'. Περί του ότι δεν πρέπει ο δούλος του Θεού, όστις επτώχευσεν από τα του κόσμου, και εξήλθεν εις αναζήτησιν του Θεού, επειδή δεν έφθασεν εις την επίγνωσιν της αληθείας, να φοβηθή και να παύση πλέον από την αναζήτησιν του Θεού, και να ψυχράνη την θέρμην αυτού, την γεννωμένην από τον θείον πόθον και την έρευναν των θείων μυστηρίων, από τα οποία αίτια του φόβου αυτού συμβαίνει να ταράττηται ο νους δια της ενθυμήσεως των παθών
ΙΒ'. Περί του πώς οφείλει να κάθηται ο διακριτικός εις την ησυχίαν
ΙΓ'. Περί του ότι είναι ωφέλιμος εις τους ησυχαστάς η αργία από τας φροντίδας, και επιζήμιος η είσοδος και η έξοδος εκ του κελλίου αυτών
ΙΔ'. Περί αλλαγής και τροπής, της γινομένης εις τους οδεύοντας την οδόν της ησυχίας, ήτις είναι ωρισμένη υπό του Θεού
ΙΕ'. Περί των ησυχαστών, πότε άρχονται να γνωρίζωσι, που έφθασαν δια των πνευματικών αυτών κόπων, πλέοντες την απέραντον θάλασσαν της ησυχαστικής ζωής, και πότε δύνανται να ελπίσωσιν ολίγον, ότι οι κόποι αυτών ήρχισαν να δίδωσιν εις αυτούς καρπούς
Ις'. Περί των τρόπων των αρετών
ΙΖ'. Περί ερμηνείας των τρόπων της αρετής, και ποία είναι η δύναμις και η διαφορά εκάστου
ΙΗ'. Περί του πόσον γίνεται το μέτρον της γνώσεως, και τα μέτρα τα περί της πίστεως
ΙΘ'. Περί πίστεως και ταπεινοφροσύνης
Κ'. Περί του, πόσην τιμήν έχει η ταπεινοφροσύνη, και πόσον ο βαθμός αυτής είναι ανώτερος [...]

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 40-42.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»