ΙΣΑΑΚ ΣΥΡΟΥ: «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» - ΛΟΓΟΣ ΙΣΤ'': ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΤΡΟΠΩΝ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 71-73.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

 

Χάριτι Θεού προβαίνουμε στην ηλεκτρονική μεταφορά αποσπασματικών αναρτήσεων, από το πασίγνωστο έργο του αγίου αββά Ισαάκ του Σύρου «ΑΣΚΗΤΙΚΑ», από φωτοτυπική ανατύπωση του 1871, που επιμελήθηκαν οι εκδόσεις «Ρηγοπούλου». Το βιβλίο μπορεί να αναγνωσθεί στο διαδίκτυο σε μορφή PDF, ωστόσο θεωρήσαμε, πως για την αποτελεσματικότερη ανάγνωσή του, θα ήταν, ίσως, καλύτερα να αναγνωσθεί σε τακτικές αποσπασματικές αναρτήσεις, ίσως για να γίνει πιο κατανοήσιμο.  Τα «ΑΣΚΗΤΙΚΑ» ήταν και το βιβλίο που συνιστούσε συνεχώς και επιμόνως ο αγαπημένος μας Γέροντας Ιερώνυμος της Αίγινας, λέγοντας: «Να διαβάζετε καθημερινά τον άγιο Ισαάκ τον Σύρο. Εγώ πολύ ωφελήθηκα από αυτά που γράφει. Ένα μικρό κομμάτι κάθε μέρα...». Ο όσιος καταγόταν από γονείς Σύρους. Γεννήθηκε στη Νινευΐ της Μεσοποταμίας ή κατά τη γνώμη άλλων κοντά στην Έδεσσα της Συρίας. Ενώ ήταν στο απόγειο της νεότητός του, άφησε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε μαζί με τον αδελφό του σε ένα κοινόβιο της περιοχής. Εκεί φόρεσε το αγγελικό σχήμα του μοναχού και ασκήθηκε με κοπιώδεις αγώνες στις αρετές της μοναχικής ζωής. Αργότερα, πλέον ώριμος πνευματικά, αποχώρησε σε ένα ερημικό και ήσυχο μέρος, όπου κατοίκησε μόνος με μόνο τον Θεό. Επιδόθηκε με ζήλο στη νοερή προσευχή και αξιώθηκε από το Θεό μεγάλων χαρισμάτων. Στα κείμενά του σημειώνει πως για μεγάλο χρονικό διάστημα δέχθηκε πολλούς πειρασμούς στο ερημητήριό του και πληγές από τα πονηρά πνεύματα, αλλά πάντοτε με τη βοήθεια της θείας Χάριτος τα υπερκερούσε και ενδυνάμωνε πνευματικά και ψυχικά.  Ο «Ευεργετινός» είναι γεμάτος από αποσπάσματα των Λόγων του. Σ' αυτόν άλλωστε παραπέμπει ο Όσιος Πέτρος ο Δαμασκηνός στα έργα του, που δημοσιεύονται στην «Φιλοκαλία», ο 'Οσιος Νικηφόρος ο Μονάζων, διδάσκαλος του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης, ο οποίος συνιστά στους Ησυχαστές την μελέτη των Λόγων του. Ο 'Αγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς άλλωστε σημειώνει: «...καρπόν της προσευχής ο 'Αγιος Ισαάκ προσηγόρευσε τον φωτισμόν· φησί γαρ [ο ῞Αγιος Ισαάκ], «καθαρότης εστί νοός, εφ' η διαυγάζει εν τω καιρώ της προσευχής το φως της Αγίας Τριάδος· και τότε ο νους υπεράνω της προσευχής γίνεται και ου δεί καλείν ταύτην προσευχήν, αλλά τοκετόν της καθαράς προσευχής, της διά του Πνεύματος καταπεμπομένης» και πάλι «προσευχή εστί καθαρότης νοός, ήτις μόνη εκ του φωτός της Αγίας Τριάδος μετ' εκπλήξεως τέμνεται...». Ευχόμαστε στους αναγνώστες μας την καλή και εποικοδομητική ανάγνωση, προς πνευματική τέρψη και καρποφορία των λόγων που δίδαξε ο ουρανοπολίτης αυτός, παραδομένος πλήρως στον Θεό, ερημίτης.

Γ. Δ.

ΛΟΓΟΣ ΙΣΤ'': ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΤΡΟΠΩΝ ΤΩΝ ΑΡΕΤΩΝ

Η ΑΣΚΗΣΙΣ των αρετών είναι μήτηρ του αγιασμού, εκ του οποίου γεννάται η πρώτη γεύσις εις το να καταλαμβάνη τις τα μυστήρια του Χριστού, ήτις και η πρώτη τάξις της επιγνώσεως του αγίου Πνεύματος ονομάζεται. Μη τυχόν πλανήση τις εαυτόν, και φαντασθή τα μυστήρια του Χριστού διά μαντείας' καθότι η ψυχή, η μεμολυσμένη από σαρκικά πάθη, δεν ανέρχεται εις την καθαράν βασιλείαν του Θεού, ουδέ ενούται μετά του πνεύματος των αγίων. Λάμπρυνον το κάλλος της σωφροσύνης σου δια των δακρύων, διά των νηστειών και της κατά μόνας ησυχίας'

διότι η μικρά θλίψις και στενοχωρία, η γινομένη διά την αγάπην του Θεού, είναι ανωτέρα μεγάλου έργου, γενομένου άνευ θλίψεως' καθότι η θεληματική θλίψις και στενοχωρία ανατέλλει διά της αγάπης την δοκιμασίαν της πίστεως' το δε έργον, το γινόμενον μετά αναπαύσεως, εκτελείται εκ του κόρου της συνειδήσεως' διά τούτο εν θλίψεσιν εδοκιμάσθησαν οι άγιοι εις την αγάπην του Χριστού, και όχι διά των αναπαύσεων'

επειδή το έργον, το γινόμενον άνευ κόπου, είναι η αρετή των κοσμικών, οίτινες πράττουσι την ελεημοσύνην εκ των έξω και σωματικών πραγμάτων, χωρίς να ωφεληθώσι. Συ όμως, ω αγωνιστά και μιμητά του πάθους του Χριστού, αγωνίζου έσωθεν, ίνα αξιωθής να γευθής την δόξαν του Χριστού' διότι εάν πάσχωμεν μετ' αυτού, θέλομεν και συνδοξασθή' δεν συνδοξάζεται δε ο νους μετά του Ιησού Χριστού, εάν δεν πάσχη, το σώμα διά τον Χριστόν. 

Όστις λοιπόν καταφρονεί την ανθρωπίνην δόξαν, αξιούται της δόξης του Θεού, και δοξάζεται το σώμα μετά της ψυχής αυτού' διότι δόξα του σώματος είναι η μετ' ευλαβείας προς τον Θεόν υποταγή, δόξα δε του νοός είναι η περί των μυστηρίων του Θεού αληθής θεωρία' η αληθής υποταγή υπάρχει διπλή, γίνεται και διά των σωματικών έργων, και διά των ονειδισμών και καταφρονήσεων.

Όταν λοιπόν πάσχη το σώμα, συμπάσχει μετ' αυτού και η καρδία. Εάν δεν έχης ορθήν γνώσιν περί Θεού, δεν είναι δυνατόν να κινηθή εις σε η αγάπη αυτού' και δεν δύνασαι ν' αγαπήσης τον Θεόν, εάν δεν ίδης αυτόν' το δε να ίδης τον Θεόν, είναι αυτό, το να έχης περί αυτού ορθήν γνώσιν' διότι δεν προηγείται η θεωρία του Θεού της γνώσεως αυτού.

Αξίωσόν με, να σε γνωρίσω και να σε αγαπήσω, όχι με γνώρισιν, ήτις γίνεται εκ της γυμνάσεως διά του μετεωρισμού του νοός μου' αλλ' αξίωσόν με εκείνης της γνώσεως, διά της οποίας βλέπων σε ο νους, δοξάζει την άκτιστον και θείαν σου φύσιν διά της θεωρίας, ήτις αφαιρεί την αίσθησιν του κόσμου από την διάνοιαν. Αξίωσόν με να υψωθώ από την θεωρίαν του παναγίου σου θελήματος, ήτις γεννά θεωρίας, και να σε ίδω εν τη βία του δεσμού του σταυρού εις το δεύτερον μέρος της σταυρώσεως του νου, όστις παύει εκουσίως από τας ενεργείας των νοημάτων αυτού διά της διηνεκούς και υπερφυσικής σου θεωρίας. 

Θες εις την καρδίαν μου αύξησιν της αγάπης σου, ίνα έλθω εκ τούτου του κόσμου οπίσω του έρωτος της αγάπης σου. Κίνησον εις εμέ της ακατανόητόν σου ταπείνωσιν, μετά της οποίας συνανεστράφης εις τούτον τον κόσμον εν τω καλύματι της σαρκός, όπερ εφόρεσας εκ των ημετέρων μελών διά της αγίας Παρθένου, ίνα διά ταύτης της αδιαλείπτου ενθυμήσεως δεχθώ μετά ηδονής την ταπείνωσιν της φύσεώς μου.

Δύο υπάρχουσι τρόποι, ίνα διά της απονεκρώσεως του κόσμου ανέλθη τις εις τον σταυρόν' ο μεν εις είναι, η σταύρωσις του σώματος διά των αγώνων της πρακτικής αρετής' ο δε άλλος, το ν' ανέλθη τις εις θεωρίαν διά του νοός αυτού'

και ο μεν πρώτος γίνεται διά της ελευθερίας των παθών, ο δε δεύτερος εκ της ενεργείας του αγίου Πνεύματος. Δεν υποτάσσεται ο νους εις τον Θεόν, εάν το σώμα δεν υποταγή πρώτον εις τον νουν.

η βασιλεία του νοός είναι η σταύρωσις του σώματος, και δεν υποτάσσεται ο νους εις τον Θεόν, εάν δεν υποταγή το αυτεξούσιον εις το λογικόν. Δύσκολον είναι το να παραδώση τις τα υψηλά νοήματα εις εκείνον, όστις υπάρχει νήπιος κατά την πνευματικήν ηλικίαν' αλοίμονον, λέγει, εις την πόλιν εκείνην, της οποίας ο βασιλεύς είναι νέος. Όστις υποτάξει εαυτόν εις τον Θεόν, ευρίσκεται πλησίον του να υποταγώσιν εις αυτόν τα πάντα.

Όστις εγνώρισεν εαυτόν, εις αυτόν δίδεται η γνώσις όλων των πραγμάτων' διότι το να γνωρίση τις εαυτόν, υπάρχει η τελειότης των γνώσεων όλων των πραγμάτων. Διά της υποταγής της ψυχής σου θέλουσιν υποταχθή εις σε τα πάντα' καθ' ον καιρόν βασιλεύει η ταπείνωσις εις την πολιτείαν σου, υποτάσσεται εις σε η ψυχή σου, και μετ' αυτής θέλουσιν υποταχθή εις σε τα πάντα'

διότι γεννάται παρά Θεού εις την καρδίαν η ειρήνη' εφ' όσον δε ευρίσκεσαι εκτός ταύτης της ειρήνης, όχι μόνον τα πάθη θέλουσί σε κυριεύσει, αλλλά και εκ των διαφόρων περιστατικών θέλεις καταδιωχθή. Αληθώς, Κύριε, εάν δεν ταπεινωθώμεν ημείς, δεν θέλεις παύσει από του να μας ταπεινώσης συ. Η αληθής ταπείνωσις είναι γέννημα της γνώσεως, και η αληθής γνώσις είναι γέννημα των πειρασμών.

ΠΙΝΑΞ ΤΩΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΛΟΓΟΙ:

Α'. Περί αποταγής και μοναχικής πολιτείας
Β'. Περί απαρνήσεως κόσμου και αποχής της προς τους ανθρώπους παρρησίας
Γ'. Περί αναχωρήσεως, και ότι δεν πρέπει να δειλιώμεν και να φοβώμεθα, αλλά να στηρίζωμεν την καρδίαν εις την προς Θεόν πεποίθησιν, και να έχωμεν θάρρος και αδίστακτον πίστιν, ως έχοντες φρουρόν και φύλακα τον Θεόν
Δ'. Περί του πόθου του κόσμου
Ε'. Περί του απομακρύνεσθαι εκ του κόσμου, και εξ όλων, όσα θολώνουσι και σκοτίζουσι τον νουν
ς'. Περί της ωφελείας της προερχομένης εκ της φυγής του κόσμου
Ζ'. Περί τάξεως και καταστάσεως των αρχαρίων, και όσα άλλα ανήκουσιν εις αυτούς
Η'. Περί λεπτής τάξεως της διακρίσεως
Θ'. Περί τάξεως της μοναχικής πολιτείας συντομίας τε και διαφοράς και πώς, και τίνι τρόπω γεννώνται αι αρεταί η μία από την άλλην
Ι'. Περί του δια τίνος τρόπου φυλάττεται το κάλλος της μοναχικής πολιτείας, και τις είναι ο τρόπος της δοξολογίας του Θεού
ΙΑ'. Περί του ότι δεν πρέπει ο δούλος του Θεού, όστις επτώχευσεν από τα του κόσμου, και εξήλθεν εις αναζήτησιν του Θεού, επειδή δεν έφθασεν εις την επίγνωσιν της αληθείας, να φοβηθή και να παύση πλέον από την αναζήτησιν του Θεού, και να ψυχράνη την θέρμην αυτού, την γεννωμένην από τον θείον πόθον και την έρευναν των θείων μυστηρίων, από τα οποία αίτια του φόβου αυτού συμβαίνει να ταράττηται ο νους δια της ενθυμήσεως των παθών
ΙΒ'. Περί του πώς οφείλει να κάθηται ο διακριτικός εις την ησυχίαν
ΙΓ'. Περί του ότι είναι ωφέλιμος εις τους ησυχαστάς η αργία από τας φροντίδας, και επιζήμιος η είσοδος και η έξοδος εκ του κελλίου αυτών
ΙΔ'. Περί αλλαγής και τροπής, της γινομένης εις τους οδεύοντας την οδόν της ησυχίας, ήτις είναι ωρισμένη υπό του Θεού
ΙΕ'. Περί των ησυχαστών, πότε άρχονται να γνωρίζωσι, που έφθασαν δια των πνευματικών αυτών κόπων, πλέοντες την απέραντον θάλασσαν της ησυχαστικής ζωής, και πότε δύνανται να ελπίσωσιν ολίγον, ότι οι κόποι αυτών ήρχισαν να δίδωσιν εις αυτούς καρπούς
Ις'. Περί των τρόπων των αρετών
ΙΖ'. Περί ερμηνείας των τρόπων της αρετής, και ποία είναι η δύναμις και η διαφορά εκάστου
ΙΗ'. Περί του πόσον γίνεται το μέτρον της γνώσεως, και τα μέτρα τα περί της πίστεως
ΙΘ'. Περί πίστεως και ταπεινοφροσύνης
Κ'. Περί του, πόσην τιμήν έχει η ταπεινοφροσύνη, και πόσον ο βαθμός αυτής είναι ανώτερος [...]

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του αγίου Ισαάκ του Σύρου:
«Ασκητικά»
εκδόσεις «Μαρίας Β. Ρηγοπούλου», Θεσσαλονίκη 2011, σελ. 71-73.
Φωτοτυπική ανατύπωσις της εκδόσεως 1871.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»