ΤΟ «ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ»: «ΠΑΤΕΡ: ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ ΕΧΕΙ ΑΥΤΙΣΜΟ!»

 

Ένα αναπάντεχο γεγονός που συνέβη, πριν τρία χρόνια περίπου, σε εξωκκλήσι της Αττικής, ήταν στην κυριολεξία «μπουνιά στο στομάχι», πνευματική θραύση της πάντα βεβαίως ορθής και γρανιτένιας κρίσης μας, πυροβολισμός εξ' επαφής στην ακαθήλωτη και  φιλάρεσκη μεγαλοπρέπειά μας! Στη βάπτιση του παιδιού συγγενικού προσώπου που έγινε υπαίθρια μπροστά από μία μικρή εκκλησία, είχαν μαζευτεί συγγενείς και φίλοι του ζευγαριού. Κάποια μικρά παιδιά -ανέμελα- έπαιζαν πιο πέρα, χωρίς να εμποδίζουν με τις φωνές τους τη τέλεση του μυστηρίου. Ανάμεσα σ' αυτά ήταν κι ένα μικρό αγοράκι πέντε - έξι χρονών, χαρούμενο και ξέγνιαστο που έτρεχε πέρα - δώθε, που, ωστόσο, όμως η φωνή που έβγαζε ήταν πράγματι δυνατή. Βλέπαμε τον πατέρα του, ο οποίος έτρεχε συνεχώς από πίσω του με μία διακριτικότητα και πράγματι ακάματη προσοχή να το συνοδεύει, όπου εκείνο κατευθυνόταν. Η ακολουθία είχε φτάσει στο τέλος της και ο νεότατος ιερέας πήρε κοντά του το μικρόφωνο προκειμένου να βγάλει έναν κατηχητικό και ευχετήριο λόγο. Αλλά, εις μάτιν... Η φωνή του παιδιού -προφανώς- τον ενοχλούσε, έκανε προσπάθειες να ολοκληρώνει το λόγο του, όσο καλύτερα μπορούσε, αλλά.. Αναψοκοκκινισμένος και προφανώς θυμωμένος απευθύνθηκε στον κόσμο που παρίστατο, λέγοντας: «Μα καλά, δεν υπάρχουν γονείς να μαζέψουν αυτό το παιδί;...». Τότε, ακούστηκε η αδύναμη και κάπως λυπημένη φωνή του πατέρα του παιδιού, που απευθυνόμενος στον ιερέα, του είπε: «Πάτερ: το παιδί μου έχει αυτισμό! Δεν μπορώ να το κάνω να σωπάσει, γιατί και αυτό δεν μπορεί... Χαίρεται όμως πολύ που βλέπει κόσμο και με το δικό του τρόπο προσπαθεί να συμμετέχει στη χαρά...!». Ο ιερέας, μετά απ' αυτό, σχεδόν χαμένος και έντρομος, είπε το «Δι' ευχών» και η ακολουθία τέλειωσε! Αυτό το γεγονός, το καταγράφουμε μόνο και μόνο ως Χριστολογική υπενθύμιση για όλους εμάς που πολλές φορές ηδονιζόμαστε ακραιφνώς στη λαγνεία του λόγου μας, στην αλαζονία της θέσης μας και φυσικά στην Αποκλειστικότητα της αυτοδιαχείρισης του λόγου μας! «Προσήλθον οι μαθηταί τω Ιησού λέγοντες: τίς άρα μείζων εστίν εν τη βασιλεία των ουρανών; και προσκαλεσάμενος ο Ιησούς παιδίον, έστησεν αυτό εν μέσω αυτών και είπεν: αμήν λέγω υμίν, εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών. Όστις ουν ταπεινώση εαυτόν ως το παιδίον τούτο, ούτος εστίν ο μείζων εν τη βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 18, 1-4).

Γιώργος  Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΝΑΣΛΙΜΗΣ (1910-1973)

Ἐπὶ τῇ συμπληρώσει 50 ἐτῶν ἀπὸ τῆς μακαρίας Κοιμήσεώς του

Ὁ Ἐπίσκοπος Μαγνησίας Χρυσόστομος, κατὰ κόσμον Χρῆστος Νασλίμης, γεννήθηκε στὸν Βόλο τὸ ἔτος 1910. Οἱ γονεῖς του, Ἐμμανουὴλ καὶ Εὐαγγελία, ἐκοιμήθησαν νωρὶς ὅταν αὐτὸς ἦταν τριῶν ἤ πέντε ἐτῶν, καὶ τὴν ἀνατροφὴ τοῦ ὀρφανοῦ ἀνέλαβε ἡ εὐσεβὴς θεία του Γλυκερία, μία ἀφιερωμένη ψυχὴ ποὺ ζοῦσε στὸν κόσμο, στὸν συνοικισμὸ Παλαιῶν.

Αὐτὴ μετέδωσε στὸν μικρὸ Χρῆστο τὰ πρῶτα σπέρματα τῆς εὐσεβείας, τοῦ φόβου τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς τιμιότητος καὶ ἐργατικότητος. Ὅμως, ἡ θετὴ μητέρα τοῦ Χρήστου ἐκοιμήθη ὅταν αὐτὸς εἶχε φθάσει στὴν ἐφηβεία. Παρὰ τὴν δεύτερη ὀρφάνια του, αὐτὸς ὡς φιλομαθὴς καὶ θαρραλέος περάτωσε τὴν ἐκπαίδευσή του καὶ φοίτησε σὲ Ἐμπορικὴ Σχολή, ἐργαζόμενος παραλλήλως σὲ παραγγελιοδοχικὰ γραφεῖα τοῦ Βόλου, καὶ τελειοποιούμενος στὴν γνώση τῆς ἀγγλικῆς καὶ γαλλικῆς γλώσσης. Σὲ ἡλικία 18 ἐτῶν βρῆκε νέα ψυχομητέρα, τὴν κα Ἀσπασία, ἡ ὁποία πρόσφατα τότε εἶχε χάσει τὸν μονάκριβο γυιό της καὶ τελικὰ ἐκοιμήθη τὸ 1952 ὡς Μοναχὴ Ἐλευθερία.

Τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, περὶ τὰ 1930, ὁ Χρῆστος Νασλίμης συνδέθηκε μὲ τὴν δημιουργηθεῖσα Ἐνορία τοῦ Πατρίου Ἡμερολογίου στὸν Βόλο, πρὸς τιμὴν τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καὶ συνέγραψε μάλιστα Πραγματεία περὶ Ἐκκλησιαστικοῦ Ἡμερολογίου. Ἔκτοτε ἀφιέρωσε ὅλη του τὴν ζωὴ στὴν Ἐκκλησία καὶ μάλιστα στοὺς Γνησίους Ὀρθοδόξους Χριστιανούς, τοὺς ὁποίους ὁλόψυχα ὑπηρέτησε.

Ἤδη ἀπὸ τὸ 1931 ἀρθρογραφοῦσε στὸν τύπο, τοπικὸ καὶ ἐκκλησιαστικό, ἐπὶ θρησκευτικῶν θεμάτων, μὲ σπάνια σοβαρότητα καὶ ἐμβρίθεια, μὲ τρόπο καὶ λεκτικὸ ἄψογο καὶ χάρη ἀπαράμιλλη. Τὰ κείμενά του, τὰ ὁποῖα ἀνέρχονται σὲ πολλὲς δεκάδες ἤ καὶ ἑκατοντάδες, εἴτε σύντομα εἴτε ἐκτενῆ, ἀσχολοῦνται μὲ πλούσια καὶ εὐρεία ἐκκλησιαστικὴ θεματολογία καὶ καλύπτουν ἐπαρκῶς οὐσιαστικὲς ἐκκλησιαστικὲς καὶ ποιμαντικὲς ἀνάγκες.

Ὁ νεαρὸς Χρῆστος συνδέθηκε μὲ τὴν οἰκογένεια τῶν Ἀδελφῶν Ζωγράφου (Θεοδοσίου καὶ Γλυκερίας), στὴν αὐλὴ τῆς οἰκίας τῶν ὁποίων εὑρίσκετο ὁ Ναὸς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καὶ τοῦ ἀνετέθη ἡ ἔκδοση τῶν πολύτομων Ἑρμηνευτικῶν Ὑπομνημάτων στὶς Ἐπιστολὲς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καὶ τὶς λοιπὲς Καθολικὲς Ἐπιστολὲς τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὰ ὁποῖα εἶχε συγγράψει ὁ κεκοιμημένος Ἀδελφός τους Θεόδωρος († 1921), Καθηγητὴς Θεολογίας, καθὼς καὶ τόμους Κυριακοδρομίων. Ἡ ἀπαιτητικὴ αὐτὴ ἔκδοση ἀποτέλεσε ἕναν πραγματικὸ ἆθλο γιὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, ποὺ ἀπεδείκνυε τὶς ἱκανότητες, τὴν συγκρότηση ἀλλὰ καὶ τὴν ἀγάπη γιὰ τὴν διάδοση τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ τοῦ νεαροῦ ἀκόμη Χρήστου Νασλίμη.

Ὁ Θεοδόσιος Ζωγράφος τὸν κατέστησε ἐπίσης στὴν Διαθήκη του διαχειριστή, ὁμοῦ μὲ ἄλλα δύο πρόσωπα, τοῦ Ναοῦ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καὶ τῆς διωρόφου οἰκίας πρὸ αὐτοῦ, καὶ ἀκόμη τοῦ κληροδότησε τὴν ἐγκυκλοπαιδική τους βιβλιοθήκη, θεωρῶν τοῦτον «πνευματικὸν υἱόν» του.

Ὁ νεαρὸς Χρῆστος Νασλίμης ἦταν ὄντως εὐρυμαθέστατος, μὲ πνεῦμα σπινθηροβόλο, καὶ μὲ μία τεράστια μνήμη. Ἐμπλούτιζε δὲ τὶς γνώσεις του διαρκῶς μὲ τὴν ἱερὰ μελέτη.

Ἀρκετὰ ἀργότερα, τὸ 1946, ὡς Κληρικός, εἰσήχθη καὶ ἐφοίτησε στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, χωρὶς ὅμως νὰ περατώσει τὶς σπουδές του καὶ νὰ καταστεῖ πτυχιοῦχος, λόγῳ τοῦ ὅτι ἦταν Παλαιοημερολογίτης!

Τὸν Ἰούνιο τοῦ 1936 ὁ Χρῆστος Νασλίμης κατῆλθε στὴν πρωτεύουσα γιὰ νὰ συμμετάσχει ὡς ἀντιπρόσωπος Παραρτήματος Βόλου στὸ Πανελλήνιο Συνέδριο τῶν Γνησίων Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, τὸ ὁποῖο πραγματοποιήθηκε στὸν Ἱερὸ Ναὸ Ἁγίας Μαρίνης Πειραιῶς.

ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΤΟΓΕΝΟΥΣ (1796/7 - 1848;) ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΡΓΕΣΤΗ ΣΤΗ ΜΥΚΟΝΟ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 372-376.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

ΜΑΝΤΩ ΜΑΥΤΟΓΕΝΟΥΣ (1796/7 - 1848;) ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΡΓΕΣΤΗ ΣΤΗ ΜΥΚΟΝΟ

Αν η Μπουμπουλίνα βγήκε από ένα κοινωνικό στρώμα σκληρών ναυτικών, που με την προσωπική τους αξία, πολεμική και επιχειρηματική, εξελίχτηκαν σ' ένα είδος λαϊκής αριστοκρατίας, η Μαντώ Μαυρογένους προέρχεται από μια άλλη αριστοκρατία, που θα τη λέγαμε <<αριστοκρατία του γένους>>. Ήταν γόνος παλιάς αρχοντικής οικογένειας, με βυζαντινές καταβολές και ρίζες πολλές. Η οικογένεια των Μαυρογένηδων ανέδειξε σημαντικές φυσιογνωμίες. Κυριότεροι ήταν ο Νικόλαος Μαυρογένης, τον οποίο γνωρίσαμε στα Ορλωφικά (βλ. Α' τόμο). Αργότερα έγινε οσποδάρος (=ηγεμόνας της Βλαχίας) και απέκτησε τρομακτική ισχύ. Κοντά του για ένα διάστημα υπηρέτησε ο Ρήγας Βελεστινλής ως γραμματικός. Λόγω των ατυχιών του τουρκικού στρατού στον Β' Ρωσοτουρκικό πόλεμο, όταν μάλιστα οι στρατιώτες του Ρώσου στρατηγού Σουβάρωφ κατέλαβαν το Ριμνικό και το Ισμαήλι, ο Τούρκος σουλτάνος Σελίμ Γ' θεώρησε υπεύθυνο τον Μαυρογένη, ως τάχα συνεργαζόμενο με τους Ρώσους, και γι' αυτό έστειλε στη Μολδαβία τον <<κοπιτσή>> (=δήμιο) του και του πήρε το κεφάλι. Αυτή ήταν, άλλωστε, η μοίρα των σπουδαιότερων Φαναριωτών, όταν έφθαναν στα υψηλότατα αξιώματα. Ένας άλλος Νικόλαος Μαυρογένης, ανεψιός του προηγούμενου, είχε υπηρετήσει στη Μολδαβία με τον βαθμό του <<σπαθάρη>. Μετά τον θάνατο του θείου του αποσύρθηκε -για λόγους ασφαλείας- στην Τεργέστη, όπου ήκμαζε η ελληνική κοινότητα και υπήρχαν πολλοί συγγενείς του. Αυτός υπήρξε πατέρας της ηρωίδας, που, λόγω του θρύλου της, εκγενίκευσε το όνομα Μαντώ, ως βαπτιστικό. Η οικογενειακή ευπορία έδωσε τη δυνατότητα στη νεαρή Μαντώ να λάβει μόρφωση γερή, προκειμένου για κορίτσια της εποχής. Τούτο, σε συνάρτηση με τη φυσική ομορφιά, άνοιγε θαυμάσιες προοπτικές γάμου. Αλλ' η Μαντώ, αντί της μετοχής σ' έναν επιτυχημένο γάμο, προτίμησε τη συμμετοχή σε μια επανάσταση με αβέβαιο αποτέλεσμα. Μόλις έφθασε η είδηση στην Τεργέστη ότι η Επανάσταση ξεκίνησε, μαζί με τον πατέρα της και ό,τι υπάρχοντα μπόρεσαν να πάρουν, επιβιβάστηκαν σ' ένα πλοίο και έφθασαν στην Μύκονο, που ήταν ο τόπος της καταγωγής τους. Έκτοτε η δράση της υπήρξε ποικίλη. Κατά πρώτον, κήρυξε την επανάσταση στη Μύκονο και, ακολούθως, επικεφαλής σώματος νησιωτών, συμμετέσχε σε πολλές μάχες του Αγώνα, προκαλώντας τον θαυμασμό των αγωνιστών. Η Σωτηρία Ι. Αλιμπέρτη, που μας έχει δώσει την καλύτερη μέχρι τώρα μονογραφία για τη Μαντώ, μεταφέρει την απορία του Γάλλου Μπλανκάρ (Blancard), ο οποίος το 1890 στο περίφημο έργο του για τους Μαυρογένηδες γράφει: <<...Είναι απορίας άξιον πως τοιαύτη γυνή ελησμονήθη εντελώς υφ' όλων των Ελλήνων ιστορικών. Και αυτός ο Νικόλαος Δραγούμης, όστις την αναφέρει φαίνεται αγνοών την σπουδαίαν δράσιν της Μαυρογένους επονομασθείσης υπό των συγχρόνων της ηρωίδος της Μυκόνου. Ελπίζομεν ότι η παράλειψις θέλει συμπληρωθή προς τιμήν της γυναικός ταύτης και του γενναίου έθνους της...>>. Στην αναφορά του Δραγούμη έχουμε ήδη αναφερθεί στο κεφάλαιο περί Δημ. Υψηλάντη. Η Μαντώ παρουσιάστηκε στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνος (1827) και θέλησε να καταγγείλει τον εραστή της Δημ. Υψηλάντη <<επί εγκαταλείψει>>. Ιδού πως περιγράφει τη σκηνή ο Δραγούμης: <<...Εκ των ακροατών μια μόνη γυνή, η αντιστράτηγος Μαντώ Μαυρογένους, ήτις πωλήσασα τα εν Μυκόνω υπάρχοντά της ώρμησεν εις το πεδίον του αγώνος, φορούσα [εις την Εθνοσυνέλευσιν] μέλαινα [=μαύρη] εσθήτα χρυσοπόρφυρον και πίλον [=καπέλο] ευρωπαϊκόν, ουχί βεβαίως του τελευταίου των Παρισίων συρμού, και διά νευμάτων αιτουμένη την ανάγνωσιν της ουδέποτε αναγνωρισθείσης κατά του Υψηλάντου αναφοράς, εφαίνετο προοιωνιζομένη τον χρόνον, καθ' ον οι κοινωνικοί της Δύσεως θεσμοί έμελλον να κατισχύσωσι της απειροκάλλου αυστηρότητος της Ασίας...>>. Αν μέναμε μόνο σ' αυτή την πληροφορία, τότε για τη Μαντώ θα σχηματίζαμε μια γραφική φιγούρα φιλάρεσκης γυναίκας, που προσπάθησε να μεταφέρει στην <<απειρόκαλλη>> Ανατολή τον παραχωρημένο τρόπο ενδύσεως των γυναικών της Δύσης. Αλλ' η Μαντώ, πέραν της άλλης προσφοράς της στον Αγώνα, με την ομορφιά της, την παλληκαριά της και τη γλωσσομάθειά της είχε γίνει η ίδια συρμός στη Δύση. Όπως γράφει η Σωτηρία Αλιμπέρτη, την μνημονεύουν οι εγκυρότεροι ξένοι ιστορικοί, όπως ο Πουκεβίλ, ο Ραφφενέλ, ο Βουτιέ, ο Πικερμάν (Picquerant), ο Ντιφέ ντελ Ιόν (Dufee de I' Yonne), ο Σενεσό... (...) Η φήμη της Μαντούς απλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Μεταξύ μάλιστα των γυναικών έγινε σύμβολο χειραφετήσεως: Πέρασε ως μια πρωτοπόρα μορφή που αγωνιζόταν να βάλει όχι μόνο την πατρίδα της, αλλά και το φύλο της από τη σκλαβιά. Στην Ευρώπη τιμήθηκε -ίσως γι' αυτό- ισοδύναμα με τους κορυφαίους άνδρες αγωνιστές, τον Κανάρη, τον Κολοκοτρώνη και τον Μπότσαρη. Είναι ενδεικτικό ότι η προσωπογραφία της Μαντούς δημοσιεύτηκε τότε μεταξύ των πιο επιφανών προσωπικοτήτων της Ελληνικής Επαναστάσεως.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 372-376.

«ΠΑΤΡΙΔΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ»: ΖΑΧΑΡΙΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ: «ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ» (Γ')

  

«ΠΑΤΡΙΔΟ-ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ»

Χρονικά του Ελληνοϊστορείν, μιας Ελλάδας που αποσυντίθεται φύρδιν - μίγδιν, συνήθειες, ιστορίες, ήθη, έθιμα, Πίστη και αξίες που στις μέρες μας εαλώθηκαν από τους  «νεοδιαφωτισμούς» του δαιμονόπληκτου Δυτικού «πολιτισμού» και τις αφιονισμένες διαδράσεις του Οικουμενισμού και της Παγκοσμιοποίησης. Μνήμες, αναμνήσεις και υπομνήσεις για το γένος των Ελλήνων, που από την ίδρυση του νέου Ελληνικού Κράτους και εντεύθεν αγωνίζεται να βρει την «ταυτότητά» του ανάμεσα στη «σκύλλα» του αποστατούντος δυτικοευρωπαϊσμού  και τη «χάρυβδη» του έκπτωτου και καταχθόνιου «αμερικανισμού». Γιατί η Ιστορία εκδικείται, όταν την αγνοείς, πολλώ δε μάλλω, όταν δεν την γνωρίζεις!

Έρευνα - επιμέλεια - δημοσίευση

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, έρευνα, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
*Από το Αναγνωστικό της Γ' Δημοτικού,
το διήγημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου:
με τον τίτλο «ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ» 21 Δεκεμβρίου 1918.
Συντακτική Επιτροπή: Δ. Ανδρεάδης, Α. Δελμούζος, Π. Νιρβάνας, Ζ. Παπαντωνίου, Ν. Τριανταφυλλίδης, σελ. 19-25.

ΖΑΧΑΡΙΑ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ:

«ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ»

«ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟ» Γ' ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ

(1918)

10. Η πρώτη βραδιά στο δάσος

Έφτασαν στο Χλωρὸ αργὰ το δειλινό. Οχτὼ καλύβες µέσα στα πεύκα τους περίµεναν. Να το μικρὸ χωριό τους! Πόσο μικρές, πόσο φτωχές τους φάνηκαν! Γιά να μπη στην πόρτα ένας άνθρωπος έπρεπε να σκύψη το κεφάλι. <<Μα τί; Εδώ θα καθίσωμε;>> ρωτούσαν. —<<Τί πόρτες είναι τούτες!>> είπεν ένας. —<<Έτσι, µε μια κάμαρη µόνο θὰ περάσωμε;>> ρωτούσαν άλλοι. —<<Πού είναι το κρεβάτι;>> —<<Δεν έχει ούτε µια καρέκλα!>> Οι καλύβες αλήθεια δεν είχαν τίποτα απ' αυτά. Η κάθε καλύβα ήταν μια κάμαρη απὸ κλαριά, ίσα ίσα να φυλάγη τον άνθρωπο απὸ τον αέρα κι απὸ τη βροχή. <<Αντρέα, λέει ο Κωστάκης, πώς καθόσουν δω μέσα!>> Ο Ἀντρέας γέλασε.

<<Να δης πώς θα κάθεσαι και συ!>> του είπε. <<Εγώ τώρα που συνήθισα τὴν καλύβα, δεν την αλλάζω ούτε μα σπίτι>>. Ο Κωστάκης κοίταζε τη μια κοίταζε την άλλη, έμπαινε σε όλες, και γύρευε να βρη την καλύτερη καλύβα, μα καμιὰ δεν του φαινόταν αρκετά καλή. Στην πιο µεγάλη καλύβα μπήκαν ο Καλογιάννης κι ο Μαθιὸς και φώναζαν: <<να, να η δική µας!>> -<<Ε, σηκωθήτε απὸ κεί, λέει ο Κωστάκης, µου πήρατε το σπίτι>>. -<<Τί; δικὴ σου είναι η καλύβα;>> -<<Εγώ είχα σκοπὸ να την πάρω>>. —<<Εσὺ το είχες σκοπό, μα εμείς µπήκαμε μέσα>> είπε ο Καλογιάννης. -<<Βλέπεις, Κωστάκη;>> λέει ο κυρρ Στέφανος. <<Για να τις ψάχνης όλες θα μείνεις στο τέλος χωρὶς σπίτι>>.

Ο Αντρέας τον έβαλε να καθίση με τους άλλους δυο στην ίδια καλύβα, κι έπειτα ώρισε και στους άλλους που θα καθίση ο καθένας. Έλυσαν τότε τα φορτώματα κι άρχισαν να κουβαλούν ο καθένας τα πράματά του. Σκεπάσματα, ρούχα, δέματα µε τροφές, σακούλια, τενεκέδες, τάφερναν και τα έβαζαν σιγὰ σιγὰ μέσα. <<Να είχαµε κι ένα ντουλάπι...>> έλεγαν. <<Ένα ράφι, ένα σεντούκι....>> Όσο περνούσεν όμως η ώρα, καταλάβαιναν πώς µπορούν να κάμουν και χωρὶς αυτά. Αφού ετοίμασαν το νοικοκυριό τους βγήκαν να ιδούν το δάσος. Εκείνη την ώρα ο ήλιος βασίλευε και οι κορμοὶ των δέντρων έφεγγαν από κόκκινο φως. Μεγάλα γέρικα δέντρα τοὺς τριγύριζαν, κι άλλα νέα και καταπράσινα. Χαμόκλαδα πολλὰ σκέπαζαν τη γη.

Σε λίγο όλο αυτὸ το δάσος γέμισε από σκοτάδι. Τότε, στη νύχτα και στην ερημιά, οι μικροὶ ταξιδιώτες ένιωσαν πόσο χρειάζεται ο ένας τον άλλο. Κουρασμένοι καθὼς ήταν έπεσαν να κοιμηθούν απάνω στα ξερὰ κλαδιὰ που τα είχαν για στρώμα. Μα ενώ έκλειναν σιγὰ σιγὰ τα μάτια ακούστηκε η φωνὴ ενὸς πετεινού. Ο µικρὸς κόκορας που είχαν φέρει µαζὶ απὸ την πόλη, αφού τον ἔέλυσαν και είχε πια ξεμουδιάσει, έβγαλε µια φωνή: <<κικιρίκου!>>, σαν να ήταν πρωί. Αυτὸ το λάλημα ήρθε τόσο ξαφνικά, που τα παιδιὰ έβαλαν τα γέλια. <<Ξυπνήσαμε κιόλας;>> φώναζαν. <<Κικιρίκου!>> φώναξε άλλη μια ο κόκορας, βραχνιασμένος αυτή τη φορά. Όσο όμως κι αν ήθελε αυτός να φέρη το πρωί, τα παιδιὰ νύσταζαν και σιγὰ σιγὰ κοιμήθηκαν.

11. Άστρα, γρύλοι και κουδούνια

Οι φίλοι μας κοιμούνται βαθιὰ στις καλύβες. Που και που ακούγονται παραμιλητά. Μερικοὶ φωνάζουν: <<Αύριο θα ξεκινήσωμε για το βουνό!>>, και ξανακοιμούνται. Ένας λέει: <<Δεν εἶναι ώρα σου λέω για το σχολείο. Δε χτύπησε ακόμη η καμπάνα!>>. Ένας ἄλλος: <<Μητέρα δεν τη θέλω τόσο μικρὴ φέτα!>> Ένας τρίτος: <<Κοίταξε μην έρθη η μάνα μου, έχω πάρει από το ντουλάπι όλο το βάζο με το γλυκό>>. Ήταν ο Φουντούλης. Όταν ξύπνησε κι είδε πως δεν έχει τίποτα, του κακοφάνηκε. Δεν ήθελε να ξανακοιμηθή, μήπως πάθη πάλι το ίδιο. Μα η κούραση τον αποκοίμισε. Ο Φάνης άνοιξε τα μάτια του. Απὸ κάποιες τρύπες της καλύβας βλέπει ουρανό, και καταλαβαίνει πως είναι ακόμη νύχτα. Μα δυσκολεύεται να κοιμηθή άλλο.

Ντύνεται και γλιστρά έξω από την καλύβα· θέλει να δη τη νύχτα στο δάσος. Κάθισε κει ἀπέξω καταγής. Πρώτη φορὰ είδε τόσο βαθὺ ουρανό. Πόσα άστρα! Ήταν σαν αμέτρητο χρυσὸ μελίσσι, που χύθηκε ψηλὰ κι έβοσκε. Άστρα πολλὰ εδώ, άστρα λίγα παρακάτω. Κάπου δυο μαζί, κάπου ένα μοναχό, σαν ξεχασμένο.

Πέντ' έξι άστρα μαζί, σαν κλαράκι. Νάναι η πούλια; Στη μέση τ' ουρανού, από πάνω από το Φάνη, ένα λευκὸ ποταμάκι χυνόταν ήσυχα από το βοριὰ στο νότο· κυλούσε μυριάδες μικρὰ άστρα, λευκὰ σαν ανθούς. Μέσα στο δάσος αμέτρητοι γρύλοι τραγουδούσαν κι έλεγαν όλοι το ίδιο τραγούδι.

Απὸ πέτρες, απὸ τρύπες της γης έβλεπαν την αστροφεγγιά οι μικροὶ τραγουδιστάδες και την κελαηδούσαν. Κι ύστερα ακούστηκαν μακριὰ τα κουδούνια των κοπαδιών. Είναι οι βλάχοι. Δικό τους θα είναι το μεγάλο κοπάδι που βόσκει. Άκου πόσα κουδούνια!... Μικρά, μεγάλα, ψηλά, βαθιά, γλυκά, βραχνά. Κουδουνίσματα πολλὰ όπως τ' άστρα, όπως οι γρύλοι. Κι έξαφνα ένα πράσινο άστρο, σα να ήταν πολὺ χαρούμενο, άναψε, χύθηκε ανάμεσα στ' άλλα και χάθηκε... Τι ωραία νύχτα! Ο Φάνης ένιωσε ψύχρα και μπήκε μέσα να πλαγιάση. Μα και σκεπασμένος έβλεπε την αστροφεγγιά. Του φαίνονταν όλα εκείνα τ' άστρα δικά του. Κανένας απὸ τους άλλους δεν τα είχε δει. Αποκοιμήθηκε ακούγοντας τα κουδούνια.

12. Τα παιδιὰ σχηματίζουν κοινότητα

Ο ήλιος είναι πολὺ ψηλά. Τα τζιτζίκια λαλούν δυνατά. Μα κανένας δεν έχει όρεξη ν' αφήση το στρώμα. Γυρίζουν από το ένα πλευρὸ στα άλλο. <<Σηκωθήτε» λέει ὁ Ἀντρέας, γυρίζοντας ἀπὸ καλύβα σὲ καλύβα· <<έχομε δουλειά» -<<Τί δουλειά;>> φώναξε ο Δημητράκης, τρίβοντας τὸ ένα του μάτι. -<<Να φάμε εδώ που ήρθαμε>>. -<<Κι είναι αυτὸ δουλειά;>> -<<Τώρα που θα σηκωθής, θα το δούμε>>.

Ο Δημητράκης ζητοῦσε τη λεκάνη να νιφτή· δεν είχε καταλάβει ακόμη που βρίσκεται. Ακολούθησε τους άλλους ποὺ γελούσαν μ' αυτόν, και βρήκαν κάμποσα βήματα μακριὰ τη βρύση. Το νερὸ τους έτσουξε στ' αυτιά. Ένα παιδί, ο Πάνος, έλεγε του Δημητράκη καθὼς νιβόταν: <<Άι, άι, τι κρύο νερό!», και του κρατούσε το κεφάλι κάτω απὸ τη βρύση. Ο Δημητράκης φώναζε σαν κατσίκι. Ο Πάνος τον ἄφησε, κι έβαλε το δικό του κεφάλι στη βρύση. Άφηνε το κρύο νερὸ να πηγαίνη στο σβέρκο του, στο στήθος του. Όταν πλύθηκαν, ήρθε νὰ τους δη ο κυρ Στέφανος.

Ο καλὸς άνθρωπος που τους έφερε ως εδώ, θὰ πήγαινε στη χώρα για τις δουλειές του. Φεύγοντας τους είπε αυτὰ τα λόγια: <<Είκοσιέξι ἄνθρωποι για να ζήσουν στο βουνό, πρέπει όλα να τα κάμουν με τα χέρια τους. Να ψήνουν τὸ ψωμί, να κουβαλούν το νερό, να βράζουν το φαί. Είστε εικοσιέξι συγκάτοικοι, που πρέπει να ζήσετε μαζὶ στο ίδιο μέρος· έχετε τις ίδιες δυσκολίες και τις ίδιες ωφέλειες. Κάνετε λοιπὸν μια κοινότητα. Πώς αυτή θα ζήσει χωρὶς μαγαζί, χωρὶς μύλο, χωρὶς τίποτα; Κάποιος απὸ σας πρέπει νὰ γίνει φούρναρης, μπακάλης, μυλωνάς. Ό,τι χρειάζεται για να συντηρηθῆτε πρέπει να το βρείτε μόνοι σας, όπως οι βοσκοί, οι βλάχοι και οι λοτόμοι.

Θα φάτε ή δε θα φάτε σήμερα;>> -<<Θα φάμε>> απάντησε ο Φουντούλης. -<<Να ιδούμε όμως πώς θα φάτε. Ε, όσο για σήμερα έχετε δα έναν κουτσομάγερα, τον Αντρέα. Αυτὸς έμαθε από τους λοτόμους το γιαχνί. Σήμερα θὰ είναι μάγειρας για όλους σας. Τώρα βοηθήστε κι οι άλλοι να γίνη το φαί>>. Ο Γιωργάκης, ο Αλέκος κι ο Δημητράκης πήραν να ξεφλουδίσουν τις πατάτες, ο Δήμος κι ο Καλογιάννης να κόψουν τα φασόλια και τις ντομάτες. Άλλοι πήραν να καθαρίσουν τα κρεμμύδια κι άλλοι άναψαν τη φωτιά.

<<Και κείνοι που περισσεύουν τι θα προσφέρουν στην κοινότητα;>> ρώτησε ο Κωστάκης. -<<Την όρεξή μας>> είπαν αυτοὶ γελώντας. -Απ' αυτὴ έχομε κι εμείςς» φώναξε ο Αντρέας. <<Μα έννοια σας κι έχετε δουλειά>>. Η δουλειὰ που τους έπεσε είναι αρκετή. Έπρεπε να γυρίσουν τυς καλύβες, την κοινότητά τους, να κοιτάξουν τις θέσεις, τα δέντρα και να ορίσουν που θα είναι το μαγειρειό, η αποθήκη, τα ράφια. Άλλοι έπρεπε να δουν αν ἔχουν ό,τι τους χρειάζεται για να μαγειρεύουν. Μήπως λείπει κουτάλα ή κατσαρόλα, καθώς αυτὴ τη στιγμὴ τους λείπει τὸ τηγάνι, και πρέπει να τοζητήσουν από τους λοτόμους. Άλλοι πάλι θα πήγαιναν να δουν τους βλάχους για να ξέρουν τι τρόφιμα μπορεί να πάρουν απ' αυτοὺς στην ανάγκη. Και στο τέλος, να μάθουν αν έχη κανένα χωριὸ εκεί κοντὰ και πόσο μακριὰ είναι.

*Από το Αναγνωστικό της Γ' Δημοτικού,
το διήγημα του Ζαχαρία Παπαντωνίου:
με τον τίτλο «ΤΑ ΨΗΛΑ ΒΟΥΝΑ» 21 Δεκεμβρίου 1918.
Συντακτική Επιτροπή: Δ. Ανδρεάδης, Α. Δελμούζος, Π. Νιρβάνας, Ζ. Παπαντωνίου, Ν. Τριανταφυλλίδης, σελ. 19-25.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, έρευνα, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΣΤΑΥΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΩΣ ΠΡΟΣ ΕΜΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «καθ' ΟΔΟΝ»,
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου και Αγίου Ιννοκεντίου, αρχιεπισκόπου Χερσώνας: «Συσταυρωθείτε με τον ΧΡΙΣΤΟ»,
Α' έκδοση, Αθήνα 2023, σελ. 53-56.
<<Να μια σύντομη γενική εξήγηση για τη σημασία του Σταυρού:
Ο Κύριος πραγματοποίησε τη σωτηρία μας με τον σταυρικό Του θάνατο.
Στον Σταυρό έσκισε το χειρόγραφο των αμαρτιών μας. Με τον Σταυρό μας συμφιλίωσε με τον Θεό και Πατέρα.
Μέσω του Σταυρού μας έφερε τα δώρα της Χάριτος και όλες τις ουράνιες ευλογίες.
Αλλά τέτοιος είναι ο σταυρός του Κυρίου.
Ο καθένας όμως από μας γίνεται κοινωνός της σωτήριας δύναμής του όχι διαφορετικά, αλλά μέσω του δικού του προσωπικού σταυρού.
Ο προσωπικός σταυρός του καθενός, όταν ενώνεται με τον Σταυρό του Χριστού, μεταφέρει τη δύναμη και τη δράση του τελευταίου σε μας...
Οι σταυροί είναι πολλοί, αλλά τα είδη τους είναι τρία:
Το πρώτο είδος είναι οι εξωτερικοί σταυροί που αποτελούνται από τις θλίψεις και τις δυστυχίες και γενικά από την πικρή τύχη της επίγειας ζωής.
Το δεύτερο, είναι οι εσωτερικοί σταυροί που γεννιούνται από την πάλη με τα πάθη και τις επιθυμίες για χάρη της αρετής.
Το τρίτο, είναι οι σταυροί του πνεύματος και της Χάριτος, της απόλυτης αφοσίωσης στο θέλημα του Θεού...
Η Αγία Εκκλησία θέλει να μας προδιαθέσει για την άρση του σταυρού, αν εμείς δεν έχουμε καταπιαστεί με το άγιο έργο αυτό, και να μας στερεώσει στο να σηκώνουμε τον σταυρό, αν εμείς το έχουμε ήδη ξεκινήσει.
Κατά ένα τρόπο λέει σε μας:
<<Βλέπετε τον Σταυρό επάνω στον οποίο ο Κύριος με τη θέλησή Του άπλωσε τα χέρια για χάρη μας;
Ελάτε λοιπόν να συσταυρωθείτε μαζί Του.
Σήμερα ο Κύριος προσκαλεί από τον Σταυρό τον καθένα σας να σηκώσει το σταυρό του και να Τον ακολουθήσει.
Σηκώστε τον λοιπόν, σηκώστε τον και μη φοβάστε, γιατί ο Κύριος παρέδωσε από τον Σταυρό το πνεύμα Του στον Θεό και Πατέρα, έτσι και για σας υπάρχει από τον Σταυρό ένας δρόμος, στις κατοικίες του παραδείσου ακολουθώντας τον Κύριο...>>.
Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος
(Εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος

Τί σημαίνει σταύρωση του κόσμου ως προς εμάς και δική μας ως προς τον κόσμο

<<Εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι' ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω>> (Γαλ. 6-14), λέει ο άγιος Απόστολος Παύλος. Θέλω να σας εξηγήσω τι εννοεί ο Απόστολος όταν λέει: <<Δι' ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμω>>. Διότι σε σας, που μετά την Εξομολόγηση και την Αγία Μετάληψη, εισήλθατε σ' αυτό τον δρόμο, στον οποίο σταυρώνεται η σάρκα μαζί με τα πάθη και τις επιθυμίες της, είναι αναγκαίο να έχετε σ' αυτό το περίπλοκο θέμα καθοδηγητικές υποδείξεις για να ενεργείτε με άμεσο και σωστό τρόπο. Και μια από τις πρώτες υποδείξεις περιέχεται στα παρατιθέμενα λόγια του Αποστόλου, κι εσείς θα την έχετε, όταν καταλάβετε τι σημαίνει σταύρωση του κόσμου ως προς εμάς και δική μας ως προς τον κόσμο. Ως οδηγό για την ερμηνεία αυτού, θα πάρουμε τις σκέψεις του αγίου πατέρα μας, αββά Δωροθέου από την πρώτη διδαχή του σχετικά με την απάρνηση του κόσμου. Ερμήνευσε το μέρος αυτό για μοναχούς, αλλά έτσι, ώστε η ερμηνεία του να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και γι' αυτούς που δεν είναι μοναχοί. Λέει πως όταν ένας άνθρωπος απαρνιέται τον κόσμο, αφήνει το σπίτι, τους γονείς, τους συγγενείς, την περιουσία του, το χωριό ή την πόλη του, φεύγει σε μοναστήρι και γίνεται μοναχός, τότε μπορεί να πει: <<Ο κόσμος έχει σταυρωθεί ως προς εμένα. Ο κόσμος δεν υπάρχει για μένα, έμεινε μακριά πέρα από τα τείχη του μοναστηριού. Τον άφησα, κι αυτός δεν με βλέπει στους δρόμους, ούτε στις αγορές, ούτε στις συζητήσεις του, ούτε και σε οποιεσδήποτε υποθέσεις του. Ο κόσμος έχει σταυρωθεί ως προς εμένα, πέθανε, είναι σαν να μην υπάρχει>>. Όμως, μιλώντας έτσι ο μοναχός που καλύφθηκε στους τοίχους του μοναστηριού από τον κόσμο και από τα ορατά θέλγητρά του, μπορεί ο ίδιος μέσα του, στην καρδιά του, να ζει για τον κόσμο, να διατηρεί τα πάθη του κόσμου, και, ενώ κάθεται στο κελί να σκέφτεται τον κόσμο και την ομορφιά του και να απολαμβάνει νοερά τις απολαύσεις του. Σε μια τέτοια περίπτωση δεν μπορεί να πει ότι και αυτός έχει σταυρωθεί προς τον κόσμο. Διότι αν και άφησε τον κόσμο με το σώμα, όμως με την καρδιά ζει στον κόσμο και σε όλες τις απολαύσεις του. Όταν όμως με τη βοήθεια του Θεού, γνωρίζοντας τη δύναμη των μοναχικών όρκων, αφήνει όχι μόνο εξωτερικά τον κόσμο, διαχωρισμένος από αυτόν από την έρημο, ή το περίφραγμα του μοναστηριού, αλλά και εσωτερικά, στην καρδιά του, σβήνει κάθε πόθο γι' αυτόν, κάθε κοινή ευχαρίστηση μαζί του κι ακόμη και κάθε σκέψη γι' αυτόν, τότε μπορεί να πει πως όχι μόνο ο κόσμος έχει σταυρωθεί ως προς αυτόν, αλά και αυτός ως προς τον κόσμο, δηλαδή ότι δεν ζει πια για τον κόσμο, στην καρδιά του υπάρχουν άλλες σκέψεις, άλλα συναισθήματα και προδιαθέσεις, ζει για έναν άλλο κόσμο, καλύτερο και τελειότερο, και ως προς αυτόν έχει σταυρωθεί. Νομίζω ότι αυτή η ερμηνεία είναι κατανοητή για σας, αλλά ταυτόχρονα υποθέτω ότι είστε αμέσως έτοιμοι να αποφύγετε κάθε υποχρέωση που επιβάλλεται σε σας από την ερμηνεία αυτή των λόγων του Αποστόλου, λέγοντας: <<Λοιπόν, στους μοναχούς ταιριάζει να έχουν τον κόσμο σταυρωμένο ως προς αυτούς και αυτοί να σταυρώσουν τον εαυτό τους ως προς τον κόσμο, αλλά όχι σε μας, τους κοσμικούς>>. Όχι, δεν είναι έτσι, αδελφοί! Ο Απόστολος στο πρόσωπό του έδωσε τον νόμο σε όλους τους χριστιανούς και υποχρέωσε όλους να διαμορφωθούν έτσι, ώστε ο καθένας να μπορεί να πει: <<Δι' ου εμοί κόσμος εσταύρωται καγώ τω κόσμο>>.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο
του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου και του Αγίου Ιννοκεντίου, αρχιεπισκόπου Χερσώνας:
<<Συσταυρωθείτε με τον ΧΡΙΣΤΟ>>, εκδόσεις <<καθ' ΟΔΟΝ>>,
Α' έκδοση, Αθήνα 2023, σελ. 53-56.

ΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΟΔΟΙ: Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ, Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Στη ζωή της Εκκλησίας μας, ο συνοδικός θεσμός είναι εξαιρετικά θεμελιώδης, καθώς έτσι φανερώνεται σαφέστατα ο χαρακτήρας της ως κοινωνίας. Είναι η συγκέντρωση των επισκόπων της Εκκλησίας προς εξέταση και ρύθμιση γενικών εκκλησιαστικών ζητημάτων. Με τη συνοδική μέθοδο, ευθύς εξ αρχής, λύνονται όλα τα ανακύπτοντα ζητήματα, με τη μνήμη της υποσχέσεως του Κυρίου προς τους μαθητές Του:

«Ού γαρ εισί δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμί εν μέσω αυτών» (Ματθ. ιη,20). Πρότυπο κάθε συνοδικής σύναξης απετέλεσε η αποστολική σύνοδος, η συγκληθείσα στα Ιεροσόλυμα το 48 μ.Χ., για να επιλύσει το θέμα της παραδοχής των εθνικών που μεταστρέφονταν στον χριστιανισμό. Έχοντας συνείδηση της θείας συμπαραστάσεως, τα μέλη της συνόδου εκείνης διεκήρυξαν με τόλμη: «Έδοξε γαρ τω Πνεύματι τω αγίω και ημίν» (Πράξ. ιε, 28).

Τοπικές και επαρχιακές σύνοδοι συγκαλούνται όχι μόνο για τη συζήτηση και την επίλυση των αναφυομένων προβλημάτων σε επαρχιακή κλίμακα, αλλά και για την εκλογή και χειροτονία νέων επισκόπων, για την επίλυση διενέξεων, για τον έλεγχο και την επιβολή κυρώσεων στους πρεσβυτέρους και τους επισκόπους κ.ά.

Οι Οικουμενικές Σύνοδοι ήταν μεγάλες συνελεύσεις των επισκόπων της χριστιανικής οικουμένης, προς κοινή συνδιάσκεψη και απόφανση επί σημαντικών δογματικών, θεολογικών και άλλων εκκλησιαστικών ζητημάτων που αναφέρονταν σε όλη την Εκκλησία, από την οποία αναγνωρίζονταν και γίνονταν δεκτές οι αποφάσεις που λαμβάνονταν σε αυτές.

Οι Οικουμενικές Σύνοδοι έγιναν το όργανο της επίσημης διατύπωσης και διακήρυξης της διδασκαλίας της Εκκλησίας, της κοινής πίστης και παράδοσης που οφείλουν να ακολουθούν όλες οι κατά τόπους εκκλησιαστικές κοινότητες. Αποτελούν την ύψιστη αυθεντία της Εκκλησίας του Χριστού. Ταυτόχρονα οι Οικουμενικές Σύνοδοι καταδίκασαν τις διάφορες αιρέσεις, που παρουσιάστηκαν και απείλησαν την ενότητα της Εκκλησίας.

Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στη Νίκαια της Βιθυνίας το έτος 325, επί αυτοκρατορίας Μεγάλου Κωνσταντίνου. Πήραν μέρος 318 Πατέρες, εκ των οποίων και οι Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Σπυρίδωνας και Άγιος Νικόλαος. Η Σύνοδος διατύπωσε την ορθόδοξη δογματική διδασκαλία περί του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Ιησού Χριστού. Γι’ αυτό και καταδίκασε την αίρεση του Αρείου, ο οποίος ηρνείτο τη θεότητα του Χριστού.

Η Σύνοδος χρησιμοποίησε τον όρο «ομοούσιος», για να διατρανώσει πως ο Υιός είναι της αυτής ουσίας με τον Πατέρα, κατά φύσιν Θεός και φύσει μέτοχος της θείας ουσίας. Καρπός της Συνόδου και η διατύπωση των 7 πρώτων άρθρων του «Συμβόλου της Πίστεως». Η Σύνοδος απεφάσισε ακόμη τον εορτασμό του Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας και αρνήθηκε την υποχρεωτική αγαμία όλου του κλήρου.

Η Β’ Οικουμενική Σύνοδος έγινε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 381 επί αυτοκρατορίας Μεγάλου Θεοδοσίου. Πήραν μέρος 150 Πατέρες, μεταξύ των οποίων και ο Άγιος Μελέτιος Αντιοχείας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεκτάριος, ενώ ιδιαίτερα διακρίθηκε ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης.

Η Σύνοδος συνέχισε και συμπλήρωσε τις αποφάσεις της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου και καταδίκασε τις κακοδοξίες του Μακεδόνιου και των πνευματομάχων (οι οποίοι αμφισβητούσαν τη θεότητα του Αγίου Πνεύματος, του τρίτου προσώπου της Αγίας Τριάδος), καθώς και του Απολιναρίου (υπερτόνιζε το θείο στοιχείο στον Χριστό, αποκλείοντας την ύπαρξη ανθρώπινης ψυχής κατά την ενανθρώπηση Του). Επίσης συνέταξε και τα υπόλοιπα άρθρα του «Συμβόλου της Πίστεως», το οποίο ονομάζεται και «Σύμβολον Νικαίας-Κωνσταντινουπόλεως», εκ των πόλεων των δύο Οικουμενικών Συνόδων κατά τις οποίες συνεγράφη.

Η Γ’ Οικουμενική Σύνοδος έγινε στην Έφεσο το έτος 431 επί αυτοκρατορίας Θεοδοσίου Β’. Πήραν μέρος 200 Πατέρες μεταξύ των οποίων και ο Κύριλλος Αλεξανδρείας, ενώ ιδιαίτερα διακρίθηκε ο Ιωάννης Αντιοχείας. Σε αυτήν καταδικάσθηκε ο Νεστόριος, ο οποίος ισχυριζόταν πως η Παναγία γέννησε τον Χριστό μόνον ως άνθρωπο, διότι «πώς μπορεί άνθρωπος να γεννήσει τον Θεό;», γι’ αυτό και την αποκαλούσε «χριστοτόκο».

Η Σύνοδος, επικυρώνοντας τις απόψεις του Αγίου Κυρίλλου Αλεξανδρείας ωνόμασε την Παρθένο Μαρία «Θεοτόκο». Η Εκκλησία επέμεινε στην πλήρη και ασύγχυτη εν Χριστώ ένωση Θεού και ανθρώπου τόσο, ώστε να ονομάση τη Μητέρα του Ιησού όχι απλώς «χριστοτόκο», όπως ήθελε ο Νεστόριος, αλλά αληθινά και πραγματικά «Θεοτόκο». Κι αυτό γιατί αν πράγματι δεν ενώθηκε πλήρως ο Θεός με τον άνθρωπο, πώς είναι δυνατόν να τον σώση;

Η Δ’ Οικουμενική Σύνοδος έγινε στη Χαλκηδόνα το έτος 451 επί αυτοκρατορίας Μαρκιανού. Πήραν μέρος 630 Πατέρες και καταδικάσθηκε η αίρεση του μονοφυσιτισμού υπό τον αιρεσιάρχη Ευτυχή. Η Σύνοδος συνέταξε το περίφημο «δόγμα της Χαλκηδόνας», δηλ. διατύπωσε ορθοδόξως το χριστολογικό δόγμα, κηρύσσοντας ότι οι δύο φύσεις του Χριστού (θεία και ανθρώπινη) ενώθηκαν ασυγχύτως και αδιαιρέτως στο ένα πρόσωπο (υπόσταση) του Θεού Λόγου.

Η Ε’ Οικουμενική Σύνοδος έγινε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 553 επί αυτοκρατορίας Ιουστινιανού Α'. Πήραν μέρος 165 Πατέρες και καταδικάσθηκαν κάποιες θέσεις (τρία κεφάλαια) του Ωριγένη και ο Μονοφυσιτισμός.

Η Στ’ Οικουμενική σύνοδος έγινε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 681 επί αυτοκρατορίας Κωνσταντίνου Δ’ του Πωγωνάτου. Πήραν μέρος 150 Πατέρες μεταξύ των οποίων και ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής. Η Σύνοδος καταδίκασε τον Μονοθελητισμό και τον Μονοενεργητισμό και εξέδωσε την ορθόδοξη διδασκαλία περί των δύο θελήσεων και των δύο ενεργειών του Χριστού, με βάση κυρίως τη χριστολογία του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού. Ονομάστηκε επίσης η «εν Τρούλλω» επειδή οι εργασίες της πραγματοποιήθηκαν σε αίθουσα των βασιλικών ανακτόρων, η οποία είχε τρούλο.

Tην Πενθέκτη σύνοδο συνεκάλεσε το 691-2 στην Κωνσταντινούπολη ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός B' και πήραν μέρος σε αυτήν 211 Πατέρες. Πρόεδρός της ήταν ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Παύλος Γ'. Ονομάστηκε έτσι επειδή το κύριο έργο της ήταν ότι συμπλήρωσε τις αποφάσεις των δύο προηγουμένων συνόδων, της πέμπτης και της έκτης. Εξέδωσε μόνο κανόνες.

Η Ζ’ Οικουμενική σύνοδος, Β' Εν Τρούλλω, έγινε στην Νίκαια της Βιθυνίας το έτος 787 επί αυτοκρατορίας Κωνσταντίνου Στ΄ και Ειρήνης της Αθηναίας. Πήραν μέρος 367 Πατέρες και κύριο μέλημα της ήταν η καταδίκη των Εικονομάχων. Η Σύνοδος εξέδωσε δογματικό όρο στον οποίο εκθέτει την ορθόδοξη διδασκαλία γύρω από τις άγιες εικόνες, επί τη βάσει της διδασκαλίας του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού. *Εκ του ιστολογίου <<faneromenihol.gr>>. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.

ΑΝΔΡΕΑΣ Ο ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΣ - H ΖΩΗ ΕΝΟΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΑ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «ΑΚΡΙΤΑΣ»,
Φώτη Κόντογλου: «ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΑΠΕΙΝΟΙ»,
Γ' έκδοση, Μάριος 2023, σελ. 103-1110.
«Ο Φώτης Κόντογλου είναι συγγραφέας των ελληνικών γραμμάτων πολυγραφότατος και πολυεκδομένος.
Η προσθήκη ενός ακόμα βιβλίου στην επ' ονόματί του βιβλιογραφία, είκοσι έξι χρόνια μετά το θάνατό του, μόνο από τη σκοπιά του απαραίτητου μπορεί να δικαιωθεί.
Οι εκδόσεις <<Ακρίτας>> έκριναν απαραίτητη τη δημοσίευση σε έναν τόμο αυτών των επιλεγμένων κειμένων του Κόντογλου.
Πρώτο, γιατί κάθε γραφτό του Κ. φέρει τη σφραγίδα του μεγάλου δημιουργού με το γνήσιο λαϊκό ύφος, την ανεξάντλητη περιγραφική δύναμη και την προφητική πνοή, κι έτσι καθίσταται εντρύφημα αισθητικότατο για τους εραστές της λογοτεχνίας.
Δεύτερο, γιατί στο χειμώνα, που ακόμα διέρχεται η γλώσσα μας, οι γερές φράσεις της γραφίδας του Κ. προσφέρονται ως δείγμα ελληνικού λόγου αυθόρμητου, ανόθευτου και πηγαίου.
Τρίτο, γιατί καθώς πια οι αντιλήψεις του Κ. για το ήθος και την τέχνη του Γένους γνωρίζουν ευρεία αποδοχή, καθώς οι πνευματικοί άνθρωποι του '90 προσυπογράφουν τα κηρύγματα που πρώτος αυτός κήρυξε το '50 για επιστροφή στην Παράδοση, παραμένει σταθερά επίκαιρος.
Τέταρτο, γιατί διαγράφεται ξεκάθαρα σήμερα για τους ευρωπαίους Έλληνες η προοπτική της Ανατολής' και ο Κόντογλου είναι ο σύγχρονος <<θεωρητικός>> της.
Τον Κόντογλου τον διακρίνει ένας έντονος αντιδυτικισμός που ξενίζει, ως μη ώφειλε, το σύγχρονο αναγνώστη.
(Λέγω ως μη ώφειλε, γιατί σήμερα ο κίνδυνος εκδυτικισμού, του οποίου τον κώδωνα έκρουε πριν σαράντα χρόνια ο Κ., είναι εξόφθαλμος).
Ο αντιδυτικισμός του Κ. είναι συνέπεια της έμμονης προσήλωσής του στην αξία της Ανατολής.
Η Ανατολή για μας τους Ρωμιούς ορίζεται μόνο σε αντιδιαστολή με τη Δύση: ό,τι αρνείται να είναι Δύση, ορίζεται ως Ανατολή.
Όταν λέμε Ανατολή, δε σημαίνει καθόλου ταύτιση με τους Πέρσες ή τους... Ιρακινούς, σημαίνει μη ταύτιση με τους Φράγκους ή τους Εγγλέζους.
Ανατολή είμαστε εμείς, οι επίγονοι της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, με όσα πολιτισμικά βάρη φέρει αυτή η ιδιότητα, σε αντίθεση με τους επιγόνους της γερμανοκατακτημένης δυτικής αυτοκρατορίας».
(Εκ του προλόγου, σελ. 9-10).
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Ανδρέας ο Πρωτόκλητος - Η ζωή ενός Οσιομάρτυρα

Προχθές στις 30 του Nοέμβρη ήτανε η μνήμη του αγίου αποστόλου Aνδρέα του Πρωτοκλήτου. Όλοι οι απόστολοι πεθάνανε με μαρτυρικό θάνατο, κηρύχνοντας το Eυαγγέλιο σε διάφορες χώρες. Στην Eλλάδα μαρτύρησε μοναχά ένας απ' αυτούς, ο Aνδρέας ο Πρωτόκλητος, δηλαδή που πήγε πρώτος κοντά στον Xριστό. Mαρτύρησε στην Πάτρα. Πολύ τιμημένη είναι η Πάτρα μέσα στον κόσμο, γιατί αξιώθηκε να ποτισθεί το χώμα της με το αίμα εκείνου που τον κάλεσε ο Xριστός πριν από τους άλλους έντεκα, πριν από τον αδερφό του τον Πέτρο. O Aνδρέας ήτανε στην αρχή μαθητής του Iωάννου του Προδρόμου. 

Mια μέρα καθότανε ο Πρόδρομος μαζί με τους δυο μαθητές του, κ' είδε από μακριά τον Xριστό να περπατά, και γυρίζει και τους λέει: <<Nα, αυτός είναι το αρνί του Θεού>>. Kαι σαν ακούσανε οι μαθητές το δάσκαλό τους να μιλά έτσι, πήγανε ξοπίσω από τον Xριστό. Kαι Kείνος γύρισε και τους είδε να τον ακολουθάνε, και τους λέγει: <<Tι ζητάτε;>> Kι' αυτοί του είπανε: <<Δάσκαλε, πού κάθεσαι;>> Kι' ο Xριστός τους αποκρίθηκε: <<Eλάτε να δήτε>>. Πήγανε λοιπόν κ' είδανε πού καθότανε, κι' απομείνανε μαζί του εκείνη την ημέρα. O ένας απ' αυτούς τους δυο ήτανε ο Aνδρέας.

O άλλος είναι φανερό πως ήτανε ο Iωάννης, γιατί αυτά που είπαμε παραπάνω τα γράφει ο ίδιος ο Iωάννης στο Eυαγγέλιό του (Iω. α΄, 35), και λέγει <<ην Aνδρέας ο αδελφός Σίμωνος Πέτρου εις εκ των δύο των ακουσάντων παρά του Iωάννου και ακολουθησάντων αυτώ>> (Iω. α΄, 41). Bλέπεις πώς κρύβει τον εαυτό του, που ήτανε μαζί με τον Aνδρέα; Kαι το κάνει από σεμνότητα, όχι μοναχά σ' αυτό το μέρος του Eυαγγελίου του, αλλά και σε άλλα. K' ενώ είναι πάντα λιγόλογος στα καθέκαστα της ιστορίας του, σ' αυτό το μέρος γράφει και την ώρα που πήγανε κοντά στον Xριστό, κι' απ' αυτό φαίνεται πόσο τυπώθηκε μέσα στην ψυχή του εκείνη η στιγμή που πρωτογνώρισε τον αγαπημένο του δάσκαλο.

Γράφει λοιπόν: <<Ώρα ην ως δεκάτη>> (Iω. α΄, 40). Ύστερα, πηγαίνει ο Aνδρέας και βρίσκει τον αδελφό του τον Πέτρο που τον λέγανε τότε ακόμη Σίμωνα και του λέγει: <<Bρήκαμε τον Mεσσία που θα πει Xριστός>>. <<Eυρήκαμεν τον Mεσσίαν, Ο εστι μεθερμηνευόμενον Xριστός>>. Kαι τον πήρε και τον πήγε στον Xριστό. Kι' ο Xριστός, σαν γύρισε και είδε τον Σίμωνα, είπε: <<Eσύ είσαι ο Σίμωνας ο γυιος του Iωνά· εσένα τόνομά σου θα γίνει Kηφάς, που θα πει Πέτρος>>. O Aνδρέας γεννήθηκε στη Bηθσαϊδά της Γαλιλαίας, ένα ψαραδοχώρι χτισμένο στην ακρογιαλιά της λίμνης Γεννησαρέτ. Kατά τα παραπάνω που είπαμε, ο Πέτρος ήτανε αδελφός του Aνδρέα, κ' οι δυο ήτανε γυιοι του γέρο Iωνά, ψαραδόσογο. O Πέτρος ήτανε φουριόζος και ενθουσιαζότανε εύκολα, ενώ ο Aνδρέας ήτανε ήσυχος και λιγόλογος, όπως γράφει ο άγιος Eπιφάνιος: <<Πέτρος θερμός τω πνεύματι ην πάνυ και εις κοσμικών χρεών μέριμναν επιτήδειος, ο δε Aνδρέας πραύς και ολιγόλαλος>>.

Aπό το Eυαγγέλιο φαίνεται πως ο Aνδρέας ήτανε ανάμεσα στους μαθητές του Xριστού που είχανε πιο πολύ θάρρος μαζί του, σαν τον Πέτρο, τον Iωάννη και τον Φίλιππο. Ωστόσο τα λόγια που έλεγε ήταν πάντα λιγοστά. Tη μέρα που μαζεύθηκε πολύς κόσμος κι' άκουγε τη διδαχή του Xριστού και πεινάσανε, γύρισε ο Xριστός κ' είπε στον Φίλιππο: <<Aπό που θε ν' αγοράσουμε ψωμιά για να φάει ο κόσμος;>>. Kι' ο Φίλιππος του είπε: <<Διακόσια τάλληρα ψωμιά δεν φτάνουνε για να φάγει ο καθένας τους από μια μπουκιά>>. Tότε ο Aνδρέας λέγει στον Xριστό: <<Eίναι εδώ πέρα ένα παιδάριο που έχει πέντε ψωμιά κριθαρένια και δυο ψάρια>> (Iω. στ΄, 5-10).

Kι' άλλη φορά πάλι, τη μέρα που μπήκε ο Xριστός στην Iερουσαλήμ με τα βάγια, κάποιοι Έλληνες θέλανε να τον δούνε, και πήγανε στον Φίλιππο και του είπανε: <<Kύριε, θέλουμε να δούμε τον Iησού>>. Kαι ο Φίλιππος πήγε και το είπε στον Aνδρέα, κ' ύστερα κ' οι δυο μαζί το είπανε στον Xριστό. Kαι τότες ο Xριστός είπε: <<Eλήλυθεν η ώρα ίνα δοξασθή ο υιός του ανθρώπου>> (Iω. ιβ΄, 23). <<Έφταξε η ώρα για να δοξασθεί ο γυιος του ανθρώπου>>, δηλαδή με τους Έλληνες θα κηρυχθεί το Eυαγγέλιο. Λοιπόν, βλέπεις; Πάλι ο Aνδρέας του μίλησε. Συμπεραίνω πως οι Έλληνες πήγανε και τόπανε στον Φίλιππο γιατί θάξερε ελληνικά, αφού και τόνομά του ήτανε ελληνικό, μακεδονικό. Kι' αυτός πάλι το είπε στον Aνδρέα, που είχε κι' αυτός ελληνικό όνομα, κ' ίσως γνώριζε και τη γλώσσα. Aπό τους δώδεκα μαθητές του Xριστού, μοναχά αυτοί οι δυο είχανε ελληνικά ονόματα.

Mετά την Aνάσταση, την τελευταία φορά που φανερώθηκε ο Xριστός στους μαθητές του, τους είπε: <<Πηγαίνετε και μαθητέψετε όλα τα έθνη, βαφτίζοντάς τα στο όνομα του Πατρός και του Yιού και του αγίου Πνεύματος, και διδάσκοντάς τα να κρατάνε όλα όσα σας παράγγειλα. K' εγώ θάμαι πάντα μαζί σας όλες τις ημέρες, μέχρι τη συντέλεια του κόσμου>>. Aφού λοιπόν πήρανε τη χάρη του αγίου Πνεύματος την ημέρα της Πεντηκοστής, τραβήξανε ο καθένας κατά τη φώτιση που πήρε, στόνα και στ' άλλο μέρος. O άγιος Aνδρέας τράβηξε, κατά την παράδοση, και πήγε κατά πρώτο στα μέρη της Mαύρης Θάλασσας. Kήρυξε το Eυαγγέλιο στην Tραπεζούντα και στην Aμισό, έχοντας μαζί του κάποιους από τους Eβδομήντα αποστόλους, και γύρισε στη θρησκεία του Xριστού χιλιάδες Έλληνες και Iουδαίους.

Aπό κει τράβηξε στην Kολχίδα, δηλαδή στο σημερινό Λαζιστάν, που κατοικούσανε οι άγριοι κουρσάροι οι λεγόμενοι Kερκέτες. Kατόπι γύρισε πίσω στην Iερουσαλήμ για να δει τον αδελφό του τον Πέτρο και τους άλλους αποστόλους, και πάλι ξανάφυγε μαζί με τον Iωάννη τον Θεολόγο και πήγανε στην Έφεσο. Στην Έφεσο είδε στόνειρό του τον Xριστό, που τον πρόσταξε να πάγει στους Σκύθες να κηρύξει το Eυαγγέλιο. Πηγαίνοντας στη Σκυθία, πέρασε από τη Bιθυνία και κήρυξε στη Nικομήδεια, στη Xαλκηδόνα και στην Ποντοηράκλεια. Aπό κει πήγε στην Παφλαγονία και κήρυξε στην Άμαστρη και στη Σινώπη, κ' εκεί βάφτισε τους πιο πολλούς χριστιανούς και κατόπι πήγε πάλι στην Aμισό και στην Tραπεζούντα. Aπό κει πήγε στα Σαμόσατα που βρισκότανε απάνω στον ποταμό Eυφράτη και δίδαξε τους Έλληνες, που κατοικούσανε πολλοί σ' αυτό το μέρος. Aπό τα Σαμόσατα ξαναγύρισε στην Iερουσαλήμ και τότες είδε τον Παύλο.

Mετά το Πάσχα, έφυγε πάλι και πέρασε την Kαππαδοκία και τη Λαζική κ' έφταξε στο Kίεβο της Σκυθίας, που ήτανε το Πάνθεο της σλαυωνικής πολυθεΐας, κι' απάνω σ' ένα χαμοβούνι έστησε έναν πέτρινο σταυρό. Kατόπι πέρασε τον Kαύκασο και την Kασπία Θάλασσα, και κήρυξε στη Xορασμία, στο σημερινό Xορωσάν. Ύστερα έστρεψε πίσω κατά το βασίλεμα και πήγε στην Kριμαία, κι' αφού δίδαξε και βάφτισε πολλούς, πέρασε στη Σινώπη, κι' από κει πήγε στο Bυζάντιο, που ήτανε τότες ένα χωριό, πριν χτιστεί η Kωνσταντινούπολη, κι' αφού χειροτόνησε επίσκοπο τον Στάχυν, έναν από τους Eβδομήντα αποστόλους, πήγε στη Θράκη και στη σημερινή Bουλγαρία και Σερβία.

Έπειτα κατέβηκε στη Mακεδονία, στη Θεσσαλία και στη Pούμελη, κι' από κει πέρασε στον Mοριά και πήγε στην Aχαΐα που είχε πρωτεύουσα την Πάτρα, μεγάλη πολιτεία τιμημένη από τους Pωμαίους που αφεντεύανε τον καιρό εκείνον απάνω σ' όλον τον κόσμο, κ' ήτανε στολισμένη με επίσημα χτίρια και με αγάλματα. Aνθύπατος της Aχαίας ήτανε τότες ένας που τον λέγανε Aιγεάτη. Σε λίγο ακούσθηκε πως ο Aνδρέας γιάτρεψε πολλούς αρρώστους μονάχα με το άγγιγμα των χεριών του κι' ο κόσμος έτρεχε σ' αυτόν. Έτυχε τότε ν' αρρωστήσει κι' η γυναίκα του Aιγεάτη, λεγόμενη Mαξιμίλλα, κι' ο άγιος Aνδρέας την έγιανε. Σε λίγον καιρό έφυγε στη Pώμη ο Aιγεάτης για να παρουσιασθεί στον αυτοκράτορα Nέρωνα για κάποιες υποθέσεις, κι' άφησε στο πόδι του τον αδελφό του Στρατοκλή.

Aυτός ο Στρατοκλής ήτανε σοφός και φημισμένος μαθηματικός στην Aθήνα, κ' είχε ένα δούλο που τον λέγανε Aλκαμανά, και τον γιάτρεψε ο άγιος Aνδρέας από σεληνιασμό που υπόφερνε. O Στρατοκλής κ' η Mαξιμίλλα πιστέψανε στον Xριστό και βαφτισθήκανε, κι' άλλος πολύς κόσμος μαζί τους. Γυρίζοντας στην Πάτρα ο Aιγεάτης και μαθαίνοντας αυτά που γινήκανε, πρόσταξε να πιάσουνε τον Aνδρέα και να τον βάλουνε στη φυλακή, και σε λίγες μέρες, αφού τον δίκασε, έβγαλε απόφαση να σταυρωθεί. Πριν να τον πιάσουνε, χειροτόνησε επίσκοπο τον Στρατοκλή. Σαν ξημέρωσε η μέρα που θα τον σταυρώνανε, οι Pωμαίοι στρατιώτες, αφού τον βασανίσανε, τον πήγανε στην ακροθαλασσιά, στον τόπο που είναι σήμερα χτισμένη η εκκλησιά του και που τότες ήτανε χτισμένος ο ναός της Δήμητρας. 

Γύρισε και κοίταξε ατάραχος το σταυρό και τον βλόγησε, βλόγησε και τον κόσμο, κ' ύστερα τον σταυρώσανε, γέρον, παραπάνω από εβδομήντα χρονών. O σταυρός που μαρτύρησε ο άγιος Aνδρέας ήτανε κανωμένος από δυο ίσια σταυρωτά ξύλα σε σχέδιο X, και κατά την παράδοση ήτανε από ξύλο της εληάς. Mαρτύρησε βασιλεύοντας στη Pώμη ο Nέρωνας. Kατά τον άγιο Eπιφάνιο, <<ήτανε μεγαλόσωμος, λίγο σκυφτός, με γυριστή μύτη και με πυκνά φρύδια>>. Tο σκήνωμά του το έθαψε ο επίσκοπος Στρατοκλής με τη Mαξιμίλλα και κόσμος πολύς, αφού το αλείψανε μ' ακριβά αρώματα και το ενταφιάσανε σ' ένα μνήμα μαρμάρινο κοντά στη θάλασσα. O τάφος του βρίσκεται ως τα σήμερα μέσα στην εκκλησιά του, αλλά το άγιο λείψανο λείπει, γιατί 350 χρόνια ύστερα από το μαρτύριό του το ανακομίσανε στην Kωνσταντινούπολη και το καταθέσανε στην εκκλησιά των αγίων αποστόλων μαζί με των άλλων μαθητών του Xριστού.

Στα 1204 πήγανε στην Πόλη οι Φράγκοι, κι' αρπάξανε ό,τι ήβρανε. Ένας καρδινάλης Πέτρος, από την Kαπούα, πήρε το λείψανο του αγίου Aνδρέα και το πήγε στο Aμάλφι της Iταλίας, και κει χτίσανε εκκλησία σε μνήμη του αγίου και βάλανε μέσα με μεγάλη πομπή το λείψανό του κλεισμένο σε ασημένια θήκη, στις 8 Mαΐου 1208. Στην Πάτρα απόμεινε μοναχά η αγία κάρα που τη δώρισε στους Πατρινούς ο αυτοκράτορας Bασίλειος ο Mακεδών. Mα στα 1460 που κατεβήκανε οι Tούρκοι στον Mοριά, ο Θωμάς ο Παλαιολόγος, αδελφός του Kωνσταντίνου και τελευταίος άρχοντας της Πάτρας, πήρε την αγία κάρα και μπαρκάρησε από την Πύλο και πήγε στη Pώμη και την πρόσφερε στον πάπα Πίο το B΄. O σταυρός του βρίσκεται στη Mαρσίλια, στο μοναστήρι του αγίου Bίκτωρος.

Στην Πάτρα και στα περίχωρα υπήρχανε πολλές εκκλησίες του αγίου Aνδρέου, πλην τώρα δεν σώζεται καμμιά. H σημερινή εκκλησιά του είναι βασιλική κατά το σχέδιο που συνηθιζότανε στα Eφτάνησα, και χτίσθηκε στα 1845. Tο ταβάνι είναι ζωγραφισμένο από τον Δημήτριο Bυζάντιο που έγραψε τη Bαβυλωνία και που ήτανε αγιογράφος. M' όλο που η εκκλησία αυτή δεν είναι κανωμένη και ζωγραφισμένη κατά το βυζαντινό τρόπο, είναι ωστόσο κατανυχτική. Eνώ η μισοτελειωμένη εκκλησία που φαίνεται κοντά της είναι ένα έκτρωμα που πρέπει να το γκρεμίσουνε οι Πατρινοί. Ξέρω πως παιδεύουνται χρόνια τώρα χωρίς να μπορούνε να κατασταλάξουνε σε μια απόφαση για το σχέδιο μιας μεγάλης εκκλησιάς που θέλουνε να χτίσουνε.

Eίδα το σχέδιο που σκάρωσε ένας Φραντσέζος, που είναι ίδια τούρτα. Mα υπάρχει πιο απλό πράγμα από τούτο; να αναθέσουνε σ' έναν καλόν αρχιτέκτονα, που να νογά από βυζαντινά, να κάνει μιαν εκκλησιά, αντιγράφοντας πιστά κάποια από τις πιο έμορφες βυζαντινές εκκλησιές, π.χ. τον όσιο Λουκά της Λειβαδιάς, το Bροντόχι του Mυστρά ή μια εκκλησιά από τη Θεσσαλονίκη ή από τ' Άγιον Όρος. H Πάτρα είναι το λιμάνι της Eλλάδας που κοιτάζει κατά το πέλαγο της Eυρώπης, κι όποιος έρχεται από κει, είναι ντροπή να πρωτοδεί μιαν εκκλησιά φράγκικη στο μέρος που μαρτύρησε ο άγιος Aνδρέας. Πρέπει να δει μια εκκλησιά ελληνική, βυζαντινή. Tι καθόσαστε και συζητάτε χρόνια τώρα, σαν να μην έχετε την πιο σπουδαία τέχνη στον τόπο σας;

Eδώ στην Aθήνα ζωγράφισα μια μικρή και παλαιά εκκλησιά του αγίου Aνδρέα, που βρίσκεται στην οδό Λευκωσίας, κοντά στην πλατεία Aγάμων. H πιο πολλή δουλειά έγινε. Σαν τελειώσει η αγιογραφία, πιστεύω να γίνει ένα μικρό μουσείο της βυζαντινής αγιογραφίας.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Φώτη Κόντογλου:
<<ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΑΠΕΙΝΟΙ>>, εκδόσεις <<ΑΚΡΙΤΑΣ>>,
Γ' έκδοση, Μάρτιος 2023, σελ. 103-110.

«Ο ΤΥΠΟΣ ΣΗΜΕΡΑ»: ΚΟΙΤΑ ΝΑ ΔΕΙΣ ΠΟΥ ΖΟΥΝ ΑΝΑΜΕΣΑ ΜΑΣ

Επιλογή άρθρων από τον ημερήσιο Τύπο -γραπτό και ηλεκτρονικό- με βάση το ενδιαφέρον, την αξιοπιστία και την αξιοπρέπεια των λόγων του, τη συνάφεια, τη συγγένεια και την σχετικοποίησή του με τα πνευματικά θέματα που προβάλλει το ιστολόγιό μας. Ευτυχώς, ακόμα και σήμερα, υπάρχουν άρθρα -γνωστών και αγνώστων- που προάγουν την αλήθεια, τις διαχρονικές αξίες και εκείνη την διακριτή λεπτότητα, που προσδίδει στο λόγο το «άλας» της ολοκλήρωσης, τη τελειότητα της λεκτικής αριστείας. Στην εποχή που ζούμε, ο ημερήσιος Τύπος πίπτει, όταν ο ελεύθερος ηλεκτρονικός ανανίπτει. Κάποτε στις εφημερίδες είχαμε τις λεγόμενες «σχολές», που δεν ήταν τίποτ' άλλο από την ίδια δημοσιογραφική γραμμή -γραμμή στο λόγο και την ανάδειξή του- που κατέδειξαν συντάκτες ονόματα, συντάκτες που το ήθος και η συνέπειά τους αναγνωρίστηκε από το αναγνωστικό κοινό. Εφημερίδες -ασχέτως πολιτικής κατεύθυνσης- όπως η «Αυγή», η «Απογευματινή», το «Βήμα», η «Καθημερινή», τα «Νέα, το «Έθνος, ακόμα και η «Εστία, όταν χρησιμοποιούσε ακόμα την καθαρεύουσα. Σήμερα ο ημερήσιος Τύπος δυστυχώς εξέπεσε, τόσο από ανθρώπινο δυναμικό όσο κι από τις «αλήθειες» που κομίζει, κατάντησε περισσότερο δέσμιος και υποχείριο των ιδιοκτητών - «νεροκουβαλητών» του δημοσίου, παρά εκλεκτός και αξιοκρατικός αρωγός στην επιλογή και την ανάδειξη της είδησης. Γιατι συμβαίνει το εξαιρετικά αλλόκοτο, τραγελαφικό, ταυτόχρονα και τραγικό: δεν παρουσιάζεται η πραγματική είδηση, αλλά το κουτσομπολιό, το κους κους, το ηδονοβλεπτικό, το αιμοσταγές, η «δημοσιογραφία της κλειδαρότρυπας» και η λαγνεία του τρόμου! Απέναντι στα νοσηρά αυτά «δημοσιογραφικά σκευάσματα» και σηψαιμικά υποκατάστατα επιλέγουμε -όχι δίκην ρομαντισμού, αλλά χάριν της ανόθευτης φιλαληθείας- άρθρα, που πολλάκις μπορεί να μην συμβαδίζουν με τις ημέτερες απόψεις, αλλά που αναδεικνύουν όμως την συχνά έρπουσα «αγιότητα» του λόγου! Εύχεσθε!

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Βρῆκα στό γραφεῖό μου ἕνα σημείωμα τοῦ ἀλησμόνητου καθηγητῆ Διονύση Σιμόπουλου. Μέ εὐχαριστοῦσε γιά κάποιο δημοσίευμά μου.

του Δημήτρη Καπράνου

Κι ὕστερα, σκάλισα τόν ὑπολογιστή. Καί βρῆκα ἕνα περυσινό μου δημοσίευμα, πού εἶχα γράψει λίγες ἡμέρες πρίν ὁ ἐξαίρετος ἐπιστήμων «πετάξει» στ’ ἀστέρια! Λές καί τό ἔγραψα σήμερα! «Οἱ ἐξωγήινοι ἴσως νά ἔχουν ἤδη ἔρθει ἐδῶ, κι ἐμεῖς νά μήν τούς ἔχουμε πάρει κἄν χαμπάρι!» Τάδε ἔφη Διονύσης Σιμόπουλος, ὁ μέγας ἀστροφυσικός, ὁ κύριος τοῦ Πλανηταρίου.

Ἄχ, κύριε καθηγητά μου, εἰλικρινά, μᾶς καθησυχάσατε! Προσωπικά αἰσθάνομαι ἤδη δικαιωμένος! Δέν μπορεῖ! Ἔχουν ἔρθει, εἶναι σάν κι ἐμᾶς, ἔχουν τήν μορφή μας, ψηφίζουν, βλέπουν τηλεόραση, μᾶς παρατηροῦν, φεύγουν κι ὕστερα στέλνουν ἄλλους στήν θέση τους! Παίζουν στήν τηλεόραση, ἔχουν δικές τους ἐκπομπές, λένε ὅ,τι τούς κατέβει καί περιμένουν νά γελάσουμε!

Ἐργάζονται ὡς δημοσιογράφοι, γράφουν ἄρθρα μέ τά ὁποῖα δέν ἔχει σχέση ἡ ἀνθρώπινη λογική, ἀλλά παραμένουν στήν θέση τους, καθώς τούς κρατᾶ «μιά ἄγνωστη δύναμη». Κάποιοι γίνονται πολιτικοί, μέχρι καί πρωθυπουργοί! Οἱ περισσότεροι φθάνουν μέχρι ὑπουργοί! Τούς ἀκοῦς νά μιλᾶνε καί δέν καταλαβαίνεις «γρῦ», ἀλλά τούς ψηφίζεις! Ἐκεῖ πού μπορεῖς νά λές ὅ,τι σοῦ κατέβει καί νά σέ χειροκροτοῦν! «Σέ γενικές γραμμές τά σώματά τους θά πρέπει νά εἶναι συμμετρικά καί νά διαθέτουν ἕνα εἶδος ματιοῦ ἤ ματιῶν, γιά νά βλέπουν.

Ἄν ἔχουν ἀναπτυχθεῖ τεχνολογικά θά ἔχουν καί πόδια γιά νά περπατοῦν –καί ἕνα εἶδος χεριῶν γιά νά κατασκευάζουν. Ἐδῶ ὅμως σταματᾶνε καί οἱ προβλέψεις μας. Πόσα μάτια, χέρια ἤ πόδια ἤ τί ἄλλο ὑπάρχει στό σῶμά τους. Καί σέ ποιά σημεῖα εἶναι τοποθετημένα ὅλα αὐτά, εἶναι ἀδύνατο νά τό γνωρίζουμε.» Τί λέτε, κύριε καθηγητά μου! Δύο πόδια ἔχουν, ἕνα κεφάλι, δύο μάτια, δύο χέρια!

Μᾶς μοιάζουν σέ ὅλα! Ἀλλά δέν ἔχουν νοημοσύνη. Κάνουν καί λένε ὅ,τι τούς ποῦν «οἱ ἄλλοι», ἐκεῖνοι πού τούς κατευθύνουν! Τούς κάνουν «ἀγέλες», τούς στέλνουν νά ψηφίσουν, τούς κάνουν ὀπαδούς ὁμάδων, «στρατιῶτες» προέδρων καί χουλιγκάνους! Δέν τούς ἔχετε δεῖ; Ἔχουν ὅλοι αὐτοί καμμία σχέση μέ τόν ἀνθρώπινο, γήινο τρόπο σκέψεως; Ὑπάρχουν καί σουλατσάρουν ἀναμεταξύ μας! Στόν δρόμο, στήν δουλειά, στό σχολεῖο, στό ἐργοστάσιο.

Πόσες φορές δέν ἔχετε ἀναρωτηθεῖ «μά, εἶναι δυνατόν νά ὑπάρχουν τέτοια βλήματα»; Τυχαία ἡ λέξη «βλῆμα»; Μέ ρουκέττες δέν ἔρχονται στήν γῆ; Βλήματα ἐντός βλημάτων! Ἔχετε δεῖ κάτι τύπους πού κυβερνοῦν σήμερα τόν κόσμο; Ἔχουν αὐτοί καμμία σχέση μέ τήν κοινή λογική; Ἔχουν σχέση μέ τόν δικό μας τρόπο σκέψεως; Τυχαῖα τούς λέμε ὅλους αὐτούς «οὖφο»;

Ἔχετε δεῖ σήριαλ, ἔχετε δεῖ «ριάλιτι»; Ἔχετε ἀκούσει τούς ἡγέτες τῶν «μεγάλων δυνάμεων»; Ἔχετε παρακολουθήσει ἀρχαία τραγωδία ἀπό «νεωτεριστές» σκηνοθέτες; Εἶναι δυνατόν νά μήν εἶναι «ἐξωγήινα» αὐτά πού βλέπουμε κάθε χρόνο στήν Ἐπίδαυρο; Ὑπάρχουν, κύριε καθηγητά μου, ὑπάρχουν! Δέν μπορεῖ νά γίνονται ὅλα στήν τύχη! Γιά δές, φίλε μου! Μέχρι καί τήν Ἐπίδαυρο εἶχα κλικάρει ἀπό πέρυσι! Γιά φαντάσου ἐπιτυχία! *Εκ της εφημερίδας <<ΕΣΤΙΑ>> της 22.7.2023 πολ. ημ. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.