Τετάρτη 15 Μαΐου 2024
«ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ Α'»: ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ (ΜΕΡΟΣ ΔΩΔΕΚΑΤΟ)
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο
της Ι. Μ. Παρακλήτου: «Θέματα Ζωής Α': Από τις Ομιλίες του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου»,
θέμα: «Οι Βουλές του Θεού»,
4η έκδοση, Ωρωπός Αττικής 2013, σελ. 76-78.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Η ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΥ
ΑΝ ΣΕ καλούσαν για να σε βάλουν βασιλιά και, για να φτάσεις στην πόλη όπου θα γινόταν η στέψη σου, ήσουν αναγκασμένος να περάσεις μια νύχτα σε κάποιο άθλιο πανδοχείο, γεμάτο καπνούς, ακαθαρσίες, φωνές, θορύβους, χίλιες δυο δυσκολίες και ενοχλήσεις, δεν θα το έκανες πρόθυμα, έχοντας στο νου σου τον βασιλικό θρόνο. Είναι σωστό, λοιπόν, εκείνος που προορίζεται για επίγεια και πρόσκαιρη βασιλεία, να υπομένει αγόγγυστα όλες τις δυσκολίες, παίρνοντας δύναμη από την προσδοκία του βασιλικού στέμματος, ενώ εκείνος που προορίζεται για ουράνια και αιώνια βασιλεία, να δειλιάζει και να ταράζεται από τις θλίψεις που τον βρίσκουν σ' αυτό εδώ το προσωρινό μας κατάλυμα; Ναι, προσωρινό κατάλυμα και ξενώνας και πανδοχείο είναι η παρούσα ζωή. Οι άγιοι του Θεού, για να δείξουν αυτή την πραγματικότητα, δήλωναν πως είναι ξένοι και περαστικοί πάνω στη γη. Ήθελαν έτσι να μας διδάξουν, ότι πρέπει να καταφρονούμε, μα και να περιγελάμε ακόμα, τόσο τις χαρές όσο και τις λύπες της ζωής αυτής, πρέπει ν' ανέβουμε πιο ψηλά από τη γη και να να κρεμάσουμε την ψυχή μας από τον ουρανό. «Προσήλθατε», γράφει ο απόστολος Παύλος, «στο όρος Σιών, στην πόλη του ζωντανού Θεού, στην επουράνια Ιερουσαλήμ, σε μυριάδες αγγέλους, σε πανηγύρι και σε σύναξη των πρωτότοκων παιδιών του Θεού, που τα ονόματά τους έχουν καταγραφεί στους ουρανούς. Προσήλθατε στο Θεό, που είναι κριτής των πάντων, και σε πνεύματα ανθρώπινων δίκαιων, που έχουν φτάσει στην τελείωση, και στον Ιησού, μεσίτη νέας διαθήκης, και σε αίμα εξαγνισμού, που ο Θεός το εισακούει καλύτερα από το αίμα του Άβελ» (Εβρ. 12:22-24). Κοίταξε με πόσα στοιχεία παρουσίασε ανώτερη την Καινή από την Παλαιά Διαθήκη. Στη θέση της επίγειας Ιερουσαλήμ έβαλε την επουράνια: «Προσήλθατε», λέει, «στην πόλη του ζωντανού Θεού, στην επουράνια Ιερουσαλήμ». Στη θέση του Μωυσή έβαλε τον Ιησού: «Προσήλθατε... στον Ιησού, μεσίτη νέας διαθήκης». Στη θέση του λαού έβαλε τους αγγέλους: «Προσήλθατε... σε μυριάδες αγγέλους». Τί εννοεί, όμως, όταν λέει, «Προσήλθατε... σε σύναξη των πρωτότοκων παιδιών του Θεού»; Είναι όλοι οι πιστοί. Αυτούς, τους πιστούς, τους χαρακτηρίζει και σαν «πνεύματα ανθρώπινων δίκαιων, που έχουν φτάσει στην τελείωση». Αλλά θ' αξιωθείτε κι εσείς να πάτε κοντά τους, μην ανησυχείτε. «Κυκλώστε τη Σιών», γράφει ο ψαλμωδός Δαβίδ, «και περιτριγυρίστε την. Μετρήστε έναν-έναν τους πύργους της. Αναλογιστείτε τη δύναμή τους καταλάβετε πόσο ισχυρή είναι. Παρατηρήστε προσεκτικά τα διάφορα τμήματα των ανακτόρων της, για να τα διηγηθείτε και στην επόμενη γενιά» (Ψαλμ. 47:13-14). Για ποιο λόγο, άραγε, μας παρακινεί να περιτριγυρίσουμε την πόλη, να μετρήσουμε τους πύργους, να προσέξουμε τις οικοδομές, να αναλογιστούμε τη δύναμη και την ομορφιά της, να μετρήσουμε τις οικοδομές και τ' ανάκτορα; Την εξήγηση μας την δίνει ο ίδιος ο ψαλμωδός, με την τελευταία του φράση: «για να τα διηγηθείτε και στην επόμενη γενιά». Είναι, δηλαδή, σαν να μας λέει: «Γεμίστε από ευφροσύνη, χαρά, ενθουσιασμό! Φροντίστε να μάθετε όχι πρόχειρα, αλλά με κάθε λεπτομέρεια τη δύναμή της».
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΦΕΝΤΟΠΟΥΛΟ ΤΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
Ο Άγιος Γεώργιος (280 – 23 Απριλίου 303) είναι ένας από τους δημοφιλέστερους αγίους στον χριστιανικό κόσμο. Ήταν αξιωματικός στη φρουρά του αυτοκράτορα Διοκλητιανού και καταδικάσθηκε σε μαρτυρικό θάνατο επειδή αρνήθηκε να αλλαξοπιστήσει. Σύμφωνα με παράδοση ο Πασικράτης, ο πιστός υπηρέτης του, παρέλαβε το λείψανο του Γεωργίου, μαζί με αυτό της μητέρας του και τα μετέφερε στη Λύδα της Παλαιστίνης.
του Στρατή Γιαννίκου
Στις προ της εικονομαχίας αναπαραστάσεις ο άγιος εμφανίζεται ως πολεμιστής με πανοπλία, δόρυ και ασπίδα. Οι απεικονίσεις του ως έφιππου εμφανίζονται τον 10ο αιώνα. Είναι γνωστή η παράδοση της σωτηρίας της βασιλοπούλας. Στην πόλη Σίλενα της Λιβύης υπήρχε μια πηγή από την οποία οι κάτοικοι μπορούσαν να προμηθευτούν νερό μόνον αν πρόσφεραν δύο πρόβατα καθημερινά, έπειτα έναν άνθρωπο και ένα πρόβατο, και τελικά τα παιδιά και τους νέους τους, που επιλέχθηκαν με κλήρωση. Ο κλήρος κάποτε έπεσε και στην κόρη του βασιλιά. Η βασιλοπούλα όταν είδε να καταφθάνει ο Γεώργιος, τον προέτρεψε να απομακρυνθεί. Ο άγιος όμως τραυμάτισε τον δράκοντα με τη λόγχη του και τον σκότωσε.
Σε μερικές απεικονίσεις, που αναφέρονται στην παραπάνω παράδοση, εικονίζεται έναν νέος να κρατά ένα κύπελλο ή μία υδρία και να κάθεται στο πίσω μέρος , στα καπούλια του αλόγου. Τον 19ο αιώνα έγιναν πολλές συζητήσεις και υποθέσεις για το ποιος μπορεί να είναι ο νέος. Υποστηρίχθηκε ότι πιθανόν να είναι το πορτραίτο του δωρητή της εικόνας, το όνομα του οποίου συναντάται, όπως και σήμερα, συνήθως στο κάτω μέρος της εικόνας. Ο Clermont-Ganneanu υποστήριξε ότι το πρόσωπο που συνοδεύει τον άγιο ήταν γυναίκα που κρατά υδρία και σύμφωνα με την άποψή του, το θηλυκό άτομο αντικαταστάθηκε από μια φιγούρα νεαρού άνδρα, συνέκρινε μάλιστα την παράδοση με τον μύθο του Ήβης και του Γανυμήδη.
Ο Γερμανός φιλόλογος Johann B. Aufhauser αναγνώρισε στο πρόσωπο του νέου τον υπηρέτη του Αγίου Γεωργίου τον Παγκράτιο ή Πασικράτιο, ο οποίος υπήρξε και αυτόπτης μάρτυρας του μαρτυρίου του αγίου και συγγραφέας της βιογραφίας του. Το 1913 ο Aufhauser δημοσίευσε τρεις εκδοχές της ιστορίας, βασιζόμενος σε ιστορικά στοιχεία της εποχής το για τη σωτηρία του νέου χάρις στη παρέμβαση του αγίου.
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, που βασίζεται σε κείμενο του 11ου αιώνα [Heteron thayma peri tou arpagentos neon από Syria (De iuvene Paphlagonesi capto)] οι Αγαρηνοί σε επιδρομή στην Παφλαγονία αιχμαλώτισαν πολλούς ανθρώπους, μεταξύ των οποίων κι ένα νεαρό αγόρι που ήταν υπηρέτης στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Φάτρη της Παφλαγονίας. Ο νέος ήταν τόσο όμορφος που επιλέχθηκε ως υπηρέτης του εμίρη. Επειδή, όμως, αρνήθηκε να γίνει μουσουλμάνος, στάλθηκε για να εργαστεί στην κουζίνα.
Ο νέος προσευχόταν στον Άγιο Γεώργιο κι ένα βράδυ άκουσε μια φωνή από την αυλή και καλούσε το όνομά του. Το αγόρι άνοιξε την πόρτα και είδε έναν αναβάτη που τον άρπαξε και τον έβαλε πίσω του, πάνω στο άλογο. Ο Άγιος Γεώργιος έφερε τον νέο και τον άφησε σε ένα μοναστήρι, που ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Γεώργιο και στη συνέχεια εξαφανίστηκε. Ο νέος εξαντλημένος αποκοιμήθηκε. Το επόμενο πρωί οι μοναχοί που τον αντίκρισαν φοβήθηκαν, γιατί το ντύσιμο με αραβικά ρούχα του νέου πρόδιδαν την παρουσία εχθρών. Το αγόρι διηγήθηκε την ιστορία του και καθησύχασε τους μοναχούς, οι οποίοι δοξολογούσαν τον Θεό για τη διάσωση του νέου.
ΠΕΡΙΣΠΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΟΧΗ
Οι άνθρωποι που έχουν κοσμικό φρόνημα θεωρούν τον περισπασμό αθώο: οι άγιοι Πατέρες όμως λένε πως είναι η αρχή όλων των κακών. Όποιος έχει παραδοθεί στον περισπασμό όλων των πραγμάτων και των θεμάτων, ακόμα και των πιό σοβαρών, έχει αντίληψη πολύ περιορισμένη και επιφανειακή. Όποιος έχει παραδοθεί στον περισπασμό, είναι συνήθως ασταθής. Τα αισθήματα της καρδιάς του δεν έχουν βάθος και δύναμη, γι’ αυτό είναι ρευστά και εφήμερα.
Όπως η πεταλούδα πετάει από λουλούδι σε λουλούδι, έτσι κι αυτός που έχει παραδοθεί στον περισπασμό, τρέχει από τη μια σωματική απόλαυση στην άλλη κι από τη μια μάταιη φροντίδα στην άλλη. Ο περισπασμός δεν γνωρίζει την αγάπη προς τον πλησίον. Αδιάφορα κοιτάζει τη δυστυχία των ανθρώπων και εύκολα τους φορτώνει με δυσβάσταχτα φορτία.
Όποιος έχει παραδοθεί στον περισπασμό, συνταράζεται από τις θλίψεις, ακριβώς επειδή δεν τις περιμένει: μόνο χαρές προσδοκά. Κάθε θλίψη, ακόμα και την πιό βαριά, όταν αυτή δεν έχει μεγάλη διάρκεια, γρήγορα την ξεχνά μέσα στον θόρυβο των διασκεδάσεων και των μερίμνων του. Η παρατεταμένη θλίψη, όμως, τον τσακίζει. Ο ίδιος ο περισπασμός τιμωρεί τον πολυμέριμνο άνθρωπο που του παραδίνεται, καθώς αυτός, με τον καιρό, όλα τα βρίσκει βαρετά και βουλιάζει σε μια ατέλειωτη, μια εξουθενωτική πλήξη.
Ο περισπασμός, τόσο επιζήμιος γενικά, είναι πραγματικά ολέθριος για το έργο του Θεού, το έργο της σωτηρίας, που απαιτεί συνεχή εγρήγορση και εντατική προσοχή. «Μένετε άγρυπνοι και προσεύχεστε, για να μη σας νικήσει ο πειρασμός», έλεγε ο Κύριος στους μαθητές του. Και σ’ όλη τη χριστιανοσύνη, επομένως και σ’ εμάς, έδωσε εντολή: «Σε όλους το λέω: Αγρυπνείτε!». Όποιος έχει παραδοθεί στον περισπασμό, εναντιώνεται με τη ζωή του στην εντολή αυτή του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.
Όλοι οι άγιοι με επιμέλεια απέφευγαν τον περισπασμό. Αγωνίζονταν να είναι συγκεντρωμένοι στον εαυτό τους και να προσέχουν τις κινήσεις του νου και της καρδιάς τους, κατευθύνοντάς τες σύμφωνα με τις ευαγγελικές εντολές. Αν συνηθίσουμε να προσέχουμε τον εαυτό μας, θα αποφεύγουμε τον περισπασμό ακόμα και όταν μας κυκλώνουν από παντού οι αιτίες του. Ο προσεκτικός, ο αυτοσυγκεντρωμένος άνθρωπος, και σε πολυκοσμία μέσα να βρίσκεται, παραμένει εσωτερικά απομονωμένος. Γνωρίζοντας εμπειρικά την ωφέλεια της προσοχής και τη βλάβη του περισπασμού, ένας σοφός γέροντας είπε: «Χωρίς προσοχή μεγάλη, δεν προοδεύει ο άνθρωπος ούτε σε μία αρετή».
Πόσο ανόητο είναι να σπαταλάμε τη σύντομη επίγεια ζωή, που μας δόθηκε ως χρόνος προετοιμασίας για την ατελεύτητη επουράνια, σε εγκόσμιες μόνο ασχολίες, ικανοποιώντας αναρίθμητες ιδιοτροπίες και ευτελείς επιθυμίες, μεταπηδώντας επιπόλαια από τη μία αισθησιακή ικανοποίηση στην άλλη, ξεχνώντας εντελώς ή βάζοντας σπάνια και επιπόλαια στο νου μας την αναπόφευκτη, τη μεγαλειώδη και συνάμα τρομερή αιωνιότητα!
Είναι φανερό ότι τα έργα του Θεού πρέπει να τα μελετάμε και να τα γνωρίζουμε με την πιό μεγάλη ευλάβεια και προσοχή, αλλιώς τόσο η μελέτη όσο και η γνώση τους είναι αδύνατες. Θαυμαστά έργα του Θεού είναι η δημιουργία και, μετά την προπατορική πτώση, η λύτρωση και ανακαίνιση του ανθρώπου. Τα έργα αυτά πρέπει λεπτομερειακά να τα γνωρίσει κάθε χριστιανός. Δεν θα κατορθώσει, όμως, ποτέ να τα γνωρίσει, αν ζει μέσα στον περισπασμό! Οι εντολές του Θεού δόθηκαν όχι μόνο για την εξωτερική συμπεριφορά αλλά και για την εσωτερική κατάσταση του ανθρώπου: αγκαλιάζουν όλους τους λογισμούς, όλα τα αισθήματα, όλες τις μυστικές κινήσεις της ψυχής. Η τήρηση των εντολών δεν είναι δυνατή χωρίς τη διαρκή εγρήγορση και την έντονη προσοχή. Αλλά η εγρήγορση και η προσοχή δεν έχουν θέση στη ζωή του περισπασμού.
Κυριακή 12 Μαΐου 2024
Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟ ΒΑΤΙΚΑΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ... ΚΟΙΝΟ ΕΟΡΤΑΣΜΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΤΟ 2025...
%20659562.jpg)
Συνάντηση είχαν στο Βατικανό Κυριάκος Πιερρακάκης και Πάπας Φραγκίσκος, οι οποίοι συζήτησαν για την μετατροπή του χριστιανικού μοναστηριού του 6ου αιώνα Μονή της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη σε τζαμί με απόφαση του Ερντογάν.
Πιο αναλυτικά, η επίσκεψη του κ. Πιερρακάκη ως επικεφαλής αντιπροσωπείας στο Βατικανό είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψη από Έλληνα υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού της Ελλάδας. Στο πλαίσιο της επίσκεψης ο υπουργός Παιδείας έγινε δεκτός από τον Πάπα Φραγκίσκο, τον οποίο, με ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο υπουργός χαρακτήρισε «μια προσωπικότητα με διεθνή ακτινοβολία, που με τις πρωτοβουλίες και τη δράση του συμβάλλει σταθερά στην επιδίωξη της ειρήνης και της σταθερότητας».
%20659562.jpg)
Γίνονται τζαμιά οι ναοί στην Τουρκία Ο κ. Πιερρακάκης εστίασε στην απαράδεκτη, όπως τη χαρακτήρισε, απόφαση μετατροπής της Μονής της Χώρας -καθώς και παλαιότερα της Αγίας Σοφίας- σε τζαμιά, γεγονός που αντίκειται στην αρχή της προστασίας των μνημείων που έχουν παγκόσμια πολιτιστική σημασία. Υπενθύμισε στο Πάπα Φραγκίσκο ότι αυτή η τακτική ξεκίνησε το 2013 με την μετατροπή της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας της Τραπεζούντας στον Πόντο από μνημείο σε τζαμί.
Επίσης, η ελληνική πλευρά με αφορμή ότι το 2025 συμπληρώνονται 1.700 έτη από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο και ο εορτασμός του Πάσχα Ορθοδόξων και Καθολικών συμπίπτει, ανέφερε το καλό παράδειγμα του κοινού εορτασμού του Πάσχα Ορθοδόξων και Καθολικών στην Ελλάδα.
Στη συνέχεια, ο κ. Πιερρακάκης συναντήθηκε διαδοχικά με τον Γραμματέα για τις σχέσεις με τα Κράτη και τους Διεθνείς Οργανισμούς, Αρχιεπισκόπο Paul Richard Gallagher, με τον αναπληρωτή επικεφαλής της Υπηρεσίας για τη Διάδοση του Ευαγγελίου, Αρχιεπίσκοπο Rino Fisichella και με τον Καρδινάλιο Claudio Gugerotti, επικεφαλής Υπηρεσίας για τις Ανατολικές Εκκλησίες.
Αυτή ήταν η πρώτη επίσημη επίσκεψη από Έλληνα υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού της Ελλάδας στο Βατικανό. Οι συναντήσεις διεξήχθησαν σε ιδιαίτερα θερμό κλίμα και οι δύο πλευρές αποφάσισαν να εμβαθύνουν τη συνεργασία τους μέσω συγκεκριμένων δράσεων, σε ζητήματα όπως η διεύρυνση της εκπαιδευτικής συνεργασίας και η διοργάνωση κοινών δράσεων πάνω στην ηθική της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΩΝΩΝ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ 2024
.jpg)
Ιερά Μητρόπολη Αττικής και Μεγαρίδος
της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών
«ΘΕΜΑΤΑ ΖΩΗΣ Α'»: ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ (ΜΕΡΟΣ ΕΝΔΕΚΑΤΟ)
.jpg)
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο
της Ι. Μ. Παρακλήτου: «Θέματα Ζωής Α': Από τις Ομιλίες του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου»,
θέμα: «Οι Βουλές του Θεού»,
4η έκδοση, Ωρωπός Αττικής 2013, σελ. 67-69.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Η ΟΔΥΝΗ ΤΗΣ ΚΟΛΑΣΕΩΣ
Μερικοί λένε: «Γιατί ο Θεός δεν τιμωρεί εδώ τους αμαρτωλούς»; Τους απαντάμε: Για να δείξει τη μακροθυμία Του. Για να χαρίσει τη σωτηρία μέσω της μετάνοιας. Γιατί, αν τιμωρούσε και θανάτωνε μόλις γίνει η αμαρτία, πως θα σώζονταν ο Παύλος και ο Πέτρος, οι κορυφαίοι απόστολοι και φωστήρες της οικουμένης; Πώς θα σώζονταν ο βασιλιάς Δαβίδ; Πώς οι Γαλάτες; Πώς τόσοι άλλοι; Γι' αυτό, λοιπόν, ούτε όλους τους τιμωρεί εδώ όλους ούτε όλους τους τιμωρεί εκεί, ώστε με την ατιμωρησία να μας εμπνεύσει την προσδοκία της αιώνιας βασιλείας Του. Έτσι, βλέπεις πολλούς να τιμωρούνται σ' αυτή τη ζωή, όπως εκείνοι που πλακώθηκαν από τον πύργο στο Σιλωάμ, όπως οι Γαλιλαίοι που έσφαξε ο Πιλάτος καθώς πρόσφεραν θυσία στο ναό, όπως οι Κορίνθιοι που πέθαναν επειδή κοινωνούσαν ανάξια, όπως ο Φαραώ που πνίγηκε με το στράτευμά του στην Ερυθρά Θάλασσα, όπως τόσοι άλλοι και τότε και τώρα και πάντοτε. Άλλοι πάλι, με πολλές αμαρτίες, έφυγαν από τη ζωή αυτή χωρίς να τιμωρηθούν, όπως ο πλούσιος της ευαγγελικής παραβολής. Όλα αυτά, βέβαια, είναι ενέργειες της σοφίας του Θεού, που επιδιώκει από τη μια μεριά να ξυπνήσει την πίστη σ' όσους απιστούν και μελλοντικά κι από την άλλη να κάνει τους πιστούς πιο πρόθυμους στον αγώνα της αρετής. Γιατί «ο Θεός είναι κριτής δίκαιος και ισχυρός», συνάμα όμως είναι «και μακρόθυμος γι' αυτό δεν εκδηλώνει την οργή Του (με τιμωρίες) καθημερινά» (Ψαλμ. 7:12). Αν, πάντως, περιφρονήσουμε τη μακροθυμία Του, θα έρθει καιρός που θα επιβάλει τη δίκαιη καταδίκη. Ας μην το ρίξουμε, λοιπόν, στην ασωτία και τις αμαρτωλές απολαύσεις, κι έτσι για μια στιγμή -γιατί, δεν είναι παρά μια μόνο στιγμή όλη η επίγεια ζωή μας- καταλήξουμε στην αιώνια κόλαση. Αντίθετα, ας κοπιάσουμε κι ας αγωνιστούμε μια στιγμή, για να κερδίσουμε το στεφάνι της αιώνιας δόξας. Δεν βλέπετε τι γίνεται και σε τούτη τη ζωή; Προτιμούν τον μικρό κόπο για την μεγάλη απόλαυση, αν και τα πράγματα έρχονται και μια φορά ανάποδα. Πέστε μου, λοιπόν, τι λόγο θα δώσουμε, όταν στα βιοτικά κοπιάζουμε και μια πρόσκαιρη απόλαυση -ή και καμιά, αφού το μέλλον είναι αβέβαιο- ενώ στα πνευματικά δείχνουμε αμέλεια και ραθυμία; Δεν υπάρχει αμφιβολία πως είμαστε αναπολόγητοι και θα καταλήξουμε στην αβάσταχτη κόλαση. Γι' αυτό σας παρακαλώ όλους, σηκωθείτε, έστω και αργά, απ' αυτόν τον λήθαργο! Την ώρα της κρίσεως δεν θα μπορέσει κανείς να μας γλιτώσει, ούτε γονιός ούτε αδελφός ούτε φίλος. Αν τα έργα μας είναι φαύλα, θα καταδικαστούμε και θα χαθούμε οπωσδήποτε. Πόσο θρήνησε εκείνος ο πλούσιος! Πόσο παρακάλεσε τον πατριάρχη Αβραάμ να του στείλει το Λάζαρο για να του δροσίσει τη γλώσσα! Άκου, όμως, τι του είπε ο Αβραάμ: «Ανάμεσά μας υπάρχει μεγάλο χάσμα, κι έτσι, όσοι θέλουν να διαβούν από δω σ' εσάς, δεν μπορούν» (Λουκ. 16:26). Πόσο παρακάλεσαν κι εκείνες οι παρθένες τις συνομήλικές τους για λίγο λάδι! Μα άκου τι απάντηση πήραν: «Δεν σας δίνουμε, γιατί δεν θα φτάσει και για μας και για σας» (Ματθ. 25:9). Κι έτσι δεν μπόρεσαν να μπουν στη γιορτή του γάμου. Ας τα συλλογιζόμαστε, λοιπόν, και ας δείχνουμε ζήλο στην πνευματική ζωή. Γιατί όλοι οι κόποι και όλες οι κακοπάθειες της γης δεν ισοσταθμίζουν τα αγαθά του ουρανού. Μα και τα πρόσκαιρα βασανιστήρια, όσο φοβερά κι αν είναι -είτε με φωτιά είτε με σίδερα είτε με θηρία είτε με οτιδήποτε άλλο- μοιάζουν σκιές μπροστά βασανιστήρια. Από τα πρώτα λυτρωνόμαστε γρήγορα, γιατί το σώμα δεν αντέχει για πολύ στη σφοδρή ταλαιπώρηση. Από τα δεύτερα, όμως, δεν μπορούμε να ξεφύγουμε, καθώς δεν είναι μόνο σφοδρά, μα και αιώνια. Στην κόλαση «το σκουλήκι δεν πεθαίνει και η φωτιά δεν σβήνει ποτέ» (Μάρκ. 9:44).
ΓΙΑΤΙ ΣΒΗΣΤΗΚΕ Η ΑΛΩΣΗ ΤΟΥ 1204, ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΜΑΣ ΜΝΗΜΗ;
.jpg)
Πώς και γιατί, λοιπόν, σβήστηκε και αποσιωπήθηκε το 1204 από τη συλλογική μνήμη, παρότι αποτέλεσε ένα γεγονός αποφασιστικότερης σημασίας και από αυτή την Άλωση του 1453; Διότι, το 1204, η Κωνσταντινούπολη παρέμενε ακόμα η βασιλίδα των πόλεων σε όλη την Ευρώπη και, ανάμεσα στ’ άλλα, διέθετε ένα ή ίσως και δύο Πανεπιστήμια, ενώ το 1453 ήταν ήδη, στο μεγαλύτερο μέρος της, ένας ακατοίκητος σωρός ένδοξων ερειπίων.
.jpg)
του Γιώργου Καραμπελιά
Πώς και γιατί δεν αντιμετωπίζεται από το σύγχρονο ελληνικό κράτος και τους οργανικούς του διανοούμενους ως το γενέθλιο ορόσημο στην ιστορία του νεώτερου ελληνικού έθνους, παρόλο που το επισημαίνουν όλοι οι μεγάλοι ιστορικοί μας, άσχετα από την ιδεολογική τους κατεύθυνση; Αυτή η αποσιώπηση έχει βαθύτατα ελατήρια, διότι η αναγνώριση του «1204» ως της αφετηρίας του νεώτερου ελληνισμού θα λειτουργούσε ως ιδεολογική θρυαλλίδα για το καθεστώς της εξάρτησης και της υποταγής στη Δύση:
Κατ’ αρχάς, διότι θα καταδείκνυε πως οι νεώτεροι Έλληνες συγκρότησαν την ταυτότητά τους σε αντιπαράθεση και με τη δυτική αποικιοκρατία και όχι μόνο με τους Οθωμανούς· αντιπαράθεση η οποία δεν περιορίζεται στη θρησκευτική σύγκρουση, ή την οικονομική –μια μόνιμη απομύζηση ή στρέβλωση που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα–, αλλά υπήρξε και σε μεγάλο βαθμό εδαφική. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως οι Βενετσιάνοι κατείχαν την Κύπρο μέχρι το 1571, την Κρήτη μέχρι το 1667, την Πελοπόννησο, με διαλείμματα, μέχρι το 1715, τα Ιόνια Νησιά μέχρι το 1797, για να τα πάρουν με τη σειρά τους οι Γάλλοι και να τα κρατήσουν οι Άγγλοι μέχρι το 1861. Η Κύπρος, δε, πέρασε από τους Λουζινιάν στους Ενετούς, στη συνέχεια στους Τούρκους και μετά στους Άγγλους μέχρι το 1960, τα δε Δωδεκάνησα θα επιστραφούν στην Ελλάδα από τους Ιταλούς μόλις το 1948.
Οι εισβολές και επιδρομές από τη Δύση ήταν αναρίθμητες από το 1071 και δώθε. Σταυροφορίες, Νορμανδοί, 1204, Καταλανοί, Ναΐτες Ιππότες, για να φθάσουμε στους αποκλεισμούς για τον Πατσίφικο, στις αποβάσεις στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την Ιταλική και Γερμανική Κατοχή, τέλος την αγγλική και αμερικανική επέμβαση. Ακόμα και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, η νησιωτική και δυτική Ελλάδα παρέμενε, για τριακόσια ή τετρακόσια χρόνια, μια no man’s land όπου συγκρούονταν Οθωμανοί και Δυτικοί, κυρίως Βενετσιάνοι, για την κατοχή ενός στρατηγικού «ενδιάμεσου χώρου», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εγχώρια οικονομία και τους ελληνικούς πληθυσμούς.
Η αποφασιστική στιγμή της «στροφής» υπήρξε η περίοδος ανάμεσα στο 1071 και τον 14ο αιώνα, την οποία συμβολικά χαρακτηρίζουμε ως «1204», όταν οι Φράγκοι θα απομυζήσουν και θα διαμελίσουν τον βυζαντινό ελληνισμό, για να τον παραδώσουν ανήμπορο στα χέρια των Οθωμανών. Ο ελληνισμός δεν θα μπορέσει ποτέ πια να σταθεί στα πόδια του ως αυτόνομος χώρος, ως συνέχεια της ελληνικής «οικουμένης», και θα επιβιώνει στο εξής ως ένας απλός μεθοριακός χώρος μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Η αποδοχή αυτών των διαπιστώσεων θα έθετε ως αίτημα, προφανώς, την ολοκλήρωση της απο-αποικιοποίησης του ελληνικού χώρου και θα οδηγούσε, με μια δεύτερη λογική συνεπαγωγή, στη διαπίστωση πως η αποικιοκρατία συνεχίζεται με νέες μορφές και παραμένει ζητούμενο η απόσεισή της. Με όλες τις ιδεολογικές, πολιτικές και οικονομικές συνέπειες μιας τέτοιας παραδοχής.
Και όμως, η αναγνώριση της σημασίας του 1204, ως αφετηριακού ορόσημου για τη συγκρότηση του νέου ελληνισμού, θα αποκαθιστούσε αδιαμφισβήτητα και την ενότητα της διαχρονίας μας, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, διά μέσου του Βυζαντίου, και η νεώτερη ελληνική ιστορία θα χωριζόταν σε τρεις υποπεριόδους: 1204-1453 / 1453-1821 / 1821- έως σήμερα. Θα κατέρρεε, συνεπώς, το καινοφανές –ίσως στα όρια του αστεϊσμού, αλλά κυρίαρχο στην ύστερη μεταπολίτευση– ιδεολόγημα που θέλει τη συγκρότηση του νεώτερου ελληνισμού να έχει ως αφετηρία τον «Διαφωτισμό» του 18ου αιώνα, δηλαδή να είναι πλήρως προσδεδεμένη και παράγωγη της δυτικοευρωπαϊκής εθνογένεσης, και όχι τον 12ο-13ο αιώνα, ως συνέχεια του Βυζαντίου.
ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ ΤΟ 1453...
.jpg)
«Οι ωμότητες, οι σφαγές, οι ατιμίες, οι βεβηλώσεις ιερών και αγίων που διέπραξαν οι Λατίνοι, όταν κατέλαβαν την Βασιλεύουσα, είναι πράγματι απερίγραπτες και τέτοιες, ώστε ωχριούν απέναντι αυτών που διέπραξαν οι Τούρκοι την 29η Μαΐου του 1453…».
[...] Όμως, το καίριο ερώτημα είναι: Πώς έφθασε στο σημείο αυτό η κραταιά Βυζαντινή Αυτοκρατορία; Άλλοι υποστηρίζουν αίτια οικονομικά, άλλοι πολιτικά, άλλοι κοινωνικά, διχασμοί κλπ. Εάν ιδούμε προσεκτικότερα τα ιστορικά γεγονότα, θα καταλήξουμε στο ασφαλές συμπέρασμα, ότι όλα αυτά τα αίτια έχουν έναν κοινό παρονομαστή, που λέγεται 12η Απριλίου 1204. Είναι η πρώτη άλωση της Βασιλεύουσας, που έγινε από τα στίφη των σταυροφόρων, που έφεραν στο στήθος κόκκινο σταυρό, δήθεν για να ελευθερώσουν τους Άγιους Τόπους από τους Μουσουλμάνους. Στην πραγματικότητα όμως, για να σφετεριστούν το παγκόσμιο εμπόριο και να υποτάξουν την Ορθοδοξία στο Βατικανό. Όπως θα ιδούμε, η αλήθεια αυτή γίνεται ολοφάνερη από την επιστολή που έστειλε το 1234 ο τότε Πάπας Γρηγόριος ο 9ος, στον αυτοκράτορα της Νικαίας, Ιωάννη Βατάτζη.
Ο Πάπας Ουρβανός Β΄, έλεγε ρητά και φανερά: «Η Γή, την οποία κατοικείτε, δεν έχει πλούτη. Γι’ αυτό αλληλοτρώγεστε και αλληλοσφάζεστε. Σταματήστε τα μίση σας και πορευτείτε προς τον Άγιον Τάφον. Τα βασίλεια της Ασίας θα είναι τα μερίδιά σας». Τελικά, αποδείχθηκε ότι μόνον κατά την πρώτη σταυροφορία υπήρχε θρησκευτικός φανατισμός, όλες οι άλλες είχαν κυρίως υλικά και οικονομικά κίνητρα.
Το Βατικανό δικαιολογείται, ότι η κατάληψη της Κων/πολης έγινε για την μη τήρηση των συμφωνιών για προηγούμενη μεταφορά Βυζαντινών με πλοία. Η βούληση των Σταυροφόρων, βέβαια, να καταλάβουν την Κων/πολη δεν προέκυψε ξαφνικά από την μη τήρηση των συμφωνιών. Κατά τη δεύτερη σταυροφορία (1147- 1149), όταν έφτασαν έξω από την Κων/πολη σκέφτηκαν να την καταλάβουν. Αλλά «διέγνωσαν» ότι την ώρα εκείνη ήταν δύσκολο και το άφησαν «δι’ ευθετότερον χρόνον». Και παρουσιάστηκε η αφορμή με τις ενυπόγραφες συμφωνίες.
Ήταν τότε που τα στίφη του Πάπα Ιννοκέντιου Γ’, «παρεξέκλιναν» της πορείας τους προς τους Άγιους Τόπους! Και μια που έχασαν το δρόμο έμειναν! Οι ωμότητες, οι σφαγές, οι ατιμίες, οι βεβηλώσεις που διαπράχθηκαν, κάνουν να ωχριούν όσα διέπραξαν οι Τούρκοι στις 29 Μαΐου του 1453! Ο μεγάλος Βρετανός ιστορικός Στήβεν Ράνσιμαν γράφει: «Δεν υπήρξε ποτέ μεγαλύτερο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας από την 4η Σταυροφορία, η οποία ήταν πράξη γιγάντιας πολιτικής ανοησίας». Επίσης, ο Άγγλος ιστορικός Γουίλιαμ Μίλερ επιγραμματικά αναφέρει:
«Οι ωμότητες, οι σφαγές, οι ατιμίες, οι βεβηλώσεις ιερών και αγίων που διέπραξαν οι Λατίνοι, όταν κατέλαβαν την Βασιλεύουσα, είναι πράγματι απερίγραπτες και τέτοιες, ώστε ωχριούν απέναντι αυτών που διέπραξαν οι Τούρκοι την 29η Μαΐου του 1453…».
Ο Νικήτας Ακομινάτος ή Χωνιάτης, έγραψε ιστορία της περιόδου 1180- 1206, οπότε και πέθανε. Η ιστορία του θεωρείται ότι περιγράφει κατά τον πλέον ακριβή τρόπο τα γεγονότα της εποχής του και αποτελεί την σπουδαιότερη πηγή ιστορίας του Βυζαντινού Ελληνισμού για το χρονικό διάστημα που ιστορεί. Τα γεγονότα της αλώσεως της Πόλης από τους Φράγκους, το 1204, τα περιγράφει με τον πλέον ακριβή τρόπο. Κινδύνευσε άμεσα η ίδια του η ζωή. Διασώθηκε με την βοήθεια ενός Βενετού στρατιώτη, με τον οποίο είχε φιλία από πριν.
Μόλις κατέλαβαν την Κων/πολη οι Σταυροφόροι, άρχισε η χωρίς οίκτο λεηλασία και απογύμνωση της Κων/πολης από όλα της τα πλούτη. Όσοι τολμούσαν να αντισταθούν εσφάζονταν επί τόπου. Δεν έμεινε παλάτι, αρχοντικό, εκκλησία μικρή ή μεγάλη, μοναστήρι, που να μην υποστεί φρικώδη λεηλασία. Ιδίως τους προσείλκυσε ο μυθικός πλούτος της Αγίας Σοφιάς. Μπήκαν στον ιερό χώρο του Ναού με άλογα και μουλάρια, που λέρωναν με τις κοπριές τους το μαρμάρινο δάπεδο. Και άρχισαν να ξηλώνουν και να παίρνουν τα πάντα: από άγια δισκοπότηρα, Ευαγγέλια, ιερά άμφια, αγίες εικόνες, την Αγία Τράπεζα και το ασημένιο εικονοστάσιο του Τέμπλου, αφού προηγουμένως το έκαναν κομμάτια μανουάλια, πολυκάνδηλα, μέχρι και κουρτίνες.
Ούτε τους τάφους των αυτοκρατόρων σεβάστηκαν. Συλήθηκαν όλοι, ενώ τα λείψανα πετάχτηκαν εδώ κι εκεί. Ήταν τέτοια η καταστροφή, ώστε η άλλοτε βασιλίδα των πόλεων κατάντησε σκέτο κουφάρι. Ολόκληρος ο γυναικείος πληθυσμός της Πόλης βιάστηκε. Οι περισσότεροι από τους άρρενες κατοίκους εσφάγησαν, διότι στην προσπάθειά τους οι πατεράδες και οι σύζυγοι να διαφυλάξουν την τιμή των θυγατέρων και των συζύγων έπεσαν θύματα των αποχαλινωμένων δυτικών σταυροφόρων που, υποτίθεται ότι πήγαιναν να «ελευθερώσουν» τους Αγίους Τόπους από αλλόθρησκους…
ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ 1453: Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
.jpg)
«Μία ατέλειωτος τότε λιτανεία, αποτελουμένη από χιλιάδας ιερέων, μοναχών, γερόντων, γυναικών και παιδιών, γυμνοπόδων, κλαιόντων, ολολυζόντων, τιλλόντων την κόμην των, εξομολογουμένων υψηλοφώνως τας αμαρτίας των, και παρακαλούντων τον θεόν να τους λυπηθή και να τους συγχωρήση, διέσχισε κατά διαταγήν του Αυτοκράτορος τους κυριωτέρους δρόμους της πόλεως, ψάλλουσα εναγωνίως το ''Κύριε ελέησον''».
«Εάλω η Πόλις». Από τα σημαντικότερα και πλέον τραγικά γεγονότα της παγκόσμιας ιστορίας. Αποτέλεσμα μίας από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές επιχειρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, η άλωση της Κωνσταντινούπολης στις 29 Μαΐου 1453, επισφραγίζει την οριστική κατάρρευση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, με την οποία στο τέλος η πόλη είχε ταυτιστεί πλήρως.
της Μανιώς Μάνεση
Η φθίνουσα πορεία των 249 χρόνων, που ξεκίνησε στις 13 Απριλίου 1204 με την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης, την περίοδο της Δ’ Σταυροφορίας, ουδέποτε μπόρεσε να ανακοπεί. Τα όρια της αυτοκρατορίας συνεχώς συρρικνώνονταν, η μεγαλοπρέπεια και ο πλούτος σταδιακά χάνονταν, οι δρόμοι και οι συνοικίες της Κωνσταντινούπολης είχαν εικόνα εγκατάλειψης, όπως καταγράφεται και στα κείμενα των ξένων περιηγητών, ενώ οι διάφοροι πρόσφυγες που είχαν καταφύγει εκεί από τα περίχωρά της, επέτειναν το πρόβλημα του επισιτισμού.
Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, ήταν αντιμέτωπος με σειρά προβλημάτων. Σημαντικότερο ίσως, η πολιτικο-ιδεολογική διαμάχη που επικρατούσε με επίκεντρο τις σχέσεις με τους Λατίνους. Αν και επιφανειακά, αφορμή ήταν η διαμάχη μεταξύ ‘’ενωτικών’’ και ‘’ανθενωτικών’’, μεταξύ δηλαδή των υπέρμαχων και των πολέμιων της ένωσης με την καθολική εκκλησία, μετά την απόφαση περί ένωσης των εκκλησιών στη Σύνοδο της Φλωρεντίας, τα αίτια είχαν τις ρίζες στη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι Λατίνοι κατά την πρώτη άλωση της Πόλης.
Η παλαιά εχθρότητα μεταξύ ανατολικού και δυτικού χριστιανικού κόσμου αναβίωσε και η προοπτική να δεχθούν βοήθεια από τη μισητή για εκείνους καθολική Ευρώπη, δεν αποτελούσε την θετική εξέλιξη. Η βοήθεια έτσι, που είχε ζητήσει από τον Πάπα Νικόλαο Ε’ ο Κωνσταντίνος και η αποδοχή εκ μέρους του αυτοκράτορα του Βυζαντίου του όρου για ένωση των δύο εκκλησιών, προσέκρουσε στην αντίδραση του κατευθυνόμενου από μερίδα του κλήρου λαού.
Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, είχε διαμορφωθεί μία παράταξη απρόθυμη να εναντιωθεί στους Τούρκους, όχι επειδή ήταν φιλότουρκη, αλλά επειδή ήταν αντιλατινική. Εκτός από τους θρησκευτικούς λόγους, υπήρχαν και οικονομικοί, δεδομένου ότι η οικονομική διείσδυση της Βενετίας και της Γένουας είχε πλήξει πολλούς Βυζαντινούς. Στην παράταξη αυτή ανήκε ο Λουκάς Νοταράς, που κατείχε το ύπατο αξίωμα μετά τον αυτοκράτορα. «Κρειττότερον εστίν ειδέναι εν μέση τη πόλει φακιόλιον βασιλεύον Τούρκων ή καλύπτραν λατινικήν», διακήρυττε. Πάντως ο Κωνσταντίνος ΙΑ’ επιδίωξε να οργανώσει το καλύτερο δυνατό, την άμυνα. Τα τείχη επισκευάστηκαν, έγινε βαθιά εκσκαφή της τάφρου, συγκεντρώθηκαν τρόφιμα, συνεχίστηκε η διπλωματική προσπάθεια.
Στην αντίπερα πλευρά ο Μωάμεθ Β’ οργανωμένα και συστηματικά προετοιμαζόταν για την επίτευξη του στόχου του. Στο πλευρό του, αρκετοί χριστιανοί από τη Δύση, ειδικευμένοι στην τέχνη του πολέμου. Η τελική επίθεση επομένως εναντίον της Κωνσταντινούπολης, ήταν απλώς θέμα χρόνου. Οι προετοιμασίες ξεκίνησαν στις αρχές του 1453. Ο πολυπληθής στρατός των 150.000 ανδρών, παρατάχθηκε σε όλο το μήκος των τειχών.
Ο Μωάμεθ έστησε τη σκηνή του απέναντι από την πύλη του Αγίου Ρωμανού, εκεί όπου είχε στρατοπεδεύσει ο πατέρας του στην προσπάθεια άλωσης της Κωνσταντινούπολης το 1422. Στις 7 Απριλίου κηρύχθηκε επίσημα η πολιορκία. Το ναυτικό των 400 πλοίων κατέπλευσε λίγες ημέρες μετά. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στο πυροβολικό με τη χρήση ενός τεράστιου πολιορκητικού κανονιού, πρωτόγνωρου για την εποχή, έργο Σαξώνων τεχνιτών. Στην πύλη του Αγίου Ρωμανού πήρε θέση ο ίδιος ο αυτοκράτορας, έχοντας στο πλευρό του τον αρχηγό των Γενοβέζων, Ιουστινιάνη.
Στις 12 Απριλίου άρχισε ο βομβαρδισμός των τειχών με τα κανόνια. Οι ζημιές επισκευαζόταν από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι μάλιστα κατάφεραν να αποκρούσουν την πρώτη έφοδο των πολιορκητών. Το ηθικό των πολιορκημένων ανέβηκε. Για τους Τούρκους ήταν προφανές ότι όσο ο Κεράτιος έμενε απρόσβλητος, η Κωνσταντινούπολη ήταν δύσκολο να πέσει. Ο βομβαρδισμός μπορούσε να πλήξει και τη γενουατική αποικία του γαλατά, ο Μωάμεθ ωστόσο δεν επιθυμούσε να συγκρουστεί με τους δυτικούς. Με το σχέδιο που εφάρμοσε και εκτέλεσε με μεγάλη ταχύτητα, μετέφερε 70 πλοία από το Βόσπορο στον Κεράτιο, πάνω σε δίολκο που κατασκεύασε πίσω από το τείχος του Γαλατά… Η εξέλιξη αυτή ήταν αρνητική για την ψυχολογία των πολιορκημένων.
ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΠΤΩΣΗΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
.jpg)
Στις 29 Μαΐου 1453 τα στρατεύματα του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη. «Εάλω η Πόλις» (κατακτήθηκε η Πόλη), όπως αναφέρει ο Γ. Σφραντζής (Χρονικό, Γ. 64). Η κατάλυση του βυζαντινού κράτους – για αυτοκρατορία την εποχή εκείνη δεν μπορούμε να μιλούμε – ήταν το προδιαγεγραμμένο τέλος μιας πορείας παρακμής που είχε αρχίσει να διαφαίνεται από το τέλος του δωδέκατου αιώνα με τη συρρίκνωση της εδαφικής επικράτειας της Αυτοκρατορίας από τις εισβολές, αρχικά, των Σελτζούκων Τούρκων και, στη συνέχεια, των Οθωμανών Τούρκων.
Στις επιτυχίες των Τούρκων συνέβαλε αποφασιστικά η διαφθορά και αναποτελεσματικότητα της διοίκησής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και η απληστία και αρπακτικότητα των αξιωματούχων του που είχαν ως αποτέλεσμα τη ψυχική αποξένωση του λαού από τους κυβερνώντες την Αυτοκρατορία. Η κατάληψη των βυζαντινών εδαφών από τους Τούρκους επιτυγχανόταν με πρωτοφανή ταχύτητα. Η ταχύτητα των επιτυχιών των Τούρκων δείχνει, εκτός από τη ζωτικότητα και τη δύναμη των επιδρομέων, την απροθυμία των πληθυσμών που κατακτήθηκαν να προβάλουν σθεναρή αντίσταση στους επιδρομείς.
Ένας από τους πιο σημαντικούς σταθμούς στην ιστορική πορεία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αποτελεί η κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους στη τέταρτη Σταυροφορία τον Απρίλιο του 1204. Ουσιαστικά, η Αυτοκρατορία διαλύθηκε. Για τους Δυτικούς, αυτή η σταυροφορία, που είχε αρχίσει σαν ένας αγώνας εναντίον των «απίστων» και για ανάκτηση της Άγιας Γης, είχε επιτύχει ένα σκοπό εξ ίσου «ιερό», την τιμωρίας των αιρετικών βυζαντινών και έτσι θεωρήθηκε σαν μια νίκη της χριστιανοσύνης! Μετά την άλωση, οι νικητές επιδόθηκαν σε ενέργειες που απέβλεπαν στην κατάλυση του βυζαντινού κράτους. Δημιούργησαν στη Κωνσταντινούπολη τη Λατινική Αυτοκρατορία και το λατινικό πατριαρχείο. Επίσης, προέβησαν στη σύσταση μιας σειράς λατινικών πριγκιπάτων στο έδαφος της Ελλάδας και στα νησιά του Αιγαίου.
Το 1208, ενώ διαρκούσε η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, στη Νίκαια «γεννήθηκε» μια νέα Βυζαντινή Αυτοκρατορία με αυτοκράτορα το Θεόδωρο Α΄ Λάσκαρι. Οι Λατίνοι εκδιώχθηκαν τον Αύγουστο του 1261 από του Βυζαντινούς και αυτοκράτορας στέφθηκε ο Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος. Ο Μιχαήλ επιδόθηκε σε μια επίπονη προσπάθεια για να αποκαταστήσει την παλιά Βυζαντινή Αυτοκρατορία τόσο από εδαφική όσο και από πολιτιστική πλευρά. Μια από τις ενέργειές του ήταν και η ένωση των δυο εκκλησιών, της Ρωμαιοκαθολικής και της Ορθόδοξης, που επιτεύχθηκε με τη Σύνοδο της Λυών του 1274.
Η ένωση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην Αυτοκρατορία και ο Μιχαήλ αναγκάστηκε να τις καταπνίξει με βία. Η ένωση διάρκεσε μόνο τέσσερα χρόνια. Ο νέος πάπας Μαρτίνος αποκήρυξε την ένωση, αφόρισε τον Μιχαήλ, ως αιρετικό και κήρυξε εκστρατεία για «ανάκτηση της Ρωμανίας η οποία κατακρατείται από τον Παλαιολόγο». Την ένωση αποκήρυξε και ο διάδοχος του Μιχαήλ Ανδρόνικος Β΄. (Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Εταιρεία Αθηνών, Τόμος Θ΄, σελ. 132).
Η διαμάχη των «ενωτικών» και των «ανθενωτικών», αυτών που υποστήριζαν της ένωση της Καθολικής Εκκλησίας με την Ορθόδοξη και αυτών που ήταν εναντίον, που συνεχίστηκε, υπέκρυπτε μια πολιτική σύγκρουση αναφορικά με τη μορφή και την υπόσταση του κράτους. Ο αυτοκράτορας και οι ενωτικοί επεδίωκαν, με τη βοήθεια των Δυτικών, να διατηρήσουν το κράτος που απειλούταν από εξαφάνιση.
Η ομάδα του Πατριαρχείου οραματίζονταν την αναβίωση της άλλοτε οικουμενικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, όπου η Εκκλησία θα ανακτούσε το κλονισμένο κύρος της. (Τόνια Κιουσοπούλου, Βασιλεύς ή Οικονόμος, Πολιτική εξουσία και ιδεολογία πριν την Άλωση, σελίδες 76, 77). Η διαμάχη μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας είχε και ως αίτιο τη μεταξύ τους σύγκρουση εξουσιών, όπως και στη Δύση. Ο Ιωάννης Ζ΄ εκδίωξε από τον πατριαρχικό θρόνο το Ματθαίο. Ο Ιωάννης διακήρυττε ότι εκείνος, ως εκ της θέσεώς του, ήταν ο «δεφένσωρ (υπερασπιστής) της Εκκλησίας» και ότι όφειλε να την προστατεύσει με όποιο τρόπο έκρινε πρόσφορο.
Παρασκευή 10 Μαΐου 2024
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ
Τη Κυριακή του Αγίου Αποστόλου Θωμά
Κεκλεισμέναι ήσαν αι θύραι του οικήματος, ένθα ήσαν οι μαθηταί συνηγμένοι κατά την εσπέραν της παρελθούσης του Πάσχα Κυριακής, ότε ελθών παραδόξως ο Ιησούς, έστη εν τω μέσω και ασπασάμενος αυτού διά του συνήθους' Ειρήνη υμίν, υπέδειξεν αυτοίς τας χείρας και τους πόδας και την πλευράν' και προσέτι, λαβών παρ' αυτών μέρος ιχθύος οπτού και κηρομέλι, έφαγεν ενώπιον αυτών, και ούτως επιστοποίησεν αυτοίς την Εαυτού Ανάστασιν. Ο δε Θωμάς, μη ευρεθείς τότε μετά των λοιπών, ουκ επίστευσεν εις την περί της Αναστάσεως του Χριστού μαρτυρίαν εκείνων, αλλ' είπεν αποφασιστικώς' <<Εάν μη ίδω και ψηλαφήσω τας τρυπηθείσας Αυτού χείρας και την λογχευθείσαν πλευράν, ου μη πιστεύσω>>. Όθεν μεθ' ημέρας οκτώ, τουτέστι κατά την σήμερον, και στας εις το μέσον και ειπών το' Ειρήνη υμίν, λέγει έπειτα προς τον Θωμάν' Φέρε τον δάκτυλόν σου ώδε, και ίδε τας χείρας Μου, και φέρε την χείραν σου, και βάλε εις την πλευράν Μου' και μη γίνου άπιστος, αλλά πιστός. Ο δε Θωμάς ιδών και ψηλαφήσας ακριβώς τας χείρας και την πλευράν του Δεσπότου, ανεβόησε μετά πίστεως' ο Κύριός μου και ο Θεός μου' και ούτως εκήρυξε τρανώς του Θεανθρώπου τας δύο φύσεις, την ανθρωπίνην και την θείαν. (Πράξ. των Αποστόλων, ε' 12-20' Ιωάννου κ' 19-31).
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ: ''ΔΙΔΑΧΗ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΣΧΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ''
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΩΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΦΥΛΗΣ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Β': ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ (2023)
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ (2023)
Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ
ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Α': ΟΧΙ ΜΟΝΟΝ ΠΙΣΤΙΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ
ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΤΩΝ ΑΙΝΩΝ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΤΟΥ ΘΩΜΑ 2005 - ΨΑΛΛΕΙ Ο ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ π. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Ω, ΚΑΛΗ ΑΠΙΣΤΙΑ ΤΟΥ ΘΩΜΑ!
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: «ΕΠΙ ΤΩΝ ΤΥΠΩΝ ΤΩΝ ΗΛΩΝ»
ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ (2022)
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΘΩΜΑ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΛΑΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΑΜΩΝΟΣ: «ΔΩΡΕΕΣ ΧΡΙΣΤΟΥ» (ΜΕΡΟΣ Α')
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ
ΘΕΟΦΙΛΕΣΤΑΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΜΕΘΩΝΗΣ κ. ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ: ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ (2022)
ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΜΠΑΡΔΑΚΑ: ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ
π. ΠΑΛΙΔΑ DESEILLE: ΜΑΚΑΡΙΟΙ ΟΙ ΜΗ ΕΙΔΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΠΙΣΤΕΥΣΑΝΤΕΣ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ: ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ: ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ
ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ: YΠΟΜΝΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ Α. ΚΑΝΤΙΩΤΗ: «ΕΝΑ ΣΠΟΥΔΑΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ»
ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΗΣ ΚΡΟΣΤΑΝΔΗΣ: ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΘΩΜΑ
ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΒΕΛΙΜΙΡΟΒΙΤΣ: Η ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΑΣΧΑ
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΩΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΦΥΛΗΣ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Β': ΠΩΣ ΝΑ ΨΗΛΑΦΟΥΜΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΤΙΣ ΠΛΗΓΕΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΜΑΣ;
Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ
Μὲ τὸ ὄνομα Ζωοδόχος Πηγὴ τοῦ Μπαλουκλὶ ἢ Παναγία ἡ Μπαλουκλιώτισσα φέρεται ἱερὸ χριστιανικὸ ἁγίασμα ποὺ βρίσκεται στὴ Κωνσταντινούπολη ἔξω ἀπὸ τὴ δυτικὴ πύλη τῆς Σηλυβρίας, ὅπου ὑπῆρχαν τὰ λεγόμενα «παλάτια τῶν πηγῶν» στὰ ὁποῖα οἱ Βυζαντινοὶ αὐτοκράτορες παραθέριζαν τὴν Ἄνοιξη. Πῆρε τὴν ὀνομασία του ἀπὸ τὸ τουρκικὸ ὄνομα Balik (=ψάρι) καὶ περιλαμβάνει τὸ μοναστήρι, τὴν ἐκκλησία καὶ τὸ ἁγίασμα. Γιὰ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ Ἁγιάσματος ὑπάρχουν δύο ἐκδοχές: α) Ἡ πρώτη, ποὺ ἐξιστορεῖ ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος ἀναφέρει ὅτι: Ὁ μετέπειτα αὐτοκράτορας Λέων ὁ Θρὰξ ἢ Λέων ὁ Μέγας (457 – 474 μ.Χ.), ὅταν ἐρχόταν ὡς ἁπλὸς στρατιώτης στὴν Κωνσταντινούπολη, συνάντησε στὴ Χρυσὴ Πύλη ἕναν τυφλὸ ποὺ τοῦ ζήτησε νερό. Ψάχνοντας γιὰ νερό, μιὰ φωνὴ τοῦ ὑπέδειξε τὴν πηγή. Πίνοντας ὁ τυφλὸς καὶ ἐρχόμενο τὸ λασπῶδες νερὸ στὰ μάτια τοῦ θεραπεύτηκε. Ὅταν ἀργότερα ἔγινε αὐτοκράτορας, τοῦ εἶπε ἡ προφητικὴ φωνή, πὼς θὰ ἔπρεπε νὰ χτίσει δίπλα στὴν πηγὴ μία Ἐκκλησία. Πράγματι ὁ Λέων ἔκτισε μία μεγαλοπρεπὴ ἐκκλησία πρὸς τιμὴ τῆς Θεοτόκου στὸ χῶρο ἐκεῖνο, τὸν ὁποῖο καὶ ὀνόμασε «Πηγή». Ὁ Κάλλιστος περιγράφει τὴ μεγάλη αὐτὴ Ἐκκλησία μὲ πολλὲς λεπτομέρειες, ἂν καὶ ἡ περιγραφὴ ταιριάζει περισσότερο στὸ οἰκοδόμημα τοῦ Ἰουστινιανοῦ. Ἱστορικὰ πάντως εἶναι ἐξακριβωμένο, ὅτι τὸ 536 μ.Χ. στὴ Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὑπὸ τὸν Πατριάρχη Μηνᾶ 536 – 552 μ.Χ., λαμβάνει μέρος καὶ ὁ Ζήνων, ἡγούμενος «τοῦ Οἴκου τῆς ἁγίας ἐνδόξου Παρθένου καὶ Θεοτόκου Μαρίας ἐν τῇ Πηγῇ». β) Ἡ δεύτερη, ποὺ ἐξιστορεῖ ὁ ἱστορικὸς Προκόπιος, τοποθετεῖται στὶς ἀρχὲς τοῦ 6ου αἰώνα καὶ ἀναφέρεται στὸν Ἰουστινιανό. Ὁ Ἰουστινιανὸς κυνηγοῦσε σ’ ἕνα θαυμάσιο τοπίο μὲ πολὺ πράσινο, νερὰ καὶ δένδρα. Ἐκεῖ, σὰν σὲ ὅραμα, εἶδε ἕνα μικρὸ παρεκκλήσι, πλῆθος λαοῦ καὶ ἕναν ἱερέα μπροστὰ σὲ μιὰ πηγή. «Εἶναι ἡ πηγὴ τῶν θαυμάτων» τοῦ εἶπαν. Καὶ ἔχτισε ἐκεῖ μοναστήρι μὲ ὑλικὰ ποὺ περίσσεψαν ἀπὸ τὴν Ἁγιὰ Σοφιά. Ὁ Ἰ. Κεδρηνὸς ἀναφέρει ὅτι χτίστηκε τὸ 560 μ.Χ. Γράφοντας τὸν 14ο αἰ. μ.Χ. γιὰ τὸ ἁγίασμα τῆς Πηγῆς ὁ Νικηφόρος Κάλλιστος παραθέτει, ἀπὸ διάφορὲς πηγές, ἕναν κατάλογο 63 θαυμάτων, ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὰ 15 φθάνουν ὡς τὴν ἐποχή του. Σήμερα στὴν αὐλὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς βρίσκονται οἱ τάφοι τῶν Οἰκουμενικῶν Πατριαρχῶν. Τὸ δὲ ἁγίασμα βρίσκεται στὸν ὑπόγειο Ναὸ καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ μαρμαρόκτιστη πηγή, τὸ νερὸ τῆς ὁποίας θεωρεῖται ἁγιασμένο. Ἀπὸ ἐδῶ διαδόθηκε ὁ τύπος τῆς Παναγίας Ζωοδόχου Πηγῆς σὲ ὅλο τὸν ὀρθόδοξο κόσμο. Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι ψηφιδωτὴ παράσταση τῆς εἰκόνας σώζεται στὸν ἐσωνάρθηκα τῆς Μονῆς τῆς Χώρας. Ὁ Ναὸς αὐτὸς ἔμεινε γνωστὸς στὴν ἱστορία ὡς τὸ ἁγίασμα τοῦ «Μπαλουκλί». «Μπαλούκ» στὰ τουρκικὰ σημαίνει ψάρι καὶ ἡ παράδοση μᾶς λέει πὼς ἐκεῖ δίπλα στὸ ἁγίασμα, στὶς 23 Μαΐου 1453 μ.Χ. ἕνας καλόγερος τηγάνιζε ψάρια, ὅταν κάποιος τοῦ ἔφερε τὴν εἴδηση πὼς πῆραν τὴν Πόλη οἱ Τοῦρκοι. Ὁ καλόγερος ἀπάντησε πὼς μόνο ἂν τὰ ψάρια ποὺ τηγάνιζε ἔφευγαν ἀπ’ τὸ τηγάνι καὶ ἔπεφταν μέσα στὸ ἁγίασμα θὰ πίστευε ὅτι ἔγινε κάτι τέτοιο. Καὶ πραγματικὰ τὰ ψάρια ζωντάνεψαν καὶ ἔπεσαν μέσα στὴν πηγὴ τοῦ ἁγιάσματος. Μέχρι σήμερα δέ, μέσα στὴν δεξαμενὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς διατηροῦνται ἑπτὰ ψάρια καὶ μάλιστα σὰν νὰ εἶναι μισοτηγανισμένα ἀπ’ τὴν μιὰ πλευρά. Σὲ ἀνάμνηση τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα Λέοντα ἡ Ἐκκλησία καθιέρωσε τὴν κάτ’ ἔτος ἑορτὴ τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, τὴν Παρασκευὴ τῆς Διακαινήσιμου Ἑβδομάδας. (Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας).
ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ κ. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ: Η ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ
Η ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ ΚΑΙ Ο ΟΜΩΝΥΜΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
Η ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ
Η ΠΑΝΣΕΠΤΟΣ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΑΣ
ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΦΙΛΟΘΕΟΥ ΖΕΡΒΑΚΟΥ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ
ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΟ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ
ΣΗΜΕΡΟΝ Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ: ΝΑ ΦΟΒΗΘΟΥΜΕ ΤΟ ΦΡΑΓΓΕΛΙΟ
ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΖΩΟΔΟΧΟΥ ΠΗΓΗΣ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΛΟΓΓΟΒΑΡΔΑΣ ΠΑΡΟΥ
Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ: Ο ΓΛΥΚΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ (5ο ΜΕΡΟΣ)
[...] Τα κείμενα, που δημοσιεύονται σ' αυτό τον τόμο αναφέρονται: είτε στην Παναγία Μητέρα του Χριστού και Θεού μας, που όλα τα πιστά τέκνα της Εκκλησίας την αγαπούν και την αναγνωρίζουν ωσάν Μάνα στοργική και γλυκυτάτη, και τρέχουνε κοντά της σ' όποια δύσκολη στιγμή του βίου τους για να βρούνε μπάλσαμο και παρηγοριά στον πόνο τους' είτε στον αγαπημένο Νυμφίο της Εκκλησίας μας, το Χριστό, και τ' Άχραντα Πάθη Του. Είναι κείμενα, που, άλλα μεταδόθηκαν ως ραδιοφωνικές ομιλίες από το Α' Πρόγραμμα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και Τηλεοράσεως, και άλλα δόθηκαν ως διαλέξεις στην Αθήνα ή και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος, με τις εόρτιες ευκαιρίες των Χριστουγέννων, των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα. Επειδή ο συγγραφέας τους δεν μπορούσε ν' ανταποκριθεί ξεχωριστά στις αιτήσεις πολλών ακροατών, που συχνά του ζητούσαν να τους στείλει αντίγραφα των ομιλιών, αποφάσισε να τα συγκεντρώσει όλα μαζί σε έναν εύχρηστο τόμο, γνωρίζοντας βέβαια τις αναπόφευκτες αδυναμίες των κειμένων -γραμμένων για περιορισμένης διάρκειας χρονικά όρια-, αλλά υποχωρώντας από αγάπη στους αδελφούς του, που τα ήθελαν για πνευματικούς κυρίως λόγους. Και για έν' άλλο θέμα πρέπει να σημειώσω εδώ δυο λόγια. Σε τούτο το βιβλίο μου ο αναγνώστης θα βρει, όπως σημειώνεται και στον υπότιτλο, «λογοτεχνικά και κατανυκτικά κείμενα εισαγωγής εις την ορθόδοξον λειτουργικήν πνευματικότητα». Για όσους παραξενευτούν με αυτόν τον ιδιαίτερο χαρακτηρισμό της ορθοδόξου λειτουργικής πνευματικότητος, προοιμιακό, κεφάλαιο του τόμου αυτού, όπου τονίζεται, πως έξω από τη λειτουργική και μυστηριακή ζωή γενικώτερα, της Εκκλησίας μας ούτε πνευματική ζωή, νοείται υπαρκτή, ούτε -πολύ περισσότερο- ορθόδοξη πνευματικότης. Η πνευματική ζωή των ορθοδόξων χριστιανών πηγάζει, αυθεντικά και γνήσια, από τη μητέρα μας Εκκλησία, τρέφεται στις ιερές ακολουθίες της, και αυξάνει με τη χάρη του αγίου Πνεύματος και τη μετοχή των Αχράντων Μυστηρίων της Λειτουργίας της. Όλα τ' άλλα πνευματικά μέσα είναι ανεκτά ή χρήσιμα μόνο και κατά το μέτρο που οδηγούν στον τελικό κ' ευλογημένον αυτό σκοπό: στην ορθόδοξη λειτουργική πνευματικότητα, δηλαδή στη Λειτουργία και στην Ευχαριστία, όπως ακριβώς τα νοούν και τα διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες. [...]
Απόσπασμα εκ του προλόγου του συγγραφέως
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Π. Β. Πάσχου: «Ο Γλυκασμός των Αγγέλων»,
εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
3η έκδοση, Ιανουάριος 2003, σελ 79-80.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
1η έκδοση 1975
Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ
«Ο ΓΛΥΚΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ»
Σχόλια στον Ακάθιστον Ύμνο, καθώς και άλλα λογοτεχνικά και κατανυκτικά
κείμενα εισαγωγής εις την ορθόδοξον λειτουργικήν πνευματικότητα.
Η ΠΥΛΗ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ
Από αφορμή τον Ευαγγελισμό και την άσπορη σύλληψη και εκ Πνεύματος αγίου γέννηση, του Χριστού από την Παναγία, μερικοί από τους Νηπτικούς Πατέρας της Εκκλησίας, βρίσκουν ευκαιρία και ομιλούν για τη μυστική σύλληψη και γέννηση του Χριστού στην ψυχή του ανθρώπου, και «τούτο επί πάσης ψυχής, κατά λόγον παρθενευούσης, γίνεται» (Γρηγόρ. Νύσσης). Έτσι, ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής τονίζει, πως «ο του Θεού Λόγος εφάπαξ κατά σάρκα γεννηθείς, αεί γεννάται θέλων κατά Πνεύμα διά φιλανθρωπίαν τοις θέλουσι, και γίνεται βρέφος, εαυτόν εν εκείνοις διαπλάττων ταις αρεταίς». Μια παράλληλη θέση βρίσκουμε και στον άγιο Συμεών το Νέο Θεολόγο: «Καλότυχος είναι εκείνος όπου ιδή το Φως του Κόσμου, ήγουν τον Χριστόν, ότι εμορφώθη μέσα του' ότι αυτός θέλει νομισθή Μήτηρ Χριστού, έχων τον Χριστόν μέσα του ωσάν βρέφος, καθώς αυτός ο αψευδέστατος υπέσχετο: Μήτηρ μου και αδελφοί μου και φίλοι μου ούτοι εισίν, οι ακούοντες τον λόγον του Θεού και ποιούντες αυτόν. Ώστε εκείνοι οπού δεν φυλάττουν τας εντολάς του, υστερούνται θεληματικώς από την τοιαύτην χάριν' επειδή τούτο το πράγμα και ήτον, και είναι, και θέλει είναι δυνατόν' και έγινε, και γίνεται, και θέλει γένη εις όλους εκείνους όπου κάμνουν τας εντολάς του» (βλ. Εορτοδρ., σελ. 253). Και γεννιέται και μορφώνεται μέσα μας ο Χριστός όχι σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος, «αλλά μέσα εις την καρδίαν μας μορφώνεται' και όχι σωματικώς, αλλά ασωμάτως και καθώς πρέπει εις τον Θεόν» (όπου π.). Βέβαια, το πρόβλημα είναι το πως και με ποιον τρόπο μπορεί ο σημερινός άνθρωπος να κατανοήσει αυτή την πνευματική σύλληψη και γέννηση, όταν ζούμε σ' έναν κόσμο τόσο αδιάφορο, αν όχι και εχθρικό, γι' αυτά τα θέματα. Επειδή ο χρόνος δεν μας παίρνει θα δώσουμε μόνο την απάντηση που δίνει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, που μας λέγει ότι «η πνευματική σύλληψις και γέννησις αποκτάται μεν και διά της εργασίας των θεουργών εντολών του Κυρίου, κυρίως δε και εξαιρέτως αύτη αποκτάται διά της του νοός επιστροφής εις την καρδίαν, και διά της εν καρδία συνεχώς και αδιαλείπτως μελετωμένης θείας και μονολογίστου προσευχής της λεγούσης «Κύριε Ιησού, Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». Ενοικεί γαρ διά της προσευχής ταύτης εν τη καρδία καθ' έξιν, και συλλαμβάνεται η χάρις του αγίου Πνεύματος' όθεν είπεν ο μέγας Βασιλέας: «τούτό έστι του Θεού ενοίκησις, το διά της μνήμης έχειν ενιδρυμένον εν εαυτώ τον Θεόν' ούτω γινόμεθα ναός Θεού, όταν μη φροντίσει γηίνας το συνεχές της μνήμης διακόπτησαι, αλλά πάντα αποφυγών ο φιλόθεος επί τον Θεόν αναχωρή».
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Π. Β. Πάσχου: «Ο Γλυκασμός των Αγγέλων»,
εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
3η έκδοση, Ιανουάριος 2003, σελ 79-80.
1η έκδοση 1975
Ο ΝΑΟΣ ΚΑΙ ΑΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΙ ΤΟΥ - Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
