'Ο Ἅγιος Φίλιππος,Μητροπολίτης Μόσχας, κατὰ κόσμον Θεόδωρος, καταγόταν ἀπὸ τὴν οἰκογένεια τῶν εὐγενῶν Κολιτσέφ,
ἡ ὁποία κατεῖχε ἐξέχουσα θέσι στὴν Δούμα τῶν Βογιάρων, στὸ Δικαστήριο τῶν Ἡγεμόνων τῆς Μόσχας.
Γεννήθηκε τὸ ἔτος 1507.
Ὁ πατέρας του, Στέφανος Ἰβάνοβιτς, ἦταν ἄνθρωπος φωτισμένος καὶ πλήρης στρατιωτικῆς ἰδιοφυΐας,
ἑτοίμασε δὲ προσεκτικὰ τὸν γυιό του γιὰ νὰ λάβη θέσι σὲ κάποια κυβερνητικὴ ὑπηρεσία.
Ἡ εὐσεβὴς μητέρα του Βαρβάρα, ἡ ὁποία ἐκοιμήθη ὡς Μοναχὴ μὲ τὸ ὄνομα Βαρσανουφία,
ἐμφύτευσε στὴν ψυχὴ τοῦ γυιοῦ της εἰλικρινὴ πίστη καὶ βαθειὰ εὐσέβεια. Ὁ νεαρὸς Θεόδωρος Κολιτσὲφ ἐφήρμοζε
μὲ ἐπιμέλεια τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τὶς ἐπιταγὲς τῶν Ἁγίων Πατέρων. Ὁ Μέγας Πρίγκηψ τῆς Μόσχας Βασίλειος ὁ Τρίτος,
πατέρας τοῦ Ἰβὰν τοῦ Τρομεροῦ,
τὸν προώθησε στὸ δικαστικὸ σῶμα, ἀλλὰ τὸν νεαρὸ Θεόδωρο δὲν τὸν προσείλκυε αὐτὴ ἡ προοπτική.
Ἔχοντας ἐπίγνωσι τῆς κοσμικῆς ματαιοδοξίας,ἀλλὰ καὶ τῶν ἁμαρτιῶν του, ὁ Θεόδωρος
ἑλκυόταν ἀπὸ τὴν ἀνάγνωσι βιβλίων καὶ ἀπὸ τὰ προσκυνήματα στοὺς Ἱεροὺς Ναούς.
Ἡ ζωὴ στὴν Μόσχα ἀπωθοῦσε τὸν νεαρὸ ἀσκητή.
Τὴν Κυριακή, 5 Ἰουνίου 1537, κατὰ τὴν Θεία Λειτουργία, ὁ Θεόδωρος αἰσθάνθηκε στὴν ψυχή του ἔντονα τοὺς λόγους τοῦ Σωτῆρος: «Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν» (Ματθ. στ´ 24), οἱ ὁποῖοι καθώρισαν τελικῶς τὴν ζωή του. Προσευχήθηκε διακαῶς στοὺς θαυματουργοὺς Ἁγίους τῆς Μόσχας καὶ χωρὶς νὰ χαιρετήση τοὺς συγγενεῖς του, ἔφυγε κρυφὰ ἀπὸ τὴν Μόσχα καὶ γιὰ λίγο διάστημα κρύφθηκε, μακριὰ ἀπὸ τὸν κόσμο, στὸ χωριὸ Χίζνα, κοντὰ στὴν Λίμνη Ὀνέγκα, κερδίζοντας τὰ πρὸς τὸ ζῆν ὡς βοσκός. Μετὰ ἔφυγε γιὰ τὸ φημισμένο Μοναστήρι Σολοφσκὶ στὴν Λευκὴ Θάλασσα. Ἐκεῖ, μετὰ ἀπὸ ἑνάμισυ χρόνο δοκιμασίας, ὁ Ἡγούμενος Ἀλέξιος τὸν ἔκειρε Μοναχό, δίδοντάς του τὸ ὄνομα Φίλιππος. Ἔκανε ὑπακοὴ στὸν Γέροντα Ἰωνᾶ Σαμινᾶ, συνασκητὴ τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου τοῦ Σβὶρ (30 Αὐγούστου). Ὑπὸ τὴν καθοδήγησι τῶν ἐμπείρων Γερόντων, ὁ Φίλιππος συνεδύαζε τὴν ἀδιάλειπτη προσευχὴ μὲ τὴν βαρειὰ ἐργασία. Τὸ 1546 στὸ Νόβγκοροντ,ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Θεοδόσιος προήγαγε τὸν Φίλιππο σὲ Ἡγούμενο τῆς Μονῆς Σολοφσκί, εἰς διαδοχὴν τοῦ ἀποβιώσαντος Ἡγουμένου Ἀλεξίου. Τὸ Μοναστήρι γνώρισε πνευματικὴ ἀναγέννησι.
Ὁ Ἅγιος Φίλιππος οἰκοδόμησε δύο Ναούς: μία Ἐκκλησία τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, τὸ ἔτος 1557, καὶ μία Ἐκκλησία τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ὁ Ἡγούμενος συμμετεῖχε καὶ ὁ ἴδιος στὶς ἐργασίες, ὡς ἁπλὸς ἐργάτης, βοηθών τας τους νὰ βελτιώσουν τὰ τείχη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ κατ’ αὐτὴ τὴν περίοδο ἄνθισε στὸ Μοναστήρι· ὁ Ἅγιος Ἡγούμενος ἀγωνιζόταν μὲ τοὺς ἐν Χριστῷ Ἀδελφούς του καὶ ὑποτακτικούς του, μεταξὺ τῶν ὁποίων συγκαταλέγονται οἱ Ἅγιοι Ἰωάννης καὶ Λογγῖνος τῆς Γιαρένγκα (3 Ἰουλίου) καὶ Βασσιανὸς καὶ Ἰωνᾶς τοῦ Περτομίνσκ (12 Ἰουλίου). Ὁ Ἅγιος Φίλιππος συχνὰ ἀποσυρόταν σὲ κάποιο ἐρημικὸ σημεῖο στὴν ἄγρια φύση γιὰ προσευχή, σὲ ἕνα μέρος ποὺ ἔμεινε γνωστὸ ἀργότερα ὡς ἡ ἔρημος Φιλίππωφ. Ἀλλὰ ὁ Κύριος προετοίμαζε τὸν Ἅγιο γιὰ κάτι ἄλλο. Στὴν Μόσχα, ὁ Τσάρος Ἰβὰν Δ´ ὁ Τρομερὸς θυμήθηκε τὸν ἐρημίτη τοῦ Σολοφσκί, τὸν ὁποῖο γνώριζε ἀπὸ τὴν παιδική του ἡλικία, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν καλὴ ἐντύπωσε ποὺ τοῦ προξένησε, ὅταν ὡς Ἡγούμενος ἔλαβε μέρος στὴν τοπικὴ Σύνοδο τῆς Μόσχας τῶν «100 Κεφαλαίων» τὸ 1551. Ὁ Τσάρος ἤλπιζε ὅτι θὰ εὕρισκε στὸν Ἅγιο Φίλιππο ἕναν πνευματικὸ σύμβουλο. Ἡ ἐπιλογὴ τοῦ Ἁγίου Φιλίππου ὡς Ἀρχιποιμένος τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, τοῦ φαινόταν ὡς ἡ καλύτερη δυνατή, μετὰ τὴν παραίτησι τοῦ Μητροπολίτου Ἀθανασίου εἰς ἔνδειξιν διαμαρτυρίας γιὰ τὶς βιαιότητες τοῦ Τσάρου.
Γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα, ὁ Ἅγιος ἠρνεῖτο νὰ ἀναλάβη τὸ μεγάλο αὐτὸ βάρος, ἀφοῦ ὁ Τσάρος δὲν ἐπιδεχόταν κάποιας οὐσιαστικῆς πνευματικῆς ἐπιρροῆς. Ὁ Ἅγιος προσπάθησε νὰ πείση τὸν Τσάρο, νὰ προβῆ στὴν κατάργησι τοῦ φοβεροῦ σώματος τῶν Ὀπριτσνίκι, τῆς μυστικῆς του ἀστυνομίας,ἡ ὁποία ἐπιδιδόταν σὲ ἀπίστευτες αὐθαιρεσίες καὶ βιαιότητες. Ὅμως ὁ Ἰβὰν ὁ Τρομερὸς ὑποστήριζε τὴν πολιτικὴ ἀναγκαιότητά της, μὴ προβαίνων στὴν κατάργησί της. Τέλος, ὁ φοβερὸς Τσάρος καὶ τὸ ἱερὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο ἦλθαν σὲ συμφωνία: ὁ Φίλιππος νὰ μὴν παρεμβαίνη στὶς ὑποθέσεις τῆς Ὀπριτσνίκι καὶ γενικὰ στὴν λειτουργία τῆς Κυβερνήσεως, ἀλλὰ νὰ δύναται νὰ μεσιτεύη ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ λαοῦ. Στὶς 25 Ἰουλίου 1566, ἔγινε ἡ Ἐνθρόνισις τοῦ Ἁγίου ὡς Μητροπολίτου στὴν Μόσχα καὶ ἐπέδειξε σημαντικὴ δραστηριότητα στὴν ὀργάνωσι τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως καὶ στὴν τόνωσι τῆς πνευματικῆς ζωῆς τοῦ Ποιμνίου του.
Σχετικὰ δὲ μὲ τὸν ρόλο του, εἶπε ὁ Ἅγιος σὲ κάποια περίστασι τὰ ἑξῆς, ἀπευθυνόμενος στὸν Τσάρο, τὰ ὁποῖα εἶναι ἀξιομνημόνευτα καὶ ἔχουν διαχρονικὴ ἀξία καὶ σημασία: «Ἄν δὲν μαρτυρῶ τὴν ἀλήθεια,θὰ θεωρῶ τὸν ἑαυτό μου ἀνάξιο γιὰ τὴν θέσι μου ὡς Ἐπισκόπου. Ἄν ὑποκλίνωμαι στὸ θέλημα τῶν ἀνθρώπων, τί θὰ ἀπολογηθῶ στὸν Χριστὸ κατὰ τὴν Ἡμέρα τῆς Κρίσεως;»!... Ἐν τῷ μεταξύ, ὁ Ἰβὰν ὁ Τρομερὸς ἐπιθυμοῦσε ἡ Ὀπριτσνίκι νὰ παρουσιάζεται σὰν μία μορφὴ μοναστικῆς ἀδελφότητος, ὥστε νὰ ὑπηρετῆ τὸν Θεὸ μὲ ὅπλα καὶ στρατιωτικὰ ἔργα. Οἱ Ὀπριτσνίκι ἔπρεπε νὰ ἐνδύωνται μὲ μοναχικὸ ἔνδυμα καὶ νὰ παρακολουθοῦν τὶς μακρὲς καὶ κουραστικὲς Ἀκολουθίες στὴν Ἐκκλησία, οἱ ὁποῖες διαρκοῦσαν ἀπὸ τὶς 4 ἕως στὶς 10 τὸ πρωί. Ὁ Ἅγιος Φίλιππος θεώρησε, ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ συμβαίνη αὐτὴ ἡ θλιβερὴ παρωδία καὶ ὁ Σταυρὸς νὰ «ὑπηρετῆ» τὸ ξίφος. Κατενόησε μάλιστα πόσο ἀμετανόητοι ἦσαν οἱ Ὀπριτσνίκι καὶ πόση κακία καὶ φθόνος κρύβονταν κάτω ἀπὸ τὶς μαῦρες κεφαλές τους,διότι προέβαιναν διαρκῶς σὲ δολοφονίες καὶ μαζικὲς αἱματοχυσίες. Ὁ Ἅγιος Φίλιππος ἀποφάσισε νὰ ἐναντιωθῆ στὸν Ἰβὰν ἐξ αἰτίας ἑνὸς νέου κύματος ἐκτελέσεων κατὰ τὰ ἔτη 1567-1568. Ὁ Τσάρος ἄρχισε νὰ δείχνη ὅλο καὶ μεγαλύτερη σκληρότητα σὲ ὅσους ἦσαν ἀντίθετοι στὴν πολιτική του, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅσους ὑποπτευόταν γιὰ δῆθεν συνωμοσία μὲ τὸν Βασιλέα τῆς Πολωνίας ἐναντίον του.
Οἱ ἐκτελέσεις καὶ οἱ σφαγὲς ἀθώων θυμάτων ἀκολουθοῦσαν ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλη καὶ ἦσαν ἀναρίθμητες. Ὁ Ἅγιος, κάνοντας χρῆσι τοῦ δικαιώματός του,παρεμβαίνον τας ὑπὲρ τοῦ λαοῦ καὶ ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς εὐθύνης τῆς Ἐκκλησίας, κατήγγειλε εὐθαρσῶς τὶς φρικτὲς καὶ ἄδικες βιαιότητες, δημόσια καὶ κατ’ ἰδίαν. Ἡ ὁριστικὴ ρῆξι τῶν δύο ἀνδρῶν ἐπῆλθε τὴν ἄνοιξι τοῦ 1568, ὅταν ὁ πανίσχυρος Τσάρος μὲ τοὺς Ὀπριτσνίκι εἰσῆλθαν στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στὸ Κρεμλῖνο μὲ μοναχικὰ ἐνδύματα, ὅπως ἦταν ἡ συνήθειά τους, καὶ ὁ Ἅγιος Φίλιππος ἀρνήθηκε νὰ τὸν εὐλογήση,καὶ ἄρχισε νὰ καταγγέλη ἀνοικτὰ τὶς ἄνομες πράξεις τῆς μυστικῆς του ἀστυνομίας. Τὸ μέλλον τοῦ Ὁμολογητοῦ Ἱεράρχου Ἁγίου Φιλίππου ἦταν πλέον διαγεγραμμένο. Ὁ Ἰβὰν ἤθελε νὰ κρατήση τὰ προσχήματα καὶ συνέστησε Μητροπολιτικὸ Δικαστήριο, γιὰ νὰ ἀπευθύνη ἐναντίον του διάφορες κατηγορίες. Ὁ Ἅγιος κατηγορήθηκε μάλιστα ἀκόμη καὶ γιὰ μαγεία (!), μὲ πρωτοστάτη τὸν Ἡγούμενο τοῦ Σολοφσκὶ καὶ κάποιους Μοναχούς, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐπιστρατευθῆ σὲ σκευωρία κατ’ αὐτοῦ. Μὲ τὸν τρόπο τοῦτο, ἐπέβαλαν στὸν Ἅγιο ποινὴ φυλακίσεως, ἀλλὰ τὸν ὑποχρέωσαν νὰ λειτουργήση στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Κοιμήσεως στὶς 8 Νοεμβρίου 1568.
Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας ἐφώρμισαν στὸν Ναὸ οἱ Ὀπριτσνίκι, οἱ ὁποῖοι ἐπιτέθηκαν κατὰ τοῦ Ἁγίου, τοῦ ἀφήρεσαν τὰ ἱερὰ Ἄμφια καὶ τὸν ἐνέδυσαν μὲ κουρέλια, τὸν ἔσυραν ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὸν ὡδήγησαν μακριά, στὸ Μοναστήρι τῶν Θεοφανίων. Τὸν φυλάκισαν στὸ κελάρι τοῦ Μοναστηριοῦ. Τοποθέτησαν τὰ πόδια του καὶ στὰ χέρια του ἁλυσίδες, πέρασαν μία βαρειὰ ἁλυσίδα γύρω ἀπὸ τὸ λαιμό του καὶ τὸν ἄφησαν νηστικό. Ἔβαλαν δίπλα του καὶ μία νηστικὴ ἀρκούδα. Μετὰ ἀπὸ λίγες ἡμέρες, τὸν βρῆκαν προσευχόμενο ἐνῶ ἡ ἀρκούδα καθόνταν δίπλα του ἥσυχη. Ἀντὶ ὁ Τσάρος νὰ καταπραϋνθῆ, θύμωσε ἀκόμη περισσότερο καὶ διέταξε νὰ φονεύσουν ὅλους τοὺς συγγενεῖς του, τὸ γένος Κολιτσέφ, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸν ἀγαπημένο του ἀνεψιό, τοῦ ὁποίου τὸ κομμένο κεφάλι ἔφεραν στὸν Ἅγιο Φίλιππο. Τέλος, τὸν ἐξώρισαν ἀκόμη μακρύτερα, στὸ Μοναστήρι τοῦ Τβὲρ Ὀτρόχ.
Στὶς 23 Δεκεμβρίου 1569, ὁ Ἅγιος Φίλιππος στραγγαλίσθηκε ἀπὸ τὸν Μαλιούτα Σκουράτωφ,
τὸν πιὸ θηριώδη ἀπὸ τοὺς φρουροὺς τοῦ Τσάρου.
Τὸ 1591,
ὅταν Τσάρος ἦταν ὁ Θεόδωρος Ἰβάνοβιτς, τὸ ἱερὸ Λείψανο τοῦ Ἱερομάρτυρος Ἁγίου Φιλίππου
μεταφέρθηκε στὴν Μονὴ τοῦ Σολοφσκί.
Τὰ λειτουργικὰ Μηναῖα τοῦ 1636 ἀναγράφουν γιὰ τὴν μεγάλη τιμή, τῆς ὁποίας ἔχαιρε ὁ Ἅγιος.
Τὸ 1646 ὁ Τσάρος Ἀλέξιος Μιχαήλοβιτς ἀπεφάσισε τὴν διενέργεια μετακομιδῆς τοῦ ἀφθάρτου
Λειψάνου τοῦ Ἁγίου στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Κοιμήσεως στὴν Μόσχα, ὅπου μὲ ἀπόφασί του
ἐναπέθεσαν στὴν χεῖρα τοῦ Ἁγίου ἕνα γράμμα, μὲ τὸ ὁποῖο ζητοῦσαν νὰ συγχωρήση τὸν Ἰβὰν
γιὰ ὅσα τοῦ ἔκανε.
Ἀρχικά, ἡ μνήμη τοῦ Ἁγίου Φιλίππου ἑωρτάζετο ἀπὸ τὴν Ρωσικὴ Ἐκκλησία στὶς 23 Δεκεμβρίου.
Τὸ 1660 ἡ ἑορτὴ μεταφέρθηκε στὶς 9 Ἰανουαρίου, ἐνῶ ἡ ἀνακομιδὴ τοῦ ἱεροῦ Αὐτοῦ Λειψάνου
στὴν Μόσχα ἑορτάζεται στὶς 31 Ἰουλίου. Ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυς Φίλιππος Μητροπολίτης Μόσχας
μαρτύρησε ὑπὲρ τοῦ δικαίου καὶ τῆς ἐλευθερίας, καταγγέλων τὴν κρατικὴ βία,
αὐθαιρεσία καὶ τυραννία,
ὅπως καὶ κάθε καταπιεστικό, ἀνελεύθερο, ἀπάνθρωπο καὶ ἀντίθεο Ὁλοκληρωτισμό.
Ο Βίος του Αγίου Ιερομάρτυρος Φιλίππου, Μητροπολίτη Μόσχας
Εκ του ορθοδόξου περιοδικού ''ΑΓΙΟΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΣ''
τεύχος 373, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2015,σελίδες 34-37
Επιμέλεια κειμένου ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
'Ο Ἅγιος Φίλιππος,Μητροπολίτης Μόσχας, κατὰ κόσμον Θεόδωρος, καταγόταν ἀπὸ τὴν οἰκογένεια τῶν εὐγενῶν Κολιτσέφ,
ἡ ὁποία κατεῖχε ἐξέχουσα θέσι στὴν Δούμα τῶν Βογιάρων, στὸ Δικαστήριο τῶν Ἡγεμόνων τῆς Μόσχας.
Γεννήθηκε τὸ ἔτος 1507.
Ὁ πατέρας του, Στέφανος Ἰβάνοβιτς, ἦταν ἄνθρωπος φωτισμένος καὶ πλήρης στρατιωτικῆς ἰδιοφυΐας,
ἑτοίμασε δὲ προσεκτικὰ τὸν γυιό του γιὰ νὰ λάβη θέσι σὲ κάποια κυβερνητικὴ ὑπηρεσία.
Ἡ εὐσεβὴς μητέρα του Βαρβάρα, ἡ ὁποία ἐκοιμήθη ὡς Μοναχὴ μὲ τὸ ὄνομα Βαρσανουφία,
ἐμφύτευσε στὴν ψυχὴ τοῦ γυιοῦ της εἰλικρινὴ πίστη καὶ βαθειὰ εὐσέβεια. Ὁ νεαρὸς Θεόδωρος Κολιτσὲφ ἐφήρμοζε
μὲ ἐπιμέλεια τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τὶς ἐπιταγὲς τῶν Ἁγίων Πατέρων. Ὁ Μέγας Πρίγκηψ τῆς Μόσχας Βασίλειος ὁ Τρίτος,
πατέρας τοῦ Ἰβὰν τοῦ Τρομεροῦ,
τὸν προώθησε στὸ δικαστικὸ σῶμα, ἀλλὰ τὸν νεαρὸ Θεόδωρο δὲν τὸν προσείλκυε αὐτὴ ἡ προοπτική.
Ἔχοντας ἐπίγνωσι τῆς κοσμικῆς ματαιοδοξίας,ἀλλὰ καὶ τῶν ἁμαρτιῶν του, ὁ Θεόδωρος
ἑλκυόταν ἀπὸ τὴν ἀνάγνωσι βιβλίων καὶ ἀπὸ τὰ προσκυνήματα στοὺς Ἱεροὺς Ναούς.
Ἡ ζωὴ στὴν Μόσχα ἀπωθοῦσε τὸν νεαρὸ ἀσκητή.
Τὴν Κυριακή, 5 Ἰουνίου 1537, κατὰ τὴν Θεία Λειτουργία, ὁ Θεόδωρος αἰσθάνθηκε στὴν ψυχή του ἔντονα τοὺς λόγους τοῦ Σωτῆρος: «Οὐδεὶς δύναται δυσὶ κυρίοις δουλεύειν» (Ματθ. στ´ 24), οἱ ὁποῖοι καθώρισαν τελικῶς τὴν ζωή του. Προσευχήθηκε διακαῶς στοὺς θαυματουργοὺς Ἁγίους τῆς Μόσχας καὶ χωρὶς νὰ χαιρετήση τοὺς συγγενεῖς του, ἔφυγε κρυφὰ ἀπὸ τὴν Μόσχα καὶ γιὰ λίγο διάστημα κρύφθηκε, μακριὰ ἀπὸ τὸν κόσμο, στὸ χωριὸ Χίζνα, κοντὰ στὴν Λίμνη Ὀνέγκα, κερδίζοντας τὰ πρὸς τὸ ζῆν ὡς βοσκός. Μετὰ ἔφυγε γιὰ τὸ φημισμένο Μοναστήρι Σολοφσκὶ στὴν Λευκὴ Θάλασσα. Ἐκεῖ, μετὰ ἀπὸ ἑνάμισυ χρόνο δοκιμασίας, ὁ Ἡγούμενος Ἀλέξιος τὸν ἔκειρε Μοναχό, δίδοντάς του τὸ ὄνομα Φίλιππος. Ἔκανε ὑπακοὴ στὸν Γέροντα Ἰωνᾶ Σαμινᾶ, συνασκητὴ τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου τοῦ Σβὶρ (30 Αὐγούστου). Ὑπὸ τὴν καθοδήγησι τῶν ἐμπείρων Γερόντων, ὁ Φίλιππος συνεδύαζε τὴν ἀδιάλειπτη προσευχὴ μὲ τὴν βαρειὰ ἐργασία. Τὸ 1546 στὸ Νόβγκοροντ,ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Θεοδόσιος προήγαγε τὸν Φίλιππο σὲ Ἡγούμενο τῆς Μονῆς Σολοφσκί, εἰς διαδοχὴν τοῦ ἀποβιώσαντος Ἡγουμένου Ἀλεξίου. Τὸ Μοναστήρι γνώρισε πνευματικὴ ἀναγέννησι.
Ὁ Ἅγιος Φίλιππος οἰκοδόμησε δύο Ναούς: μία Ἐκκλησία τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, τὸ ἔτος 1557, καὶ μία Ἐκκλησία τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ὁ Ἡγούμενος συμμετεῖχε καὶ ὁ ἴδιος στὶς ἐργασίες, ὡς ἁπλὸς ἐργάτης, βοηθών τας τους νὰ βελτιώσουν τὰ τείχη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἡ πνευματικὴ ζωὴ κατ’ αὐτὴ τὴν περίοδο ἄνθισε στὸ Μοναστήρι· ὁ Ἅγιος Ἡγούμενος ἀγωνιζόταν μὲ τοὺς ἐν Χριστῷ Ἀδελφούς του καὶ ὑποτακτικούς του, μεταξὺ τῶν ὁποίων συγκαταλέγονται οἱ Ἅγιοι Ἰωάννης καὶ Λογγῖνος τῆς Γιαρένγκα (3 Ἰουλίου) καὶ Βασσιανὸς καὶ Ἰωνᾶς τοῦ Περτομίνσκ (12 Ἰουλίου). Ὁ Ἅγιος Φίλιππος συχνὰ ἀποσυρόταν σὲ κάποιο ἐρημικὸ σημεῖο στὴν ἄγρια φύση γιὰ προσευχή, σὲ ἕνα μέρος ποὺ ἔμεινε γνωστὸ ἀργότερα ὡς ἡ ἔρημος Φιλίππωφ. Ἀλλὰ ὁ Κύριος προετοίμαζε τὸν Ἅγιο γιὰ κάτι ἄλλο. Στὴν Μόσχα, ὁ Τσάρος Ἰβὰν Δ´ ὁ Τρομερὸς θυμήθηκε τὸν ἐρημίτη τοῦ Σολοφσκί, τὸν ὁποῖο γνώριζε ἀπὸ τὴν παιδική του ἡλικία, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν καλὴ ἐντύπωσε ποὺ τοῦ προξένησε, ὅταν ὡς Ἡγούμενος ἔλαβε μέρος στὴν τοπικὴ Σύνοδο τῆς Μόσχας τῶν «100 Κεφαλαίων» τὸ 1551. Ὁ Τσάρος ἤλπιζε ὅτι θὰ εὕρισκε στὸν Ἅγιο Φίλιππο ἕναν πνευματικὸ σύμβουλο. Ἡ ἐπιλογὴ τοῦ Ἁγίου Φιλίππου ὡς Ἀρχιποιμένος τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, τοῦ φαινόταν ὡς ἡ καλύτερη δυνατή, μετὰ τὴν παραίτησι τοῦ Μητροπολίτου Ἀθανασίου εἰς ἔνδειξιν διαμαρτυρίας γιὰ τὶς βιαιότητες τοῦ Τσάρου.
Γιὰ μεγάλο χρονικὸ διάστημα, ὁ Ἅγιος ἠρνεῖτο νὰ ἀναλάβη τὸ μεγάλο αὐτὸ βάρος, ἀφοῦ ὁ Τσάρος δὲν ἐπιδεχόταν κάποιας οὐσιαστικῆς πνευματικῆς ἐπιρροῆς. Ὁ Ἅγιος προσπάθησε νὰ πείση τὸν Τσάρο, νὰ προβῆ στὴν κατάργησι τοῦ φοβεροῦ σώματος τῶν Ὀπριτσνίκι, τῆς μυστικῆς του ἀστυνομίας,ἡ ὁποία ἐπιδιδόταν σὲ ἀπίστευτες αὐθαιρεσίες καὶ βιαιότητες. Ὅμως ὁ Ἰβὰν ὁ Τρομερὸς ὑποστήριζε τὴν πολιτικὴ ἀναγκαιότητά της, μὴ προβαίνων στὴν κατάργησί της. Τέλος, ὁ φοβερὸς Τσάρος καὶ τὸ ἱερὸ Μητροπολιτικὸ Συμβούλιο ἦλθαν σὲ συμφωνία: ὁ Φίλιππος νὰ μὴν παρεμβαίνη στὶς ὑποθέσεις τῆς Ὀπριτσνίκι καὶ γενικὰ στὴν λειτουργία τῆς Κυβερνήσεως, ἀλλὰ νὰ δύναται νὰ μεσιτεύη ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ λαοῦ. Στὶς 25 Ἰουλίου 1566, ἔγινε ἡ Ἐνθρόνισις τοῦ Ἁγίου ὡς Μητροπολίτου στὴν Μόσχα καὶ ἐπέδειξε σημαντικὴ δραστηριότητα στὴν ὀργάνωσι τῆς ἐκκλησιαστικῆς διοικήσεως καὶ στὴν τόνωσι τῆς πνευματικῆς ζωῆς τοῦ Ποιμνίου του.
Σχετικὰ δὲ μὲ τὸν ρόλο του, εἶπε ὁ Ἅγιος σὲ κάποια περίστασι τὰ ἑξῆς, ἀπευθυνόμενος στὸν Τσάρο, τὰ ὁποῖα εἶναι ἀξιομνημόνευτα καὶ ἔχουν διαχρονικὴ ἀξία καὶ σημασία: «Ἄν δὲν μαρτυρῶ τὴν ἀλήθεια,θὰ θεωρῶ τὸν ἑαυτό μου ἀνάξιο γιὰ τὴν θέσι μου ὡς Ἐπισκόπου. Ἄν ὑποκλίνωμαι στὸ θέλημα τῶν ἀνθρώπων, τί θὰ ἀπολογηθῶ στὸν Χριστὸ κατὰ τὴν Ἡμέρα τῆς Κρίσεως;»!... Ἐν τῷ μεταξύ, ὁ Ἰβὰν ὁ Τρομερὸς ἐπιθυμοῦσε ἡ Ὀπριτσνίκι νὰ παρουσιάζεται σὰν μία μορφὴ μοναστικῆς ἀδελφότητος, ὥστε νὰ ὑπηρετῆ τὸν Θεὸ μὲ ὅπλα καὶ στρατιωτικὰ ἔργα. Οἱ Ὀπριτσνίκι ἔπρεπε νὰ ἐνδύωνται μὲ μοναχικὸ ἔνδυμα καὶ νὰ παρακολουθοῦν τὶς μακρὲς καὶ κουραστικὲς Ἀκολουθίες στὴν Ἐκκλησία, οἱ ὁποῖες διαρκοῦσαν ἀπὸ τὶς 4 ἕως στὶς 10 τὸ πρωί. Ὁ Ἅγιος Φίλιππος θεώρησε, ὅτι εἶναι ἀδύνατον νὰ συμβαίνη αὐτὴ ἡ θλιβερὴ παρωδία καὶ ὁ Σταυρὸς νὰ «ὑπηρετῆ» τὸ ξίφος. Κατενόησε μάλιστα πόσο ἀμετανόητοι ἦσαν οἱ Ὀπριτσνίκι καὶ πόση κακία καὶ φθόνος κρύβονταν κάτω ἀπὸ τὶς μαῦρες κεφαλές τους,διότι προέβαιναν διαρκῶς σὲ δολοφονίες καὶ μαζικὲς αἱματοχυσίες. Ὁ Ἅγιος Φίλιππος ἀποφάσισε νὰ ἐναντιωθῆ στὸν Ἰβὰν ἐξ αἰτίας ἑνὸς νέου κύματος ἐκτελέσεων κατὰ τὰ ἔτη 1567-1568. Ὁ Τσάρος ἄρχισε νὰ δείχνη ὅλο καὶ μεγαλύτερη σκληρότητα σὲ ὅσους ἦσαν ἀντίθετοι στὴν πολιτική του, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅσους ὑποπτευόταν γιὰ δῆθεν συνωμοσία μὲ τὸν Βασιλέα τῆς Πολωνίας ἐναντίον του.
Οἱ ἐκτελέσεις καὶ οἱ σφαγὲς ἀθώων θυμάτων ἀκολουθοῦσαν ἡ μία μετὰ τὴν ἄλλη καὶ ἦσαν ἀναρίθμητες. Ὁ Ἅγιος, κάνοντας χρῆσι τοῦ δικαιώματός του,παρεμβαίνον τας ὑπὲρ τοῦ λαοῦ καὶ ἐν ὀνόματι τῆς ἐλευθερίας καὶ τῆς εὐθύνης τῆς Ἐκκλησίας, κατήγγειλε εὐθαρσῶς τὶς φρικτὲς καὶ ἄδικες βιαιότητες, δημόσια καὶ κατ’ ἰδίαν. Ἡ ὁριστικὴ ρῆξι τῶν δύο ἀνδρῶν ἐπῆλθε τὴν ἄνοιξι τοῦ 1568, ὅταν ὁ πανίσχυρος Τσάρος μὲ τοὺς Ὀπριτσνίκι εἰσῆλθαν στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στὸ Κρεμλῖνο μὲ μοναχικὰ ἐνδύματα, ὅπως ἦταν ἡ συνήθειά τους, καὶ ὁ Ἅγιος Φίλιππος ἀρνήθηκε νὰ τὸν εὐλογήση,καὶ ἄρχισε νὰ καταγγέλη ἀνοικτὰ τὶς ἄνομες πράξεις τῆς μυστικῆς του ἀστυνομίας. Τὸ μέλλον τοῦ Ὁμολογητοῦ Ἱεράρχου Ἁγίου Φιλίππου ἦταν πλέον διαγεγραμμένο. Ὁ Ἰβὰν ἤθελε νὰ κρατήση τὰ προσχήματα καὶ συνέστησε Μητροπολιτικὸ Δικαστήριο, γιὰ νὰ ἀπευθύνη ἐναντίον του διάφορες κατηγορίες. Ὁ Ἅγιος κατηγορήθηκε μάλιστα ἀκόμη καὶ γιὰ μαγεία (!), μὲ πρωτοστάτη τὸν Ἡγούμενο τοῦ Σολοφσκὶ καὶ κάποιους Μοναχούς, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐπιστρατευθῆ σὲ σκευωρία κατ’ αὐτοῦ. Μὲ τὸν τρόπο τοῦτο, ἐπέβαλαν στὸν Ἅγιο ποινὴ φυλακίσεως, ἀλλὰ τὸν ὑποχρέωσαν νὰ λειτουργήση στὸν Καθεδρικὸ Ναὸ τῆς Κοιμήσεως στὶς 8 Νοεμβρίου 1568.
Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς Θείας Λειτουργίας ἐφώρμισαν στὸν Ναὸ οἱ Ὀπριτσνίκι, οἱ ὁποῖοι ἐπιτέθηκαν κατὰ τοῦ Ἁγίου, τοῦ ἀφήρεσαν τὰ ἱερὰ Ἄμφια καὶ τὸν ἐνέδυσαν μὲ κουρέλια, τὸν ἔσυραν ἔξω ἀπὸ τὸν Ναὸ καὶ τὸν ὡδήγησαν μακριά, στὸ Μοναστήρι τῶν Θεοφανίων. Τὸν φυλάκισαν στὸ κελάρι τοῦ Μοναστηριοῦ. Τοποθέτησαν τὰ πόδια του καὶ στὰ χέρια του ἁλυσίδες, πέρασαν μία βαρειὰ ἁλυσίδα γύρω ἀπὸ τὸ λαιμό του καὶ τὸν ἄφησαν νηστικό. Ἔβαλαν δίπλα του καὶ μία νηστικὴ ἀρκούδα. Μετὰ ἀπὸ λίγες ἡμέρες, τὸν βρῆκαν προσευχόμενο ἐνῶ ἡ ἀρκούδα καθόνταν δίπλα του ἥσυχη. Ἀντὶ ὁ Τσάρος νὰ καταπραϋνθῆ, θύμωσε ἀκόμη περισσότερο καὶ διέταξε νὰ φονεύσουν ὅλους τοὺς συγγενεῖς του, τὸ γένος Κολιτσέφ, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸν ἀγαπημένο του ἀνεψιό, τοῦ ὁποίου τὸ κομμένο κεφάλι ἔφεραν στὸν Ἅγιο Φίλιππο. Τέλος, τὸν ἐξώρισαν ἀκόμη μακρύτερα, στὸ Μοναστήρι τοῦ Τβὲρ Ὀτρόχ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου