ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 37-42.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 1ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 2ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 3ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 4ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 5ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 6ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 7ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 8ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 9ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 10ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 11ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 12ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 13ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 14ο ΜΕΡΟΣ

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 5ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 42-46.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

του Μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (+1867), εκφωνηθείσα στη Λαύρα

του αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι το 1816.

Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον (Ιωάν. γ' 16).

Ποιός δεν μπορούσε να καταλάβει, αν μόνο ήθελε, αυτό που ακόμα και ο καταραμένος Ιούδας κατάλαβε και δήλωσε, «ει γαρ έγνωσαν, ουκ αν τον Κύριον της δόξης εσταύρωσαν» (Α' Κορ. β' 8). Θα πρέπει να επισημάνουμε εδώ πόσο αδύναμος ήταν ο ιστός που ύφαναν οι ορατές αυτές αιτίες, που τελικά οδήγησαν στα γεγονότα του Γολγοθά. Γιατί δεν σκορπίστηκαν οι πρώτες κλωστές του ιστού αυτού, είτε από την οργή του Θεού είτε από τον άνεμο της ανθρώπινης ματαιότητας;
Ποιός συνέλαβε τον Λέοντα του Ιούδα (βλ. Αποκ. ε' 5) με τον ιστό αυτό; Πώς πραγματώθηκε αυτό που δεν ήθελαν, δεν μπορούσαν και δεν καταλάβαιναν, ενώ ήταν εύκολα κατανοητό και αποτρέψιμο; Όχι! Οι υβριστές του Γολγοθά δεν ήξεραν τί έλεγαν κι οι στρατιώτες δεν ήξεραν τί έκαναν. Στην πραγματικότητα δεν ήταν οι άνθρωποι που βλασφήμησαν το μεγαλείο του Θεού.
Η θεία πρόνοια χαμογελούσε με επίγνωση στην ανταρσία του ανθρώπινου γένους, χωρίς να παραβιάζει την ελευθερία του, αλλά δίνοντάς της την δυνατότητα να υπηρετήσει την υπέρτατη σοφία της. Οι πονηροί στρατιώτες δεν παραπλάνησαν τον Κύριο. Ο Πανάγαθος Πατέρας δεν φείδεται τον Υιόν Του, για να μην αφανιστούν οι πονηροί δούλοι. Η επίγεια εχθρότητα δεν πλήγωσε την ουράνια αγάπη. Η ουράνια αγάπη κρυβόταν στην κοσμική έχθρα, ώστε με το θάνατο, η αγάπη να κατακτήσει το φως και τη ζωή της αγάπης μέσα από το σκοτάδι και τη σκιά του θανάτου. «Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκεν, ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόλυται αλλ' έχη ζωήν αιώνιον» (Ιωάν. γ' 16).
Όταν προσεγγίζουμε το μυστήριο της σταύρωσης και βλέπουμε στα πάθη του Υιού του Θεού τη θέληση του Πατέρα Του, νιώθουμε περισσότερο φόβο για τη δίκαια κρίση Του παρά τη γλυκύτητα της αγάπης Του. Αυτό όμως δε μας πείθει για την απουσία της αγάπης, αλλά για την απουσία ετοιμότητας να δεχτούμε την επιρροή της. «Φόβος ουκ έστιν εν τη αγάπη>> (Α' Ιωάν. δ' 18), λέει ο μαθητής της αγάπης. Ας καθαρθούμε κι ας ανοίξουμε τα μάτια μας με αγάπη. Κι εκεί που αυτά είναι κλειστά από το φόβο της θεϊκής κρίσης, θα ευφρανθούμε από το όραμα της θεϊκής αγάπης.
Ο ίδιος ο ευαγγελιστής της αγάπης διακηρύσσει πως «ο Θεός αγάπη εστί». Ο Θεός είναι αγάπη από τη φύση Του, είναι η ουσία της αγάπης. Όλα τα γνωρίσματά Του είναι χιτώνες της αγάπης Του. Όλες οι ενέργειές του είναι έκφραση της αγάπης Του. Στην αγάπη Του κατοικεί με πληρότητα η παντοδυναμία Του. Όταν πραγματοποιεί αυτό που επιθυμεί, εκπληρώνει την αλήθεια Του. Τελικά, αγάπη είναι και η δίκαιη κρίση Του, όταν οι βαθμοί κι μορφές των δωρεών Του που μοιράζει, μετρούνται με σοφία και καλοσύνη, για χάρη της υπέρτατης αγαθότητας όλης της δημιουργίας Του.
Πλησιάστε και ρίξετε μια ματιά στο φοβερό πρόσωπο της δίκαιας κρίσης του Θεού! Θ' αναγνωρίσετε πολύ καθαρά εκεί τη γλυκιά ματιά της θείας αγάπης. Η αγάπη αυτή είναι οπλισμένη με δικαιοσύνη και κρίση. Γιατί; Για να καταστρέψει το κάστρο της διαίρεσης ανάμεσα στο Θεό και στον άνθρωπο. Όπως όμως η ασήμαντη ύπαρξη του αμαρτωλού θα συντριβεί αμετάκλητα από τα πλήγματα της καθαρτικής δίκαιης κρίσης, σα νά 'ταν εύθραστο αγγείο, έτσι κι ο απερινόητος εραστής των ψυχών στέλνει την ομοούσια αγάπη Του, τον Μονογενή Του Υιό, ο Οποίος «φέρων τα πάντα τω ρήματι της δυνάμεως αυτού» (Εβρ. Α' 3) φόρεσε ανθρώπινη σάρκα, εκτός της αμαρτίας για να φέρει πάνω Του τόσο το βάρος των αμαρτιών και των αδυναμιών μας, όσο και τη δίκαιη κρίση που μας απειλεί.
Έτσι μας προφύλαξε από τα βέλη της οργής που απειλούσαν ολόκληρο τον κόσμο. Με τις πληγές Του στο σταυρό αποδεσμεύει πηγές ελέους και αγάπης για να κατακλύσουν όλη τη γη που κάποτε ήταν καταραμένη και τώρα γέμισε ευλογίες, ζωή κι ευδαιμονία. Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον. Αν ο ουράνιος Πατέρας θυσιάζει το μονογενή Του Υιό, από την αγάπη Του για τον κόσμο, έτσι κι ο Υιός θυσιάζεται εκούσια επίσης από την αγάπη Του για τον κόσμο.

Όπως σταυρώνει η αγάπη, έτσι και σταυρώνεται. Μ' όλο που «ο υιός ου δύναται ποιείν αφ' εαυτού ουδέν» (Ιωάν. ε' 19), έτσι δεν μπορεί να κάνει και κάτι αντίθετο στον εαυτό Του. Ο Υιός δεν ζητά να κάνει το δικό Του θέλημα (πρβλ. Ιωάν. ε' 30), γιατί είναι ο αιώνιος κληρονόμος και μέτοχος του θελήματος του Πατέρα. Ζει στην αγάπη του Πατέρα Του και δέχεται στη δική Του αγάπη όλα όσα αγαπά ο Πατέρας, όπως είπε ο ίδιος: «καθώς ηγάπησέ με ο πατήρ, καγώ ηγάπησα υμάς» (Ιωάν. ιε' 9).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 42-46.

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 6ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 47-50.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

του Μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (+1867), εκφωνηθείσα στη Λαύρα

του αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι το 1816.

Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον (Ιωάν. γ' 16).

Ο Σταυρός του Χριστού, που ήταν αποτέλεσμα της έχθρας των Ιουδαίων και της ανταρσίας των εθνικών, είναι ήδη μια επίγεια εικόνα και σκιά του ουράνιου Σταυρού της αγάπης. Χωρίς αυτόν τον τελευταίο, ο πρώτος σταυρός δε θα μπορούσε όχι μόνο να υποστηρίξει μέχρι θανάτου Εκείνον που κρατά στα χέρια Του τη ζωή όλων των ζώντων, αλλ' ούτε ν' ακουμπήσει στους ώμους Του, τους ώμους Εκείνου που περίμεναν ένα νεύμα για να τον σώσουν περισσότερες από είκοσι λεγεώνες αγγέλων.
Μάταια οπλίζεται το σκοτεινό σμήνος για να τον αιχμαλωτίσει. Φωτίζοντας το δρόμο Του με τη φωτιά της κακίας, δε βλέπει πως Εκείνος είναι ήδη αιχμάλωτος της αγάπης Του, που είναι δυνατή σαν το θάνατο. «Ότι κραταιά ως θάνατος αγάπη» (Άσμ. η' 6). Μάταια κραυγάζει το άνομο συνέδριο, «νόμον έχομεν, και κατά τον νόμον ημών οφείλει αποθανείν» (Ιωάν. ιθ' 7). Κανένας νόμος δε θα τον στείλει στο θάνατο, παρά μόνο ο δικός Του νόμος που λέει: «Μείζονα ταύτης αγάπην ουδείς έχει, ίνα τις την ψυχήν αυτού θη υπέρ των φίλων αυτού» (Ιωάν. ιε' 13). Μάταια επαναλαμβάνουν οι υβριστές, «ει υιός ει του Θεού, κατάβηθι από του σταυρού» (Ματθ. κζ' 40). Ο Υιός του Θεού θ' αποκαλυφθεί μόνος Του και δε θα κατεβεί από το Σταυρό, ωσότου εξαντληθεί στον αγώνα της αγάπης Του για τον Πατέρα Του, καθώς και της αγάπης Του για τον άνθρωπο, για τον οποίο θα χύσει το ύδωρ της κάθαρσης και το αίμα της ζωής.
Εμβαθύνετε στη μέγιστη αυτή διδαχή Του, χριστιανοί μου, όχι στο λόγο και στη γλώσσα, ούτε στην αρχαία ακοή, αλλά στο πνεύμα και την αλήθεια της. Θ' αξιωθείτε τελικά να δείτε πως ο Σταυρός είναι τόσο αγαπητός, που δε θα βρείτε γλυκύτερη ικανοποίηση από το κράξετε μαζί με το θεοφόρο άγιο Ιγνάτιο, με ποιητική διάθεση: «Η αγάπη μου σταυρώθηκε!».
Η θεϊκή αγάπη, που ενεργεί άμεσα από το Σταυρό του Χριστού, χωρίς αμφιβολία εμφύτεψε σ' Εκείνον (το σταυρό) τη θεϊκή του δύναμη. Πόσο γρήγορα, πόσο πλούσια και πόσο μακριά ρέει από Εκείνον η νικηφόρα δύναμή Του! Όπως είπε ο Ιησούς Χριστός, αναφερόμενος στον Εαυτό Του, «εάν μη ο κόκκος του σίτου πεσών εις την γην αποθάνη πολύ καρπόν φέρει» (Ιωάν. ιβ' 24). Πόσο γρήγορα ο θεϊκός αυτός καρπός, πεθαίνοντας στο Σταυρό, γεννά γύρω Του νέους κλάδους ζωής! Προσέξτε πως και πριν από το Θάνατο του Ιησού, από το στόμα του ληστή ξεπήδησαν τα λόγια, «μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου» (Λουκ. κγ' 42)!
Και το γνήσιο αυτό άνθος του παραδείσου, μεταφέρθηκε αυθημερόν στον παράδεισο του Θεού. Προσέξτε πως, με το σεισμό που έγινε στη γη και το σχίσιμο των βράχων, η πέτρινη καρδιά του ειδωλολάτρη ράγισε κι αμέσως ξεπήδησαν από το στόμα του σαν ώριμο φρούτο τα λόγια, με τα οποία ομολόγησε για το Σωτήρα μας, πως «αληθώς Θεού υιός ην ούτος» (Ματθ. κζ' 54). Προσέξτε πόσο ακαταμάχητη έλξη νιώθουν εκείνοι που εγκατέλειψαν τον Ιησού και τώρα μαζεύονται γύρω από το Σταυρό και τον Τάφο Του! Η νίκη του Σταυρού είναι έκδηλη κυρίως στον Ιωσήφ τον από Αριμαθαίας. Μέχρι τώρα γνώριζε τον Ιησού σαν προφήτη, σαν έναν θαυματουργό. Δεν είχε όμως το θάρρος να γίνει ανοιχτά μαθητής του Ιησού «διά τον φόβον των Ιουδαίων» (Ιωάν. ιθ' 38).

Όταν έμαθε όμως πως ο Ιησούς είχε δεχτεί ατιμωτικό θάνατο, Εκείνος άσκησε τόση επιρροή πάνω του, ώστε αψήφισε τόσο την τιμή όσο και το φόβο των ανθρώπων και δε δίστασε ν' αποκαλύψει την αγάπη του στον Εσταυρωμένο ούτε μπροστά στον Πιλάτο. Έτσι, «τολμήσας εισήλθε προς Πιλάτον και ηττήσατο το σώμα του Ιησού» (Μάρκ. ιε' 43). πό την ίδια δύναμη προήλθε ο ασυνήθιστος καρπός, από τους σπόρους που είχαν για πολύ καιρό φθαρεί στον κήπο, ώστε πολλά σώματα των κεκοιμημένων αγίων ηγέρθη (Ματθ. κζ' 52). Όσο περισσότερο απλώνεται η δύναμη του Σταυρού, τόσο και πιο θριαμβικά είναι τ' αποτελέσματα.

Ο Σταυρός συγκεντρώνει μέσω του σταυρωμένου Ιησού όλη τη δύναμη στον ουρανό και στη γη. Κάνει ακόμα και τα πνεύματα που βρίσκονται στον Άδη να νιώθουν τη δύναμη της θεοχαρίτωτης ισχύος Του. Η δύναμη του Σταυρού τον υψώνει ψηλότερα από τους ουρανούς.

Μέσω Εκείνου στέλνει στη γη τον Παράκλητο, που δε κατέβαινε αν ο Ιησούς δεν είχε ακολουθήσει το δρόμο του Σταυρού και δεν τον είχε μεταβάλει σε πραγματικά βασιλικό δρόμο. Η αγάπη του Θεού διαχέεται ελεύθερη και πλούσια στις διψασμένες καρδιές των πιστών από το Άγιο Πνεύμα και οδηγεί το λυτρωμένο κόσμο μέσω των αγώνων στο Σταυρό, στον παγκόσμιο εορτασμό της αγιότητας και της δοξολογίας.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 47-50.

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 4ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 37-42.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

του Μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (+1867), εκφωνηθείσα στη Λαύρα

του αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι το 1816.

Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον (Ιωάν. γ' 16).

Είναι εποχή αυτή να μιλήσουμε για αγάπη;», ίσως ρωτήσει κανείς. «Τώρα που οι καρποί της έχθρας έχουν ωριμάσει στον αμπελώνα του Ηγαπημένου' τώρα που η γη τρέμει από φόβο και οι πέτρινες καρδιές έχουν ραγίσει, ενώ το μάτι του Ουρανού έχει σκοτιστεί από δυσαρέσκεια;
Μπορεί να μιλήσει κανείς σήμερα γι' αγάπη στον κόσμο, όταν ο Υιός του Θεού πάσχει στον κόσμο αυτόν, εγκαταλειμμένος, χωρίς παρηγοριά και με την προσευχητική κραυγή Του «Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τί με εγκατέλιπες», (Ματθ. κζ' 46), αναπάντητη από τον Πατέρα;
Αλήθεια, χριστιανοί! Σήμερα είναι μέρα έχθρας και φόβου, μέρα οργής και εκδίκησης. Αν είναι έτσι όμως, ποιά θα είναι η τύχη μας όταν η γη στην οποία ζούμε δε θα είναι πια σταθερή κι οι ουρανοί πάνω μας θα πάψουν να είναι ειρηνικοί; Πού θα μπορούσε να πάει κανείς σε μια γη που τρέμει; Πώς θα μπορούσε να δραπετεύσει κανείς από τον απειλητικό ουρανό; Κοίταξε πιο προσεκτικά τον Γολγοθά κι εκεί, όπου είναι ορατό το εστιακό σημείο κάθε δυστυχίας μας, θα βρεις καταφύγιο. Εκεί, όπου «εσαλεύθη και έντρομος εγεννήθη η γη, και τα θεμέλια των ορέων εταράχθησαν και εσαλεύθησαν, ότι ωργίσθη αυτοίς ο Θεός», (Ψαλμ. ιζ' 8), δε βλέπεις πόσο σταθερά στέκεται το «άρριζο» ξύλο του Σταυρού;
Μ' όλο που προσπάθησαν να μειώσουν τη δόξα του Κυρίου λέγοντας: «άλλους έσωσεν, εαυτόν ου δύναται σώσαι», «καταβάτω νυν από του σταυρού και πιστεύσομεν αυτώ», δε βλέπεις πόσο γαλήνιος στέκεται ο Εσταυρωμένος στο σταυρό Του, όταν ούτε οι νεκροί δεν αναπαύονται στον τάφο τους; Ας εγκαταστήσουμε στην καρδιά μας την αλήθεια αυτή, που είναι μυστηριώδης και φοβερή για τον κόσμο, αλλά χαροποιός για τους πιστούς. Δεν υπάρχει τίποτα σταθερότερο σ' ολόκληρο τον κόσμο από το Σταυρό, τίποτα πιο σίγουρο και ασφαλές από τον Εσταυρωμένο. Γι' αυτόν τον λόγο κι ο τρόμος του Γολγοθά απλώθηκε σ' ολόκληρο τον κόσμο. Εμείς που δε βλέπουμε πουθενά σταθερότητα, ας προσφύγουμε στο Γολγοθά για να προσκυνήσουμε τα πόδια Του, μένοντας κρυμμένοι στις πληγές και αναστημένοι με τα πάθη του σταυρωμένου Σωτήρα μας.
Ω, ήλιε! Για ποιό λόγο έκρυψες το πρόσωπό σου από Εκείνον μεσημεριάτικα, όταν τα μάταια του Παντεπόπτου, δέκα χιλιάδες φορές λαμπρότερα από το φως σου, βλέπουν ακόμα και στο σκοτάδι το όνειδος της θεοκτονίας τόσο καθαρά; Βιάστηκες να τελειώσεις την ορατή μέρα της έχθρας και της οργής, για να οδηγήσεις εμάς στη νοητή μέρα της αγάπης και του ελέους, φωτισμένης από το άδυτο Φως της τρισηλίου Θεότητας.
Χριστιανοί μου! Ας καλύψει σκοτάδι τη γη! Ας επικρατήσει ζόφος στα έθνη! Εγερθείτε από το φόβο και τη σύγχυση! Ευφρανθείτε με πίστη κι ελπίδα! Το φως σας θα διαπεράσει το σκοτάδι. Προχωρήστε στο δρόμο όπου τα παραπετάσματα ανοίγουν και σας αποκαλύπτουν τα μυστήρια. Αφήστε πίσω σας την εξωτερική αυλή, που δόθηκε να την περπατούν οι άπιστοι. Εισέλθετε στο εσωτερικό των παθών του Ιησού. Τί υπάρχει εκεί; Τίποτ' άλλο, παρά μόνο η ευλογημένη και αγία αγάπη του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος για το αμαρτωλό και καταραμένο γένος των ανθρώπων.
Αγάπη του Πατέρα - που σταυρώνει. Αγάπη του Υιού - που σταυρώνεται. Αγάπη του Πνεύματος - θριαμβευτική με τη δύναμη του Σταυρού. Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον! Σχετικά με την αγάπη αυτή, χριστιανοί μου, επιτρέψτε μου να σιωπήσω ενώπιόν σας. Γιατί δεν είναι δυνατό ούτε να την περιγράψει κανείς, αφού ακόμα κι ο ίδιος ο Λόγος του Θεού, για να την διατυπώσει με ακρίβεια, σιώπησε στο Σταυρό. Ο Λόγος αυτός κι η Αγάπη αυτή, ας μας δώσουν το χάρισμα να σιωπήσουμε και να παρακολουθήσουμε τη σιωπή του σταυρωμένου Χριστού.
Ποιός σταύρωσε τον Υιό του Θεού λοιπόν; Οι στρατιώτες; Αυτοί ήταν απλά όργανα βαανισμού, όπως ο Σταυρός και τα καρφιά. Ο Πιλάτος; Φαίνεται πως εξάντλησε όλα τα μέσα για να προστατεύσει τον Δίκαιο και διατύπωσε επίσημα την αντίθεσή του στη θανάτωσή Του. «Λαβώρ ύδωρ απενίψατο τας χείρας απέναντι του όχλου λέγων' αθώος είμι από του αίματος του δικαίου τούτου» (Ματθ. κζ' 24). Ο λαός; Πώς θα μπορούσαν να ζητήσουν τη θανάτωση Εκείνου, που αποπειράθηκαν να ενθρονίσουν; Οι αρχιερείς; Οι πρεσβύτεροι; Οι Φαρισαίοι;

Όλοι αυτοί ομολογούσαν πως δεν εξουσίαζαν τη ζωή κανενός. «Ημίν ουκ έξεστιν αποκτείναι ουδένα» (Ιωάν. ιη' 31) απάντησαν στον Πιλάτο. Ο προδότης; Αυτός είχε ήδη ομολογήσει στο ναό: «Ήμαρον παραδούς αίμα αθώον» (Ματθ. κζ' 4). Ο άρχοντας του σκότους; Αυτός δεν μπορούσε ούτε τον Ιώβ να βλάψει. Τώρα κι ο ίδιος καταδικάστηκε και εκβλήθηκε έξω. Ποιός άλλος όμως εκτός από τον ίδιο τον Εσταυρωμένο γνωρίζει ποιοί είναι οι σταυρωτές Του; Τί είπε λοιπόν ο ίδιος; «Ου γαρ οίδασε τί ποιούσι» (Λουκ. κγ' 34).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 37-42.

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ & ΑΝΑΣΤΑΣΗ 14ο ΜΕΡΟΣ

 

Icon by Serhei Vandalovskiy

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 107-110.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α'

ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ

Αγίου Φιλαρέτου, μητροπολίτου Μόσχας (+19 Νοεμβρίου 1867)

Όταν φτάσει η κατάλληλη ώρα και κυρίως η ώρα που πρέπει ν' αφιερωθεί στο Θεό και στην εκκλησία, για μια γιορτή ή για τη Θεία Λειτουργία, να διακόψεις κάθε εργασία και κοσμική μέριμνα και ν' αφοσιωθείς με θέληση και ζήλο στο Θεό και στην εκκλησία Του. Την ώρα που μπαίνεις στην εκκλησία, να θυμηθείς την υπόσχεση του Κυρίου σ' εκείνους που συνάζονται στο όνομά Του: «εκεί είμι εν μέσω αυτών» (Ματθ. ιη' 20). Να στέκεσαι με ευλάβεια μέσα στην εκκλησία, σα να στέκεσαι μπροστά στο ίδιο το πρόσωπο του Χριστού. Να προσευχηθείς σ' Εκείνον για να σε αγιάσει με την αγιοσύνη Του, να σε εμψυχώσει με την προσευχή Του και να σε φωτίσει με το λόγο του ευαγγελίου και τη χάρη των μυστηρίων Του. Πρόσεξε και τούτο: στην εκκλησία οι άγγελοι λειτουργούν μαζί μας και διαφυλάττουν την αγιότητα που επικρατεί εκεί. Κάποτε στη Λαύρα του οσίου Θεοδοσίου, κοντά στα Ιεροσόλυμα, ο αββάς Λεόντιος που ερχόταν κάποια Κυριακή στην εκκλησία για να κοινωνήσει, είδε έναν άγγελο να στέκεται δεξιά πλευρά της Αγίας τράπεζας. Όταν φοβισμένος ο γέροντας γύρισε για να πάει στο κελλί του, τον σταμάτησε η φωνή του αγγέλου: «Από τη στιγμή που η Αγία αυτή Τράπεζα καθαγιάστηκε, εγώ έχω την εντολή να στέκομαι πάντα δίπλα της». Να το θυμάσαι αυτό, αγαπητέ, και να στέκεσαι στην εκκλησία με ευλάβεια. Κι αν σου περάσει από το νου πως μόνο το σώμα σου στέκεται στην εκκλησία, ενώ ο νους σου γυρίζει στο σπίτι, στην αγορά ή σε κάποιον άλλο τρόπο διασκέδασης, προσπάθησε να συγκεντρωθείς. Βιάσου να ξαναφέρεις εκεί το νου σου που απομακρύνθηκε, πίεσέ τον να στραφεί στο Θεό, που σε κοιτάζει από ψηλά. Όταν ακούς τον λόγο του Θεού, μην ανοίξεις μόνο τα σωματικά σου αυτιά, αλλά και τα πνευματικά επίσης' άνοιξε την καρδιά σου για να γευτείς τον ουράνιο άρτο και μ' αυτόν να ζωογονήσεις όχι μόνο τη μνήμη σου, αλλά και τη ζωή, και το έργο σου. Όταν φύγεις από την εκκλησία για να γυρίσεις στο σπίτι, μη βιαστείς ν' ασχοληθείς με δουλειές τις μέρες που πρέπει ν' αφιερώνονται στο Θεό. Οι δουλειές που κάνεις τις γιορτινές μέρες δε θα σου φέρουν κανένα όφελος. Να συνειδητοποιήσεις πάνω απ' όλα πως αν στην εκκλησία δεν προσέρχεσαι για να ευχαριστήσεις και να δοξολογήσεις το Θεό, τότε νά 'σαι βέβαιος πως δε θα λάβεις τις ευλογίες Του στη δουλειά σου. Κι αν καμιά φορά αποφασίσεις να μην εκκλησιαστείς, να προσέξεις μη σε βρει ξαφνικός θάνατος κι ακούσεις τη φωνή: «Μνήσθητι ότι απέλαβες συ τα αγαθά σου εν τη ζωή σου... νυν δε... οδυνάσαι» (Λουκ. ιστ' 25). Ο Θεός να σε φυλάει από τέτοια τύχη. Μην ξεχνάς ποτέ πως η ψυχή σου είναι ναός του Θεού κι αν καμιά φορά την πλησιάσει κάποιος ακάθαρτος λογισμός ή αμαρτία, κάνε γρήγορα να προστατευτείς με τα λόγια που ειπώθηκαν στους πρώτους χριστιανούς, και κατά συνέπεια και σε σένα. «Ουκ οίδατε ότι ναός Θεού έστε και το Πνεύμα του Θεού οικεί εν υμίν;» (Α' Κορ. γ' 16). Και μετά να πεις μέσα σου: πώς θα τολμήσω να φθείρω το ναό του Θεού με την αμαρτία και την αδικία; Πώς θα τολμήσω να προσβάλω το Άγιο Πνεύμα και ν' αποξενωθώ απ' Αυτό; Τώρα τέλειωσε η ώρα και πας για ύπνο. Συλλογίσου πως ο Θεός σε αναπαύει από τη κούραση. Αφιέρωσε στην αρχή λίγο χρόνο από την ανάπαυσή σου και αφιέρωσέ τον στο Θεό με καθαρή και ταπεινή προσευχή. Το άρωμα της προσευχής θα προσελκύσει έναν άγγελο για να σε προστατεύει την ώρα του ύπνου. Την ώρα που ετοιμάζεσαι για ύπνο, να θυμάσαι το θάνατο. Ο ύπνος είναι μια εικόνα του θανάτου, το κατώφλι του. Κάνε μια προσευχή και άφησε τον εαυτό σου στην αγκαλιά Εκείνου που είναι «η Ανάσταση και η Ζωή» (Ιωάν. ια' 25). Όταν όμως μπορείς να κυριαρχήσεις στον ύπνο ή εκείνος δεν μπορεί να κυριαρχήσει σ' εσένα, να μνημονεύεις το όνομά Του, όπως έκανε κι ο Δαυίδ: «Εμνήσθην εν νυκτί του ονόματός Σου, Κύριε, και εφύλαξα τον νόμον σου» (Ψαλμ. ριη' 55). Αυτή πρέπει να είναι η διαρκής διάθεση και δραστηριότητα του πιστού, ώστε σταδιακά η ψυχή του να φτάσει σε τέτοια κατάσταση, για να ομολογεί μαζί με τον απόστολο Παύλο: «Χριστώ συνεσταύρωμαι' ζη δε ουκέτι εγώ, ζη δε εν εμοί Χριστός... εν πίστει ζω τη του υιού του Θεού, του αγαπήσαντός με και παραδόντος εαυτόν υπέρ εμού» (Γαλ. β' 20).

Τ Ε Λ Ο Σ 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 107-110.

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ & ΑΝΑΣΤΑΣΗ 13ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 101-105.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α'

ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ

Αγίου Φιλαρέτου, μητροπολίτου Μόσχας (+19 Νοεμβρίου 1867)

α. Πώς να ζήσουμε σύμφωνα με την πίστη μας; Η πίστη στο Χριστό υπάρχει στη γη εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια σχεδόν χωρίς να έχει ξεθωριάσει ούτε στο ελάχιστο. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν υποστεί φοβερά βασανιστήρια για την αγάπη του Χριστού, για την πίστη τους σ' Εκείνον. Κι αν στους τωρινούς καιρούς εμφανίστηκαν άνθρωποι «κατεφθαρμένοι τον νουν, αδόκιμοι περί την πίστιν» (Β' Τιμ. γ' 8) και αντιστέκονται στην πίστη της Εκκλησίας του Χριστού, κάθε προσπάθειά τους είναι μάταιη. Ο Κύριος είπε πως «πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής» (Μτθ. ιστ' 18).

Ας κοιτάξουμε μέσα μας. Έχουμε σταθερή πίστη στο Χριστό, έχουμε αληθινή αγάπη γι' Αυτόν; Μήπως την πίστη μας την καταπνίγουν τα πάθη, η οκνηρία κι η αμφιβολία μας; Αχ, φίλοι μου! Χωρίς πίστη στον Κύριο Ιησού Χριστό δεν υπάρχει σωτηρία. Πρέπει με κάθε τρόπο να θερμάνουμε μέσα μας το πνεύμα της πίστης, να την ενισχύσουμε, να την τροφοδοτήσουμε με προσευχή, με το Λόγο του Θεού, με υπομονή, με ειλικρινή μνήμη του Σωτήρα μας που έπαθε για μας. Κι όλ' αυτά πρέπει και μπορούν να γίνονται καθημερινά.

β'. Πρωινές υποχρεώσεις Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις μόλις ξυπνήσεις το πρωί, είναι να πεις μ' όλη την ψυχή και την καρδιά σου: «Δόξα σε Σένα, Κύριε, που μας διαφύλαξες τη νύχτα αυτή! Δόξα Σοι «τω δείξαντι το φως, Κύριε! Κύριε, ευλόγησέ μας τη σημερινή μέρα!».

Και λέγοντας αυτά να σκεφθείς πως ο Θεός σου χαρίζει τη μέρα αυτή, που εσύ μόνος σου δεν θα μπορούσες να την έχεις και ν' αφιερώσεις την πρώτη ώρα ή έστω το πρώτο τέταρτο της ώρας της μέρας αυτής που σου δόθηκε, σε προσευχή ευγνωμοσύνης και παρακλήσεως. Όσο πιο ζεστά και φλογερά το κάνεις αυτό, τόσο περισσότερο θ' αγιάσεις τη μέρα σου, θα προστατευτείς από τους πειρασμούς που αντιμετωπίζουμε καθημερινά.

γ. Διαμονή και αμφίεση του χριστιανού  Από το πρωί, καθώς σ' όλη τη διάρκεια της ημέρας, στρέψε τη σκέψη σου στο Χριστό, που είναι η ψυχή της ζωής σου, η κινητήρια δύναμη των πράξεών σου. Γι' αυτό, όταν για παράδειγμα ρίξεις μια ματιά στο σπιτικό σου, να θυμηθείς το Χριστό στη φάτνη Του, στα σπάργανά Του, να κείτεται πάνω στ' άχυρα, που όλη Του τη ζωή δεν είχε «που την κεφαλήν κλίνη», και τελικά φυλακίστηκε, καρφώθηκε στο σταυρό.

Και σαν τα θυμηθείς όλ' αυτά να δοξάσεις το Θεό για το σπίτι σου, το καταφύγιό σου, όσο ταπεινό και φτωχό κι αν είναι. Μη φθονείς τα μεγαλόπρεπα μέγαρα. Κατοικητήριο του Χριστού είναι η αγνή καρδιά. Την ώρα που ντύνεσαι τ' απλά σου ρούχα, να σκεφτείς πως το Χριστό τον γύμνωσαν κι έπειτα του φόρεσαν ιμάτια εμπαιγμού. Μην ντύνεσαι επιδεικτικά, μην ακολουθείς δουλικά τις επιταγές της μόδας. Προσπάθησε μάλλον να περιβληθείς με καλοσύνη και ταπείνωση, με πραότητα κι υπομονή, ατενίζοντας νοερά την ταπεινή και ιλαρή καρδιά του Ιησού.

Την ώρα που γευματίζεις, να θυμάσαι πως τον Χριστό τον πότισαν με όξος και χολή και να μην απαιτείς πλούσια και νόστιμα φαγητά και ποτά. Ο ουράνιος επισκέπτης δεν επιθυμεί να εισέρχεται σε σπίτια συμποσιαζόντων, αλλά σ' εκείνον που του ανοίγει την πόρτα της καρδιάς του. Στην καρδιά σου να βάλεις το Χριστό που πάσχει και πεθαίνει στο Σταυρό, και νιώθοντας την αόρατη παρουσία Του, να νεκρώσεις τα πάθη και τις επιθυμίες σου.

δ. Η επαφή μας με τους ανθρώπους Όταν αργότερα έρθεις σ' επαφή με τους ανθρώπους, είτε συγγενείς είτε γνωστούς, προτού μιλήσεις, σκέψου τι αποτελέσματα θα έχει ο λόγος σου. Ακόμα σοβαρότερα να σκεφτείς όταν πρόκειται να κάνεις κάτι μπροστά τους, γιατί τα έργα είναι πολύ πιο ηχηρά από τα λόγια.

ε. Εγκόσμιες υποθέσεις Όταν πρόκειται ν' αναλάβεις για να κάνεις κάτι, προτού ζητήσεις τη συμβουλή κάποιου, ζήτησε τη συμβουλή της πίστης. Να επικαλεστείς τα λόγια του αποστόλου: Κύριε, τι θέλεις από μένα να κάνω (πρβλ. Πράξ. θ' 6). Είναι ευάρεστο σε Σένα αυτό που σκέφτομαι να κάνω;

Μετά προσπάθησε ν' ακούσεις αυτό που λέει ο Κύριος στη συνείδηση και στη λογική σου, στις συμβουλές ευλαβών και συνετών ανθρώπων. Κι αφού ξεκινήσεις να κάνεις αυτό που διάλεξες, λέγε μέσα σου την προσευχή του Δαβίδ: «Ο Θεός εις την βοήθειάν μου πρόσχες, Κύριε, εις το βοηθησαί με σπεύσον» (Ψαλμ. ξθ' 1).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 101-105.

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ & ΑΝΑΣΤΑΣΗ 11ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 82-85.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Β'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α

Ή ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

του Νικολάι Γκόγκολ

Αλίμονο! Ο φτωχός άνθρωπος του αιώνα μας έχει ξεχάσει πως την ημέρα αυτή δεν υπάρχουν «ποταποί» και «αξιοκαταφρόνητοι» άνθρωποι, αλλ' όλοι είναι αδέλφια της ίδιας οικογένειας' αδερφός είναι το όνομα κάθε ανθρώπου. Όλα τα 'χει ξεχάσει αυτός. Ίσως τα 'χει ξεχάσει, ώστε όταν κοιτάξει τους αξιοκαταφρόνητους και ποταπούς ανθρώπους που τον περιβάλουν, να μη ρίξει και μια ματιά στον εαυτό του, να μην ερευνήσει μέσα του για εκείνο που τόσο τον τρομοκράτησε όταν το είδε στους άλλους. Έχει ξεχάσει πως μπορεί σε κάθε βήμα, ακόμα και κάποιος που δεν τον έχει παρατηρήσει, να κάνει κάποια ποταπή πράξη, αν και με άλλον τρόπο. Να το κάνει μ' έναν τρόπο που δεν αποδοκιμάζει το κοινό αίσθημα ντροπής. Όπως λέει η παροιμία όμως, «είναι η ίδια τηγανίτα, αλλά σε άλλο πιάτο». Έχει ξεχάσει πως ίσως αυτός είναι η αιτία που τόσο πολλοί άνθρωποι έγιναν ποταποί και αξιοκαταφρόνητοι, πως καλλίτεροι και πιο λεπτοί άνθρωποι τους ώθησαν άγρια και σκληρά μακριά τους κι έτσι τους ανάγκασαν να γίνουν κι αυτοί πιο σκληροί. Ποτέ δεν είναι εύκολο ν' αντέξεις τους ευτελείς ανθρώπους. Ο Θεός γνωρίζει, πως ίσως έτσι γεννήθηκε ο ταπεινός αυτός άνθρωπος. Ίσως η αδύναμη ψυχή του συνδέει τη μάχη με τους πειρασμούς, προσευχήθηκε για βοήθεια κι ήταν έτοιμος να φιλήσει τα χέρια και τα πόδια εκείνου που, συγκινημένος από πνευματική ευσπλαχνία, θα τον στήριζε στα πρόθυρα του κινδύνου. Ίσως μια σταγόνα αγάπης θα ήταν αρκετή σ' αυτόν για να τον κάνει να γυρίσει στο σωστό δρόμο. Ίσως όμως θα ήταν δύσκολο να φτάσει στην καρδιά του η γλυκιά αγάπη. Έχει πετρώσει πραγματικά τόσο πολύ η φύση του ώστε να μην μπορεί να τον συγκινήσει, όταν ακόμα κι ο εγκληματίας είναι ευγνώμονας στην αγάπη και όταν ακόμα και το άγριο θηρίο θυμάται το χέρι που το χάιδεψε; Ο άνθρωπος του αιώνα μας έχει ξεχάσει τα πάντα. Απωθεί τον αδερφό του μακριά, όπως ο πλούσιος διώχνει τον ζητιάνο με τα έλκη από την πόρτα του. Τα έλκη του δεν σημαίνουν τίποτα γι' αυτόν. Το κύριο θέμα εδώ δεν είναι ότι δεν έβλεπε το πύον που έτρεχε. Δεν ήθελε ούτε ν' ακούσει την έκκλησή του. Φοβόταν ότι η δυσοσμία που προερχόταν από την ανάσα του, από τα πληγωμένα χείλη του, θα χαλούσε τη διάθεση εκείνου, που ήταν τόσο υπερήφανος για το άρωμα της αγνότητάς του. Γιορτάζει ο άνθρωπος αυτός την ουράνια γιορτή της αγάπης; Υπάρχει μια άλλη όψη της υπερηφάνειας, ισχυρότερη από την πρώτη. Αυτή είναι η διανοητική υπερηφάνεια. Η υπερηφάνεια αυτή δεν είχε ποτέ αναπτυχθεί τόσο πολύ, όσο στο δέκατο ένατο αιώνα. Σ' αυτήν διακρίνουμε τον τρόμο που διακατέχει κάποιον που τον λογαριάζουν ανόητο, τρελό. Ο άνθρωπος του αιώνα αυτού θα τα ανεχτεί όλα. Θ' ανεχτεί τον τίτλο του απατεώνα, του κακούργου. Δώσε του όποιον τίτλο θέλεις -θα τον ανεχτεί. Τον μόνο τίτλο που δε θ' ανεχτεί, είναι του ανόητου, του βλάκα. Θα επιτρέψει να τον περιγελάσουν για οτιδήποτε. Το μόνο πράγμα για το οποίο δε θ' ανεχτεί να τον περιγελάσουν, είναι το μυαλό του. Γι' αυτόν το μυαλό του είναι ιερό. Η παραμικρή προσβολή του μυαλού του είναι ικανή να τον κάνει να ζητήσει τον αδερφό του σε μονομαχία και χωρίς δισταγμό ή δειλία, να του τρυπήσει με μια σφαίρα το κρανίο. Κανέναν άλλο και τίποτα δεν εμπιστεύεται, έξω από το δικό του μυαλό. Όποιος δεν αναγνωρίζει το μυαλό του, γι' αυτόν είναι σα να μην υπάρχει. Έχει ξεχάσει ακόμα και το γεγονός ότι το μυαλό ωριμάζει όταν ωριμάζουν κι όλες οι ηθικές δυνάμεις του ανθρώπου και μένει στάσιμο ή και πισωγυρίζει, όταν οι ηθικές δυνάμεις δεν αναπτύσσονται. Έχει ξεχάσει πως όλες οι ιδιότητες και ικανότητες του μυαλού δεν συνυπάρχουν στον ίδιο άνθρωπο. Έχει ξεχάσει πως ένας άλλος άνθρωπος μπορεί να δει όψεις των πραγμάτων που ο ίδιος αδυνατεί να δει, να γνωρίζει αυτό που ο ίδιος δεν γνωρίζει. Δεν το πιστεύει αυτό κι οτιδήποτε δεν βλέπει ο ίδιος, γι' αυτόν είναι σα να μην υπάρχει, ένα ψέμα. Η διανοητική υπερηφάνεια του είναι τόσο μεγάλη, ώστε δεν μπορεί να τον αγγίξει ούτε μια μικρή σκιά της χριστιανικής ταπείνωσης. Δυσπιστεί για πολλά πράγματα: την καρδιά κάποιου ανθρώπου που είχε γνωρίσει για πολλά χρόνια στο παρελθόν, την αλήθεια, το Θεό. Δεν έχει καμιά αμφιβολία όμως στο δικό του μυαλό. Έριδες και μάχες ξεκινούν όχι για κάποια βασικά δικαιώματα, όχι για προσωπικά μίση, αλλά μόνο για τις επιθυμίες του νου, που έχουν καταλάβει την πρώτη θέση. 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 82-85.

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ & ΑΝΑΣΤΑΣΗ 10ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 75-79.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Β'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α

Ή ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

του Νικολάι Γκόγκολ

Ο Ρώσος έχει μια ιδιαίτερη εκτίμηση στη γιορτή του Πάσχα. Κι όταν βρίσκεται σε ξένη γη, την αισθάνεται πιο ζωντανή. Βλέποντας πως παντού στις άλλες χώρες η μέρα αυτή δεν έχει σχεδόν καμιά διαφορά από τις άλλες -οι δουλειές γίνονται όπως πάντα, η ζωή κυλάει κανονικά, στα πρόσωπα των ανθρώπων βλέπεις την καθημερινή τους έκφραση- αισθάνεται μελαγχολία κι επιθυμεί σφοδρά να γυρίσει στη Ρωσία. Πιστεύει πως εκεί η μέρα αυτή γιορτάζεται καλύτερα, ο άνθρωπος είναι πιο χαρούμενος και νιώθει πιο όμορφα, η ζωή του είναι διαφορετική, όχι όπως τις άλλες μέρες, τις καθημερινές. Η μέρα αυτή παρουσιάζεται ξαφνικά μπροστά του: η μεσονύκτια ακολουθία, ο ήχος της καμπάνας που ακούγεται παντού, είναι σαν όλη η γη να είναι συγχωνευμένη σε μια απήχηση, αυτό το θαυμάσιο «Χριστός Ανέστη»! Οι δυο αυτές λέξεις την ημέρα αντικαθιστούν κάθε άλλο χαιρετισμό, όπως και το φιλί που ανταλλάσσουμε μεταξύ μας. «Μόνο στη Ρωσία η μέρα αυτή γιορτάζεται όπως πρέπει να γιορταστεί». Ας γίνει κατανοητό πως όλο αυτό είναι ένα όνειρο. Εξαφανίζεται αμέσως μόλις κανείς επανέλθει στην πραγματικότητα της Ρωσίας ή ακόμα και μόλις θυμηθεί πως η μέρα αυτή είναι μέρα τρεξίματος και σπουδής από τη στιγμή που θα ξυπνήσει, μέρα άσχετων επισκέψεων, σκόπιμων επιπλήξεων του ενός προς τον άλλον, αντί των γιορταστικών χαιρετισμών -αν τον χαιρετούν, είναι μόνο από οικονομικούς υπολογισμούς. Να θυμηθείς πως η φιλοδοξία βράζει περισσότερο από τις άλλες μέρες μέσα μας την ημέρα αυτή, οι άνθρωποι δε μιλάνε για την Ανάσταση του Χριστού, αλλά για κείνον που θα κάνει την καλλίτερη διακόσμηση. Να θυμάσαι πως εκείνοι οι άνθρωποι που η δόξα τους έχει φτάσει ίσαμε το εξωτερικό, νομίζουν πως γιορτάζουν καλύτερα από τους άλλους και μεθούν στους δρόμους αμέσως μετά την αναστάσιμη λειτουργία, προτού ακόμα η αυγή δώσει το πρώτο φως της ημέρας. Ο φτωχός Ρώσος αναστενάζει όταν τα θυμάται όλ' αυτά. Καταλαβαίνει πως όλα είναι μια γελοιοποίηση, που δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τη σεβάσμια γιορτή. Κάποιος επίσημος δίνει προσχηματικά ένα ζωηρό φιλί στο μάγουλο ενός άγνωστου, για να δείξει στους υφιστάμενους υπαλλήλους του πόσο απαραίτητο είναι ν' αγαπούν τους τους αδελφούς τους. Είναι σαν τον αντιδραστικό πατριώτη που στην πικρία και την απογοήτευση των νέων, που ψέγουν τα παλιά ρωσικά μας έθιμα, ισχυριζόμενοι πως δεν υπάρχει τίποτα ανάμεσά μας, κραυγάζουν άγρια: «Τα έχουμε όλα -οικογενειακή ζωή και και οικογενειακές αρετές' τα έθιμά μας λογαριάζονται ευσεβή' εκπληρώνουμε τα καθήκοντά μας καλύτερα απ' οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη' είμαστε ένας λαός-θαύμα για όλους». Όχι! Η αληθινή γιορτή δεν αποδείχνεται από τα εξωτερικά σημεία, τις πατριωτικές εξάρσεις ή τον ασπασμό που δίνεται σ' έναν άγνωστο, αλλά με το να κοιτάζει κανείς έναν άνθρωπο τέτοια μέρα σα να 'ταν ο μεγαλύτερος θησαυρός. Όταν τον αγκαλιάζουμε και τον σφίγγουμε πάνω μας σα να 'ταν αδερφός μας, όταν χαιρόμαστε μαζί του σα να 'ταν κομμάτι του εαυτού μας, σα να 'χαμε να τον δούμε αρκετά χρόνια και ξαφνικά γύρισε κοντά μας. Τότε είναι πιο δυνατή η αγάπη, πιο μεγάλη! Γιατί οι δεσμοί που μας δένουν μαζί του είναι πιο δυνατοί από το αίμα των συγγενών μας. Συνδεόμαστε μαζί του μέσω του Ουράνιου Πατέρα μας, που είναι πολλές φορές πιο κοντά μας από τον επίγειο πατέρα μας. Η μέρα αυτή είναι η αγία ημέρα, κατά την οποία η ανθρωπότητα ολόκληρη, ως τον τελευταίο άνθρωπο, γιορτάζει την αγία και ουράνια αδελφοσύνη, από την οποία δεν αποκλείεται κανένας άνθρωπος.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 75-79.

ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 9ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 67-73.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ Ν ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

του Μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (+1867)

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Για να βεβαιωθούμε εμπειρικά ότι οι επαγγελίες αυτές της χαράς που μας έδωσε είναι αληθινές, ας παρατηρήσουμε εκείνους τους πρώτους και εγγύτερους μέτοχους της χαράς του αναστημένου Κυρίου. Οι άνθρωποι αυτοί μας δίνουν τους διάφορους τρόπους της δικής τους εμπειρίας. Μας παραδίδουν την ορθή διδασκαλία που είναι απαραίτητη για μια σωστική κι ευλογημένη εμπειρία της χαράς αυτής.

Η χαρά της Ανάστασης που γνώρισαν εμπειρικά, συνδέεται απαραίτητα με τη θέαση του αναστημένου Χριστού; Αν δεν είχαν τη θέαση αυτή, θα δικαιολογούσε αυτό μια μείωση της χαράς τους; Η δική τους εμπειρία για το γεγονός της Αναστάσεως δεν είναι απόδειξη ότι υπάρχει χαρά χωρίς τη θέαση; Ίσως μου θυμίσεις τα λόγια του ευαγγελιστού ότι «εχάρησαν ουν οι μαθηταί ιδόντες τον Κύριον».

Έτσι είναι σ' αυτήν την περίπτωση. Δεν είχαν χαρεί οι μυροφόρες όμως χαράν μεγάλην, χωρίς να τον έχουν δει; «Και εξελθούσαι ταχύ από του μνημείου μετά φόβου κααι χαράς μεγάλης έδραμον επαγγείλαι τοις μαθηταίς αυτού» (Ματθ. κη' 8). Ο Θωμάς σκέφτηκε πως είναι δικαιολογημένος ν' απαιτήσει να δει τον αναστημένο Κύριο και κατόρθωσε να πραγματωθεί η απαίτησή του. Είναι αλήθεια ότι η θέαση του Κυρίου δεν του έδωσε μόνο χαρά και έκσταση.

Μπορούμε όμως να ισχυριστούμε πως η θέαση αυτή τον έκανε περισσότερο χαρούμενο, μ' έναν μοναδικό τρόπο; Εκείνος που δέχτηκε να χαρίσει τη θέαση αυτή μας βεβαιώνει για το ακριβώς αντίθετο. Επιτίμησε το Θωμά για την απαίτησή του και μακάρισε εκείνους που πίστεψαν χωρίς να δουν. «Ότι εώρακάς με, πεπίστευκας' μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (Ιωάν. κ' 29). Το να είναι κανείς μακάριος είναι πραγματικά ανώτερο από μια στιγμιαία έκσταση, πιο τέλειο από τη χαρά.

Ο απόστολος Πέτρος ήταν αυτόπτης μάρτυρας της Ανάστασης, αλλά γνώριζε ότι ο μέγιστος βαθμός χαράς παρέχεται σ' εκείνους που δεν είδαν, στους μη ιδόντας: «Ον ουκ ειδότες αγαπάτε, εις ον άρτι μη ορώντες, πιστεύοντες δε αγαλλιάσθε χαρά ανεκλαλήτω και δεδοξασμένη, κομιζόμενοι το τέλος υμών, σωτηρίαν ψυχών» (Α' Πέτρ. α' 8,9). Ελπίζω ότι ως τώρα έχω αποδείξει πως η αρχή του εσωτερικού φωτός και της πνευματικής χαράς που συνεχίζεται στην Ανάσταση του Χριστού, μπορεί να ενεργήσει πάνω σε μας που δεν είδαμε τον Κύριο στην πληρότητα της δύναμής της, με τον ίδιο τρόπο που ενεργούσε στους αυτόπτες μάρτυρες και υπηρέτες του Λόγου.

Η εμπειρία των πρώτων αυτοπτών μαρτύρων μας αποδείχνει πως η χαρά της Ανάστασης που ένιωσαν εκείνοι, κανένας δεν μπορούσε να τους την αφαιρέσει. Μπορούμε να κλείσουμε λέγοντας πως δε θα 'ταν άπρεπο να εκφράσουμε την επιθυμία και την απαίτηση η χαρά αυτή να μη μειωθεί καθόλου σε μας, αλλά ν' αυξάνεται συνέχεια όπως το φως του πρωινού, ωσότου φωτιστούμε τελείως από το Άγιο Πνεύμα, μέχρι την ανέσπερη μέρα της Βασιλείας του Χριστού.

Τώρα ας σταθούμε πάλι στην εμπειρία των αυτοπτών μαρτύρων της Ανάστασης του Χριστού. Όταν διαβάζουμε στο ευαγγέλιο πως εχάρησαν οι μαθηταί ιδόντες τον Κύριο, καταλαβαίνουμε πως η χαρά αυτή δεν ήταν στην ύψιστη μορφή της ούτε στην τελειότητά της, γιατί σ' ένα άλλο σημείου του ευαγγελίου διαβάζουμε πως στην αρχή η χαρά ήταν ανάμικτη με την αμφιβολία κι είχε περισσότερη την ανάγκη πιο φυσικής απόδειξης της Ανάστασης. «Έτι δε απιστούντων αυτών από της χαράς και θαυμαζόντων είπεν αυτοίς' έχετέ τι βρώσιμον ενθάδε»; (Λουκ. κδ' 41-43).

Μπορείτε να δείτε πως η χαρά των αποστόλων έγινε ακόμη μεγαλύτερη, πιο δυνατή και πιο υψηλή, όταν είδαν τον Κύριο να αναλαμβάνεται στον ουρανό (Λουκ. κδ' 52); Εδώ βλέπουμε ότι ο χωρισμός από την Πηγή της χαράς δεν μείωσε τη χαρά, αλλά την έκανε πιο ισχυρή από πριν. Προσέξτε πως αργότερα οι απόστολοι «επορεύοντο χαίροντες από προσώπου του συνεδρίου (των Ιουδαίων), ότι υπέρ του ονόματος αυτού κατηξιώθησαν ατιμασθήναι» (Πράξ. ε' 41).

Εδώ βλέπουμε πως η χαρά τους ήταν πιο μεγάλη, πιο δυνατή, πραγματικά αναφαίρετη, αφού ούτε η κακία, ούτε ο διωγμός, ούτε η ατίμωση, ούτε οι πληγές δεν ήταν ικανές να την φθείρουν. Ας γυρίσουμε τώρα σ' αυτό που επιθυμώ για σας. Ας μπορούσε η πασχαλινή χαρά να διαρκέσει σ' όλη σας τη ζωή και ν' αυξάνεται συνέχεια όπως η ζωή της νεότητας, χωρίς να «ενηλικιώνεται» ποτέ όπως η ουράνια ζωή! Ίσως ρωτήσετε, πως μπορεί να φτάσει κανείς σε τέτοια κατάσταση;

Πως μπορεί η αιώνια χαρά να μην μετατραπεί σε σύντομη, μετά την έναρξή της; Πως μπορεί η αεριόριστη κι ατέρμονη χαρά να συνεχίσει ν' αναπτύσσεται και να επεκτείνεται καθ' οδόν προς το απεριόριστο και το άπειρο; Νομίζω πως η δυσκολία δεν έγκειται στην απόκτηση αυτής της κατάκτησης, αλλά στην αποτυχία της απόκτησης. Το μυστικό δεν είναι να παρέμβουμε στο έργο της θεϊκής χαράς, ούτε να την αποδιώξουμε ούτε να την πιέσουμε' από μόνη της θα συνεχίσει ν' αναπτύσσεται και να τελειοποιείται, ωσότου μεταλλαχθεί σε μακαριότητα.

Στον προφήτη Ιωήλ συναντάμε ένα ιδιαίτερο χωρίο, όπου μιλάμε για τον τρόπο που οι άνθρωποι χάνουν τη χαρά και πέφτουν σε θλίψεις και δυστυχίες: «Η άμπελος εξηράνθη, και αι συκαί ωλιγώθησαν' ρόα και φοίνιξ και μήλον και πάντα τα ξύλα του αγρού εξηράνθησαν, ότι ήσχυναν χαράν οι υιοί των ανθρώπων» (Ιωήλ, α' 12).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 67-73.