«Ο Παντοκράτορας κρατά στο Χέρι Του την βραδυνή Θυσία»
Η νύχτα αγκαλιάζει προσευχόμενες ψυχές σαν βρεφικό νανούρισμα. Στο μικρό καθολικό, οι γέροντες ξαπλωμένοι στο έδαφος, παραδομένοι στην εικόνα του Νυμφίου αποκαθηλώνουν ικετευτικά τους συγγνωστούς τους λογισμούς. Απόκοσμες εικόνες στο μικρό εκκλησάκι αναπνέουν μέσα από την θυμιασμένη ομίχλη των παρακλητικών τους λόγων. M' ένα τρακοσάρι κομποσκοίνι μετρούν ανάποδα τις μέρες, φτάνοντας ως την γέννησή τους. Ο παππά Διονύσης με αφημένο βλέμμα στην γη που περιμένει, σκύβει το κεφάλι στην ανατολή της μετανοίας του. Τί κόσμος τούτος Θεέ μου! Βαστάζουμε στις χούφτες μας τη Μάννα Ορθοδοξία και δεν θωρούμε το απροσμέτρητο κάλλος της και την ενδόμυχη υπόστασή της. Όταν τρίζουν τα θολά τζάμια από τα σιδερένια παραθύρια, νομίζεις, πως χοροί αγίων ήλθαν για να συνεκκλησιαστούν με τους χοικούς, ταμένους αδελφούς τους. Ο πολυέλαιος γυρνοφέρνει κυκλικά απ' τον καπνισμένο τρούλλο, ο Παντοκράτορας κρατάει στο χέρι του την βραδυνή θυσία, αίνοι και ύμνοι γίνονται δώρα ευχαριστιακά στα πόδια του Θεού μας. Κι όταν τελειώνει η ακολουθία, σκυμμένα πρόσωπα προσμετρούν μ' ένα Κύριε ελέησον, τα ανεβαίνοντα βήματά τους. Μακρύς ακόμα ο δρόμος της σταυρικής θυσίας. Ταιριάζει σε ορθοδόξους, να βλέπουν από μακριά τον σταυρό, που θα κρεμάσουν πάνω του τ' απόκοσμα όνειρά τους. Ποθούμε Χριστό, Αυτόν, Εσταυρωμένο, εξαντλούμε τους ονειρεμένους πόθους μας στο κοινό ποτήριο, ακροβατούμε την θωριά μας ανάμεσα στην πτώση και την έγερση. Τελούμε πνευματικά « ανάπηροι» στο μακαρισμό του εξαρτημένου Εγώ μας, αναζητούμε την χαμένη αρτιμέλεια της υποστελλόμενης ψυχής μας, ανυπακούουμε στην υποκριτική στάση ζωής. Ο Χριστός δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι η Οδός και η Αλήθεια, η Αγάπη κι η Ζωή, το προσδοκώμενο όνειρο της αναστάσιμης ελπίδας. Έχουμε Εκκλησία να κλάψουμε τους δρόμους που δεν διαβήκαμε, κατέχουμε αγίους να κρεμάσουμε την απόμακρη ματιά μας, μια Παναγιά να πνίξουμε στον κόρφο της την εαλωμένη αθωότητα της παιδικής αμεριμνησίας μας, κι αγγέλους τόσους, όσα είναι αυτά που χάσαμε, όσα είναι αυτά που ελπίζουμε, όσα είναι αυτά, που ίσως έρθουνε μια μέρα! Μπουσουλάμε γογγύζοντας στους εφάμαρτους δρόμους της υποκριτικής ζωής μας, έρπουμε γλοιωδώς στην λάσπη, που εωσφορικώς βαπτίσαμε πολιτισμένη κοινωνία! Επιτέλους να πάψουν αυτοί οι διαρκείς κύκλοι γύρω απ' τον ειδωλολάτρη εαυτό μας, το μεγαλείο του χριστιανού αναπαύεται στον προσευχητικό ξεσηκωμό και την ταπεινή μεγαλοσύνη. Η αγάπη μας είναι η σταυρική θυσία του εγώ μας στην εγωϊκότητα των άλλων. Ο σταυρός μας είναι τα ζυγιστικά του Πατρός που σβήνουν με γομολάστιχα τις μεγαλεπίβολες, θηριώδεις αμαρτίες μας κι η ελπίδα μας φοράει τα καλά της μπροστά στο αιματοβαμμένο δισκοπότηρο του αμνοικού Ιησού μας. Τα βράδια αιωρούνται χαροποιά στα γράμματα της αγιοπνευματικής Αλφαβήτας, ζωγραφίζουν την Πίστη ως έκθαμβο, αγιοπρεπές θήλυ, που ίσταται σε συννεφοσκεπούσα ομίχλη, πάνω από τα μικροκαμωμένα σπίτια των ανθρώπων. Πορφυροφορούσα κόρη, που χάσκει με χαμόγελο και κορομηλένια μάγουλα, που ροδοκοκκινίζουν στην παρακλητική αγάπη των πιστών. Η Πίστη είναι αναγεννητικό επίθεμα στις πληγές της αμαρτίας, δροσερή ανάσα στην πνευματική άπνοια των φιλόνικων ανθρώπων, σουλατσάρει σε χλοερούς, φρεσκοσκαμμένους κήπους και περιβόλια που μεθούν στην αρχοντιά των λουλουδιών. Βαστάει στα χέρια της τα εύοσμα βασιλικά των Χριστοφόρων λόγων, λούζεται μακάρια στην μετάνοια ενός αλλόφρονα, που ανακαλύπτει πάνω της τον μυρίπνοο Παράδεισο της συστελλόμενης ψυχής. Η Πίστη Θε μου είναι τα χρυσαφένια στάρια του χωριού, που μικρά, βάζαμε τρεχάλα ανάμεσα στα ξεραμένα στάχυα και τ' αγκάθια του αγρού, το ανταριασμένο βουϊτό από τους μεγαλοδύναμους ήχους των ελάτων, που στέκονταν πάντα όρθια. Νοικοκύρηδες, φρεσκοπλυμένοι χωρικοί, που τις Κυριακές έπαιρναν τα δύσβατα μονοπάτια για την εκκλησιά των Παμμεγίστων Ταξιαρχών! Βλέπαμε την Πίστη να σιγοντάρει στο αναλόγιο, εκείνον τον ταπεινό, ολιγογράμματο ιερέα, που έβγαινε στον άμβωνα για να μοιράσει τ' αντίδωρα κρίνα της ανυπέρβλητης αγάπης. Ύστερα βοηθούσε στα χωράφια την μαυροφορεμένη χήρα, που πριν να σπείρει τον καρπό στα σκαλισμένα αυλάκια, σταύρωνε με το χέρι της το αγιασμένο χώμα, ράντιζε με αγιασμό εκείνον τον πολύχρωμο, ταιριαστό μπαχτσέ με τις ντάλιες, τους κατιφέδες και τους κρίνους. Η Πίστη πάλι κατοικεί στα αδύναμα σπίτια των φτωχών, κάθεται στο τραπέζι με τα αλάδωτα ρεβίθια, τις ελιές και το αχνισμένο, ζυμωτό ψωμί, χορταίνει τα στόματα με μοσχοθυμιασμένες ευλογίες και απόκοσμες παραινέσεις της ερήμου. Σκάει χαμόγελο στην βρεφική αγνότητα Χριστούλιδων μικρών! Η Πίστη δεν λέει ψέμματα στα χείλη των παιδιών, παίζει κυνηγητό με την ταπείνωση και κρυφτό με την ντροπή. Στέκει προσευχητικά μετέωρη σε νηπιακούς ασπασμούς, σε ανυπόκριτες, παιδικές προσευχές. Είναι το θεϊκό αντίδοτο στο διάβα μιας φουσκοθαλασσιάς ζωής, το υπέρμαχο δοξάρι στην ηδύχοη πνοή του ουρανού, η υπογραφή του Θεού στην μετάνοια του πιστού. Μακάριοι αυτοί που την βρήκαν να τους περιμένει με το πρωϊνό ξύπνημα της αυγής και την εσπερινή δύση του ηλίου! (Φθινόπωρο 2013) Γιώργος Δ. Δημακόπουλος
Δημοσιογράφος
Ιστολόγιο «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Έτος: 11ο (2013 - 2024)
Δημοσιογραφικό Εργαστήρι Ορθόδοξης Μαρτυρίας και Ομολογιακής Κατάθεσης
Διαχειριστής:
Γιώργος Δ. Δημακόπουλος
Ιστολόγιο «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Έτος: 11ο (2013 - 2024)
Δημοσιογραφικό Εργαστήρι Ορθόδοξης Μαρτυρίας και Ομολογιακής Κατάθεσης
Διαχειριστής:
Γιώργος Δ. Δημακόπουλος
Δημοσιογράφος
Icon by Serhei Vandalovskiy, icon - painter, Ukraine
«Απάνου απ' το κρεββάτι μου βαθειά παρηγοριά μου / Καρφώνω την εικόνα Σου, και τώρα η κάμαρά μου. / Είναι και μνήμα θλιβερό και χαρωπή εκκλησία / Σκοτάδι η θλίψι μου σκορπά και λάμψιν η θρησκεία».
Κωστής Παλαμάς
Παρασκευή 31 Μαρτίου 2023
ΟΣΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ: ΕΡΓΑ Γ', «Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ Ο ΑΝΤΙΧΡΙΣΤΟΣ» ΜΕΡΟΝ 11ον
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Η Βασιλεία του Θεού και ο αντίχριστος»,
σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Γ'»,
Αθήνα 2011, σελ. 91-95.
<<Όλη αυτή η σύγχυση και ο θόρυβος για τα παραπάνω, όπως και γι΄άλλα συναφή θέματα που αναφέρονται στον αντίχριστο, μας ώθησαν να συμπεριλάβουμε ως βασικό κείμενο στον τρίτο τόμο των έργων του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ μια πατερική και αγιογραφική πραγματεία του για το θέμα αυτό.
Τίτλος της εργασίας αυτής είναι <<Η Βασιλεία του Θεού και ο Αντίχριστος>>.
Ο όσιος Ιγνάτιος πραγματεύεται με μοναδική ερμηνευτική ικανότητα και πληρότητα τα λόγια του ίδιου του Κυρίου για το θέμα της Δεύτερης Παρουσίας Του, της Βασιλείας του Θεού και του αντιχρίστου, ώστε να μην αφήνει κανένα κενό ή δυνατότητα παρερμηνείας των αγιογραφικών κειμένων.
Το θεωρήσαμε απαραίτητο λοιπόν να συμβάλλουμε με τη γνώμη ενός αγίου της Εκκλησίας μας στη διάλυση όλων των σχετικών παρερμηνειών και πλανών, ώστε κάθε καλοπροαίρετος χριστιανός να ερμηνεύσει ναι ν' ασχοληθεί με το βασικό θέμα <<ου έστι χρεία>>, και που δεν είναι άλλο από το να προετοιμαστούμε, να είμαστε έτοιμοι για το <<πώς>> και όχι για το <<πότε>> θα συναντήσουμε το Χριστό.
Εκτός από βασικό αυτό έργο όμως, στον τρίτο τόμο συμπεριλάβαμε κι άλλα εποικοδομητικά κείμενα, απαραίτητα στον κάθε χριστιανό που θέλει ν' αγωνιστεί με συνέπεια στον αμπελώνα του Κυρίου.
Ο όσιος Ιγνάτιος ήταν πάρα πολύ εγκρατής της πατερικής θεολογίας κι ασχολήθηκε με την ερμηνεία αρκετών αγιογραφικών κειμένων με μοναδική ικανότητα και θείο φωτισμό.
Εκτός από τα ερμηνευτικά του κείμενα (όπως για παράδειγμα τις ερμηνείες του 1ου ψαλμού του Δαβίδ, των ευαγγελικών περικοπών που αναφέρονται στη Μάρθα και τη Μαρία, στις Μυροφόρες γυναίκες κλπ), ο όσιος Ιγνάτιος έγραψε και κάποιες πραγματείες που αφορούν στην καθημερινή ζωή και στην πνευματική πρόοδο των χριστιανών, όπως για παράδειγμα την αξία που έχουν στην πνευματική ζωή η νηστεία, η εγρήγορση, η ταπεινοφροσύνη, η σωματική και πνευματική άσκηση, η νέκρωση του κοσμικού πνεύματος κ. α.
Τα κείμενα του οσίου Ιγνατίου είναι αυθεντικά, πατερικά, στηρίζονται στην παράδοση και την ορθή διδασκαλία της Εκκλησίας μας.
Κατά συνέπεια είναι μια πηγή ζώντος ύδατος, που ξεδιψάει κι αναπαύει τον ταλαιπωρημένο από αμφιβόλου προέλευσης σύγχρονες ετεροδιδασκαλίες και πλάνες>>.
Πέτρος Μπότσης, Ιανουάριος 2008
(Απόσπασμα εκ του Προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Η ΝΗΣΤΕΙΑ
Προσεύχετε δε εαυτοίς μήποτε βαρηθώσινυμών αι καρδίαι εν κραιπάλη και μέθηκαι μερίμναις βιοτικαίς (Λουκ. κα' 34).
Α' Ο θεσμός της
Αυτό που προτείνει ένας από τους μεγαλύτερους δασκάλους του μοναχισμού είναι ό,τι έκαναν οι άγιοι απόστολοι. Κι ενώ έκρουαν, υπηρετούσαν δηλαδή το Θεό και λειτουργούσαν, αξιώθηκαν ν' ακούσουν τα μηνύματα του Αγίου Πνεύματος. <<Λειτουργούντων δε αυτών τω Κυρίω και νηστευόντων είπε στο Πνεύμα το Άγιον' Αφορίσατε δη μοι τον Βαρνάβαν και τον Σαύλον εις το έργον ο προσκέκλημαι αυτούς. Τότε νηστεύσαντες και προσευξάμενοι και επιθέντες αυτοί τας χείρας απέλυσαν>> (Πράξ. ιγ' 2-3). Ενώ δηλαδή βρίσκονταν στη μέση του έργου της προσευχή και της νηστείας, δεν είχαν τελειώσει ακόμα, το Άγιο Πνεύμα έδωσε εντολή στους δύο αποστόλους να κηρύξουν το χριστιανισμό στους εθνικούς. Τί θαυμαστή συνύπαρξη της προσευχής με τη νηστεία! Η προσευχή είναι ανίσχυρη, αδύναμη χωρίς τη νηστεία. Κι η νηστεία είναι άκαρπη αδε συνοδεύεται από την προσευχή. Η νηστεία ελευθερώνει τον άνθρωπο από τα σαρκικά πάθη, ενώ η προσευχή μάχεται με τα ψυχικά. Και μόλις τα υποδουλώσει, εισχωρεί σ' ολόκληρη την ύπαρξη του ανθρώπου και την εξαγνίζει. Και μέσα στον εξαγνισμένο και αγιασμένο πνευματικό εισάγει το Θεό. Όποιος σπέρνει το χωράφι του χωρίς προηγουμένως να το οργώσει, χάνει άδικα το σπόρο του. Αυτός αντί για καρπό θερίζει αγκάθια. Το ίδιο γίνεται όταν σπέρνουμε τους σπόρους της προσευχής χωρίς πρώτα να καθαρίζουμε τη σάρκα μας. Τότε αντί για αγιότητα, παράγουμε την αμαρτία. Η προσευχή μας θα πάει χαμένη. Θα λεηλατηθεί από διάφορους λογισμούς και φαντασίες και θα μολυνθεί από αισθησιακές σκέψεις. Το σώμα μας προέρχεται από το χώμα. Κι αν δεν καλλιεργηθεί, όπως καλλιεργούμε τη γη, δεν μπορεί ν' αποδώσει καρπούς δικαιοσύνης. Αν πάλι κάποιος καλλιεργεί τον αγρό του με μεγάλους κόπους και καταβάλλει πολλά έξοδα αλλά δεν τον σπέρνει, τότε ο αγρός του θα καλυφτεί από άφθονα ζιζάνια. Το ίδιο γίνεται όταν το σώμα καθαρίζεται με τη νηστεία αλλά η ψυχή μένει ακαλλιέργητη, χωρίς προσευχή, χωρίς μελέτη του Λόγου του Θεού, χωρίς ταπείνωση. Τότε η νηστεία θα γίνει αιτία να ξεφυτρώσουν πολλά ζιζάνια, ψυχικά πάθη όπως η υπερηφάνεια, η ματαιοδοξία, η καταφρόνηση κ. α. Ποιό είναι και πώς ενεργεί το πάθος της λαιμαργίας και της μέθης; Όταν κάποιος χάσει το μέτρο, η φυσική τάση για το φαγητό και το πιοτό απαιτεί μεγαλύτερες ποσότητες και πιο πλούσιες ποικιλίες τροφών απ' όσες χρειάζεται το σώμα για να συντηρηθεί. Τότε το φαγητό και το πιοτό γίνονται πάθος. Το υπερβολικό φαγητό ενεργεί στις σωματικές δυνάμεις αντίθετα απ' ό,τι είναι προορισμένο να κάνει. Τις βλάπτει, τίς εξασθενίζει και τίς καταστρέφει. Η ανάγκη για τροφή ικανοποιείται σ' ένα τραπέζι λιτό, όταν ο άνθρωπος συγκρατιέται και δεν τρώει υπερβολικά, ούτε μόνο για την ηδονή. Το φαγητό μόνο για την ηδονή κι ο υπερβολικός κορεσμός πρέπει να ξεχαστούν. Έτσι, μ' αυτόν τον τρόπο, η επιθυμία για το φαγητό μετριάζεται και λογικεύεται. Κι όταν η επιθυμία λογικεύεται, τότε ο άνθρωπος ικανοποιείται ακόμα και με τις πιο απλές και λιτές τροφές. Όταν από την άλλη μεριά η επιθυμία για το φαγητό ικανοποιείται με υπερβολή ή για την ηδονή, ο άνθρωπος εκτραχύνεται και γίνεται πιο απαιτητικός. Σιγά σιγά θέλει νά' χει νόστιμα φαγητά και σε μεγάλη ποικιλία, καθώς και ποτά. Όσο περνάει ο καιρός όμως γίνεται όλο και πιο απαιτητικός και στο τέλος το φαγητό και το ποτό του γίνονται πάθος που απαιτεί διαρκώ; όλο και περισσότερο κορεσμό, όλο και πιο πολύ ηδονή, ουδέποτε ικανοποιείται. Όταν αποφασίσουμε ν' αφοσιωθούμε στην υπηρεσία του Θεού, ας θέσουμε ως θεμέλιο της προσπάθειάς μας τη νηστεία. Απαραίτητο και ουσιαστικό στοιχείο σε κάθε θεμέλιο πρέπει νά' ναι η ακλόνητη σταθερότητα. Διαφορετικά είναι αδύνατο να χτίσεις πάνω του κτίριο, όσο σταθερό και γερό κι αν είναι το κτίριο από μόνο του. Γι' αυτό ποτέ και για κανένα λόγο ή με οποιαδήποτε δικαιολογία ας μην παραβούμε την εντολή της νηστείας τρώγωντας ή πίνοντας ελεύθερα και υπέρμετρα.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Η Βασιλεία του Χριστού και ο αντίχριστος»,
σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Γ'»,
Αθήνα 2011, σελ. 91-95.
ΕΙΣΑΓΩΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ ΥΜΝΟΥ
Ακάθιστος ύμνος επικράτησε να λέγεται ένας ύμνος «Κοντάκιο» της Ορθόδοξης Εκκλησίας, προς τιμήν της Υπεραγίας Θεοτόκου, από την όρθια στάση, που τηρούσαν οι πιστοί κατά τη διάρκεια της ψαλμωδίας του. Οι πιστοί έψαλλαν τον Ακάθιστο ύμνο όρθιοι, υπό τις συνθήκες που θεωρείται ότι εψάλη για πρώτη φορά, ενώ το εκκλησίασμα παρακολουθούσε όρθιο κατά την ακολουθία της γιορτής του Ευαγγελισμού, με την οποία συνδέθηκε ο ύμνος.
της Δρ. Ελένης Ρωσσίδου-Κουτσού
Ψάλλεται συνήθως ενταγμένος στο λειτουργικό πλαίσιο της ακολουθίας του Μικρού Αποδείπνου, σε όλους τους Ιερούς Ναούς, τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, τις πρώτες τέσσερις τμηματικά, και την πέμπτη ολόκληρος. Είναι ένας ύμνος που αποτελείται από προοίμιο και 24 οίκους (στροφές) σε ελληνική αλφαβητική ακροστιχίδα, από το Α ως το Ω (κάθε οίκος ξεκινά με το αντίστοιχο κατά σειρά ελληνικό γράμμα), και είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας.
Θεωρείται ως ένα αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας, η γλώσσα του είναι σοβαρή και ποιητική και είναι εμπλουτισμένος από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου (αντιθέσεις, μεταφορές, κλπ). Το θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου, πράγμα που γίνεται με πολλές εκφράσεις χαράς και αγαλλίασης, οι οποίες του προσδίδουν θριαμβευτικό τόνο.
Κατά το έτος 626 μ. Χ., και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος μαζί με το βυζαντινό στρατό είχε εκστρατεύσει κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνίδια από τους Αβάρους. Οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή επέμβαση, δημιούργησε τρικυμία και κατάστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ οι αμυνόμενοι προξένησαν τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι.
Στις 8 Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη, ως τότε, απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο», ευχαριστήρια ωδή προς την υπέρμαχο στρατηγό του Βυζαντινού κράτους, την Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ».
Κατά την επικρατέστερη άποψη, δεν ήταν δυνατό να συνετέθη ο ύμνος σε μία νύκτα. Μάλλον είχε συντεθεί νωρίτερα και μάλιστα θεωρείται ότι ψαλλόταν στο συγκεκριμένο ναό, στην αγρυπνία της 15ης Αυγούστου κάθε χρόνου. Απλώς, εκείνη την ημέρα ο ύμνος εψάλη «ὀρθοστάδην», ενώ αντικαταστάθηκε το ως τότε προοίμιο («Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς λαβὼν ἐν γνώσει»), με το ως σήμερα χρησιμοποιούμενο «Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια», το οποίο έδωσε τον δοξολογικό και εγκωμιαστικό τόνο, στον ως τότε διηγηματικό και δογματικό ύμνο.
Σύμφωνα, όμως, με άλλες ιστορικές πηγές, ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέεται και με άλλα παρόμοια γεγονότα, όπως τις πολιορκίες και τη σωτηρία της Κωνσταντινούπολης επί των Αυτοκρατόρων Κωνσταντίνου του Πωγωνάτου (673), Λέοντος του Ισαύρου (717-718) και Μιχαήλ Γ΄ (860). Δεδομένων των τότε ιστορικών συνθηκών (εικονομαχική έριδα, κλπ.), δεν θεωρείται απίθανο, η Παράδοση να έχει αλλοιώσει την ιστορική πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να καθίσταται πολύ δύσκολο να λεχθεί μετά βεβαιότητας ποιο ήταν το ιστορικό περιβάλλον της δημιουργίας του Ύμνου.
Σε όλη τη χειρόγραφη παράδοση, ο ύμνος φέρεται ως ανώνυμος, ενώ ο Συναξαριστής που τον συνδέει με τα γεγονότα του Αυγούστου του 626 δεν αναφέρει ούτε το χρόνο της σύνθεσής του, ούτε τον μελωδό του. Το περιεχόμενό του πάντως απηχεί τις δογματικές θέσεις της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου, που συνήλθε στην Έφεσο, στη βασιλική της Θεοτόκου, το 431 από τον Αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β΄. Σε αυτήν συμμετείχαν 200 επίσκοποι, ανάμεσα στους οποίους ο Άγιος Κύριλλος Αλεξάνδρειας. Καταδίκασε τις διδαχές του Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Νεστόριου, ο οποίος υπερτόνιζε την ανθρώπινη φύση του Ιησού έναντι της θείας, υποστηρίζοντας ότι η Μαρία γέννησε τον άνθρωπο Ιησού και όχι τον Θεό. Η Σύνοδος διακήρυξε ότι ο Ιησούς είναι τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, με πλήρη ένωση των δύο φύσεων και απέδωσε επίσημα στην Παρθένο Μαρία τον τίτλο «Θεοτόκος». Επομένως, η χρονολογία σύγκλησής της, το 431, αποτελεί μία σταθερή ημερομηνία, καθώς είναι σίγουρο ότι ο ύμνος δεν είχε συντεθεί νωρίτερα.
Από την άλλοι, κάποιοι ερευνητές θεωρούν ότι από το περιεχόμενό του συνάγεται ότι ο ύμνος αναφέρεται σε κοινό εορτασμό του Ευαγγελισμού και των Χριστουγέννων, εορτές οι οποίες χωρίστηκαν κατά τη βασιλεία του Ιουστινιανού (527-565), πράγμα που, αν ισχύει, αφενός σημαίνει ότι ο ύμνος γράφτηκε το αργότερο επί Ιουστινιανού, αφετέρου ενισχύει την άποψη ότι προϋπήρχε των γεγονότων του 626.
Η παράδοση, όμως, αποδίδει τον Ακάθιστο ύμνο στο μεγάλο βυζαντινό υμνογράφο του 6ου αιώνα, Ρωμανό τον Μελωδό. Την άποψη αυτή υποστηρίζουν πολλοί ερευνητές, οι οποίοι θεωρούν ότι οι εκφράσεις του ύμνου, η γενικότερη ποιητική του αρτιότητα και δογματική του πληρότητα δεν μπορούν παρά να οδηγούν στον Ρωμανό. Ακόμη, σε κώδικα του 13ου αιώνα υπάρχει μεταγενέστερη σημείωση, του 16ου αιώνα, η οποία αναφέρει τον Ρωμανό ως ποιητή του ύμνου.
Όμως, η άποψη αυτή αντικρούεται από πολλούς μελετητές, που βρίσκουν στη δομή, στο ύφος και το περιεχόμενό του πολλά στοιχεία μετά την εποχή του Ρωμανού. Κατά μία άποψη, ο ύμνος ψάλθηκε καλοκαίρι, στη γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, και μάλλον αργότερα μεταφέρθηκε στο Σάββατο της Ε΄ εβδομάδος των νηστειών, ίσως από τους εικονόφιλους μοναχούς του Στουδίου. Έτσι πλησίασε τη γιορτή του Ευαγγελισμού. Είναι, δε, ενδεχόμενο σε αυτή τη μεταφορά, και πάλι για λόγους σχετικούς με την Εικονομαχία, να αλλοιώθηκε και το ιστορικό του Συναξαριστή, και από το 728, που αυτοκράτορας ήταν ο εικονομάχος Λέων Γ΄ Ίσαυρος, να μεταφέρθηκε στο 626, στα χρόνια του Ηρακλείου, ο οποίος πολεμούσε τους Πέρσες για να επανακτήσει τον Τίμιο Σταυρό.
Επιπλέον υπάρχουν και άλλες δύο εκδοχές για το πρόσωπο του μελωδού του Ακάθιστου Ύμνου. Η μία εκδοχή αναφέρει το όνομα του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Γερμανού Α΄ (715-730), ο οποίος έζησε τα γεγονότα της θαυμαστής λύτρωσης της Κωνσταντινούπολης από την πολιορκία της από τους Άραβες το 718, επί Αυτοκράτορος Λέοντος του Ισαύρου. Η εκδοχή αυτή βασίζεται στο γεγονός, ότι μία λατινική μετάφραση του ύμνου, η οποία έγινε γύρω στο 800 από τον επίσκοπο Βενετίας Χριστόφορο, τον αναφέρει ως δημιουργό του ύμνου.
Η άλλη εκδοχή που υποστηρίζεται βασίζεται σε μια παλαιά αχρονολόγητη εικόνα του Ευαγγελισμού στο παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου της ονομαστής μονής του Αγίου Σάββα στα Ιεροσόλυμα, όπου εικονίζεται και ένας μοναχός, ο οποίος κρατάει ένα ειλητάριο που γράφει «Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη» (αρχή του α΄ οίκου του Ακάθιστου ύμνου). Στο κεφάλι του μοναχού αυτού γράφει «ο άγιος Κοσμάς». Πρόκειται για τον Κοσμά τον Μελωδό, ο οποίος έζησε και αυτός τα γεγονότα του 718, καθώς απεβίωσε το 752 ή 754.
Άλλες, λιγότερο πιθανές απόψεις θεωρούν ως μελωδό του ύμνου τον Πατριάρχη Σέργιο, τον ιερό Φώτιο, τον Απολινάριο τον Αλεξανδρέα, τον Μητροπολίτη Νικομήδειας Γεώργιο Σικελιώτη, τον Γεώργιο Πισίδη, και άλλους, που έζησαν από τον Ζ΄ μέχρι τον Θ΄ αιώνα. Βέβαιο, είναι πάντως, ότι οι ειρμοί του Κανόνα του Ακάθιστου Ύμνου είναι έργο του Ιωάννου Δαμασκηνού (676-749), ενώ τα τροπάρια του Ιωσήφ Ξένου του Υμνογράφου. Γενικό θέμα του ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος πηγάζει από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας και περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους.
Οι πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου. Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και το σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών. Ο μελωδός βάζει στο στόμα του αρχαγγέλου, του εμβρύου Προδρόμου, των ποιμένων, των μάγων και των πιστών τα 144 συνολικά «Χαῖρε», τους Χαιρετισμούς προς τη Θεοτόκο, που αποτελούν ποιητικό εμπλουτισμό του χαιρετισμού του Γαβριήλ («Χαῖρε Κεχαριτωμένη»), που αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. α΄ 28).
Στα μοναστήρια, αλλά και στη σημερινή ενορία και παλαιότερα κατά τα διάφορα Τυπικά, υπάρχουν και άλλα λειτουργικά πλαίσια για την ψαλμωδία του ύμνου. Η ακολουθία του όρθρου, του εσπερινού, της παννυχίδος ή μιας ιδιόρρυθμης Θεομητορικής Κωνσταντινουπολιτικής ακολουθίας, την πρεσβεία. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, σε ένα ορισμένο σημείο της κοινής ακολουθίας γίνεται μια παρεμβολή. Ψάλλεται ο κανών της Θεοτόκου και ολόκληρο ή τμηματικά το κοντάκιο και οι οίκοι του Ακαθίστου.
Ο Ακάθιστος Ύμνος συνδέθηκε με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, προφανώς, εξ αιτίας ενός άλλου καθαρώς λειτουργικού λόγου. Μέσα στην περίοδο της Νηστείας εμπίπτει πάντοτε η μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Είναι η μόνη μεγάλη γιορτή, που λόγω του πένθιμου χαρακτήρα της Τεσσαρακοστής, στερείται προεορτίων και μεθεορτίων. Αυτήν ακριβώς την έλλειψη έρχεται να καλύψει η ψαλμωδία του Ακαθίστου, τμηματικά κατά τα απόδειπνα των Παρασκευών και ολόκληρος κατά το Σάββατο της Ε΄ εβδομάδας. Το βράδυ της Παρασκευής και το Σάββατο είναι μέρες που μαζί με την Κυριακή είναι οι μόνες μέρες των εβδομάδων των Νηστειών, κατά τις οποίες επιτρέπεται ο γιορτασμός χαρμόσυνων γεγονότων, και στις οποίες, μετατίθενται οι γιορτές της εβδομάδας. Σύμφωνα με ορισμένα Τυπικά, ο Ακάθιστος Ύμνος ψαλλόταν πέντε μέρες πριν τη γιορτή του Ευαγγελισμού και κατά άλλα τον όρθρο της μέρας της γιορτής.
Κοντάκιο: Τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω σοι ἡ Πόλις σου Θεοτόκε. Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τὸ κράτος ἀπροσμάχητον ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω σοι• Χαῖρε, Νύμφη ἀνύμφευτε».
Πηγές:
1. Φουντούλη, Ι., Λογική Λατρεία (Αποστολική Διακονία Εκκλησίας Ελλάδος, 1997)˙
Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού˙
2. Ιστότοπος Εκκλησίας Ελλάδος.
3. Εκκλησία Κύπρου
Η Δρ Ελένη Ρωσσίδου-Κουτσού, είναι Φιλόλογος-Βυζαντινολόγος. *Αναδημοσίευση εκ του ιστολογίου <<Ακτίνες>> της 21.3.2013. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.
ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ΝΗΣΤΕΙΩΝ: Ο ΙΕΡΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΤΩΝ ΥΙΩΝ ΤΟΥ ΖΕΒΕΔΑΙΟΥ
Σε τόσο μεγάλο βαθμό έφθασε η αδυναμία των μαθητών να αντιληφθούν καθαρά τα λόγια του Κυρίου για το επικείμενο Πάθος και την Ανάστασή Του, ώστε ευθύς αμέσως να Τον πλησιάσουν οι υιοί του Ζεβεδαίου και να συζητήσουν μαζί Του για την πρωτοκαθεδρία που θα ήθελαν να τους παραχωρήσει στο μέλλον· διότι, όπως αναφέρει ο ευαγγελιστής Μάρκος, είπαν τότε στον Κύριο: «Δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου(:όταν έλθεις στη δόξα σου και ανεβείς στον επίγειο βασιλικό θρόνο του Δαβίδ, βάλε μας να καθίσουμε ο ένας στα δεξιά σου κι ο άλλος στ’ αριστερά σου)»[Μάρκ.10,37].
Πώς τότε λοιπόν ο ευαγγελιστής Ματθαίος λέγει ότι πλησίασε τον Κύριο η μητέρα τους και το ζήτησε αυτό και όχι οι ίδιοι οι μαθητές; «Τότε προσῆλθεν αὐτῷ ἡ μήτηρ τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου μετὰ τῶν υἱῶν αὐτῆς προσκυνοῦσα καὶ αἰτοῦσά τι παρ᾿ αὐτοῦ(: τότε Τον πλησίασε η μητέρα των παιδιών του Ζεβεδαίου με τους γιους της, η οποία Τον προσκύνησε και έδειξε ότι σκόπευε να Του ζητήσει κάτι)»[Ματθ.20,20].
Φυσικό ήταν και τα δύο να συνέβησαν· διότι παρέλαβαν τη μητέρα τους, με σκοπό να μεγαλώσουν την παράκλησή τους, και κατ’ αυτόν τον τρόπο να συγκινήσουν τον Χριστό. Το ότι λοιπόν είναι αληθινό αυτό που είπα και ότι η παράκληση ήταν μάλλον δική τους, αλλά παρουσιάζουν από ντροπή τη μητέρα τους, πρόσεξε πως ο Χριστός απευθύνει προς αυτούς τον λόγο. Καλύτερα όμως ας προσπαθήσουμε να γνωρίσουμε κατά πρώτον τι είναι αυτό που ζητούν, με ποια διάθεση το ζητούν και τι ήταν εκείνο που τους οδήγησε να ενεργήσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο.
Από τι λοιπόν παρακινούμενοι έφθασαν σε αυτήν την ενέργειά τους; Έβλεπαν ότι έχαιραν εκτιμήσεως εκ μέρους των άλλων ανθρώπων και ήλπισαν ότι εξαιτίας αυτού θα επιτύχουν να εκπληρωθεί και αυτή η αίτησή τους. Αλλά τι τέλος πάντων είναι αυτό το οποίο ζητούν; Άκουσε άλλον ευαγγελιστή, τον Λουκά, ο οποίος αποκαλύπτει αυτό πολύ καθαρά. Διότι, λέγει, ζητούσαν αυτά «διὰ τὸ ἐγγὺς αὐτὸν εἶναι Ἱερουσαλὴμ καὶ δοκεῖν αὐτοὺς ὅτι παραχρῆμα μέλλει ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἀναφαίνεσθαι(:διότι πλησίαζε στα Ιεροσόλυμα κι αυτοί νόμιζαν ότι θα φανερωνόταν αμέσως η βασιλεία του Θεού με λαμπρότητα και δόξα)»[Λουκ.19,11].
Νόμιζαν δηλαδή ότι η βασιλεία του Θεού βρίσκεται κοντά τους και ότι είναι αισθητή και ότι δεν επρόκειτο να υποστούν τίποτε το δυσάρεστο, εάν ήθελαν να επιτύχουν αυτό που ζητούσαν. Διότι δεν ζητούσαν τη βασιλεία του Θεού μόνο γι’αυτήν καθ’εαυτήν, αλλά και για να αποφύγουν τα δυσάρεστα. Για τον λόγο αυτόν και ο Χριστός κατ΄αρχήν τους απαλλάσσει από αυτές τις σκέψεις, λέγοντάς τους ότι πρέπει να αναμένουν σφαγές, κινδύνους και τα πιο φοβερά κακά. Διότι, λέγει, «δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ μέλλω πίνειν (:Μπορείτε να πιείτε το ποτήρι του θανάτου που πρόκειται εγώ σε λίγο να πιω);».
Αλλά κανείς ας μην ανησυχεί, επειδή είναι τόσο ατελής η πνευματική κατάσταση των μαθητών· διότι δεν είχε ακόμη λάβει χώρα το σταυρικό πάθος του Κυρίου και ούτε είχε ακόμη δοθεί η χάρις του αγίου Πνεύματος. Εάν όμως θέλεις να γνωρίσεις την αρετή τους, εξέτασέ τους μετά από αυτά τα γεγονότα, και θα τους βρεις να είναι ανώτεροι από κάθε πάθος· διότι ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο φανερώνει τα ελαττώματά τους, ώστε στη συνέχεια να γνωρίσεις ποιοι έγιναν με την ενίσχυση της χάριτος του Θεού. Το ότι λοιπόν δεν ζητούσαν τίποτε το πνευματικό, ούτε είχαν καμία ιδέα για την ουράνια βασιλεία, γίνεται φανερό από τα όσα ελέχθησαν. Πλην όμως εμείς ας εξετάσουμε και πώς Τον πλησιάζουν και τι Του λέγουν.
«Διδάσκαλε, θέλομεν(:‘’Διδάσκαλε, θέλουμε)», λέγει ο ευαγγελιστής Μάρκος, «ἵνα ὃ ἐὰν αἰτήσωμεν ποιήσῃς ἡμῖν(:να μας κάνεις αυτό που θα σου ζητήσουμε)»[Μάρκ.10,35]. Και ο Χριστός απαντά προς αυτούς: «Τί θέλετε ποιῆσαί με ὑμῖν;(:τι θέλετε να σας κάνω;)»[Μάρκ.10,36]· όχι επειδή το αγνοούσε, αλλά για να τους εξαναγκάσει να απαντήσουν για να αποκαλύψει το τραύμα και έτσι να θέσει το φάρμακο. Εκείνοι όμως, κατακόκκινοι από εντροπή, επειδή έφθασαν σε αυτήν την ενέργειά τους υποκινούμενοι από ανθρώπινο πάθος, Τον πήραν ιδιαιτέρως, μακριά από τους άλλους μαθητές και Τον ρώτησαν· διότι, όπως λέγει ο ευαγγελιστής Μάρκος, «πλησίασαν πολύ κοντά Του»[Μάρκ.10,35:«προσπορεύονται αὐτῷ»], ώστε να μην τους αντιληφθούν οι άλλοι μαθητές, και έτσι Του είπαν αυτά που ήθελαν.
Ήθελαν επίσης, κατά τη γνώμη μου, επειδή άκουαν ότι «καθίσεσθε καὶ ὑμεῖς ἐπὶ δώδεκα θρόνους(:θα καθίσετε κι εσείς σε δώδεκα θρόνους)»[Ματθ.19,28],
να λάβουν την προεδρία αυτής της καθέδρας. Και το γνώριζαν βέβαια ότι έχαιραν ιδιαιτέρας εκτιμήσεως από τον Κύριο έναντι των άλλων μαθητών, αλλά φοβούνταν τον Πέτρο και έτσι Του λέγουν:
«Δὸς ἡμῖν ἵνα εἷς ἐκ δεξιῶν σου καὶ εἷς ἐξ εὐωνύμων σου καθίσωμεν ἐν τῇ δόξῃ σου(:όταν έλθεις στη δόξα σου και ανεβείς στον επίγειο βασιλικό θρόνο του Δαβίδ, βάλε μας να καθίσουμε ο ένας στα δεξιά σου κι ο άλλος στ’ αριστερά σου)»[Μάρκ.10,37]· και μάλιστα Του ασκούν μεγάλη πίεση για να επισπεύσει την πραγματοποίηση του αιτήματός τους, λέγοντάς Του: «δώσε εντολή».
Τι κάνει λοιπόν ο Κύριος; Για να αντιληφθούν ότι δεν ζητούσαν τίποτε το πνευματικό, ούτε πάλι, εάν γνώριζαν αυτό που ζητούσαν, θα τολμούσαν να το ζητήσουν κατά τέτοιον τρόπο, τους λέγει: «Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε(:δεν γνωρίζετε τι ζητάτε)», «διότι αυτό είναι πολύ μεγάλο, πάρα πολύ άξιο θαυμασμού, που υπερβαίνει και τις ουράνιες δυνάμεις». Ακολούθως προσθέτει: «Δύνασθε πιεῖν τὸ ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθῆναι;(:μπορείτε να πιείτε το ποτήριο του θανάτου που πρόκειται να πιω εγώ μετά από λίγο, και να βαπτιστείτε το βάπτισμα του μαρτυρίου που μετά από λίγο θα υποστώ;)»[Μάρκ.10,38].
Βλέπεις πώς τους απάλλαξε από τη σκέψη αυτήν, ομιλώντας τους για τα αντίθετα από αυτά που ζήτησαν; «Διότι», λέγει, «εσείς μου ομιλείτε περί τιμής και στεφάνων, ενώ εγώ σας ομιλώ για αγώνες και ιδρώτες. Καθόσον ο παρών καιρός δεν είναι καιρός επάθλων, ούτε τώρα πρόκειται να αποκαλυφθεί η δόξα μου εκείνη, αλλά ο παρών καιρός είναι καιρός σφαγής, πολέμων και κινδύνων». Και πρόσεξες ότι, με την ερώτηση που τους κάνει, και τους προτρέπει και τους προσελκύει; Διότι δεν είπε «Μπορείτε να σφαγιαστείτε; Μπορείτε να χύσετε το αίμα σας;», αλλά τι τους είπε; «Μπορείτε να πιείτε αυτό το ποτήρι;». Έπειτα για να τους προσελκύσει, λέγει: «το οποίο πρόκειται εγώ να πιω;», ώστε να τους κάνει προθυμότερους στις σχέσεις τους με Αυτόν. Και στη συνέχεια το ονομάζει και βάπτισμα το Πάθος Του, για να δείξει ότι θα είναι πολύ μεγάλος ο καθαρισμός της οικουμένης που θα προέλθει από αυτά που θα συμβούν.
«Οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ· δυνάμεθα(:κι αυτοί, θέλοντας να εξασφαλίσουν το αίτημά τους, Του είπαν χωρίς να το σκεφτούν καλά: ‘’Μπορούμε’’)». Λόγω της προθυμίας τους υποσχέθηκαν αμέσως, χωρίς να γνωρίζουν ούτε και αυτό που είπαν τι σήμαινε, αλλά το είπαν με την ελπίδα να ακούσουν αυτό που ζήτησαν. Τι λοιπόν τους απαντά Εκείνος; «τὸ μὲν ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε(:το ποτήριο του μαρτυρίου που εγώ θα πιω μετά από λίγο, θα το πιείτε κι εσείς, και το βάπτισμα που μετά από λίγο θα υποστώ στη θάλασσα των παθημάτων μου, θα το υποστείτε κι εσείς· διότι κι εσείς θα υποστείτε διωγμούς και μαρτύριο για το ευαγγέλιό μου)»[Μάρκ. 10,39]. Με τους λόγους αυτούς τους προφήτευσε πολύ μεγάλα αγαθά· δηλαδή, «θα αξιωθείτε να υποστείτε και εσείς το μαρτύριό μου και θα πάθετε αυτά που θα υποστώ εγώ, διότι θα τελειώσετε τη ζωή σας με βίαιο θάνατο, και έτσι θα γίνετε μέτοχοι των παθημάτων μου».
«Τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται(:το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στα αριστερά μου δεν εξαρτάται από μένα να το δώσω σε όποιον μου το ζητήσει, αλλά αυτό θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον δικαιοκρίτη Πατέρα μου, που κανονίζει τις ανταμοιβές σύμφωνα με την αρετή του καθενός)»[Μάρκ.10,40].Αφού δηλαδή γέμισε τις ψυχές τους με θάρρος και τις ανύψωσε πνευματικά και τις έκανε ακατάβλητες από τη λύπη, τότε πλέον διορθώνει και το αίτημά τους. Αλλά τι τέλος πάντων σημαίνουν οι λόγοι αυτοί του Κυρίου; Καθόσον δύο είναι τα ζητήματα που θέτουν οι πολλοί εν προκειμένω: το πρώτο είναι εάν έχει ετοιμαστεί για ορισμένους να καθίσουν στα δεξιά Του, ενώ το δεύτερο, εάν ο Κύριος όλων εκείνων, για τους οποίους έχουν ετοιμαστεί, δεν έχει τη δύναμη να τους τα παράσχει.
Τι λοιπόν σημαίνουν οι λόγοι αυτοί του Κυρίου; Εάν λύσουμε το πρώτο ερώτημα, τότε θα γίνει σαφές στους ερευνητές και το δεύτερο. Ποια λοιπόν η σημασία αυτού; Κανείς δεν θα καθίσει στα δεξιά Του, ούτε στα αριστερά Του· διότι ο θρόνος εκείνος είναι απλησίαστος για όλους γενικώς· και δεν εννοώ για τους ανθρώπους, τους αγίους και τους αποστόλους, αλλά και για τους αγγέλους και αρχαγγέλους και για όλες γενικώς τις ουράνιες δυνάμεις, καθώς βέβαια και ο Παύλος παρουσιάζει αυτό ως αποκλειστικό, εξαίρετο γνώρισμα του Μονογενούς Υιού με τους λόγους Του:
«Πρὸς τίνα δὲ τῶν ἀγγέλων εἴρηκέ ποτε· κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχθρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου;(:σε ποιον άλλωστε από τους αγγέλους έχει πει ποτέ ο επουράνιος Πατέρας: ’’Κάθισε τώρα μετά την Ανάληψή Σου στα δεξιά μου, έως ότου υποτάξω τους εχθρούς Σου νικημένους κάτω από τα πόδια Σου ως υποπόδιο, για να έχεις αιωνίως αδιαφιλονίκητη την εξουσία’’; Σε κανέναν)»[Εβρ.1,13]· «καὶ πρὸς μὲν τοὺς ἀγγέλους λέγει· ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα, καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα(:και για τους αγγέλους, λέει: ‘’Ο Θεός κάνει τους αγγέλους Του ταχυκίνητους και αιθέριους σαν τους ανέμους, και τους λειτουργούς που Τον υπηρετούν λαμπρούς και δραστικούς σαν την πύρινη φλόγα’’)»[Εβρ.1,7]· «πρὸς δὲ τὸν υἱόν· ὁ θρόνος σου, ὁ Θεός, εἰς τὸν αἰῶνα τοῦ αἰῶνος(:για τον Υιό όμως λέει:’’ Ο βασιλικός Σου θρόνος, Θεέ, μένει στερεός και ασάλευτος στους ατέλειωτους αιώνες. Η βασιλική Σου ράβδος είναι ράβδος και εξουσία ευθύτητας και δικαιοσύνης’’)» [Εβρ.1,8].
Πώς λοιπόν, λέγει, «τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται (:το να καθίσετε όμως στα δεξιά μου και στα αριστερά μου δεν εξαρτάται από μένα να το δώσω σε όποιον μου το ζητήσει, αλλά αυτό θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον δικαιοκρίτη Πατέρα μου, που κανονίζει τις ανταμοιβές σύμφωνα με την αρετή του καθενός)»[Μάρκ.10,40], σαν να υπάρχουν ορισμένοι που ήδη κάθονται εκεί;
Δεν το λέγει σαν να υπάρχουν εκεί καθισμένοι· μακριά από εδώ αυτή η σκέψη· αλλά απάντησε στη σκέψη αυτών που Τον ρώτησαν, δείχνοντας συγκατάβαση στην ατελή ακόμη πνευματικότητά τους· διότι δεν γνώριζαν ακόμη τον υψηλό εκείνο θρόνο και την στα δεξιά του Πατρός καθέδρα του Υιού, κατά την οποία στιγμή αγνοούσαν ακόμη και εκείνα που ήσαν κατά πολύ κατώτερα αυτών και άκουγαν καθημερινώς να τους ομιλεί γι' αυτά. Αλλά ένα μόνο ζητούσαν· να απολαύσουν τα πρωτεία και να τοποθετηθούν μπροστά από τους άλλους και να μην είναι κανείς πριν από αυτούς κοντά στον Κύριο. Και όπως προανέφερα, επειδή άκουσαν να τους ομιλεί για δώδεκα θρόνους, επειδή δεν αντιλήφθηκαν το βαθύτερο νόημα των λόγων Του, ζήτησαν να τους δοθεί η πρωτοκαθεδρία.
Οι λόγοι του Χριστού έχουν την εξής σημασία: «Θα πεθάνετε βέβαια για Εμένα και θα σφαγιαστείτε χάριν του κηρύγματος της Διδασκαλίας Μου και θα υποστείτε το ίδιο πάθος με το δικό Μου, αλλά αυτό δεν αρκεί για να σας κάνει να απολαύσετε την πρωτοκαθεδρία και να καταλάβετε την πρώτη θέση· διότι εάν έλθει κάποιος άλλος, ο οποίος, μαζί με τον μαρτυρικό θάνατο, έχει αποκτήσει και όλη την άλλη γενικώς την αρετή κατά πολύ περισσότερο από εσάς, δεν σημαίνει, επειδή σας αγαπώ τώρα εσάς και σας προτιμώ από τους άλλους, ότι θα παραβλέψω εξαιτίας αυτού εκείνον που λάμπει με τα έργα του, και θα δώσω σε σας τα πρωτεία».
Όμως δεν τους μίλησε έτσι, για να μην τους λυπήσει, αλλά κατά τρόπο αινιγματικό τούς είπε το ίδιο πράγμα, λέγοντάς τους: «Τὸ μὲν ποτήριον ὃ ἐγὼ πίνω πίεσθε, καὶ τὸ βάπτισμα ὃ ἐγὼ βαπτίζομαι βαπτισθήσεσθε. τὸ δὲ καθίσαι ἐκ δεξιῶν μου καὶ ἐξ εὐωνύμων οὐκ ἔστιν ἐμὸν δοῦναι, ἀλλ᾿ οἷς ἡτοίμασται(:το ποτήριο βέβαια που θα πιω εγώ θα το πιείτε και σεις, και το βάπτισμα που πρόκειται να βαπτισθώ σε λίγο μέσα στη θάλασσα των παθημάτων μου θα το βαπτιστείτε· διότι κι εσείς θα υποστείτε διωγμούς και μαρτύριο για το ευαγγέλιο. Το να καθίσετε όμως στα δεξιά και στα αριστερά μου δεν είναι δικό μου δικαίωμα να το δώσω σε όποιον μου το ζητήσει, αλλά αυτό θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί από τον δικαιοκρίτη Πατέρα μου. Αυτός θα δώσει τις αμοιβές και τις διακρίσεις στον καθένα σύμφωνα με τα έργα του και την αρετή του)»[Μάρκ.10,39-40].
Για ποιους όμως έχει ετοιμαστεί; Για εκείνους που μπορούν να γίνουν ένδοξοι με τα έργα τους. Για τον λόγο αυτόν δεν είπε: «Δεν εξαρτάται από εμένα να το δώσω αυτό», αλλά είπε «τούτο είναι δικαίωμα του Πατρός μου», ώστε να μην μπορεί κανείς να πει ότι Αυτός δεν μπορεί ή ότι δεν έχει τη δύναμη της ανταποδόσεως αγαθών. Αλλά ποια απάντηση έδωσε; «Δεν εξαρτάται από εμένα, αλλά θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί». Για να γίνει όμως ακόμη πιο σαφές αυτό που λέγω, ας το εξηγήσουμε βάσει ενός παραδείγματος, και ας υποθέσουμε ότι υπάρχει κάποιος αγωνοθέτης και ότι στη συνέχεια προσήλθαν πολλοί άριστοι αθλητές για να μετάσχουν στον αγώνα.
Δύο μάλιστα από τους αθλητές, που ήσαν πάρα πολύ γνωστοί στον αγωνοθέτη, στηριζόμενοι στην εύνοια και φιλία αυτού, αφού Τον πλησίασαν, Του είπαν να ενεργήσει έτσι ώστε να στεφανωθούν και να ανακηρυχθούν νικητές. Εκείνος όμως λέγει προς αυτούς, ότι αυτός δεν έχει δικαίωμα να το πράξει αυτό, αλλά η νίκη θα δοθεί σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί, οι οποίοι θα κοπιάσουν και θα ιδρώσουν. Μπορούμε άραγε να του καταλογίσουμε αδυναμία; Ασφαλώς όχι· αλλά αντίθετα θα αναγνωρίσουμε ότι αυτός είναι δίκαιος και αμερόληπτος.
Όπως ακριβώς λοιπόν δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτό ο αγωνοθέτης δεν έχει δύναμη, επειδή δεν δίνει τον στέφανο, με σκοπό να μην καταλύσει τον νόμο των αγώνων και να μη διαταράξει την τάξη του δικαίου, έτσι λοιπόν θα μπορούσα να πω ότι και ο Χριστός το είπε αυτό με σκοπό να τους παρακινήσει με κάθε τρόπο να στηρίζουν τις ελπίδες της σωτηρίας τους και της προκοπής τους στην αρετή στα προσωπικά τους κατορθώματα που γίνονται με τη χάρη του Θεού. Για τον λόγο αυτόν, λέγει, «σε εκείνους για τους οποίους έχει ετοιμαστεί». «Διότι», λέγει, «τι θα συμβεί εάν παρουσιαστούν άλλοι καλύτεροι από εσάς;». Τι λοιπόν θα συμβεί, εάν επιτελέσουν μεγαλύτερα έργα; Ή νομίζετε επειδή έχετε γίνει μαθητές μου, ότι θα απολαύσετε εξαιτίας αυτού και τα πρωτεία, εάν δεν φανείτε εσείς οι ίδιοι άξιοι της εκλογής;
Το ότι λοιπόν Αυτός είναι Κύριος του σύμπαντος, είναι φανερό από το ότι Αυτός κρίνει το σύμπαν. Καθόσον λέγει τα εξής στον Πέτρο: «καὶ δώσω σοι τὰς κλεῖς τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν, καὶ ὃ ἐὰν δήσῃς ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένον ἐν τοῖς οὐρανοῖς, καὶ ὃ ἐὰν λύσῃς ἐπὶ τῆς γῆς, ἔσται λελυμένον ἐν τοῖς οὐρανοῖς(:και θα σου δώσω την εξουσία να εισάγεις στη βασιλεία των ουρανών κάθε άνθρωπο άξιο να εισέλθει και να αποκλείεις απ’ αυτήν κάθε ανάξιο. Και οποιοδήποτε αμάρτημα δέσεις και το διακηρύξεις ασυγχώρητο πάνω στη γη, θα είναι δεμένο και ασυγχώρητο και στους ουρανούς˙ ενώ οποιοδήποτε αμάρτημα λύσεις με συγχώρηση πάνω στη γη, θα είναι συγχωρημένο και στους ουρανούς)»[Ματθ.16,19].
Και ο Παύλος επίσης, για να δηλώσει αυτό, έλεγε: «Λοιπὸν ἀπόκειταί μοι ὁ τῆς δικαιοσύνης στέφανος, ὃν ἀποδώσει μοι ὁ Κύριος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ, ὁ δίκαιος κριτής, οὐ μόνον δὲ ἐμοί, ἀλλὰ καὶ πᾶσι τοῖς ἠγαπηκόσι τὴν ἐπιφάνειαν αὐτοῦ(:λοιπόν τώρα πια με περιμένει στεφάνι που ανήκει ως βραβείο στη δικαιοσύνη και την αρετή. Το στεφάνι αυτό θα μου το δώσει ως ανταμοιβή ο Κύριος κατά την ένδοξη εκείνη ημέρα της Κρίσεως, ο δίκαιος κριτής. Θα το δώσει μάλιστα όχι μόνο σε μένα, αλλά και σε όλους όσους έχουν περιβάλλει με αγάπη και ευγνωμοσύνη την ενσάρκωσή Του για τη σωτηρία του ανθρώπινου γένους)»[Β΄Τιμ.4,8]. Η ένσαρκη εμφάνιση του Χριστού στον κόσμο έχει γίνει. Το ότι επίσης κανείς δεν θα σταθεί πριν από τον Παύλο, είναι φυσικά ολοφάνερο. Εάν όμως αυτά ο Κύριος τα έχει πει κατά τρόπο μη σαφή, μην απορείς· διότι ήθελε, δείχνοντας όλη τη συγκατάβασή Του, να τους προφυλάξει με τους λόγους Του, ώστε να μην τον ενοχλούν άδικα και άσκοπα για τα πρωτεία(καθόσον αυτό συνέβαινε σε αυτούς από ανθρώπινη αδυναμία), και επειδή δεν ήθελε να τους στενοχωρήσει· και με την ασάφεια αυτήν επιτυγχάνει και τα δύο.
«Καὶ ἀκούσαντες οἱ δέκα ἠγανάκτησαν περὶ τῶν δύο ἀδελφῶν(:Όταν τα άκουσαν αυτά οι δέκα μαθητές, αγανάκτησαν για τη συμπεριφορά αυτή των δύο αδελφών, οι οποίοι ζητούσαν να τους παραγκωνίσουν και να τιμηθούν περισσότερο απ’ αυτούς)». Τότε αγανάκτησαν λοιπόν οι υπόλοιποι μαθητές. Πότε δηλαδή; Όταν ο Κύριος επιτίμησε τους γιους του Ζεβεδαίου για το αίτημά τους· διότι, όσο χρόνο η προτίμηση αποτελούσε απόφαση του Χριστού, δεν αγανακτούσαν, αλλά βλέποντας αυτούς να προτιμώνται, το αποδέχονταν και σιωπούσαν επειδή σέβονταν τον διδάσκαλο και Τον τιμούσαν· αλλά και αν ακόμη λυπούνταν στη σκέψη τους, όμως δεν τολμούσαν να το φανερώσουν αυτό. Και στην περίπτωση επίσης του Πέτρου, όταν του έδωσε τα δίδραχμα[πρβ. Ματθ.17,24-27], μολονότι παρουσίασαν κάποια ανθρώπινη αδυναμία, όμως δε λυπήθηκαν, αλλά απλώς Τον ρώτησαν:
«Τίς ἄρα μείζων ἐστὶν ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν;(:ποιος λοιπόν άραγε είναι μεγαλύτερος και περισσότερο διακεκριμένος απ’ τους άλλους στη βασιλεία των ουρανών;)»[Ματθ.18,1]. Επειδή όμως στην περίπτωση αυτήν το αίτημα ήταν των μαθητών, αγανακτούν. Αλλά ούτε και πάλι αγανακτούν αμέσως, μόλις το ζήτησαν, αλλά όταν ο Χριστός τούς επιτίμησε και τους είπε ότι δεν θα απολαύσουν τα πρωτεία, εάν δεν κάνουν τους εαυτούς τους άξιους γι' αυτά. Είδες πόσο ατελής ήταν η πνευματικότητα όλων των μαθητών Του, ώστε και αυτοί οι δύο να επιχειρούν να επιβληθούν των δέκα, και εκείνοι να φθονούν τους δύο; Αλλά, όπως προανέφερα, σε παρακαλώ να μου τους δείξεις μετά από όλα αυτά, μετά την επενέργεια της Θείας Χάριτος που τα σωτήρια πάθη του Κυρίου μας ανέβλυσαν και θα τους δεις όλους να είναι απαλλαγμένοι από τα πάθη τους αυτά.
Άκουσε λοιπόν πώς αυτός ο ίδιος ο Ιωάννης, που τώρα προσήλθε και ήθελε να εξουσιάζει αυτούς, σε κάθε περίπτωση παραχωρεί τα πρωτεία στον Πέτρο, και στο κήρυγμα και στην επιτέλεση θαυμάτων στις Πράξεις των Αποστόλων[πρβ. Πράξ.3,1 κ.ε.]. Και δεν αποκρύπτει τα κατορθώματα αυτού, αλλά και την ομολογία της πίστεως του Πέτρου διακηρύττει, πράγμα που το έκανε όταν όλοι σιωπούσαν, και την είσοδό του Πέτρου στον τάφο πριν από εκείνον αναφέρει και παρουσιάζει πριν από τον εαυτό του τον Πέτρο. Επειδή όμως και οι δύο παρευρέθησαν πλησίον του Κυρίου κατά την ώρα της σταυρώσεώς Του, μειώνοντας το δικό του εγκώμιο, λέγει χωρίς να αναφέρει το δικό του το όνομα: «ὁ μαθητὴς ὁ ἄλλος, ὃς ἦν γνωστὸς τῷ ἀρχιερεῖ(:εκείνος ο άλλος μαθητής, που ήταν γνωστός στον αρχιερέα)»[Ιω.18,16].
Όσο για τον Ιάκωβο, τον άλλο γιο του Ζεβεδαίου που τότε είχε ζητήσει την πρωτοκαθεδρία, δεν έζησε βέβαια για πολύ ακόμα, αλλά ευθύς εξαρχής έδειξε τόση θέρμη πίστεως και αφού εγκατέλειψε όλα τα ανθρώπινα, έφθασε σε ύψος απερίγραπτο, ώστε αμέσως να σφαγιαστεί για την πίστη του στον Ενανθρωπήσαντα Υιό του Θεού. Έτσι αργότερα εξαιτίας όλων αυτών και οι υπόλοιποι μαθητές έφθασαν στις ανώτερες βαθμίδες της αρετής. Αλλά τότε, πριν το θείο Πάθος, αγανάκτησαν.
Τι κάνει λοιπόν ο Χριστός; «ὁ δὲ Ἰησοῦς προσκαλεσάμενος αὐτοὺς εἶπεν· οἴδατε ὅτι οἱ ἄρχοντες τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καὶ οἱ μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν(:ο Ιησούς όμως, αφού τους κάλεσε να πλησιάσουν, είπε: ‘’Γνωρίζετε ότι οι άρχοντες που ηγεμονεύουν στα έθνη συμπεριφέρονται στους λαούς τους ως κύριοί τους, σαν να τους έχουν στα χέρια τους και σαν να είναι οι λαοί κτήματά τους˙ κι εκείνοι που έχουν μεγάλο αξίωμα, όπως είναι οι ανθύπατοι, τους μεταχειρίζονται με μεγάλη εξουσία, σαν να είναι δούλοι τους)»[Μάρκ.10,42]· διότι επειδή θορυβήθηκαν και ταράχτηκαν, τους καθησυχάζει πριν να τους ομιλήσει, με την πρόσκλησή Του και με το ότι τους κάλεσε κοντά Του. Καθόσον οι δύο, επειδή είχαν αποσπαστεί από την ομάδα των δέκα, στέκονταν πλησιέστερα προς Αυτόν, συνομιλώντας με Αυτόν ιδιαιτέρως. Για τον λόγο αυτόν, και αυτούς τους προσκαλεί πλησίον Του, θέλοντας μαζί με αυτό και το αίτημα των υιών του Ζεβεδαίου να διαπομπεύσει και να το ανακοινώσει στους άλλους, θεραπεύοντας το πάθος και αυτών και εκείνων.
Και δεν θεραπεύει το πάθος τους αυτό στην περίπτωση αυτήν με τον ίδιο τρόπο που είχε κάνει λίγο πριν την υποβολή αυτού του αιτήματος[Μάρκ.10,13-16· Ματθ.19,16-30· Λουκά 18,18-30]. Στην προηγούμενη περίπτωση οδηγεί παιδιά στο μέσο και τους παροτρύνει να μιμούνται την αφέλεια και την ταπείνωση αυτών[Μάρκ.10,14-15: «ἄφετε τὰ παιδία ἔρχεσθαι πρός με, καὶ μὴ κωλύετε αὐτά· τῶν γὰρ τοιούτων ἐστὶν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ. ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὃς ἐὰν μὴ δέξηται τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ ὡς παιδίον, οὐ μὴ εἰσέλθῃ εἰς αὐτήν(:όταν όμως το είδε αυτό ο Ιησούς, αγανάκτησε και είπε στους μαθητές: ‘’Αφήστε τα παιδιά να έρχονται κοντά μου και μην τα εμποδίζετε˙ διότι η βασιλεία του Θεού είναι γι’ αυτούς που θα γίνουν σαν αυτά και θα αποκτήσουν παιδική καρδιά και διάθεση. Αληθινά σας λέω˙ εκείνος που δεν θα δεχθεί το λόγο και το κήρυγμα της βασιλείας του Θεού με απλότητα, εμπιστοσύνη και ταπείνωση σαν αυτή που δείχνουν τα παιδιά στους γονείς και δασκάλους τους, δεν θα μπει σε αυτήν’’)»].
Στην περίπτωση, όμως, αυτήν, η προτροπή γίνεται με αυστηρότερο τόνο, και με αντίθετα παραδείγματα, με τα εξής λόγια: «Οἴδατε ὅτι οἱ ἄρχοντες τῶν ἐθνῶν κατακυριεύουσιν αὐτῶν καὶ οἱ μεγάλοι κατεξουσιάζουσιν αὐτῶν. οὐχ οὕτως ἔσται ἐν ὑμῖν, ἀλλ᾿ ὃς ἐὰν θέλῃ ἐν ὑμῖν μέγας γενέσθαι, ἔσται ὑμῶν διάκονος(:γνωρίζετε ότι οι άρχοντες που ηγεμονεύουν στα έθνη συμπεριφέρονται στους λαούς τους ως κύριοί τους, σαν να τους έχουν στα χέρια τους και σαν να είναι οι λαοί κτήματά τους˙ κι εκείνοι που έχουν μεγάλο αξίωμα, όπως είναι οι ανθύπατοι, τους μεταχειρίζονται με μεγάλη εξουσία, σαν να είναι δούλοι τους. Μεταξύ σας όμως δεν πρέπει να συμβαίνει αυτό. Αλλά όποιος θέλει να γίνει μεγάλος ανάμεσά σας, ας είναι υπηρέτης σας κι ας φροντίζει με επιμέλεια πώς να γίνεται ευεργετικός και εξυπηρετικός στους άλλους)»[Μάρκ.10,43], αποδεικνύοντας ότι είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα των ειδωλολατρών το να επιδιώκουν με μανία τα πρωτεία.
Πράγματι, είναι τυραννικό το πάθος αυτό και συνεχώς ενοχλεί και τους μεγάλους άντρες, και ακριβώς για τον λόγο αυτόν χρειάζεται και βαθύτερη πληγή. Έτσι λοιπόν προχωρεί σε μεγαλύτερο βάθος, και καταπραΰνει την οργισμένη ψυχή τους, παραθέτοντας το παράδειγμα των εθνικών. Και θεραπεύει των μεν τον φθόνο, των δε την αλαζονεία, λέγοντάς τους σχεδόν τα εξής: «Μην αγανακτείτε σαν να έχετε υβρισθεί· διότι αυτοί που ζητούν τα πρωτεία κατ’ αυτόν τον τρόπο, βλάπτουν κατεξοχήν και καταντροπιάζουν τους εαυτούς τους, διότι τοποθετούν τους εαυτούς τους μεταξύ των τελευταίων. Δεν είναι όμως τα δικά μας διδάγματα όμοια με των εθνικών· διότι οι μεν άρχοντες των εθνικών κατατυραννούν τους λαούς τους, ενώ σύμφωνα με τα δικά μας διδάγματα αυτός που είναι δούλος των άλλων, είναι πρώτος σε αξία. Το ότι επίσης αυτά δεν αποτελούν απλώς λόγο, λάβε ως απόδειξη των λόγων μου, αυτά τα οποία κάνω και πάσχω. Αλλά εγώ έκανα και κάτι περισσότερο· διότι μολονότι ήμουνα βασιλιάς των ουρανίων δυνάμεων, θέλησα να γίνω άνθρωπος και καταδέχθηκα να περιφρονηθώ και να υβρισθώ. Και ούτε και σε αυτά αρκέστηκα, αλλά και έφθασα μέχρι και σε αυτόν τον θάνατο».
Για τον λόγο αυτόν λέγει: «ὥσπερ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλὰ διακονῆσαι καὶ δοῦναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ λύτρον ἀντὶ πολλῶν(:όπως και ο υιός του ανθρώπου δεν ήλθε για να Τον υπηρετήσουν, αλλά για να υπηρετήσει και να δώσει τη ζωή του λύτρο προκειμένου να εξαγορασθούν και να ελευθερωθούν από την αμαρτία και το θάνατο πολλοί)»[Ματθ.20,28]. «Δεν σταμάτησα δηλαδή», λέγει, «μέχρι σε αυτό το σημείο, αλλά και την ψυχή μου έδωσα ως λύτρο. Και χάριν ποιων έκανα αυτήν τη θυσία; Προς χάριν των εχθρών. Και εσύ μεν εάν ταπεινωθείς, το κάνεις χάριν του εαυτού σου, ενώ εγώ ταπεινώθηκα προς χάριν δική σου».
Επομένως μη φοβηθείς με τη σκέψη ότι χάνεται η αξιοπρέπειά σου. Διότι όσο και αν ταπεινωθείς, δεν μπορείς να κατέλθεις σε τόσο χαμηλό σημείο, στο οποίο κατήλθε ο Κύριός σου. Αλλά όμως η ταπείνωση αυτή έγινε αιτία ανυψώσεως όλων των ανθρώπων και συνετέλεσε ώστε να εκλάμψει η δόξα του Χριστού· διότι πριν γίνει άνθρωπος, ήταν γνωστός μόνο στους αγγέλους, όταν όμως έγινε άνθρωπος και σταυρώθηκε, όχι μόνο δεν ελάττωσε εκείνη τη δόξα, αλλά και άλλη απέκτησε, από το ότι Τον γνώρισε όλη η οικουμένη. Μη λοιπόν φοβηθείς, με τη σκέψη ότι δήθεν χάνεις την αξιοπρέπειά σου, εάν ταπεινωθείς· διότι με την ταπείνωσή σου αυτήν αυξάνεται η δόξα σου, με αυτήν γίνεται ακόμη μεγαλύτερη. Αυτή είναι η πόρτα της βασιλείας των ουρανών.
Ας μην ακολουθήσουμε λοιπόν την αντίθετη οδό, ούτε να πολεμούμε τους εαυτούς μας· διότι εάν θελήσουμε να φαινόμαστε μεγάλοι, δεν θα γίνουμε μεγάλοι, αλλά αντιθέτως θα γίνουμε οι πιο ασήμαντοι από όλους.Είδες ότι σε κάθε περίπτωση τούς διδάσκει με τα αντίθετα παραδείγματα, δίνοντάς τους αυτό που επιθυμούν; Και αυτό προηγουμένως το αποδείξαμε πολλές φορές, διότι και στην περίπτωση των φιλάργυρων και των κενόδοξων έτσι ενήργησε. «Γιατί λοιπόν», λέγει, «κάνεις την ελεημοσύνη μπροστά στους ανθρώπους; Για να απολαύσεις δόξα; Μην το κάνεις λοιπόν αυτό και οπωσδήποτε θα απολαύσεις δόξα. Προς ποιο λοιπόν σκοπό θησαυρίζεις; Για να έχεις πλούτη; Λοιπόν, μη θησαυρίσεις εδώ και θα γίνεις πλούσιος εκεί. Έτσι και στην περίπτωση αυτήν. Γιατί ποθείς τα πρωτεία; Για να είσαι πριν από τους άλλους; Λοιπόν διάλεξε την τελευταία θέση και τότε θα απολαύσεις τα πρωτεία. Ώστε εάν θέλεις να γίνεις μεγάλος, μη ζητείς να γίνεις μεγάλος, και τότε θα γίνεις μεγάλος. Διότι αυτό θα πει να είσαι μικρός».
Βλέπεις πώς τους απομάκρυνε από το νόσημα, με το ότι τους απέδειξε ότι η μεν φιλοπρωτία τούς οδηγεί σε αποτυχία, ενώ η ταπείνωση σε επιτυχία, ώστε το ένα να το αποφύγουν, ενώ το άλλο να το επιδιώκουν; Και τους εθνικούς επίσης για τούτο τους ανέφερε, ώστε και με το παράδειγμα αυτό να αποδείξει ότι το πράγμα αυτό είναι επονείδιστο και σιχαμερό. Διότι πρέπει ο μεν υπερήφανος να είναι ασήμαντος, ενώ αντιθέτως ο ταπεινόφρονας να είναι υψηλός. Καθόσον αυτό είναι το αληθινό και γνήσιο ύψος, και το οποίο δεν είναι μόνο κατά λέξη, ούτε ως προς την ονομασία. Και το μεν ύψος του κόσμου είναι αποτέλεσμα ανάγκης και φόβου, ενώ το ύψος της ταπεινοφροσύνης ομοιάζει με το ύψος του Θεού.
Ο παρόμοιος άνθρωπος και αν ακόμη δεν θαυμάζεται από κανέναν, παραμένει υψηλός, όπως ακριβώς πάλιν εκείνος, και αν ακόμη υπηρετείται από όλους, είναι πιο ασήμαντος από όλους. Και η μεν μία τιμή είναι αποτέλεσμα ανάγκης, οπότε για τον λόγο αυτόν και χάνεται εύκολα, ενώ η άλλη πηγάζει από τη θέληση, και για τον λόγο αυτόν παραμένει σταθερή. Εξάλλου, και τους αγίους για τον λόγο αυτόν τους θαυμάζουμε, διότι, μολονότι ήσαν ανώτεροι όλων, παρά ταύτα ταπείνωσαν τους εαυτούς τους περισσότερο από όλους. Για τον λόγο αυτόν και μέχρι σήμερα παραμένουν υψηλοί και ούτε ο θάνατός τους κατέστρεψε το ύψος εκείνο.
Εάν όμως θέλετε, ας εξετάσουμε το ίδιο αυτό θέμα βάσει συλλογισμών. Κάποιος λέγεται ότι είναι υψηλός ή όταν είναι υψηλός ως προς το μήκος του σώματός του, ή όταν συμβαίνει να στέκεται σε υψηλό μέρος. Κατά τον ίδιο συλλογισμό κάποιος ονομάζεται χαμηλός, επί τη βάσει των αντίθετων γνωρισμάτων. Ας δούμε λοιπόν ποιος είναι πραγματικά ο υψηλός, ο αλαζόνας ή ο ταπεινός, ώστε να αντιληφθείς ότι τίποτε δεν είναι υψηλότερο από την ταπεινοφροσύνη και τίποτε χαμηλότερο από την αλαζονεία. Ο μεν λοιπόν αλαζόνας επιθυμεί να είναι ανώτερος από όλους και κανένα δεν παραδέχεται ως ισάξιό του, και οποιασδήποτε τιμής και αν τύχει, επιθυμεί και επιδιώκει μεγαλύτερη τιμή και πιστεύει ότι δεν έτυχε καμίας τιμής και περιφρονεί τους ανθρώπους, ενώ ο ίδιος επιθυμεί να τον τιμούν. Τι θα μπορούσε λοιπόν να θεωρηθεί πιο παράλογο από αυτό; Πράγματι αυτό ομοιάζει με αίνιγμα· διότι εκείνους που δεν υπολογίζει καθόλου, από αυτούς θέλει να δοξάζεται.
Είδες πώς εκείνος που θέλει να υψώνεται, καταπίπτει και ίσταται χαμηλά; Διότι το ότι θεωρεί όλους τους ανθρώπους ως μη έχοντες καμία αξία, σε σύγκριση προς τον εαυτό του, το διακηρύσσει ο ίδιος. Αυτό βέβαια είναι αλαζονεία. Γιατί λοιπόν καταφεύγεις προς εκείνον που τον θεωρείς τελείως ασήμαντο; Γιατί ζητείς να τιμηθείς από εκείνον; Γιατί φέρνεις μαζί σου τόσο πλήθος ανθρώπων; Βλέπεις τον ταπεινό, που στέκει χαμηλά; Εμπρός λοιπόν, ας εξετάσουμε τον πνευματικά υψηλό. Αυτός γνωρίζει πόσο αξίζει ο άνθρωπος και ότι ο άνθρωπος είναι μεγάλος, αλλά συγχρόνως ότι είναι και έσχατος όλων, και για τον λόγο αυτόν οποιαδήποτε τιμή και αν του αποδοθεί, τη θεωρεί μεγάλη. Ώστε, αυτός ακολουθεί τον εαυτό του και είναι υψηλός και δεν αλλάζει τη γνώμη του.
Διότι εκείνους τους θεωρεί μεγάλους, θεωρεί και τις τιμές τους μεγάλες, και αν ακόμη συμβαίνει να είναι μικρές, επειδή θεωρεί αυτούς μεγάλους. Ο αλαζόνας όμως εκείνους που τον τιμούν, δεν τους υπολογίζει καθόλου, ενώ τις τιμές τους τις θεωρεί μεγάλες. Επίσης ο ταπεινός δεν κυριεύεται από κανένα πάθος. Ούτε η οργή μπορεί να τον ενοχλήσει, ούτε ο έρωτας της δόξας, ούτε ο φθόνος, ούτε η ζηλοτυπία. Τι λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί υψηλότερο από μία τέτοια ψυχή, που είναι απαλλαγμένη από όλα αυτά; Ο αλαζόνας, αντιθέτως, εξουσιάζεται από όλα αυτά όπως ακριβώς κάποιος σκώληκας που κυλιέται μέσα στον βούρκο. Διότι και η ζηλοτυπία και ο φθόνος και ο θυμός ενοχλούν συνεχώς την ψυχή του.
Ποιος λοιπόν είναι ο υψηλός; Αυτός που εξουσιάζει τα πάθη του ή αυτός που είναι δούλος σε αυτά; Αυτός που τρέμει και τα φοβείται ή αυτός που είναι ακατανίκητος και με κανέναν τρόπο δεν κυριεύεται από αυτά; Ποιο πτηνό θα μπορούσαμε να πούμε ότι πετά ψηλότερα; Αυτό που βρίσκεται υψηλότερα από τα χέρια και τα καλάμια του κυνηγού, ή εκείνο που δεν αφήνει τον κυνηγό ούτε καν να χρειαστεί καλάμια, καθόσον πετά χαμηλά και δεν μπορεί ποτέ να πετάξει υψηλά; Τέτοιος λοιπόν είναι ο αλαζόνας· καθόσον κάθε παγίδα τον συλλαμβάνει εύκολα, επειδή σύρεται στο χώμα. Εάν όμως θέλεις εξέτασε αυτό και από το γεγονός του πονηρού εκείνου δαίμονος. Διότι πράγματι τι θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο ταπεινό από τον διάβολο, επειδή κυριεύτηκε από αλαζονεία; Τι αντίστοιχα θα μπορούσε να θεωρηθεί πιο υψηλό από τον άνθρωπο εκείνον που με τη θέλησή του ταπεινώνει τον εαυτό του; Διότι ο μεν διάβολος σύρεται επάνω στη γη και βρίσκεται κάτω από την πτέρνα μας. Διότι λέγει: «ἰδοὺ δίδωμι ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων(:Σας δίνω εξουσία να νικάτε και να ποδοπατάτε όλα τα όργανα του σατανά, που σαν φίδια και σκορπιοί επιβουλεύονται και χύνουν το δηλητήριό τους ύπουλα στις ψυχές των ανθρώπων, για να τις νεκρώσουν)»[Λουκά 10,19]. Αντιθέτως, ο ταπεινός άνθρωπος στέκει ψηλά με τους αγγέλους.
Εάν μάλιστα θέλεις το ίδιο πράγμα να διδαχθείς και από τους ανθρώπους, σκέψου τον βάρβαρο εκείνον, που οδηγεί τόσο μεγάλη στρατιά και ο οποίος δεν γνώριζε ούτε αυτά ακόμη που είναι σε όλους γνωστά. Όπως επί παραδείγματι ότι η πέτρα ήταν πέτρα και ότι τα είδωλα ότι ήσαν είδωλα. Για τον λόγο αυτόν και ήταν κατώτερος από αυτά. Αντίθετα, οι ευσεβείς και πιστοί άνθρωποι ανεβαίνουν υψηλότερα και από τον ήλιο. Τι λοιπόν μπορεί να θεωρηθεί υψηλότερο από αυτούς; Διότι αυτοί υπερβαίνουν και αυτές τις αψίδες του ουρανού και προσπερνώντας τους αγγέλους στέκουν γύρω από τον βασιλικό θρόνο.
Αλλά για να αντιληφθείς και από άλλη άποψη την ευτέλεια των αλαζόνων, σε ερωτώ: Ποιος θα ήταν δυνατόν να ταπεινωθεί; Αυτός που βοηθείται από τον Θεό ή αυτός που πολεμείται από Αυτόν; Είναι ολοφάνερο ότι θα ταπεινωθεί αυτός που πολεμείται. Άκουσε λοιπόν τι λέγει για τον καθένα από αυτούς η αγία Γραφή: «Μείζονα δὲ δίδωσι χάριν· διὸ λέγει· ὁ Θεὸς ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δὲ δίδωσι χάριν(:ο Θεός αντιστρατεύεται τους υπερηφάνους, οι οποίοι με τις ηδονές τους περιφρονούν το θέλημά Του και προτιμούν τον κόσμο παρά τον Θεό. Στους ταπεινούς όμως δίνει τη χάρη Του. Αυτοί απαρνούνται τις ηδονές και τον κόσμο για χάρη του)»[Ιάκ.4,6].
Αλλά θα σε ερωτήσω και κάτι άλλο. Ποιος είναι υψηλότερος; Αυτός που είναι αφιερωμένος στον Θεό και προσφέρει θυσία σε Αυτόν ή αυτός που βρίσκεται πολύ μακριά της παρρησίας προς Αυτόν; Αλλά θα ρωτήσει κάποιος: «Και ποια θυσία προσφέρει ο ταπεινόφρονας;».Άκουσε τον Δαβίδ που λέγει: «Θυσία τῷ Θεῷ πνεῦμα συντετριμμένον(:θυσία ευάρεστη και ευπρόσδεκτη στον Θεό είναι εκείνη που προσφέρεται με εσωτερική συντριβή και ειλικρινή μετάνοια· ποτέ ο Θεός δε θα απορρίψει μια καρδιά που αισθάνεται αληθινή συντριβή και ταπείνωση)»[Ψαλμ.50,19]. Είδες του ταπεινού την καθαρότητα;
Πρόσεξε και το ακάθαρτο φρόνημα του υπερήφανου. «ἀκάθαρτος παρὰ Θεῷ πᾶς ὑψηλοκάρδιος(:Ακάθαρτος είναι ενώπιον του Κυρίου κάθε επηρμένος και υπερήφανος)»[Παροιμ.16,5]. Εκτός από αυτά ο ταπεινός έχει τον Θεό που ευχαριστείται με αυτόν. Διότι λέγει: «πάντα γὰρ ταῦτα ἐποίησεν ἡ χείρ μου, καὶ ἔστιν ἐμὰ πάντα ταῦτα, λέγει Κύριος· καὶ ἐπὶ τίνα ἐπιβλέψω, ἀλλ᾿ ἢ ἐπὶ τὸν ταπεινὸν καὶ ἡσύχιον καὶ τρέμοντα τοὺς λόγους μου;(:προς ποιον να ρίξω στοργικό και προστατευτικό το βλέμμα μου, παρά μόνο στον άνθρωπο τον ταπεινό, τον ήσυχο, ο οποίος τρέμει με σεβασμό τα λόγια μου και αγωνίζεται να τα εφαρμόζει στη ζωή του;)»[Ησ.66,2], ενώ αυτός σύρεται μαζί με τον διάβολο· διότι ο υπερήφανος θα πάθει αυτά που έπαθε εκείνος.
Για τον λόγο αυτόν και ο Παύλος έλεγε: «Μὴ νεόφυτον, ἵνα μὴ τυφωθεὶς εἰς κρῖμα ἐμπέσῃ τοῦ διαβόλου(:δεν πρέπει ο επίσκοπος να είναι νεοκατήχητος και νεοφυτευμένος στο πνευματικό αμπέλι του Κυρίου. Κι αυτό, για να μην υπερηφανευθεί και πέσει έτσι στην ίδια καταδίκη που έπεσε και ο διάβολος)»[Α΄Τιμ.3,6]. Αλλά του συμβαίνει και το αντίθετο από εκείνο που θέλει·διότι θέλει να είναι υπερήφανος, για να τιμάται. Αλλά αυτός είναι εκείνος που περιφρονείται περισσότερο από όλους·διότι αυτοί κατεξοχήν είναι περισσότερο από όλους οι καταγέλαστοι, οι εχθροί και αντίπαλοι όλων, οι νικώμενοι εύκολα από τους εχθρούς τους, οι παρασυρόμενοι εύκολα από την οργή, οι ακάθαρτοι ενώπιον του Θεού. Τι λοιπόν θα μπορούσε να υπάρξει χειρότερο από αυτό; Διότι αυτό είναι το τέλος των κακών. Τι είναι όμως γλυκύτερο από τους ταπεινούς; Και τι μακαριότερο από τη στιγμή που τους ποθεί και τους αγαπά ο Θεός; Οι άνθρωποι αυτοί και από τους συνανθρώπους τους εκτιμώνται πάρα πολύ, και όλοι τους τιμούν ως πατέρες, τους αγαπούν ως αδελφούς και τους πλησιάζουν ως δικά τους πρόσωπα.
Ας γίνουμε λοιπόν ταπεινοί, για να γίνουμε υψηλοί. Καθόσον η υπερηφάνεια ταπεινώνει σε υπερβολικό βαθμό. Αυτή ταπείνωσε τον Φαραώ. Διότι, λέγει η Γραφή, εκείνος ο Φαραώ είπε γεμάτος αλαζονεία: «Τίς ἐστιν οὗ εἰσακούσομαι τῆς φωνῆς αὐτοῦ, ὥστε ἐξαποστεῖλαι τοὺς υἱοὺς Ἰσραήλ; οὐκ οἶδα τὸν Κύριον καὶ τὸν Ἰσραὴλ οὐκ ἐξαποστέλλω(:’’Ποιος είναι αυτός ο Κύριος και Θεός, στην εντολή του οποίου εγώ θα υπακούσω, ώστε να αφήσω ελεύθερους τους Ισραηλίτες; Δεν γνωρίζω εγώ αυτόν τον Κύριο και δεν θα αφήσω ελεύθερους τους Ισραηλίτες να αναχωρήσουν’’)»[Έξ.5,2], και έγινε έτσι κατώτερος από τις μύγες, τους βατράχους και την κάμπια και στη συνέχεια καταποντίστηκε μαζί με τα όπλα του και τα άλογά του.
Τελείως το αντίθετο όμως συνέβη με τον Αβραάμ, που είπε: «νῦν ἠρξάμην λαλῆσαι πρὸς τὸν Κύριόν μου, ἐγὼ δέ εἰμι γῆ καὶ σποδός(:έχω ήδη αρχίσει να ομιλώ προς τον Κύριο, αν και εγώ είμαι χώμα και στάχτη)»[Γέν.18,27], και κατανίκησε άπειρους βαρβάρους και μολονότι βρέθηκε ανάμεσα στους Αιγύπτιους επέστρεψε φέρνοντας λαμπρότερο τρόπαιο από το προηγούμενο, και ακολουθώντας αυτήν την αρετή γινόταν διαρκώς και υψηλότερος. Για τον λόγο αυτόν εγκωμιάζεται σε κάθε περίπτωση, για τον λόγο αυτόν στεφανώνεται και επαινείται, ενώ ο Φαραώ έγινε και χώμα και στάχτη και οτιδήποτε άλλο υπάρχει ευτελέστερο από αυτά.
Διότι τίποτε δεν αποστρέφεται τόσο ο Θεός, όσο την υπερηφάνεια. Για τον λόγο αυτόν ευθύς εξαρχής έκανε τα πάντα, για να εξαφανίσει αυτό το πάθος. Εξαιτίας της γίναμε θνητοί και μας συνοδεύουν διαρκώς η λύπη και οι οδυρμοί. Για τον λόγο αυτόν ζούμε μέσα στον πόνο, τους ιδρώτες και με διαρκή και καταπιεστική εργασία. Καθόσον η αλαζονεία οδήγησε τον πρώτο άνθρωπο στην αμαρτία, επειδή ήλπισε να γίνει ίσος με τον Θεό. Για τον λόγο αυτόν ούτε και εκείνα που είχε διατήρησε, αλλά εξέπεσε και από αυτά. Τόσο μεγάλο κακό είναι η αλαζονεία· διότι όχι μόνο δεν προσθέτει κανένα κατόρθωμα στη ζωή μας, αλλά εξαφανίζει και τα όσα έχουμε. Όπως ακριβώς πάλι η ταπεινοφροσύνη όχι μόνο δεν καταστρέφει κανένα από αυτά που έχουμε, αλλά προσθέτει και αυτά που δεν έχουμε.
Την ταπεινοφροσύνη λοιπόν ας ποθήσουμε, αυτήν ας επιδιώξουμε, ώστε και την επίγεια τιμή να απολαύσουμε και να επιτύχουμε τη μέλλουσα δόξα, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, μαζί με τον οποίο ανήκει στον Πατέρα και συγχρόνως και στο άγιο Πνεύμα δόξα και δύναμη, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
ΠΗΓΕΣ:
http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG_Migne/John%20Chrysostom_PG%2047-64/In%20Matthaeum.pdf
Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στο Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον, ομιλία ΞΕ΄, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1990, τόμος 11Α, σελίδες 275-305.
Βιβλιοθήκη των Ελλήνων, Άπαντα των αγίων Πατέρων, Ιωάννου Χρυσοστόμου έργα, τόμος 68, σελ. 15-34.
Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm *Εκ του ιστολογίου <<Ακτίνες>> της 29.3.2023. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.
ΟΙ ΣΧΙΣΜΑΤΙΚΟΙ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΔΑΚΡΥΓΟΝΩΝ ΚΑΤΕΛΑΒΑΝ ΤΟΝ ΚΑΘΕΔΡΙΚΟ ΝΑΟ ΣΤΟ IVANO-FRANKIVSK - ΤΟΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΚΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ
Στις 28 Μαρτίου 2023, ριζοσπάστες υποστηρικτές της «Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας» κατέλαβαν βίαια τον τελευταίο υφιστάμενο ναό της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην περιοχή Ιβάνο-Φρανκίφσκ - τον Καθεδρικό Ναό της Γεννήσεως του Χριστού στο Ιβάνο-Φρανκίφσκ, αναφέρει Patriarchate.ru. Η επίθεση στο ιερό έγινε το απόγευμα της 28ης Μαρτίου. Περίπου 200 άνθρωποι εισήλθαν στο έδαφος του ναού, κόβοντας τις κλειδαριές στις πύλες με ένα "μύλο". Παρουσία της αστυνομίας, η οποία δεν ενήργησε, επιθετικοί ακτιβιστές και σχισματικοί διείσδυσαν στο λειτουργικό κτίριο, χρησιμοποιώντας δακρυγόνα. Το βίντεο για το πώς απελευθερώνεται αέριο στην Εκκλησία της Γέννησης του Χριστού δημοσιεύθηκε στο κανάλι τηλεγραφήματος της επισκοπής Chernivtsi-Bukovyna. Το βίντεο δείχνει πώς οι καταδρομείς ψεκάζουν πρώτα αέριο μέσα στον καθεδρικό ναό και στη συνέχεια εισβάλλουν, σπάζοντας τις πλευρικές πόρτες. Οι ριζοσπάστες έσπρωξαν τον Νικήτα, επισκόπους του Ιβάνο-Φρανκίφσκ και της Κολομίας, με τον κλήρο και τους ενορίτες έξω από την εκκλησία και στη συνέχεια πίσω από τις πύλες. Τα δημοσιευμένα βίντεο δείχνουν πώς χτυπήθηκε η κόμμωση του επισκόπου Νικήτα και τραυματίστηκε επίσης ο χειριστής της διαδικτυακής μετάδοσης βίντεο, ο οποίος διακόπηκε βίαια. Αρκετοί κληρικοί και πιστοί που προσβλήθηκαν από δακρυγόνα ζήτησαν ιατρική βοήθεια για χημικό έγκαυμα στον κερατοειδή χιτώνα τους. Ο γραμματέας της επισκοπής Ιβάνο-Φρανκίφσκ, ο πρωθιερέας Βασίλ Ρομάνιουκ, νοσηλεύτηκε αναίσθητος μετά από σπρέι δακρυγόνων στα μάτια του. Στο νοσοκομείο, εκπρόσωποι της επισκοπής Ivano-Frankivsk ενημερώθηκαν ότι ο ιερέας μιμείται την απώλεια συνείδησης. Μετά από αυτό, ο ιερέας μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο της πόλης Chernivtsi σε σχέση με το φόβο για τη ζωή του, όπως αναφέρθηκε από το κανάλι τηλεγραφήματος της επισκοπής Chernivtsi-Bukovyna. Αμέσως μετά την κατάληψη του ναού, οι «ιερείς» της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας και της UGCC «προσευχήθηκαν» στο βωμό της. Το βίντεο της προσευχής δημοσιεύτηκε από τον δήμαρχο του Ivano-Frankivsk Ruslan Martsinkiv, σύμφωνα με τον οποίο - αυτή είναι μια "ιστορική στιγμή". Τον Ιούνιο του 2022, η Περιφερειακή Κρατική Διοίκηση Ιβάνο-Φρανκίφσκ (Περιφερειακή Στρατιωτική Διοίκηση) «μετέφερε» παράνομα τη θρησκευτική κοινότητα της εκκλησίας προς τιμήν της Γέννησης του Χριστού στο Ιβάνο-Φρανκίφσκ στη δικαιοδοσία της «Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας». Τον Δεκέμβριο του 2022, ο δήμαρχος του Ivano-Frankivsk, Ruslan Martsinkiv, δήλωσε ότι οι ενορίτες της UOC που δεν ήθελαν να μετακινηθούν στην OCU θα «εκδιωχθούν» από την εκκλησία. Το 2022-2023, σχεδόν όλα τα μοναστήρια και οι εκκλησίες της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας κατασχέθηκαν ή έκλεισαν στο έδαφος της περιοχής Ivano-Frankivsk. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι συλλήψεις συνοδεύτηκαν από ξυλοδαρμό κληρικών, πιστών και μοναχών, εκφοβισμό και ένοπλες απαγωγές κληρικών. Με βάση το υλικό της Υπηρεσίας Επικοινωνίας του ΤΕΕΣ, την πύλη «Ορθόδοξη Ζωή» και την ιστοσελίδα της «Ένωσης Ορθοδόξων Δημοσιογράφων». *Εκ του ιστολογίου <<pravoslavie.ru>> της 29.3.2023. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)