ΕΠΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΣΒΙΤΟΥ (2022)

ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ: ΟΙ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

O ΠΡΟΦΗΤΗΣ HΛΙΑΣ ( 20 ΙΟΥΛΙΟΥ) ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕ ΠΟΤΕ

ΟΣΙΟΥ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ: ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΟ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΑ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΩΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΦΥΛΗΣ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Β': ΟΜΙΛΙΑ ΕΠΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΗ ΗΛΙΟΥ (20 ΙΟΥΛΙΟΥ)

ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ: Ο ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΠΡΟΦΗΤΗΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΤΩΝ ΕΠΤΑ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΩΝ ΣΥΝΟΔΩΝ (2022)

ΟΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΟΔΟΙ: Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ, Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Στη ζωή της Εκκλησίας μας, ο συνοδικός θεσμός είναι εξαιρετικά θεμελιώδης, καθώς έτσι φανερώνεται σαφέστατα ο χαρακτήρας της ως κοινωνίας. Είναι η συγκέντρωση των επισκόπων της Εκκλησίας προς εξέταση και ρύθμιση γενικών εκκλησιαστικών ζητημάτων. Με τη συνοδική μέθοδο, ευθύς εξ αρχής, λύνονται όλα τα ανακύπτοντα ζητήματα, με τη μνήμη της υποσχέσεως του Κυρίου προς τους μαθητές Του: «Ού γαρ εισί δύο ή τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμί εν μέσω αυτών» (Ματθ. ιη,20). Πρότυπο κάθε συνοδικής σύναξης απετέλεσε η αποστολική σύνοδος, η συγκληθείσα στα Ιεροσόλυμα το 48 μ.Χ., για να επιλύσει το θέμα της παραδοχής των εθνικών που μεταστρέφονταν στον χριστιανισμό.

Έχοντας συνείδηση της θείας συμπαραστάσεως, τα μέλη της συνόδου εκείνης διεκήρυξαν με τόλμη: «Έδοξε γαρ τω Πνεύματι τω αγίω και ημίν» (Πράξ. ιε, 28). Τοπικές και επαρχιακές σύνοδοι συγκαλούνται όχι μόνο για τη συζήτηση και την επίλυση των αναφυομένων προβλημάτων σε επαρχιακή κλίμακα, αλλά και για την εκλογή και χειροτονία νέων επισκόπων, για την επίλυση διενέξεων, για τον έλεγχο και την επιβολή κυρώσεων στους πρεσβυτέρους και τους επισκόπους κ. ά.

Οι Οικουμενικές Σύνοδοι ήταν μεγάλες συνελεύσεις των επισκόπων της χριστιανικής οικουμένης, προς κοινή συνδιάσκεψη και απόφανση επί σημαντικών δογματικών, θεολογικών και άλλων εκκλησιαστικών ζητημάτων που αναφέρονταν σε όλη την Εκκλησία, από την οποία αναγνωρίζονταν και γίνονταν δεκτές οι αποφάσεις που λαμβάνονταν σε αυτές.

Οι Οικουμενικές Σύνοδοι έγιναν το όργανο της επίσημης διατύπωσης και διακήρυξης της διδασκαλίας της Εκκλησίας, της κοινής πίστης και παράδοσης που οφείλουν να ακολουθούν όλες οι κατά τόπους εκκλησιαστικές κοινότητες. Αποτελούν την ύψιστη αυθεντία της Εκκλησίας του Χριστού. Ταυτόχρονα οι Οικουμενικές Σύνοδοι καταδίκασαν τις διάφορες αιρέσεις, που παρουσιάστηκαν και απείλησαν την ενότητα της Εκκλησίας.

Η Α’ Οικουμενική Σύνοδος συνεκλήθη στη Νίκαια της Βιθυνίας το έτος 325, επί αυτοκρατορίας Μεγάλου Κωνσταντίνου. Πήραν μέρος 318 Πατέρες, εκ των οποίων και οι Άγιος Αθανάσιος, Άγιος Σπυρίδωνας και Άγιος Νικόλαος. Η Σύνοδος διατύπωσε την ορθόδοξη δογματική διδασκαλία περί του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Ιησού Χριστού. Γι’ αυτό και καταδίκασε την αίρεση του Αρείου, ο οποίος ηρνείτο τη θεότητα του Χριστού.

Η Σύνοδος χρησιμοποίησε τον όρο «ομοούσιος», για να διατρανώσει πως ο Υιός είναι της αυτής ουσίας με τον Πατέρα, κατά φύσιν Θεός και φύσει μέτοχος της θείας ουσίας. Καρπός της Συνόδου και η διατύπωση των 7 πρώτων άρθρων του «Συμβόλου της Πίστεως». Η Σύνοδος απεφάσισε ακόμη τον εορτασμό του Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της εαρινής ισημερίας και αρνήθηκε την υποχρεωτική αγαμία όλου του κλήρου.

Η Β’ Οικουμενική Σύνοδος έγινε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 381 επί αυτοκρατορίας Μεγάλου Θεοδοσίου. Πήραν μέρος 150 Πατέρες, μεταξύ των οποίων και ο Άγιος Μελέτιος Αντιοχείας, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νεκτάριος, ενώ ιδιαίτερα διακρίθηκε ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης.

Η συνέχεια εδώ.

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΕΣ ΣΥΝΟΔΟΙ: Η ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ 

Οι Οικουμενικές Σύνοδοι αποτελούν τις χαρισματικές συνάξεις ολόκληρου του εκκλησιαστικού σώματος που συνεκλήθησαν κατά καιρούς, προκειμένου να δηλωθεί η ενότητά του στην παραδεδομένη πίστη της Εκκλησίας.

Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Ο Ηλίας ο Θεσβίτης ήταν ένας εξέχων Ισραηλίτης προφήτης του Θεού. Ήταν γιος του Σωβάκ και καταγόταν από ένα χωριό της ευρύτερης περιοχής της Γαλαάδ που πιθανόν ονομαζόταν Θέσβη. Κατοικούσε στη γη Γαλαάδ και έδρασε στα χρόνια του βασιλιά Αχαάβ, κατά τον 9ο-10ο αιώνα ΠΚΧ.

Το όνομα Ηλίας αποτελεί ελληνική μεταφορά του αντίστοιχου εβραϊκού ονόματος Ελιγιαχού (אליהו‎), το οποίο σημαίνει «Ο Θεός μου είναι ο Ιεχωβά» ή «Ο Ιεχωβά Είναι Θεός». Αναφορές στον Ηλία περιέχονται και στο Κοράνιο.

Ο Ηλίας υπήρξε εξαιρετικά δραστήριος, δυναμικός και θαρραλέος προφήτης, ενεργώντας ως αντιπρόσωπος του Θεού. Όλα αυτά δείχνουν με πόσο ζήλο υπηρέτησε ο προφήτης Ηλίας το θέλημα του Θεού. Ο προφήτης Ηλίας, είχε βοηθό, μαθητή και διάδοχό του τον Ελισαίο.

Πλουσιότατες είναι οι λαϊκές παραδόσεις και τα έθιμα, όχι μόνο μεταξύ των ορθοδόξων Ελλήνων. Σε πολλές περιοχές, ιδιαίτερα στη Θράκη και τη Μακεδονία, ο προφήτης Ηλίας θεωρούνταν κύριος της βροχής, των βροντών και των κεραυνών.

Αυτό εξηγείται από τα γεγονότα που εξιστορούνται στην Παλαιά Διαθήκη για την ξηρασία που επέβαλε ο Ηλίας και το μετά τριετία άνοιγμα του ουρανού για να ξαναπέσει βροχή. Οι χωρικοί μάλιστα της Βόρειας Θράκης, πού ήρθαν στην Ελλάδα το 1923 και εγκαταστάθηκαν κυρίως στη Μακεδονία, προσφέρανε στον άγιο «κουρμπάνι».

Ο κίνδυνος από την κάψα του ηλίου, αλλά και από την καλοκαιρινή νεροποντή, συνδέθηκε με τον προφήτη Ηλία. Στις κορυφές των βουνών, όπου βρίσκονται πάντα τα εκκλησάκια του, ο προφήτης Ηλίας αντικατέστησε το Δία των αρχαίων μας προγόνων, το Δία τον νεφεληγερέτη, τον κύριο του ηλίου, αλλά και της αστραπής, της βροντής και των ανέμων, μ’ ένα λόγο, το ρυθμιστή των καιρικών συνθηκών.

Μ’ αυτή του την ιδιότητα ο Δίας λατρεύονταν την ίδια εποχή που γιορτάζεται ο δικός μας προφήτης Ηλίας, δηλαδή στις πρώτες μέρες του τελευταίου δεκαημέρου του Ιουλίου, κατά τα λεγόμενα κυνικά καύματα. Η ιδιότητα του προφήτη Ηλία ως ρυθμιστή των καιρικών συνθηκών, που κληρονόμησε από τον νεφεληγερέτη Δία, γίνεται φανερή ανάμεσα σε άλλα, και από τις μετεωρολογικές παρατηρήσεις που γίνονται την ημέρα της γιορτής του.

Όταν αστράφτει και βροντάει πιστεύεται ότι ο προφήτης Ηλίας κυνηγάει το δράκο ή το διάβολο με το άρμα του στον ουρανό, χρησιμοποιώντας ως όπλο τον κεραυνό. Στη Σωζόπολη μάλιστα της Θράκης πίστευαν ότι όλο το 24ωρο «ο Άι Λιας τριγυρνά τον κόσμο με το άρμα του κι όταν βροντά και αστράφτει κυνηγά διαβόλους», ενώ στην Αδριανούπολη ότι διασχίζει τους ουρανούς πάνω στο άρμα του που σέρνουν τέσσερα πύρινα άλογα.

Όταν τα χτυπούσε με το μαστίγιο ακούγονταν οι αστραπές· από το άρμα ακούγονταν οι βροντές και όταν οι τροχοί του έβρισκαν σε πέτρες ακούγονταν κεραυνοί! Σε αλλά μέρη της Μακεδονίας η δοξασία για την καταδίωξη του διαβόλου από τον προφήτη συναντάται παραλλαγμένη:

Ο Ηλίας δεν κυνηγάει το διάβολο αλλά τη «λάμια», η οποία καταστρέφει τις καλλιέργειες του ανθρώπου. Οι χριστιανοί στη Βουλγαρία πίστευαν ότι ὁ άγιος κυνηγάει τη «λάμια» καθισμένος πάνω σε χρυσό άρμα και καταδιώκει το δράκο που τρώει τα γεννήματά τους στα χωράφια. Μόλις ο προφήτης τον δει, ρίχνει εναντίον του τους κεραυνούς.

O ΠΡΟΦΗΤΗΣ HΛΙΑΣ ( 20 ΙΟΥΛΙΟΥ) ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Δύο εἶναι οἱ πιό συνηθισμένες ἀπεικονίσεις τοῦ προφήτη Ἠλία στίς τοιχογραφίες ἤ τίς φορητές εἰκόνες. Ἡ μία, βυζαντινῆς τεχνοτροπίας, τόν ἐμφανίζει νά κάθεται μέσα σέ σπηλιά, ἐπάνω στό ὄρος Χωρήβ. Ἔχει στραμμένη τήν κεφαλή του δεξιά στό ἄνω ἀριστερό μέρος τῆς εἰκόνας, πρός τόν κόρακα ὁ ὁποῖος τοῦ φέρνει τροφή.

Ἡ ἄλλη, νεότερης συνήθως καί λαϊκῆς τεχνοτροπίας, εἶναι ἐμπνευσμένη ἀπό τή σχετική διήγηση τοῦ Δ΄Βασιλειῶν γιά τήν ἁρπαγή τοῦ Ἠλία μέ πύρινο ἅρμα στόν οὐρανό. Ἐνῶ τό ἅρμα μέ τόν προφήτη ὑψώνεται πρός τόν οὐρανό, αὐτός ἀφήνει νά πέσει ἀπό πάνω του ὁ μανδύας (μηλωτή) γιά νά τόν πάρει ὁ μαθητής καί διάδοχός του στό προφητικό ἀξίωμα Ἐλισαῖος.

Μερικές φορές ἀπεικονίζεται ὄρθιος, μαζί μέ ἄλλους προφῆτες τῆς Π. Διαθήκης, φορώντας μακρύ ἑλληνικό χιτώνα καί ἀπό πάνω τή μηλωτή, εὐλογεῖ μέ τό δεξί χέρι καί κρατᾶ μέ τό ἀριστερό εἰλητάριο.

Λαϊκές παραδόσεις και έθιμα

Πλουσιώτατες εἶναι οἱ λαϊκές παραδόσεις καί τά ἔθιμα, ὄχι μόνο μεταξύ τῶν ὀρθοδόξων Ἑλλήνων ἀλλά καί πολλῶν βαλκανικῶν καί κεντροευρωπαϊκῶν λαῶν. Παραθέτουμε μία σύντομη ἐπιλογή, ἔχοντας ὑπόψη μας τά ὅσα ἀναφέρονται ἐκτενέστερα στό σχετικό λῆμμα τῆς «Θρησκευτικῆς καί Ἠθικῆς Ἐγκυκλοπαιδείας» (τόμος ΣΤ΄, στ. 2426):

Σέ πολλές περιοχές, ἰδιαίτερα στή Θράκη καί τή Μακεδονία, τή Σερβία καί τή Γερμανία (πιό πολύ κατά τό Μεσαίωνα) ὁ προφήτης Ἠλίας ἐθεωρεῖτο κύριος τῆς βροχῆς, τῶν βροντῶν καί τῶν κεραυνῶν. Αὐτό ἐξηγεῖται ἀπό τά γεγονότα πού ἐξιστοροῦνται στήν Παλαιά Διαθήκη γιά τήν ξηρασία πού ἐπέβαλε ὁ Ἠλίας καί τό μετά τριετία ἄνοιγμα τοῦ οὐρανοῦ γιά νά ξαναπέσει βροχή.

Οἱ χωρικοί μάλιστα τῆς Βόρειας Θράκης, πού ἦρθαν στήν Ἑλλάδα τό 1923 καί ἐγκαταστάθηκαν κυρίως στή Μακεδονία, πρόσφεραν στόν ἅγιο «κουρμπάνι». Δηλαδή ἔσφαζαν 1015 κριάρια γιά νά στείλει βροχή.

Κι ἐπειδή τήν ἡμέρα τῆς μνήμης τοῦ προφήτη Ἠλία (20 Ἰουλίου) δέν ἦταν ἀπαραίτητη ἡ βροχή, πρόσφεραν τό «κουρμπάνι» μεταξύ τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Γεωργίου καί τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου (2 Μαΐου).

Σέ πολλά ἐπίσης μέρη γινόταν παλαιότερα καί τό ἔθιμο τῆς «Περπερούνας», σέ περιόδους μεγάλης ξηρασίας. Οἱ κοπέλες τοῦ χωριοῦ στόλιζαν ἕνα ὀρφανό κορίτσι μέ πρασινάδες (χόρτα καί κλαδιά), πήγαιναν στό ποτάμι, βρέχονταν καί μ’ ἕνα μπακίρι γεμάτο νερό γύριζαν χορεύοντας καί τραγουδώντας τήν «Περπερούνα» στό χωριό.

ΤΕΛΙΚΑ ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ «ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ»;

Πάντα ἔνιωθα περίεργα ὅταν ἄκουγα τήν λέξη «προοδευτικός».

του Δημήτρη Καπράνου

Μεγαλώνοντας στή Νίκαια, σέ μιά πόλη πού στά χρόνια τοῦ ’60 ἦταν προπύργιο τῆς ἀριστερᾶς, εἶχα τήν τύχη νά γνωρίσω πολλούς, ἀληθινά προοδευτικούς, ἀνθρώπους. Ὁ πατέρας μου ἀνῆκε στόν κεντρῶο χῶρο (στέλεχος τῆς ΕΠΕΚ καί ἐν συνεχείᾳ τῆς Ἑνώσεως Κέντρου) κι ἔτσι εἶχα τήν εὐκαιρία νά «ζυμωθῶ» ἀπό μικρός μέ τήν πολιτική.

Ἀπέναντι ἀπό τό σπίτι μας ἔμενε μιά οἰκογένεια προσκείμενη στήν ἀριστερά. Καί τά τέσσερα παιδιά ἦταν ἐπιστήμονες, μέ δράση στό φοιτητικό κίνημα. Οὐδέποτε ἄκουσα ἀπό τό στόμα τους κουβέντα πού νά ἐνίσχυε τόν φανατισμό. Ἐξέφραζαν τήν ἀντίθεσή τους πρός τό σύστημα πού κυβερνοῦσε τήν χώρα, ἀλλά μέ ἐπιχειρήματα καί ἠρεμία.

Ὅταν ἔγινε τό πραξικόπημα, τό 1967, τό σπίτι τους -τό ὑπόγειο δηλαδή- ἔγινε ὁ χῶρος στόν ὁποῖο μαζευόμασταν γιά νά ἀκούσουμε τούς ραδιοφωνικούς σταθμούς τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἀκούγαμε τά πάντα! Ἀπό «Ντώυτσε Βέλλε», Παρίσι καί “BBC” μέχρι Μόσχα, Βουκουρέστι, Σόφια.

Ἐκείνη τήν περίοδο, ἄρχισα νά ἀντιλαμβάνομαι ποιός ἦταν ὁ «προοδευτικός» χῶρος. Ὅλοι μας -μά ὅλοι- θεωρούσαμε τό BBC καί τήν «Ντώυτσε Βέλλε» τούς πιό ἀξιόπιστους σταθμούς. Ἡ ἀντίθεση ὅλων μας πρός τό στρατιωτικό καθεστώς, μᾶς εἶχε μεταβάλει σέ μιά ὁμάδα λογικῶν καί προοδευτικῶν ἀνθρώπων, πού ἀποδοκίμαζαν τήν κατάλυση τοῦ δημοκρατικοῦ πολιτεύματος καί θεωροῦσαν ἀξιόπιστες τίς πηγές τῶν δημοκρατικῶν χωρῶν τῆς Εὐρώπης.

Μέ τόν καιρό, ἡ λέξη «προοδευτικός» ἄρχισε νά μέ προβληματίζει. Ἔβλεπα νά ἀποκαλοῦνται «προοδευτικοί» ἄνθρωποι πού θαύμαζαν τά καθεστῶτα τοῦ Χότζα καί τοῦ Μάο. Τσακωνόμουν μέ φίλους (εἴχαμε πολλούς καυγάδες) τῆς ἀριστερᾶς, πού θεωροῦσαν τόν Μίκη Θεοδωράκη «πουλημένο» ἐπειδή ἐξέφρασε τήν ἄποψη, ὅτι τό 1974 ἡ «λύση Καραμανλῆ» ἦταν ἐκείνη πού θά ἔσωζε τήν χώρα.

Ὅταν ὁ Καραμανλῆς ἀποφάσισε τήν ἔξοδο τῆς χώρας ἀπό τό στρατιωτικό σκέλος τοῦ ΝΑΤΟ, ἄρχισα νά τούς πειράζω. «Ποιός εἶναι τώρα “προοδευτικός”»; τούς ρωτοῦσα. Ἦταν, ὅμως, «πρόοδος» ἡ ἀποχώρηση ἤ ἕνα πολύ μεγάλο ρίσκο;

Σιγά-σιγά, ἡ «πρόοδος» στήν πολιτική ἄρχισε νά χάνει τό νόημά της. Καί σήμερα, ἔχει δημιουργηθεῖ τεράστια σύγχυση γύρω ἀπό τήν συγκεκριμένη ἔννοια. Ποιός τελικά εἶναι ὁ «προοδευτικός»; Ἐκεῖνος πού ὑβρίζει χυδαῖα τόν πολιτικό ἀντίπαλο; Ἐκεῖνος πού ἐξαπολύει στρατιές «τρόλ» στό διαδίκτυο γιά νά διασπείρουν ψεύδη;

Ἐκεῖνος πού κρύβει μέ τό χέρι τό πρόσωπό του γιά νά μήν φανεῖ τό χαμόγελο ἱκανοποιήσεως ὅταν ἡ χώρα δοκιμάζεται ἀπό φωτιές, σεισμούς καί πλημμύρες, ἐπειδή τά ἐν λόγῳ φαινόμενα θά προκαλέσουν φθορά στήν κυβέρνηση στήν ὁποία ἀντιτίθεται;

Γιά νά τελειώνουμε. «Προοδευτικός» εἶναι ἐκεῖνος πού στίς δύσκολες περιόδους πού διέρχεται ἡ πατρίδα, κηρύσσει (καί στηρίζει ἐμπράκτως) τήν σύμπνοια καί τήν συνεργασία.
«Προοδευτικός» εἶναι ἐκεῖνος πού πάνω ἀπ’ ὅλα θέτει τό κοινό συμφέρον καί στηρίζει τόν ἐκσυγχρονισμό τῆς χώρας.

Ο «ΧΡΥΣΟΥΣ» ΑΙΩΝΑΣ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση
«Πατερικό της Όπτινα»,
β' έκδοση, Αθήνα 2006, σελ. 41-46.
<<Στο βιβλίο αυτό, το <<Πατερικό της Όπτινα>>, καταχωρήσαμε όσα στοιχεία διασώθηκαν, εκείνα που εμείς μπορέσαμε να βρούμε από τους βίους και τα κατορθώματα των οσίων εκείνων πατέρων. Η ύλη κατανεμήθηκε σε τέσσερα κεφάλαια ως εξής:
Στο Α' κεφάλαιο αναφερόμαστε στην ιστορία της Όπτινα και το θεσμό των γερόντων, όπως εγκαθιδρύθηκε στο μοναστήρι και τη σκήτη. Στο Β' κεφάλαιο παραθέτουμε τις βιογραφίες των δεκατεσσάρων στάρετς που έχουν ήδη ανακηρυχτεί άγιοι. Μολονότι, όπως προαναφέραμε, οι βιογραφίες των έξι από τους οσίους αυτούς έχουν κυκλοφορήσει ήδη στην ελληνική, τους συμπεριλάβαμε κι εκείνους με σύντομες περιλήψεις των βίων τους, γιατί φρονούμε πως χωρίς αυτούς δε θά' ταν ολοκληρωμένο το <<Πατερικό>>.
Η σειρά με την οποία κατατάσσονται στο βιβλίο όλοι οι όσιοι, είναι χρονολογική κι όχι αξιολογική, αναφέρονται δηλαδή με τη σειρά προσέλευσης και διαμονής τους στο μοναστήρι. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε πως, εκτός από τα βιβλία των έξι στάρετς που ήδη κυκλοφορούν στην ελληνική, για τους περισσότερους υπάρχουν πλήρεις και λεπτομερείς βιογραφίες (στη ρωσική ή στην αγγλική γλώσσα). Οι ανάγκες όμως κι ο σκοπός του βιβλίου αυτού μας περιορίζει στη σύντομη παρουσίασή τους. Στο ίδιο κεφάλαιο, σε παράρτημα, έχουμε παραθέσει τις σύντομες βιογραφίες πέντε άλλων οσίων στάρετς, των οποίων η αγιότητα δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί από την Εκκλησία. Στο Γ' κεφάλαιο υπάρχουν οι βιογραφίες 19 οσίων και γερόντων που σχετίζονταν άμεσα με το μοναστήρι και τους γέροντες της Όπτινα.
Οι γέροντες αυτοί είτε προέρχονταν άμεσα από την Όπτινα κι αναγκάστηκαν για διάφορους λόγους ν' απομακρυνθούν απ' αυτήν, είτε ζούσαν σε κοντινά μοναστήρια κάτω από την απόλυτη καθοδήγηση των γερόντων. Αν και μερικές από τις βιογραφίες αυτές είναι πολύ σύντομες, θα συναντήσει κανείς περιστατικά θαυμαστά, γεμάτα δύναμη σημαντική. Στο Δ' Κεφάλαιο τέλος θεωρήσαμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε έξι από τους σπουδαιότερους συγγραφείς που επηρεάστηκαν άμεσα από τους γέροντες της Όπτινα (Γκόγκολ, Ντοστογιέφσκυ, Τολστόϊ κλπ.). Αναφερόμαστε με συντομία στα βιογραφικά τους στοιχεία και δώσαμε περισσότερο χώρο και έμφαση στην παρουσίαση των περιστατικών εκείνων που φανερώνουν την καταλυτική σε πολλές περιπτώσεις επίδραση που είχε πάνω τους η συνάντηση κι η συναναστροφή τους με τους γέροντες.
Σε πολλούς από τους βίους των στάρετς ίσως να μη συναντήσει κανείς τη σοφία του κόσμου τούτου. Θα συναντήσει όμως, ακόμα και στην πιο σύντομη βιογραφία, την αύρα του Αγίου Πνεύματος, μια σοφία θεϊκή. Η χάρη του Θεού είναι ολοφάνερη και στους απλοϊκότερους των μοναχών, σ' αυτούς ίσως περισσότερο, γιατί <<τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα τους σοφούς καταισχύνη>>. Το μοναστήρι της Όπτινα για έναν αιώνα, από το 1821 που επανιδρύθηκε ως το 1923 που το έκλεισαν οι μπολσεβίκοι, αναδείχτηκε σε ορμητήριο αναβάσεων πνευματικών. Με την επιρροή των μεγάλων μορφών των στάρετς, αυτών των ανυπέρβλητων καθοδηγητών των ψυχών, η Όπτινα έγινε φυτώριο αγίων, τόπος παραμυθίας, προσευχής και αγιότητας. Και όπως λέει ο Γκόγκολ, επίδρασή της δεν περιορίστηκε μόνο στους μοναχούς κι όσους εργάζονταν στο μοναστήρι και τη σκήτη.
Όλη η γύρω περιοχή είχε υποστεί την αγαθή επιρροή του σπουδαίου αυτού μοναστηριού. Είναι ευχάριστο και πολύ παρήγορο το γεγονός ότι στις μέρες μας, μετά από μερικές δεκαετίες σκληρής δοκιμασίας και ερήμωσης, στην Όπτινα άρχισαν πάλι να καλλιεργούνται τα θαυμαστά άνθη της ερήμου. Οι μοναχοί που ζουν σήμερα εκεί και που αγγίζουν ήδη τους εκατό, επιθυμούν κι ελπίζουν, όπως και όλοι μας, ν' αποκτήσει ξανά το άγιο αυτό μοναστήρι την παλιά της πνευματική δόξα και λαμπρότητα. Ν' αναστηθούν ξανά αναστήματα του μεγέθους των οσίων αυτών πατέρων, για να οικοδομήσουν τώρα την πίστη και την ευλάβεια στο δοκιμασμένο και βασανισμένο λαό>>.
Πέτρος Μπότσης - Ιανουάριος 2002.
(Απόσπασμα εκ του προλόγου).
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΟΤΣΗ: ΠΑΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ

(Μέρος 2ον)

4. Ο <<χρυσούς αιώνας>> του ρωσικού μοναχισμού

Αυτές είναι οι προϋποθέσεις του πραγματικού γέροντα, του στάρετς. Κι ο π. Μωυσής ήθελε να φέρει κοντά του τέτοιους φωτισμένους στάρετς για να προσφέρει οπωσδήποτε στην αδελφότητα τον πιο πρόσφορο τρόπο που οδηγεί στην εσωτερική τελείωση, την κάθαρση και το θείο φωτισμό.

Γι' αυτό το λόγο προσευχήθηκε πολύ και θερμά στο Θεό. Κι ο Θεός σαν απάντηση του έστειλε στο μοναστήρι αρχικά του γέροντες Λεωνίδα και Μακάριο. Εκείνοι ήταν αστέρια πραγματικά και φωτεινά, υποδείγματα ευλάβειας, ευαγγελικής πίστης και τέλειου μοναχικού βίου.

Ο επίσκοπος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ που τους γνώριζε καλά έλεγε γι' αυτούς: <<Κι οι δυο γέροντες ήταν διαποτισμένοι με τα πατερικά κείμενα για τη μοναχική ζωή. Από τα κείμενα αυτά καθοδηγούνταν οι ίδιοι και τα ίδια κείμενα χρησιμοποιούσαν για να καθοδηγούν τους άλλους.

Ο νους τους ήταν πλημμυρισμένος από άγιες σκέψεις. Ποτέ τους δε συμβούλευαν σύμφωνα με τη δική τους γνώμη. Πάντα δίδασκαν όσα λέει η Αγία Γραφή και οι άγιοι πατέρες. Αυτό έδινε κύρος στη συμβουλή τους.

Όλοι ήθελαν ν' αντισταθούν στην ανθρώπινη γνώμη άκουγαν ευλαβικά το λόγο του Θεού. Έβρισκαν πώς έπρεπε να υποτάξουν την λογική τους σ' αυτόν>>. Οι δύο γέροντες ξεχώριζαν για τη σοφία τους.

Στο ξεκίνημα της μοναχικής τους ζωής είχαν κάνει κι οι δυο υποτακτικοί σε μαθητές του οσίου Παϊσίου Βελιτσκόφσκυ. Ο π. Λεωνίδας στον όσιο γέροντα Θεόδωρο και ο π. Μακάριος στο γέροντα Αθανάσιο.

Έτσι μπορούσαν με σιγουριά να καθοδηγήσουν τόσο τους αρχάριους όσο και κείνους που ήταν προχωρημένοι στην πνευματική ζωή. Κι ο στάρετς Μωϋσής, μ' όλο που ο ίδιος ήταν πολύ έμπειρος και σοφός στην πνευματική καθοδήγηση, παρέδωσε στους δυο φωτισμένους γέροντες όλη την ευθύνη για την πνευματική προκοπή των μοναχών.

Ο ίδιος αρκέστηκε στα διοικητικά του μοναστηριού και μόνο όταν τον προκαλούσαν ξεδίπλωνε την πνευματική του σοφία, οπότε διεπίστωνε κανείς και το μέγεθος της ταπεινοφροσύνης του.

Η συμπαράσταση και η υποστήριξή του όμως στο έργο των γερόντων ήταν πάντα αμέριστη και γενναία. Έτσι <<φυτεύτηκε>> ο θεσμός των γερόντων στην Όπτινα. Ποτίστηκε από τα δάκρυα του πνευματικά σοφού ηγουμένου

και των άξιων βοηθών του, καλλιεργήθηκε από τους αναστεναγμούς της καρδιάς τους, από τις δοκιμασίες τους και τις προσευχές τους, αναπτύχθηκε και θέριεψε κι αργότερα έβγαλε καρπούς αγλαούς -την ευταξία του μοναστηριού.

Ο στάρετς Λεωνίδας (1768-1841) πήγε στην Όπτινα το 1829, μετά από πρόσκληση του ηγουμένου Μωυσή. Ως μεγαλόσχημος έλαβε το όνομα Λέων. Εκείνος χρεώνεται με την ίδρυση του θεσμού των γερόντων κι ήταν ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας των στάρετς στην Όπτινα.

ΛΙΓΟΣΤΕΥΟΥΜΕ ΚΑΙ ΑΠΕΙΛΟΥΜΑΣΤΕ

Από τις πυρκαγιές, τη κλιματική αλλαγή και την επισιτιστική κρίση, στον τουρκικό αναθεωρητισμό. Θέλουμε να υπάρχουμε ως συνεκτικό έθνος τα επόμενα χρόνια;

Δρ. Νίκος Ντάσιος, Αρθρογράφος
Στέλεχος Μονάδας Οργάνωσης της Διαχείρισης Προγραμμάτων του ΕΚΤ - Υπ. Ανάπτυξης

Η Μεσόγειος φλέγεται και φέτος. Σε εξέλιξη οι καταστροφικές πυρκαγιές στην Νοτιο-ανατολική Γαλλία –στις οποίες επιχειρούν και Ελληνικά μέσα μέσω του μηχανισμού ευρωπαϊκής προστασίας-, στην Ισπανία , στην Πορτογαλία και στη χώρα μας.

Η Ιταλία πλήττεται από την χειρότερη ξηρασία από το 1950 με τον Πάδο να έχει μετατραπεί σε ξεροπόταμο, απειλώντας την επισιτιστική ασφάλεια της. Η συχνότητα των καιρικών συνθηκών που ευνοούν τις πυρκαγιές και η διάρκεια της περιόδου αυτών συνεχώς επεκτείνονται όπως αποδεικνύει σειρά κλιματικών μελετών.

Αστικές περιοχές που γειτονιάζουν με δασικά ή θαμνώδη οικοσυστήματα όπως η περίπτωση της Αθήνας, απειλούνται ιδιαιτέρως με εκτεταμένες καταστροφές κι ένα φαύλο κύκλο πυρκαγιών που συνοδεύεται από πλημμυρικά φαινόμενα, προμηνύοντας μαζικές και βίαιες μεταναστεύσεις στο άμεσο μέλλον.

Η καλύτερη οργάνωση της πολιτικής προστασίας, οι προσλήψεις πυροσβεστών, η αγορά μέσων (κυρίως πτητικών) κι εξοπλισμού είναι αναμφίβολα απαραίτητες. Όπως όμως και στην περίπτωση του στρατιωτικού εξοπλισμού που απαιτείται για την άμυνα της χώρας ο κρίσιμος παράγοντας είναι ο ανθρώπινος κι εδώ οφείλουμε να εξάρουμε την αυτοθυσία των πυροσβεστών και των πραγματικών εθελοντών μας που επιχειρούν τούτες τις ώρες στο πεδίο.

Η έμπρακτη αγάπη για την Φύση, η προστασία των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας, ο σεβασμός του δημόσιου χώρου, η κοινωνική αλληλεγγύη, η παλλαϊκή άμυνα απαιτούν βαθύτερες ιδεολογικές προεργασίες για μια κοινωνία που θέλει να υπάρχει ως συλλογικό υποκείμενο σε τούτη τη γωνιά της γης.

Η πολιτεία έχει τον τρόπο -εάν θέλει- να συμβάλει–ξεκινώντας από τα σχολεία και τα πανεπιστήμια- και να κινητοποιήσει λανθάνουσες κοινωνικές δυνάμεις σε τοπική κλίμακα για την αντιμετώπιση των πολλαπλών απειλών στο συλλογικό μας βίο.

Ο τουρκικός αναθεωρητισμός κι οι ασύμμετρες απειλές του εντός της χώρας, οι επιπτώσεις της κλιματικές απορρύθμισης, οι επερχόμενες ενεργειακές και επισιτιστικές κρίσεις δεν πρόκειται ν’ αντιμετωπιστούν αν δεν συμβούν κρίσιμοι μετασχηματισμοί στην κοινωνική μας οργάνωση, στο παραγωγικό μας μοντέλο αλλά κυρίως στο πως σκεφτόμαστε και πράττουμε πολύ πριν εκδηλωθεί η κάθε απειλή.

ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ: ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΚΑΚΟ

Θὰ μιλήσουμε, ἀγαπητοί μου, ὅπως πάντοτε, ἁπλᾶ. Ἕνα κακὸ ποὺ φοβοῦνται ὅλοι εἶνε ἡ ἀσθένεια. Ἐὰν ἀρρωστήσουν οἱ ἄνθρωποι, ἀνησυχοῦν, τρέχουν στὸ γιατρό, ἀγοράζουν φάρμακα, προσπαθοῦν νὰ γίνουν καλά.

Ὑπάρχει ἆραγε ἄλλο κακὸ μεγαλύτερο ἀπὸ τὴν ἀρρώστια; Σ᾿ αὐτὸ τὸ ἐρώτημα θ᾿ ἀπαντήσουμε. Ἕνας δάσκαλος ρώτησε μιὰ μέρα τοὺς μαθητάς· Ἀπὸ τὰ δυσάρεστα ποὺ συμβαίνουνστὸν κόσμο ἐσᾶς ποιό σᾶς κάνει πιὸ μεγάλη ἐντύπωσι; Οἱ μαθηταὶ ἀπήντησαν. Ἕνας εἶπε· Ἐμένα μοῦ φαίνεται μεγάλο κακὸ νὰ τρακάρουν δυὸ αὐτοκίνητα καὶ νὰ σκοτωθῇ ἄνθρωπος. Ἄλλος εἶπε·

Κακὸ εἶνε νὰ περνάῃ λεωφορεῖο ἀπὸ μιὰ γέφυρα, ξαφνικὰ ἡ γέφυρανὰ πέσῃ, τὸ λεωφορεῖο καὶ βρεθῇ μέσ᾿ στὸποτάμι καὶ νὰ πνιγοῦν οἱ ἐπιβάτες. Ἄλλος ἀπήντησε· Κακὸ εἶνε νὰ γίνῃ ναυάγιο, νὰ καταποντισθῇ τὸ καράβι καὶ ὅλοι οἱ ἐπιβάτες νὰ χαθοῦν. Ἄλλος εἶπε· Κακὸ εἶνε νὰ πετᾷς καὶ ξαφνικὰ τὸ ἀεροπλάνο νὰ πέσῃ καὶ νὰ γίνῃ κομμάτια.

Ἄλλος εἶπε· Ἐγὼ θεωρῶ φοβερὸ νὰ πέσῃ πεῖνα καὶ νὰ μὴν ἔχουν οἱ ἄνθρωποι ψωμὶ νὰ φᾶνε. Ἄλλος εἶπε· Κακὸ μεγάλο εἶνε νὰ γίνῃ σεισμός, νὰ γκρεμιστοῦν τὴ νύχτα ὅλα τὰ σπίτια, καὶ νὰ πλακωθοῦν χιλιάδες ἄνθρωποι. Ἄλλος εἶπε· Κακὸ εἶνε νὰ γίνῃ πυρκαϊά. Καὶ ἄλλος εἶπε· Κακὸ εἶνε νὰ γίνῃ πόλεμος. –Τελειώσατε; ρώτησε ὁ δάσκαλος.

Ἔχετε κάτι ἄλλο νὰ πῆτε; Κακὰ εἶνε ὅλα αὐτά· μὰ παραπάνω ἀπ᾿ αὐτὰ ὑπάρχει ἕνα ἄλλο κακὸ πολὺ μεγαλύτερο… Θεέ μου, φώτισέ μας νὰ τὸ καταλάβουμε. Τὸ μεγαλύτερο ἀπ᾿ ὅλα τὰ κακὰ εἶνε μιὰ λέξι, ποὺ δὲν τὴν προσέχουμε.. Τὴν ἀκοῦμε στὴν ἐκκλησία, στὰ ἱερὰ βιβλία· Ποιός τὸ λέει αὐτό; Τὸ λέει τὸ εὐαγγέλιο σήμερα. Σὲ κάποιο χωριὸ ζοῦσε ἕνα παλληκάρι. Ἦταν γερός, μὲ μπράτσα καὶ πόδια δυνατά.

Ἔτρεχε σὰν τὸ ζαρκάδι, πήγαινε ὅπου ἤθελε, ἔκανε δουλειές – χαρὰ στὸ σπίτι του. Μὰ ξα-φνικὰ ἕνα βράδυ μούδιασε τὸ πόδι του τὸ δεξιό, τὸ ἀριστερό, μούδιασε ὅλο τὸ κορμί του κ᾿ ἔπεσε στὸ κρεβάτι. Δὲν μπόρεσε πιὰ νὰ σηκωθῇ. Αὐτός, ποὺ ἔτρεχε χιλιόμετρα, δὲν μπο- ροῦσε νὰ κάνῃ ἕνα βῆμα, οὔτε τὸ κουτάλι του νὰ σηκώσῃ· ἡ μάνα του τὸν τάϊζε.

Πόδια εἶχε, καὶ πόδια δὲν εἶχε· χέρια εἶχε, καὶ χέρια δὲν εἶχε. Ἁπλῶς μόνο ἀνέπνεε, τίποτα περισσότερο. Οἱ γονεῖς του ἀσφαλῶς θὰ ἔκαναν ὅ,τι ἔλεγε ἡ ἐπιστήμη. Ἀλλὰ τοῦ κάκου· ὁ παράλυτος ἔμενε ἀθεράπευτος, σὰν νεκρὸς πάνω στὸ κρεβάτι. Πέρασαν χρόνια ἔτσι. Κάποτε ἀκούστηκε, ὅτι ἦρθε στὸ χωριὸ κάποιος ξένος.

Ἦταν πάμπτωχος, δὲν εἶχε δραχμὴ στὴν τσέπη, δὲν εἶχε σπίτι νὰ κοιμηθῇ· ὅταν ὅμως μιλοῦσε τὰ λόγια του ἦταν γλυκύτερα ἀπ᾿ τὸ μέλι, κι ὅπου ἅπλωνε τὸ ἅγιό του χέρι ἔκανε θαύματα. Ὅλοι γι᾿ αὐτόν μιλοῦσαν. Ἦταν ὁ Χριστός. Ὅταν ἄκουσε γι᾿ αὐτὸν τὸ παλληκάρι, εἶπε· Ὁ Χριστὸς θὰ μὲ κάνῃ καλά!

Παρακάλεσε φίλους καὶ συγγενεῖς, τὸν σήκωσαν καὶ τὸν πῆγαν στὸ Χριστό. Τί περίμενε τώρα ὁ παράλυτος ἀπὸ τὸ Χριστό; Ν᾿ ἁπλώσῃ τὸ ἅγιό του χέρι ἐπάνω του καὶ νὰ τὸν κάνῃ καλά. Αὐτὸ ἔκανε ὁ Χριστός; Δὲν ἔκανε αὐτό; Ἢ μᾶλλον τὸ ἔκανε κι αὐτό, ἀλλὰ προηγουμένως τοῦ λέει· «Θάρσει, τέκνον· ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου», παιδί μου ἔχε θάρρος, σοῦ συγχωροῦνται τὰ ἁμαρτήματά σου (Ματθ. 9,2).

Γιατί ἆραγε, ἐνῷ πῆγε γιὰ νὰ θεραπευθῇ ἀπὸ τὴν ἀσθένεια τοῦ σώματος, ὁ Χριστὸς πρῶτα εἶπε «Τέκνον· ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου». Τί ἤθελε νὰ δείξῃ μ᾿ αὐτό; Δὲν ἀδιαφορεῖ ὁ Χριστὸς γιὰ τὸ σῶμα. Ὄχι. Γιατὶ καὶ τὸ σῶμα ὁ Θεὸς τὸ ἔφτειαξε, κ᾿ εἶνε ἕνα ἀριστούργημα. Καὶ ἡ καρδιὰ καὶ τὰ πνευμόνια καὶ οἱ ἀρτηρίες καὶ τὰ νεῦρα, ὅλα εἶνε ἀξιοθαύμαστα. Ἐνδιαφέρεται ὁ Χριστὸς γιὰ τὸ σῶμα.

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΞΙΜΟΒΙΤΣ: Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ 1ον)

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ»
«Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς: Η τιμή της Θεοτόκου στην Ορθόδοξη Εκκλησία»,
β' έκδοση, Νοέμβριος 2006, σελ. 11-16.
Το παρόν βιβλίο μεταφράστηκε από τα ρωσικά στα αγγλικά από τον π. Σεραφείμ Ρόουζ
(St. Herman of Alaska Brotherhood, P. O. Box 70, Platina, California 96076, U.S.A.)
Σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, επί Καίσαρος Αυγούστου, ο Λόγος του Θεού, <<ατρέπτως και αναλλοιώτως εγένετο σαρξ>>. Και διά της επελεύσεως του Αγίου Πνεύματος προσέλαβε στη μήτρα μιας απλής και αφοσιωμένης στο Θεό γυναίκας, φύσιν ανθρώπου, για να απαλλαγεί ο άνθρωπος από το ζυγό του θανάτου, να γίνει <<μέτοχος θείας φύσεως>> και να εισαχθεί στην αιώνιο ζωή.
Η αγάπη και η πίστη της ταπεινής αυτής κόρης, απέβη το μέσον διά του οποίου <<ο Αόρατος ορατόν εαυτόν παρεσκεύασεν και ο Ποιητής και Δεσπότης των όλων εις των ανθρώπων εγεννήθη>>. Συνεπώς η αξία του γεγονότος αυτού της παρουσίας της Θεοτόκου και του ρόλου της ως <<μητέρα της ζωής>> αποβαίνει ανυπολόγιστη. Για το λόγο αυτό η τιμή προς το πρόσωπό Της, παραμένει αεί ανεξόφλητον χρέος για τους πιστούς.
Στο διάβα των είκοσι αιώνων της χριστιανικής ιστορίας, η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, εξέφρασε ποικιλοπρόπως -αν και ανεπαρκώς- την ευγνωμοσύνη της στη Θεογεννήτρια. Αλλά το έργο αυτό της τιμής δεν έμεινε απρόσβλητο -όπως και οτιδήποτε το ανθρώπινο- από το φθόνο του μισόκαλου. Εισήγαγε στα όργανά του καινοτόμους διαθέσεις με απώτερο στόχο την αλλοίωση της Ορθοδόξου διδασκαλίας και την προσβολή του σωτηριολογικού της περιεχομένου.
Η ζημία θα ήταν καταλυτική: δίχως ορθώς εκφραζόμενη τιμή στη Θεοτόκο, δεν υφίσταται ορθώς διατυπούμενη αλήθεια και διδασκαλία για το ρόλο της και δίχως ορθή διδασκαλία, το μυστήριο της σωτηρίας χάνει το περιεχόμενό του και η εν Χριστώ ζωή καθίσταται αδύνατη. Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα αυτό σε όλες τις εκφάνσεις που το διαδέχτηκε η εκκλησιαστική ιστορία, ο επίσκοπος Ιωάννης, ο άγιος του αιώνα μας, επιχείρησε τη σύντομη αυτή μελέτη. Φρόντισε, με τρόπο εύληπτο και κατανοητό, με εκτενείς ιστορικές αναφορές σε όλα τα σχετικά επεισόδια, να ανατρέψει όλες τις αιρετικές δοξασίες που κατά καιρούς εκφράσθηκαν.
Έτσι, καταλήγει να αποκρυσταλλώνει την ορθή διδασκαλία για την τιμή της Θεοτόκου, ως από χωνευτηρίου, και να θέτει με ακρίβεια τα απαράβατα όρια, έξω από τα οποία η Θεογεννήτρια, υποτιμάται ή υπερτιμάται, γεγονός που αποτελεί αφορμή και έναυσμα ποικίλων κακοδοξιών που προσβάλλουν έντονα το σωτηριολογικό χαρακτήρα της Ορθοδοξίας. Ταυτόχρονα πλουτίζει το κείμενό του με την αποδεικτική εγκυρότητα του βιώματος που απορρέει από τη ζωντανή του σχέση με τη Θεοτόκο.
Αυτό το βίωμα που διαπνέει το κείμενό του, το βίωμα που μοιράζονται όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας μας είναι τελικά η τομή, που διαχωρίζει την υπόσταση των πραγμάτων από τις ανθρώπινες εικασίες και διαφυλάττει αρραγή την ακαινοτόμητη αλήθεια της Εκκλησίας.
Σ.Γ.Φ.
(Εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

Πρόλογος

Η ορθόδοξη θεολογία του αρχιεπισκόπου Ιωάννη Μαξίμοβιτς

                                                                                          π. Σεραφείμ Ρόουζ Πλάτινα

Όχι πριν πολλά χρόνια, η ηγουμένη ενός μοναστηριού της ρωσικής ορθόδοξης Εκκλησίας, γυναίκα ενάρετης ζωής, έκανε μια ομιλία στην εκκλησία της μονής την ημέρα της Κοιμήσεως της Παναγίας, της Μητέρας του Θεού.

Με δάκρυα εκλιπαρούσε τις μοναχές της και τους προσκυνητές που είχαν έρθει για την εορτή να δεχτούν ολοκληρωτικά και ολόψυχα ό,τι η Εκκλησία μας παραδίδει, διατηρώντας με τόσο πόνο την παράδοση μέσα στους αιώνες με θυσίες -και να μη διαλέγει ο καθένας για τον εαυτό του τί είναι σημαντικό και τί είναι περιττό.

Γιατί με το να θεωρεί κανείς τον εαυτό του σοφότερο της παράδοσης, μπορεί να καταλήξει να χάσει την παράδοση. Έτσι όταν η Εκκλησία μας λέει με τους ύμνους και τις εικόνες της ότι οι Απόστολοι συγκεντρώθηκαν θαυματουργικά από τις άκρες της γης για να είναι παρόντες στην Κοίμηση και ταφή της Μητέρας του Θεού,

εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί δεν είμαστε ελεύθεροι να το αρνηθούμε αυτό ή να το παρερμηνεύσουμε, αλλά πρέπει να το πιστέψουμε όπως η Εκκλησία μας το παραδίδει, με απλότητα καρδιάς.

Ένας νεαρός δυτικός νεοφώτιστος που είχε μάθει ρωσικά, ήταν παρών όταν έγινε αυτή η ομιλία. Ο ίδιος είχε συλλογιστεί πάνω σε αυτό ακριβώς το θέμα, έχοντας δει εικόνες αγιογραφημένες με τον παραδοσιακό τρόπο να απεικονίζουν τους Αποστόλους μεταφερόμενους πάνω σε σύννεφο για να δουν την Κοίμηση της Θεοτόκου και είχε αναρωτηθεί:

πρέπει εμείς να το δεχτούμε αυτό κυριολεκτικά ως θαυμαστό γεγονός ή είναι μόνο ένας ποιητικός τρόπος έκφρασης της σύναξης των Αποστόλων για το γεγονός (δηλαδή για την Κοίμηση) ή ίσως ακόμα ένας φανταστικός ή ιδανικός τρόπος απεικόνισης κάποιου γεγονότος που στην πραγματικότητα ποτέ δε συνέβη;

(Τέτοιες είναι όντως μερικές από τις ερωτήσεις με τις οποίες ορθόδοξοι θεολόγοι απασχολούν τον εαυτό τους στις μέρες μας). Έτσι τα λόγια της ενάρετης ηγουμένης πήγαν στην καρδιά του κατευθείαν και αντιλήφθηκε πως υπήρχε κάτι το βαθύτερο στην αποδοχή και κατανόηση της Ορθοδοξίας απ' ό,τι το μυαλό μας και τα συναισθήματά μας λένε. 

ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ: «Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΙΚΟΥ» ΤΗΣ ΚΑΠΕΡΝΑΟΥΜ (2022)

 ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ: «ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΙΚΟΥ»

ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ: ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: «Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΙΚΟΥ»

ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΩΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΦΥΛΗΣ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Α': «ΤΑ ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΙΝΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ» (1999)

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ ΤΗΣ ΚΑΠΕΡΝΑΟΥΜ

ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟΝ ΚΑΤΕΒΑΣΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΤΕΓΗ (ΙΩΑΝΝΗΣ ΞΙΦΙΛΙΝΟΣ, ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΚΩΝ/ΛΕΩΣ)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΛΑΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΑΜΩΝΟΣ κ. ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ: «Η ΑΜΑΡΤΙΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΘΕ ΣΥΜΦΟΡΑΣ»

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΛΥΤΙΚΟΥ

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΝΟΣ ΠΑΡΑΛΥΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΑΠΕΡΝΑΟΥΜ (ΜΑΡΚ. 2, 1-12)

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ ΕΥΘΥΜΙΟΥ ΜΠΑΡΔΑΚΑ: ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (2020)

ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΗ: ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΚΑΚΟ