ΟΣΙΟΣ ΑΜΒΡΟΣΙΟΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ (11ο ΜΕΡΟΣ)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου: <<Όσιος Αμβρόσιος της Όπτινα>>, έκδοση ογδόη, σελ. 155-159, Ωρωπός Αττικής 2004.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Η λέξις "στάρετς", που ερμηνεύεται "γέροντας", αναφέρεται σε χαρισματούχους άνδρες του ρώσικου μοναχισμού. Πρόκειται για τους ιερομονάχους εκείνους, οι οποίοι με αυστηρή μοναχική άσκησι ανέβηκαν σε ύψη αρετής και κατέκτησαν πλούσια την χάρι, την σοφία και την δύναμι του Αγίου Πνεύματος,
για να αναλάβουν εν συνεχεία το έργο του πνευματικού πατρός και καθοδηγητού.
Τον περασμένο αιώνα η Ρωσική Εκκλησία παρουσίασε εκλεκτούς και δυναμικούς στάρετς. Ήταν για να ενισχυθή η φλόγα της πίστεως και να αντέξη στην επερχόμενη δοκιμασία. Ανάμεσά τους σπουδαία θέσι κατέχει ο περίφημος στάρετς Αμβρόσιος της Όπτινα, ο "μέγας φωστήρ της Ρωσίας", όπως χαρακτηρίσθηκε, ο οποίος ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος τον Ιούνιο του 1988 από την Ιερά Τοπική Σύνοδο της Εκκλησίας της Ρωσίας.
Η παρουσίασις στο ελληνικό κοινό της μεγάλης αυτής οσιακής μορφής αποτελεί μια συμβολή στην προσπάθεια ν' αποκαλυφθούν τα περίλαμπρα αστέρια που κρύβει ο ουράνιος θόλος της Ορθοδοξίας. Έτσι θα μπορή ο αναγνώστης να θαυμάση το φως, την λάμψι, την δόξα και την ωραιότητα που περιέχει η Εκκλησία του.
Μαζί με την μορφή του βιογραφούμένου οσίου προβάλλονται στο παρόν βιβλίο και άλλες ιερές μορφές -εκλεκτά άνθη από τον οσιακό κήπο της Όπτινα- όπως του στάρετς Λέοντος, του στάρετς Μακαρίου, του ηγουμένου Μωϋσή, του ερημίτου Ελισσαίου κ.ά. Όλοι τους -σύγχρονοι του οσίου Αμβροσίου- ήσαν θεοφόροι Πατέρες,
"άνδρες πλούσιοι, κεχορηγημένοι ισχύϊ" (Σ. Σειράχ μδ' 6). [...]
(Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Τα λόγια της Χάριτος

Όταν ο στάρετς απευθυνόταν στα πλήθη των Χριστιανών που σαν διψασμένα ελάφια ζητούσαν να ξεδιψάσουν κοντά του, άφηνε να βγαίνουν από το στόμα του τα ρείθρα της ουρανίου σοφίας. <<Πάτερ, πώς πρέπει να ζούμε; Πώς θα επιτύχουμε την σωτηρία μας>>; ερωτούσε ο λαός.

Κι εκείνος σαν τον Βαπτιστή Ιωάννη απαντούσε: <<Να ζούμε χωρίς να απελπιζώμεθα, χωρίς να κατακρίνουμε, χωρίς να πικραίνουμε κανέναν και όλους να τους τιμούμε>>. <<Πάτερ>>, έλεγε κάποιος, <<είναι δυνατόν να ζούμε μέσα στον κόσμο και να σωθούμε>>; <<Βεβαίως, μπορούμε>>, απαντούσε, <<εάν δεν ζούμε με το τραλαλά, αλλά με την ησυχία και την ταπείνωσι>>.

Άλλες φορές η απάντησις στις ερωτήσεις αυτού του είδους ήταν: <<Πρέπει να ζούμε με ευθύτητα, χωρίς υποκρισίες και φαρισαϊσμούς>>. <<Να ομοιάζη η πορεία της ζωής μας με την πορεία της ρόδας. Στην ρόδα ένα σημείο εγγίζει στην γη και το υπόλοιπο μέρος της βρίσκεται ανυψωμένο. Έτσι ας συμβαίνη και στην ζωή μας, και όχι να βυθιζώμεθα ολοσχερώς στα γήϊνα>>.

Πρέπει να θεωρούμε τον εαυτό μας χειρότερον απ' όλους>>. Ιδιαίτερα επέμενε στην απόκτησι ταπεινού φρονήματος. Σαν βοσκός λογικών προβάτων που ήταν, έψαλλε συχνά με την ποιμενική του φλογέρα τα εγκώμια της ταπεινοφροσύνης. Με παροιμίες, με πατερικά ρητά, με διαφόρων ειδών ιστορίες, με τρόπο ήπιο, με ύφος ελεγκτικό, <<πολυμερώς και πολυτρόπως>> ωδηγούσε το ποίμνιό του στον δρόμο της ταπεινώσεως. 

-Χωρίς την ταπείνωση, έλεγε, δεν σώζεται ο άνθρωπος. Αν πιστεύουμε πως από δική μας αξία σωζόμεθα, έχουμε απατηθή. Θα σας αναφέρω ένα διδακτικό περιστατικό.

Μία επιφανής αρχόντισσα, αρκετά ευσεβής, αλλά και όχι αρκετά ταπεινή, καθώς κοιμόταν είδε ένα συγκλονιστικό όνειρο: Πάνω σε ένδοξο θρόνο ο δίκαιος Κριτής! Και απέναντί του πλήθη λαού, μεταξύ των οποίων και η ιδία. Ο Χριστός ετοιμαζόταν να καλέση πλησίον του τους εκλεκτούς.

Εκείνη που βασιζόταν στις αρετές της και στις καλωσύνες της περίμενε μεγάλες τιμές, αλλά έπεσε έξω στην πρόβλεψί της. Κάποια ταπεινή χωριατοπούλα εκρίθη άξια για την πρώτη θέσι. Δεύτερος ήταν ένας φτωχός χωρικός που φορούσε μάλιστα και τσαρούχια. Ακολούθησαν στην σειρά πλήθη απλοϊκών ανθρώπων.

Σε μια στιγμή ο Κύριος έπαυσε να προσκαλή άλλους. Εκείνη πάνω στην απελπισία της αποφάσισε να τον πλησιάση και να του υπενθυμίση τα καλά έργα που είχε κάνει. Ο Χριστός όμως απέστρεψε εντελώς το πρόσωπό του απ' αυτήν. Εξουθενωμένη πλέον, <<κάλαμος συντετριμμένος>>, έπεσε στο έδαφος, έκλαψε και ανεγνώρισε ταπεινά πως πράγματι δεν της άξιζε η ουράνιος βασιλεία.

Να, αγαπητοί μου -εδώ δυνάμωσε την φωνή του ο στάρετς- το ταπεινό φρόνημα! Έτσι πρέπει να σκεπτώμεθα όλοι. Όταν ξύπνησε από το όνειρο η αρχόντισσα, δεν τόλμησε πια να φιλοξενήση υπερήφανες ιδέες στην ψυχή της. Της έδωσε ο Θεός με το όνειρο αυτό ένα αξέχαστο μάθημα. -Μα, πάτερ, ερώτησε κάποιος, τόσο πολύ επικίνδυνη είναι η υπερηφάνεια;

-Παιδί μου, του απάντησε, φρόντισε να περιτυλίξης τον εαυτό σου με την ταπείνωσι, και τότε δεν έχεις να φοβηθής τίποτε, έστω και αν ο ουρανός πέση επάνω στην γη. Τα λόγια αυτά του στάρετς μας δείχνουν πόσο καλά κατείχε τα πατερικά κείμενα. Να τί γράφει σχετικώς ο Αββάς Ισαάκ: <<Εάν κολληθή ο ουρανός τη γη, ο ταπεινόφρων ου θροείται>> (Λόγος 81ος).

Ο ποιμενικός του αυλός απέδιδε πιστά τις μελωδίες των μεγάλων διδασκάλων της Εκκλησίας. Την ώρα που έδινε την κοινή ευλογία στα πλήθη συνήθιζε πάντοτε να τους προσφέρη κάποια σύντομη και επιγραμματική διδασκαλία. <<Ο Θεός>>, είπε κάποτε, <<στέλνει το έλεός του μόνο στους ταπεινούς>>.

<<Η ταπείνωσις>>, ανέφερε σε άλλη περίπτωσι, <<τοποθετεί τον άνθρωπο εμπρός στην πύλη της ουρανίου βασιλείας>>. Εμφορούμενος από προφητικό πνεύμα ο στάρετς ετόνιζε όπως οι προφήτες της Βίβλου, ότι ο Θεός κατευθύνει την πορεία της ζωής μας βάσει απαρασαλεύτων ηθικών νόμων.

Εδίδασκε πως στον αμαρτωλό άνθρωπο είναι αναπόφευκτη η συντριβή. Και αν αυτός δεν αγκαλιάση μόνος του την συντριβή και την ταπείνωσι, θα τον ταπεινώσουν οι περιστάσεις, πράγμα πολύ αναγκαίο και πολύ ωφέλιμο για την ψυχή του. Υπεγράμμιζε ακόμη ότι η άνεσις, η ευημερία και οι επιτυχίες σπρώχνουν την ψυχή στην υπερηφάνεια, και γι' αυτό η αγάπη του Θεού παραχωρεί τις διάφορες δοκιμασίες και θλίψεις.

-Παρατηρήστε την μηλολόνθη (είδος κανθάρου), τους έλεγε. Όταν είναι ζεστός ο καιρός και λάμπη ο ήλιος, τρέχει παντού, βομβίζει, υπερηφανεύεται. Όλα τα δάση και τα λειβάδια είναι δικά της. Όταν όμως κρυφθή ο ήλιος και φυσήξη παγωμένος άνεμος, ξεχνά τα υπερήφανα ταξείδια της, τρυπώνει μέσα στα φύλλα και ούτε καν ακούγεται.

Έτσι συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Η λάμψις της ευτυχίας φέρνει την έπαρσι. Η παγωνιά όμως των συμφορών οδηγεί στην ταπείνωσι. Όχι μόνο με ωραίες παραβολικές εικόνες, αλλά και με ευχάριστα ανέκδοτα εμπέδωνε ο στάρετς στον λαό τις υψηλές αυτές αλήθειες.

-Θα γινόταν σ' ένα σπίτι επίσημο γεύμα. Ένας από τους υπηρέτες του οικοδεσπότη πήγε να ειδοποιήση κάποιον προσκεκλημένο, ο οποίος τύχαινε να έχη υψηλή ιδέα για τον εαυτό του. Μόλις είδε τον υπηρέτη, του λέει: <<Εσένα έστειλε ο κύριός σου για να με προσκαλέση; Δεν υπήρχε κανένα σπουδαιότερο πρόσωπο;

<<Στους σπουδαίους>>, αποκρίθηκε εκείνος, <<ο κύριός μου έστειλε τους σπουδαίους>>. Στην αφεντιά σου όμως έστειλε εμένα>>. Έτσι πήρε ένα καλό μάθημα ο υπερήφανος και αγέρωχος εκείνος άνθρωπος. Αυτός βέβαια ήθελε πάντοτε να εξυψώνη τον εαυτό του' έρχονταν όμως οι περιστάσεις που τον εταπείνωναν.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου της Ι. Μ. Παρακλήτου:
<<Όσιος Αμβρόσιος της Όπτινα>>,
έκδοση ογδόη, σελ. 155-159, Ωρωπός Αττικής 2004.