ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΟΤΣΗ: ΑΓΙΟΣ ΤΥΧΩΝ Ο ΜΑΡΤΥΡΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ (ΜΕΡΟΣ 9ον)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση «Άγιος Τύχων ο Μαρτυρικός Πατριάρχης»,
Αθήνα 2014, σελ. 90-97.
<<Η επανάσταση και οι πολιτικές ταραχές του 1917 βρήκαν την Εκκλησία στο στάδιο της προετοιμασίας για την επαναφορά της πατριαρχίας, προκειμένου ν' ανακτήσει την αυτοτέλειά της. Έτσι συνήλθε μια μεγάλη Σύνοδος που αποφάσισε τελικά την επαναφορά της πατριαρχίας και στη συνέχεια εξέλεξε τον Τύχωνα πατριάρχη. Το να βρεθεί κανείς ποιμενάρχης σε μια τέτοια περίοδο ταραχών και διωγμών ισοδυναμεί με μαρτύριο.
Οι μπολσεβίκοι προχωρούσαν διαρκώς σε τρομοκρατικές ενέργειες εναντίον της Εκκλησίας. Για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους, επινόησαν αυθαίρετα το επιχείρημα πως η Εκκλησία στο σύνολό της δεν ήταν παρά μια αντεπαναστατική οργάνωση, που έπρεπε να εξαλειφθεί από προσώπου γης. Οι ίδιοι έκλεισαν ή ανατίναξαν τις περισσότερες εκκλησίες, σφράγισαν μοναστήρια, δήμευσαν την εκκλησιαστική περιουσία, ενώ οι κληρικοί κι οι μοναχοί πήραν το δρόμο της εξουσίας, της φυλακής, των βασανισμών και του μαρτυρίου.
Η Εκκλησία τα χρόνια αυτά έζησε ένα νέο μαρτυρολόγιο. Η θέση του πατριάρχη ήταν πολύ δύσκολη. Από τη μια έπρεπε να υποστηρίξει την αυτοτέλεια και την ύπαρξη της Εκκλησίας κι από την άλλη να προστατέψει τους πιστούς, που αντιδρούσαν στις αντιεκκλησιαστικές και βίαιες ενέργειες του σοβιετικού κράτους, με αποτέλεσμα να γίνονται θύματα της αγριότητας και της βιαιότητας της νέας σοβιετικής κυβέρνησης.
Ο πατριάρχης προσπάθησε να συγκρατήσει τις αθεϊστικές δυνάμεις που ήθελαν να επιβάλουν μια κυριαρχία στερημένη από αρχές και αξίες, βασισμένη μόνο σε μια ιδεοληψία για δήθεν ισότητα και δικαιοσύνη, που τελικά εξελίχτηκε στην πλέον άδικη και τρομοκρατική καταπάτηση κάθε ανθρώπινου δικαιώματος κι ελευθερίας, στο όνομα μιας <<απελευθερωμένης και δίκαιης ανθρωπότητας>>. Τα αποτελέσματα αυτής της τραγικής για την ανθρωπότητα απόπειρας ήταν ολέθρια, τραγικά!
Ο πατριάρχης αντιστάθηκε, αγωνίστηκε σθεναρά να πείσει τους κρατούντες να σεβαστούν τα ιερά και τα όσια που από αιώνες πολλούς σέβονταν και τιμούσαν οι Ρώσοι πιστοί. Προκειμένου να κατασιγάσει το μένος τους εναντίον κάθε ιερού και οσίου, ικανοποίησε πολλές φορές ορισμένες από τις απαιτήσεις του νέου καθεστώτος, όταν αυτές δεν ήταν ιδιαίτερα επιζήμιες για την Εκκλησία και τους πιστούς. Όταν όλ' αυτά δεν απέδωσαν, προχώρησε στον αυστηρό έλεγχό τους, με την ύστατη ελπίδα, ότι ίσως αυτό θα μπορούσε να καταλαγιάσει τον ανεξέλεγκτο επαναστατικό πυρετό τους. Όλα απέβησαν μάταια. Κι ο πατριάρχης βέβαια ακολούθησε την τύχη που είχαν εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι κληρικοί, μοναχοί και λαϊκοί, δηλαδή το δρόμο του μαρτυρίου.
Η μεγάλη και μαρτυρική μορφή του ομολογητή πατριάρχη δεν έχει παρουσιαστεί ως σήμερα στο ελληνικό κοινό. Με την προτροπή και τη βοήθεια της ηγουμένης και των αδελφών της Ιεράς Μονής του αγίου Αλέξανδρου Νέφσκυ και της Παναγίας Νέο-Τίχβιβ, από το Αικατερίνμπουρκ της Ρωσίας, προχωρήσαμε στη σύνδεση και την έκδοση του βιβλίου αυτού, με την ελπίδα πως η ανάγνωσή του θα μας παρηγορήσει και θα μας στηρίξει, θα ενισχύσει τους πιστούς στον αγώνα τους, ιδιαίτερα στις δύσκολες συνθήκες που διανύουμε σήμερα στην πατρίδα μας>>.
Πέτρος Μπότσης, Δεκέμβριος 2014.
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ'

Η <<Ζώσα Εκκλησία>>

<<Οι μεταρρυθμιστές αυτοί δήλωσαν ότι ήταν έτοιμοι να υποστηρίξουν τον κομμουνισμό

αφού, κατ' αυτούς, ο κομμουνισμός

<<έθετε σε εφαρμογή το κοινωνικό κήρυγμα του ευαγγελίου>>!
Σε μια τελευταία εχθρική πράξη προς τον πατριάρχη Τύχωνα τον καθαίρεσαν

και προχώρησαν ακόμα και στον αποσχηματισμό του ως μοναχού.

Είπαν πως εφεξής το όνομά του θα ήταν γνωστό ως <<πολίτης Βασίλειος Μπελλάβιν>>.
Μέσω του σοβιετικού και του νεωτεριστικού τύπου οι σχισματικοί απαιτούσαν

να επιβληθεί σκληρή τιμωρία στον Πατριάρχη.

Ο ψευδομητροπολίτης Αντωνίνος επιδίωξε επίμονα ακόμα και τη θανατική ποινή του.
Μετά κατάργησαν το πατριαρχείο στο όνομα της δημοκρατίας,

αποδέχτηκαν το Γρηγοριανό ημερολόγιο,

εισήγαγαν το θεσμό των εγγάμων επισκόπων, το β' γάμο των κληρικών

κι απόρριψαν το μοναχισμό, σαν θεσμό ξένο προς την Εκκλησία>>.

Οι μεταρρυθμιστές (σημ. ημ. της <<Ζώσας Εκκλησίας>>) τώρα είχαν πλήρη έλεγχο των αντιπροσώπων και οι πράξεις τους ήταν πραγματικά επαίσχυντες: διακήρυξαν ότι στη Σοβιετική Ένωση δεν υφίστανται θρησκευτικοί διωγμοί, ότι η Σοβιετική Ένωση εργαζόταν για την επικράτηση του ιδανικού της Βασιλείας του Θεού,

με την ηγεσία του Λένιν, εγκωμίασαν την επανάσταση και το χωρισμό της Εκκλησίας και κράτους, τραγούδησαν <<χρόνια πολλά>> στη σοβιετική κυβέρνηση κι έστειλαν φιλοφρονητικό και κολακευτικό χαιρετισμό στο Λένιν.

Οι μεταρρυθμιστές αυτοί δήλωσαν ότι ήταν έτοιμοι να υποστηρίξουν τον κομμουνισμό αφού, κατ' αυτούς, ο κομμουνισμός <<έθετε σε εφαρμογή το κοινωνικό κήρυγμα του ευαγγελίου>>!

Σε μια τελευταία εχθρική πράξη προς τον πατριάρχη Τύχωνα τον καθαίρεσαν και προχώρησαν ακόμα και στον αποσχηματισμό του ως μοναχού. Είπαν πως εφεξής  το όνομά του θα ήταν γνωστό ως <<πολίτης Βασίλειος Μπελλάβιν>>.

Μέσω του σοβιετικού και του νεωτεριστικού τύπου οι σχισματικοί απαιτούσαν να επιβληθεί σκληρή τιμωρία στον Πατριάρχη. Ο ψευδομητροπολίτης Αντωνίνος επιδίωξε επίμονα ακόμα και τη θανατική ποινή του.

Μετά κατάργησαν το πατριαρχείο στο όνομα της δημοκρατίας, αποδέχτηκαν το Γρηγοριανό ημερολόγιο, εισήγαγαν το θεσμό των εγγάμων επισκόπων, το β' γάμο των κληρικών κι απόρριψαν το μοναχισμό, σαν θεσμό ξένο προς την Εκκλησία.

Κατ' οικονομία μόνο επέτρεψαν τη λειτουργία μοναστηρίων - ησυχαστηρίων εξωαστικών περιοχών, που θα λειτουργούσαν σαν εργατικές κοινότητες. Την καθαίρεση του πατριάρχη υπέγραψαν 64 (κατ' άλλους 54) επίσκοποι, αρκετοί μάλιστα μετά από πίεση της μυστικής αστυνομίας.

Τη διοίκηση της Ρωσικής Εκκλησίας την ανέθεσαν σε σύνοδο, με πρόεδρο τον μητροπολίτη Ευδόκιμο. Όταν πολλοί παρόντες επίσκοποι αντέδρασαν, οι πρωτεργάτες της <<Ζώσας Εκκλησίας>> τους  πληροφόρησαν πως, αν δεν συμφωνούσαν με τις αποφάσεις τους, θα τους έστελναν φυλακή.

Όταν έστειλαν ένα αντίγραφο των αποφάσεών τους στον πατριάρχη, εκείνος έγραψε πως θεωρούσε τις αποφάσεις αυτές παράνομες και συνεπώς άκυρες. Στις 23 Μαϊου τον Πατριάρχη μετέφεραν από το μοναστήρι της Παναγίας Ντονσκάϊα στη φυλακή της GPU που βρισκόταν στη Λιουμπιάνκα.

Οι αρχές ετοιμάζονταν για τη δίκη του αγίου. Η φυλακή της Λιουμπιάνκας ήταν τόπος όπου φυλακίζονταν εκείνοι στους οποίους κατά κανόνα τους ανέμενε πολύ σκληρή τιμωρία. Παρ' όλο που ο άγιος Τύχων βρισκόταν υπό περιορισμό ή στη φυλακή, ήταν ενήμερος για την κατάσταση της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, που ήταν καταστροφική.

Οι μισοί ιεράρχες, καθώς και πολλοί κληρικοί και λαϊκοί, δέχτηκαν τους νεωτεριστές. Ο άγιος στενοχωριόταν πολύ, θεωρούσε τον εαυτό του υπεύθυνο για τη μοίρα της Εκκλησίας. Μέσα του βάραινε το γεγονός ότι ως τότε είχαν εκτελεστεί με τυφεκισμό μετά από δίκη, 2.690 κληρικοί, 1.962 μοναχοί και 3.447 μοναχές.

Κι ήταν πάρα πολλοί βέβαια που είχαν εκτελεστεί <<άνευ δίκης>>. Και γι' αυτό πήρε τη γεννναία απόφαση να θυσιάσει το δικό του κύρος για το καλό της Ρωσικής Εκκλησίας, που του ανάθεσε ο Θεός.

<<Ας υποτιμηθεί το όνομά μου στην Ιστορία -έλεγε αργότερα- φτάνει μόνο να είναι για την ωφέλεια της Εκκλησίας μας>>. Και τα πιστά τέκνα της Εκκλησίας αντιλήφθηκαν σωστά στην πράξη της θυσίας του Πατριάρχη και δεν τον κατέκριναν.

Η ουσία της πράξης του Πατριάρχη συνίσταται στο εξής: Στις 3 Ιουνίου 1923 ο Πατριάρχης, που βρισκόταν τότε στη φυλακή της Λιουμπιάνκας, υπέβαλε αίτηση στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Σε αυτήν την αίτηση έγραφε ότι <<μεταμελούμαι για τις πράξεις μου εναντίον του καθεστώτος και ζητώ από το Ανώτατο Δικαστήριο να αλλάξει την τιμωρία μου, δηλαδή να με αποφυλακίσει>>.

Για τις αρχές η αίτηση αυτή του Πατριάρχη ήρθε ακριβώς πάνω στην ώρα. Γιατί ενώ είχαν αποφασίσει να τουφεκίσουν τον άγιο, ξαφνικά ανακάλυψαν ότι η εξόντωση του Πατριάρχη δεν είναι εύκολο πράγμα, πρώτ' απ' όλα εξαιτίας της διεθνούς κατάστασης.

Στη Δύση είχε αρχίσει το μεγάλο κίνημα των διαμαρτυριών για τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Ρωσία. Στις 23 Απριλίου η κυβέρνηση της Αγγλίας έστειλε στη Σοβιετική κυβέρνηση τελεσίγραφο για την κατάπαυση της κομμουνιστικής προπαγάνδας στην Ασία και του διωγμού της θρησκείας στην ΕΣΣΔ.

Σε αντίθετη περίπτωση η Αγγλία απειλούσε να ακυρώσει το εμπορικό συμβόλαιο και να στείλει το ναυτικό της στη Λευκή θάλασσα. Η προοπτική της ένοπλης σύγκρουσης με την Αγγλία δεν βόλευε τους μπολσεβίκους, που γι' αυτό το λόγο ανέβαλαν τη δίκη του Πατριάρχη.

Δεν ήθελαν όμως ν' αποφυλακίσουν άμεσα τον άγιο, για να μη φανεί αυτό ως αδυναμία και φόβος μπροστά στην Αγγλία και σ' όλον τον κόσμο.

Έτσι αποφάσισαν να διαβεβαιώσουν τον άγιο ότι είναι δήθεν δυνατό να βελτιωθούν οι σχέσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση και στην Εκκλησία, αν ο Πατριάρχης κάνει μερικές υποχωρήσεις, δηλαδή να ομολογήσει τον εαυτό του ένοχο

για τις πράξεις του εναντίον της Σοβιετικής κυβέρνησης, να δηλώσει ότι από σήμερα παύει να είναι εχθρός της κρατικής εξουσίας, ν' αποκηρύξει κάθε δεσμό με μοναρχικές και αντικομμουνιστικές οργανώσεις κι ιδιαίτερα με τη Σύνοδο του Καρλόφτσκυ κ.τ.λ.

Η υστεροβουλία των μπολσεβίκων ήταν να εκθέσουν την υπόληψη του Πατριάρχη. Βλέποντας την καταστροφική κατάσταση της Εκκλησίας ο άγιος αναγκάστηκε να δεχτεί την πρότασή τους.

Σαν αποτέλεσμα της ενέργειας αυτής, ο άγιος αποφυλακίστηκε στις 13/25 Ιουνίου. Οι ελπίδες του βέβαια αποδείχτηκαν μάταιες. Ο λαός δέχτηκε με πολύ μεγάλη ανακούφιση και ενθουσιασμό την απελευθέρωσή του.

Οι αρχές όμως δεν ήθελαν ν' ανακτήσει και πάλι ο πατριάρχης την επιρροή του, γι' αυτό και στις 8.12.1923 αποφάσισαν ν' απαγορεύσουν το μνημόσυνό του. Αυτό έγινε σε μια εποχή που όλες οι τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες αποφάσισαν ν' αναγνωρίσουν τον πατριάρχη Τύχωνα ως κανονική κεφαλή της Ρωσικής Εκκλησίας.

Στη συνέχεια ο πατριάρχης Τύχων συγκάλεσε Σύνοδο των παρεπιδημούντων στη Μόσχα επισκόπων, με σκοπό να ζητήσει την ανανέωση της εμπιστοσύνης τους στο πρόσωπό του. Η Σύνοδος συνεδρίασε στην Ιερά Μονή της Παναγίας Ντονσκάϊα.

Οι επίσκοποι ανανέωσαν την εμπιστοσύνη τους στον πατριάρχη, κυρίως με την υποστήριξη των λεγομένων <<Δανιηλικών>> επισκόπων, που επηρεάζονταν από τον ηγούμενο της μονής του Αγίου Δανιήλ, αρχιεπίσκοπο Θεόδωρο του Βολοκολάμσκ.

Αμέσως μετά προχώρησε στην έκδοση δημοσίων δηλώσεων που αποκήρυτταν τη <<Ζώσα Εκκλησία>> και τον Ιούλιο αναθεμάτισε τους σχισματικούς αυτούς. Η ενέργειά του αυτή προκάλεσε πολλούς κληρικούς, που σχημάτιζαν ουρές έξω από την πόρτα του, να δηλώσουν μετάνοια.

Πριν από την απελευθέρωσή του η Ρωσική Εκκλησία είχε μόνο πέντε εκκλησίες στη Μόσχα, επειδή οι άλλες ανήκαν στους μεταρρυθμιστές. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η κατάσταση αντιστράφηκε. Οι πιστοί τον υποδέχτηκαν θριαμβευτικά ως τον αληθινό πατέρα τους. (...)

Το 1924 οι αρχές χρησιμοποίησαν τις φιλικές τους σχέσεις με την Τουρκία του Ατατούρκ για ν' ασκήσουν νέες πιέσεις στον Πατριάρχη. Η Σοβιετική κυβέρνηση ζήτησε από την τουρκική κυβέρνηση βοήθεια, και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γρηγόριος VII εξαναγκάστηκε από τον Κεμάλ

να συγκαλέσει στην Κωνσταντινούπολη μια Σύνοδο, που είχε σαν αποτέλεσμα να εκδώσει απόφαση για την αποπομπή του αγίου Τύχωνα από τη διοίκηση της Ρωσικής Εκκλησίας και την αναγνώριση των νεωτεριστών από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ο Γρηγόριος αποφάσισε επίσης να στείλει στη Μόσχα το δικό του αντιπρόσωπο, αρχιμανδρίτη Βασίλειο Δημόπουλο, με μια αντιπροσωπεία, για να ερευνήσει τα πράγματα της Ρωσικής Εκκλησίας.

Η απόφαση του Οικουμενικού Πατριάρχη πίκρανε τον άγιο πάρα πολύ. Στην απάντησή του υπενθύμισε στον Γρηγόριο ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να εισχωρεί στα πράγματα της Αυτοκέφαλης Τοπικής Εκκλησίας.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση «Άγιος Τύχων ο Μαρτυρικός Πατριάρχης»,
Αθήνα 2014, σελ. 90-97.