ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ - ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Μὲ τὴν ἑβδομάδα ποὺ μόλις πέρασε καὶ μὲ τὴν Κυριακὴ αὐτὴ (Λουκ. ιγ΄10-14), μπαίνουμε στὴν περίοδο τῆς προπαρασκευῆς γιὰ τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή· διάστημα ποὺ θὰ διαρκέσει κάποιες ἑβδομάδες προτοῦ ἀρχίσει ἡ περίοδος τῆς Νηστείας.

Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ μᾶς ὁδηγεῖ κάθε χρόνο στὴν Ἑορτὴ τοῦ Πάσχα. Κάθε χρόνο διανύουμε τὴν προνομιακὴ αὐτὴ περίοδο, ἡ ὁποία μᾶς θυμίζει τόσο τὴν πορεία τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐπὶ σαράντα χρόνια διὰ μέσου τῆς ἐρήμου πρὸς τὴν Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, ὅσο καὶ τὶς σαράντα ἡμέρες, κατὰ τὶς ὁποῖες ὁ Χριστὸς νήστεψε στὴν ἔρημο, θέλοντας νὰ ἀνανεώσει κατὰ κάποιον τρόπο στὸ Πρόσωπό Του τὴν πορεία αὐτὴ τοῦ Ἰσραήλ· ὄχι πιὰ ἐπὶ σαράντα χρόνια, ἀλλὰ γιὰ σαράντα συμβολικὲς ἡμέρες.

Νὰ τὴν ἀνανέωσει Ἐκεῖνος, ὁ Ὁποῖος ὁλοκληρώνει στὸ Πρόσωπό Του ὅλο τὸ μυστήριο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ὅλο τὸ μυστήριο τοῦ Ἰσραήλ. Ὁ συμβολικὸς ἀριθμὸς σαράντα περιλαμβάνει μιὰ περίοδο προετοιμασίας, κατὰ τὴν ὁποία ἡ ψυχὴ προδιατίθεται νὰ δεχθεῖ τὸ πλήρωμα τῆς Θείας Χάριτος.

Ἔτσι θὰ ὁδηγηθοῦμε πρὸς τὴν εἴσοδο στὴν Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας, δηλαδὴ στὴν Ἀνάσταση μαζὶ μὲ τὸν Χριστό. Ἀκολουθοῦμε ἑπομένως κάθε χρόνο τὸ ἴδιο ὁδοιπορικὸ καὶ θὰ ἔπρεπε κάθε φορὰ νὰ προοδεύουμε·

εἶναι τὸ ὁδοιπορικὸ κάθε Xριστιανοῦ, ποὺ ξεκινᾶ μὲ τὸ Bάπτισμά μας, καὶ θὰ ἦταν εὐχῆς ἔργο κάθε φορὰ νὰ ἐμβαθύνουμε, κάθε χρόνο νὰ σημειώνουμε πραγματικὴ πρόοδο, νὰ διεισδύσουμε ὅλο καὶ περισσότερο στὸ Μυστήριο τοῦ Θανάτου καὶ τῆς Ἀναστάσεως ἐν Χριστῶ, ὥστε μὲ τὴν δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ ζοῦμε στὸ πλήρωμά της τὴν θέωση αὐτή, τὴν ἐν Χριστῶ υἱοθεσία παρὰ τοῦ Πατρός, ἢ μᾶλλον νὰ ζῆ Ἐκεῖνος ὅλο καὶ περισσότερο μέσα μας.

Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἔχει μεγάλη σημασία νὰ παρακολουθοῦμε τὴν περίοδο αὐτή, ποὺ μᾶς προετοιμάζει γιὰ τὸ Πάσχα, μέσα ἀπὸ τὴν λατρευτικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Κάθε χρόνο, μᾶς χαρίζεται νὰ εἰσδύουμε ὅλο καὶ βαθύτερα στὸ θαῦμα αὐτὸ ποὺ εἶναι ἡ Χριστιανικὴ ζωή. 

Ἕνας μεγάλος λειτουργιολόγος ἔλεγε ὅτι ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι περίοδος μοναστικῆς ζωῆς, στὴν ὁποία ἡ Ἐκκλησία ἐντάσσει ὅλους τοὺς πιστούς. Διότι ἡ μοναστικὴ ζωή, κατὰ βάθος, δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἕνα προνομιακὸ μέσον γιὰ νὰ ζήσουμε στὴν πληρότητά του αὐτὸ ποὺ εἶναι ἡ ζωὴ κάθε Χριστιανοῦ, αὐτὸ ποὺ κάθε Χριστιανὸς πρέπει νὰ βιώνει ὅσο διαρκεῖ ἡ ζωή του.

Κατὰ τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ὅμως ἡ Ἐκκλησία διευκολύνει πρὸς τοῦτο κάθε Χριστιανό, προσφέροντάς του μιὰ περίοδο νηστείας, ἐντονότερης προσευχῆς, θὰ ἔλεγα δὲ καὶ μεγαλύτερου χωρισμοῦ ἀπὸ τὸν κόσμο (λιγότερη τηλεόραση, λιγότερο διαδίκτυο…). Βεβαίως, ἡ θεμελιώδης πρακτικὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἶναι ἡ νηστεία.

Τὸ σημερινὸ ὅμως εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα μᾶς θυμίζει, ὅτι ἀκόμα σημαντικότερη ἀπὸ τὴν νηστεία εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη τῆς καρδιᾶς. Ἡ νηστεία μας δὲν ἔχει ἀξία παρὰ μόνον ἂν ἀποτελεῖ τὴν σωματικὴ έκφραση τῆς βαθείας ταπείνωσης τοῦ εἶναί μας.

Στὴν Αἴγυπτο, τὸν 4ο αἰῶνα, ἕνας νεαρὸς Μοναχὸς ρώτησε ἕναν Γέροντα τῆς ἐρήμου: «σὲ τί χρησιμεύουν οἱ νηστεῖες μας;» καὶ ὁ Γέροντας τοῦ ἀπάντησε: «ταπεινώνουν τὴν ψυχή μας». Ἡ νηστεία τῆς Σαρακοστῆς, ποὺ θὰ ἀρχίσουμε σὲ λίγες ἑβδομάδες, ἔχει λοιπὸν ὡς σκοπὸ νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ διεισδύσουμε περαιτέρω, μαζὶ μὲ τὸ ἴδιο τὸ σῶμά μας, στὴν βαθεῖα αὐτὴ ταπείνωση, στὴν ταπεινώση τῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν θεμελιώδη στάση ποὺ μᾶς ζητεῖται καὶ ποὺ μᾶς ἐπιτρέπει νὰ ὑποδεχθοῦμε πλήρως τὴν δωρεὰ τοῦ Θεοῦ.

Ἡ νηστεία ὁλοκληρώνεται πάντοτε μὲ τὴν προσευχή, καὶ ἡ Τεσσαρακοστὴ εἶναι μία περίοδος κατὰ τὴν ὁποία ἡ προσευχή μας πρέπει νὰ γίνεται ἐντονότερη. Κατ᾿ ἀρχάς, προσευχὴ μὲ τὴν Ἐκκλησία·

κάτι ποὺ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ συμμετέχουμε στὶς ἱερὲς Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας κατὰ τὸ δυνατὸν περισσότερο. Ὅλα τὰ κείμενα τοῦ Τριῳδίου, τοῦ βιβλίου αὐτοῦ ποὺ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας συνέθεσαν γιὰ νὰ μᾶς καθοδηγήσουν καθ᾿ ὅλη αὐτὴ τὴν περίοδο, εἶναι τόσο πλούσια, τόσο ὡραῖα.

Εἶναι καλὸ νὰ ἔχουμε ἕνα ἀντίτυπο τοῦ Τριῳδίου, γιὰ νὰ τροφοδοτοῦμε τὴν ἀτομική μας προσευχὴ στὸ σπίτι. Καὶ μετά, ὅπως σᾶς ἔλεγα, ἡ προσευχὴ προϋποθέτει κάποια ἀποστασιοποίηση ἀπὸ τὸν κόσμο· καὶ ἡ περίοδος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς εἶναι χρόνος κατὰ τὸν ὁποῖον πρέπει νὰ στραφοῦμε περισσότερο πρὸς τὸν ἔσω ἄνθρωπο, νὰ ζήσουμε περισσότερο μέσα στὴν καρδιά μας, ἀποφεύγοντας ὅτι θὰ μποροῦσε νὰ ἀποτελέσει περισπασμό, κάθε μορφὴ διασπάσης, ποὺ ὑπὸ ἄλλες συνθῆκες θὰ ἦταν νόμιμη.

Στὴν διάρκεια αὐτῆς τῆς Τεσσαρακοστῆς, πρέπει ἀσφαλῶς νὰ προσπαθήσουμε νὰ στρέψουμε περισσότερο τὴν προσοχή μας πρὸς τὴν ἐντὸς ἡμῶν παρουσία τῆς Θείας Χάριτος, ἡ ὁποία μᾶς ὁδηγεῖ.

Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ εἶναι ἀκόμα περίοδος ἀφιερωμένη στὴν ἐλεημοσύνη, ἀφιερωμένη στὴν ἀγάπη πρὸς τὸν πλησίον, διότι, ἂν ἡ νηστεία πρέπει νὰ συνοδεύεται ἀπὸ ταπεινὴ καρδιά, πρέπει νὰ συνοδεύεται καὶ ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν συνάνθρωπο, κάτι ποὺ ἀποτελεῖ θεμελιώδη νόμο γιὰ τὸν Χριστιανό.

Ἡ ἀγάπη αὐτὴ θὰ φανερωθεῖ εἴτε μὲ τὴν ἀγαθοεργία εἴτε μὲ μεγαλύτερη προσοχὴ πρὸς ἐκείνους ποὺ μᾶς περιβάλλουν, μία προσπάθεια νὰ γίνουμε πράγματι διάκονοι ὅλων. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρόγραμμά μας γιὰ τὴν Μεγάλη Τεσσαρακοστή, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν προπαρασκευαστικὴ τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς περίοδο, στὴν ὁποία εἰσερχόμαστε σήμερα· αὐτὰ ὅλα θὰ τὰ ζήσουμε χάρη στὶς λατρευτικὲς εὐκαιρίες τοῦ διαστήματος αὐτοῦ. 

Εἴθε, λοιπόν, ὁ Κύριος νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ εἰσέλθουμε πράγματι στὸ πνεῦμα τῶν ἡμερῶν, νὰ μᾶς βοηθήσει νὰ ζοῦμε κάθε χρόνο, καὶ μάλιστα φέτος περισσότερο ἀπὸ ὅλα τὰ προηγούμενα χρόνια, μὲ μεγάλη πνευματικὴ ἔνταση!

Ἡ μακρὰ αὐτὴ περίοδος, περίοδος Χάριτος, «καιρὸς εὐπρόσδεκτος», ὅπως λέμε στὴν Θεία Λειτουργία, χρόνος εὐνοϊκὸς γιὰ νὰ ἀνθίσει μέσα μας ἡ δωρεὰ τοῦ Θεοῦ, μᾶς δίδεται, ὥστε ἡ Χριστιανική μας ζωὴ νὰ μὴν εἶναι στατική, ζωὴ κατὰ τὴν ὁποία δὲν προχωροῦμε, ἀλλὰ ἀντιθέτως νὰ ζεῖ ὅλο καὶ περισσότερο ὁ Χριστὸς μέσα μας.

Ὁ παλαιός μας ἄνθρωπος, τὸ παλαιὸ ἐγώ, νὰ ὑποχωρεῖ καὶ ἔτσι νὰ μετάσχουμε πλήρως τὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ πρὸς τὴν ὁποία πορευόμαστε. Αὐτῷ ἡ δόξα, σὺν τῷ ἀϊδίῳ Πατρί, καὶ τὸ Παναγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν!

(*) π. Πλακίδα Deseille, «Μυστικὴ Ἄνοδος», σελ. 17-22, ἐκδόσεις «Ἔαρ», Φεβρουάριος 2022. Αναδημοσίευση εκ της ιστοδελίδας <<imoph.org>> της Ιεράς Μητρόπολης Ωρωπού και Φυλής. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.