Ο ΑΓΙΟΣ ΙΓΝΑΝΤΙΟΣ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ

Στὸ Ἁγιολόγιο τῆς ρωσικῆς ἐκκλησίας λάμπουν ὡς «ἀστέρες πολύφωτοι» Ἅγιοι, ποὺ ἀκτινοβολοῦν σὲ ὅλο τὸ πνευματικὸ στερέωμα τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἀνάμεσα στὴν χορεία τῶν λαοφιλῶν Ἁγίων στὸν χῶρο τῆς ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσανίνωφ, ποὺ ἐπίσημα ἁγιοκατατάχθηκε τὸ 1990, καὶ ἐφέτος συμπληρώνονται 158 χρόνια ἀπὸ τὴν ὁσιακὴ Κοίμησή του († 1867).

Ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος ἔγινε γνωστὸς στὴν πατρίδα μας κυρίως ἀπὸ τὶς θαυμάσιες ἐκδόσεις τῶν ἔργων του, ποὺ ἐπιμελήθηκε μὲ καλλιέπεια ἡ Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου Ὠρωποῦ. Στὶς ἀρχὲς τοῦ 19ου αἰῶνα, ὅταν ἡ Ρωσία γνώριζε μία ἔντονη πνευματικὴ ἀναγέννηση, ἕνα νέο εὐγενὲς ἄνθος γεννήθηκε στὴν ἐπαρχία Βολογκντά, σὲ μία περιοχὴ ποὺ ἄνθιζε ὁ ρωσικὸς ἀσκητισμός. Γεννήθηκε τὸ 1807 σὲ οἰκογένεια εὐγενῶν. Ὡστόσο, στὰ παιδικά του χρόνια γνώρισε θλίψεις ὁ μικρὸς Δημήτριος, ὅπως ἦταν τὸ ὄνομά του, οἱ ὁποῖες ὅμως ὕψωσαν τὴν σκέψη του καὶ τὴν καρδιά του στὸν Θεό. Φιλήσυχος καὶ φιλόθεος ἀπὸ παιδί, ἀγαποῦσε τὴν προσευχὴ καὶ τὴν μελέτη τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῶν Βίων τῶν Ἁγίων.

Προικισμένος μὲ εὐαισθησία καὶ φιλομάθεια, ἦταν ἄριστος μαθητής, εὐφυὴς καὶ ταλαντοῦχος. Σὲ ἡλικία 15 ἐτῶν εἰσήχθη μὲ ἐξετάσεις πρῶτος στὴν Στρατιωτικὴ Σχολὴ Μηχανικῶν. Διακρίθηκε γιὰ τὶς ἐπιδό- 2 σεις του, προκάλεσε τὸ ἐνδιαφέρον τοῦ Τσάρου καὶ τιμήθηκε ἀπὸ τὸ παλάτι, ποὺ τοῦ ἄνοιξε τὴν κοσμικὴ ζωή, ἡ ὁποία ὅμως ἄφηνε κενὴ καὶ ἀνήσυχη τὴν θεοφιλῆ ψυχή του. Ἐκεῖνος, παράλληλα μὲ τὶς στρατιωτικὲς σπουδές του, μελετοῦσε μὲ ἱερὴ λαχτάρα τὰ ἔργα τῶν ἁγίων Πατέρων, ποὺ τοῦ καλλιέργησαν τὸν πόθο τοῦ Μοναχισμοῦ. Τελικά, ἔφτασε ἀναζητητὴς τῶν οὐρανίων ἀγαθῶν στὴν Λαύρα τοῦ Ἁγίου Ἀλεξάνδρου Νιέφσκι, ὅπου γνώρισε τὸν Ὅσιο Λεωνίδα τῆς Ὄπτινα.

Μετὰ τὴν πρώτη κιόλας συνομιλία του μὲ τὸν περίφημο Στάρετς, ἀποφάσισε νὰ παραιτηθεῖ καὶ νὰ ἀκολουθήσει τὸν Γέροντα. Αἰφνίδια τὸ 1826, στὸ τέλος τῶν σπουδῶν του, ἀρρώστησε μᾶλλον ἀπὸ φυματίωση. Μετὰ ἀπὸ θαυματουργικὴ ἀνάρρωση ἐπέστρεψε στὴν οἰκογένειά του, ἡ ὁποία ὅμως τοῦ ἔφερνε σοβαρὸ ἐμπόδιο νὰ πραγματοποιήσει τὸν ἱερό του πόθο. Ἀλλὰ καὶ ὁ Τσάρος ἀπαίτησε ἀπὸ αὐτὸν νὰ ὑπηρετήσει τὸν ρωσικὸ στρατό. Ἡ ἀσθένειά του ὅμως τὸν «βοήθησε» νὰ ἐγκαταλείψει τὰ στρατιωτικὰ καθήκοντά του καὶ μπῆκε στὸ Μοναστήρι. Τὸ 1831 ἐκάρη Μοναχὸς καὶ ἔλαβε τὸ ὄνομα Ἰγνάτιος. Τὸ 1833 ὁ Τσάρος τὸν διώρισε Ἡγούμενο τῆς Μονῆς τοῦ Ἁγίου Σεργίου στὴν Πετρούπολη, τὴν ὁποία ἀνακαίνισε ἐκ βάθρων καὶ τὴν ἀνύψωσε σὲ πρότυπο Κοινοβιακοῦ Μοναχισμοῦ.

Σύντομα τὸ μεγάλο αὐτὸ ἔργο ἀναγνωρίστηκε καὶ τὸ 1838 τοποθετήθηκε ἔξαρχος τῶν Μονῶν τῆς περιοχῆς Πετρουπόλεως. Ἐκείνη τὴν περίοδο συνέταξε τὰ περίφημα βιβλία του «Ἀσκητικὲς ἐμπειρίες». Παρόλο ποὺ ἀγαποῦσε τὴν ἡσυχία, ἀναγκάστηκε ν᾿ ἀλλάξει ἀρκετὲς φορὲς Μονή, βιώνοντας περιπέτειες, δυσκολίες καὶ πειρασμούς. Μετὰ τὶς δοκιμασίες του, ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος κλεινόταν γιὰ μεγάλα διαστήματα στὸ ταπεινὸ κελλί του μὲ προσευχὴ καὶ νηστεία. Ἐκεῖ δεχόταν τὴν παρηγοριὰ τῆς θείας Χάριτος καὶ τότε συνέτασσε τὰ κείμενά του, ποτισμένα μὲ θεῖο φωτισμό. Σύντομα ὁ Θεὸς τοῦ ἄνοιξε τὸν δρόμο τῆς ἱερωσύνης καὶ ἐντελῶς ἀπροσδόκητα τὸ 1857 ἔφτασε στὸν βαθμὸ τοῦ Ἐπισκόπου. Ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Καυκάσου καὶ Μαύρης Θάλασσας, ὅπου προσέφερε τὴν ποιμαντική του διακονία ἐν ἀσθενείᾳ μὲ ἱεραποστολικὸ ζῆλο καὶ θυσιαστικὸ πνεῦμα γιὰ μόλις τρισήμισι χρόνια.

Ἐκείνη τὴν περίοδο ἔγραψε τὸ βιβλίο «Προσφορὰ στὸν σύγχρονο μοναχισμό». Ἡ ἀσθένειά του τὸν ὡδήγησε στὴν παραίτηση τὸ 1861. Ἀποσύρθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Νικολάου Μπαμπάεβο, ὅπου κοιμήθηκε εἰρηνικὰ σὲ ἡλικία 60 ἐτῶν, στὶς 30 Ἀπριλίου 1867. 3 Ἄφησε ἀτίμητη πνευματικὴ κληρονομιὰ τὰ ἔργα του, ποτισμένα μὲ ἁγιοπνευματικὴ Χάρη καὶ πατερικὸ πνεῦμα, μὲ γλῶσσα σύγχρονη, ντυμένη ἀνάλαφρα μὲ λογοτεχνικὰ χρώματα, γλυκόφθογγη καὶ εὔλαλη καμπάνα τῆς Ὀρθοδοξίας! Σταλαγματιὲς ἀπὸ τὶς θεόπνευστες διδαχές του δροσίζουν τὴν κουρασμένη σκέψη μας καὶ μᾶς ἀνοίγουν τὸν ὁρίζοντα μιᾶς ἄλλης λογικῆς.

Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ πνευματικὴ λογικὴ. Γιὰ νὰ καταλάβωμε, τὶ σημασία ἔχει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, πρέπει νὰ τὸν τηρήσωμε. Οἱ Ἐντολὲς τοῦ Εὐαγγελίου, ὅταν ἐμεῖς ἀρχίσωμε νὰ τὶς τηροῦμε, ἀρχίζουν καὶ σιγά-σιγὰ μᾶς μεταμορφώνουν· μᾶς ἀναδημιουργοῦν· μᾶς ζωοποιοῦν· μᾶς μεταβάλλουν τὸν τρόπο τοῦ σκέπτεσθαι· τὰ συναισθήματα τῆς καρδιᾶς μας· ἀκόμη καὶ τὸ σῶμα μας. Ἡ ζωντανὴ πίστη δείχνει στὰ μάτια τῆς ψυχῆς τὸν Θεό. Ὅποιος βλέπει ἔτσι τὸν Θεό, ὅποιος ἔτσι αἰσθανθεῖ τὸν Θεό, βλέπει τὴν μηδαμινότητά του. Γεμίζει ἀνέκφραστη εὐλάβεια πρὸς τὸν Θεό, τὰ Ἔργα Του, τὶς Ἐντολές Του. Καὶ ἔτσι τὸ κάθε του δίδαγμα θὰ γίνεται μὲ ταπεινοφροσύνη. Ἡ θεογνωσία, ἡ ζῶσα πίστις, ἡ εὐλογημένη ταπεινοφροσύνη, ἡ καθαρὴ προσευχή, συναποτελοῦν τὴν πνευματικὴ λογική. 

Εἶναι τὰ ἐπὶ μέρους τμήματά της. Καὶ ἀντίθετα, ἡ ἀγνωσία τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀπιστία, ἡ τύφλωση τοῦ πνεύματος, ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ αὐτοπεποίθηση, ἡ φιλαυτία, συναποτελοῦν τὸ σαρκικὸ φρόνημα. Τὸ σαρκικὸ φρόνημα δὲν γνωρίζει τὸν Θεό. Δὲν τὰ δέχεται (ἀλλὰ οὔτε καὶ καταλαβαίνει!) τὰ μέσα, μὲ τὰ ὁποῖα ὁ Θεὸς θέλει νὰ ὁδηγήση τὸν ἄνθρωπο στὴν θεογνωσία. Εἶναι ἕνας τρόπος ἀναζήτησης τῆς γνώσης τοῦ Θεοῦ πέρα γιὰ πέρα λαθεμένος καὶ ψυχώλεθρος. Μόνο οἱ πνευματικὲς μέθοδοι μποροῦν νὰ εἶναι ὠφέλιμες στὴν πίστη. Ὁ Κύριος πάντοτε μᾶς καταπέμπει ψυχωφελεῖς εὐκαιρίες, ποὺ μᾶς προσφέρουν τὴν βοήθεια ποὺ μᾶς χρειάζεται· καὶ παράλληλα μαζί της μᾶς δίνει καὶ τὴν ἁγία γεύση καὶ αἴσθηση τῆς ταπείνωσης.

Ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ δὲν προσφέρεται μὲ λάμψη, ὅπως θὰ ἤθελε τὸ σαρκικὸ φρόνημα, γιὰ νὰ μὴν ζημιωθῇ ἡ ψυχή μας ἀπὸ τὴν ἱκανοποίηση τῆς ματαιοδοξίας της. Καὶ γι᾿ αὐτό, καὶ στὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ καὶ στὴν διακονία τῆς Ἐκκλησίας, παντοῦ καὶ πάντοτε πρέπει νὰ ζητᾶμε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν βοήθειά Του· καὶ νὰ πιστεύωμε, ὅτι μόνο οἱ θεῖες μέθοδοι, μόνο οἱ πνευματικὲς μέθοδοι, μποροῦν νὰ εἶναι ὠφέλιμες στὴν πίστη καὶ στὴν εὐλάβεια· μὰ ποτὲ καὶ μὲ κανέναν τρόπο οἱ μέθοδοι τὶς ὁποῖες ἀπαιτεῖ τὸ σαρκικὸ φρόνημα.

*Περιοδ. «Ἡ Δράση μας», ἀριθμ. 627 / Ἀπρίλιος 2025, σελ. 5-6. Τῆς Φιλοθέης Χ.Τ. Ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ βιβλίο Θαύματα καὶ σημεῖα τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου Μπριαντσιανίνωφ, μτφρ. Μητροπολίτου Νικοπόλεως Μελετίου, ἐκδ. Ἱερᾶς Μητροπόλεως Νικοπόλεως, Πρέβεζα 2005. + Τῷ δὲ ἐν Τριάδι Παναγίῳ Θεῷ, τῷ ἐνδοξαζομένῳ ἐν τοῖς Ἁγίοις Αὐτοῦ, προσκύνησις καὶ εὐχαριστία, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν! *Εκ του ιστοτόπου της Ιεράς Μητρόπολης Ωρωπού και Φυλής. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.