Η ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΟΥ 1924 ΜΕΡΟΣ 17ον

Οι συμπροσευχές, τα ημισυλλείτουργα και εν γένει η κοινωνία των Ορθοδόξων1 μετά των ακοινωνήτων αιρετικών ήταν γνωστή και πάγια τακτική από τα τέλη του 19ου αιώνα, ειδικότερα όμως με την ''συνδεσμοποίηση'' των λεγόμενων διαχριστιανικών ''Εκκλησιών'' στην ''WORLD CONFERENCE OF CHURCHES''. Η κοινωνία μετά των αιρετικών εκδηλώνεται -όχι μόνο μέσω του Οικουμενικού Θρόνου- αλλά και μέσω όλων των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών2, ως αναφέρεται παρακάτω με τα λόγια των ίδιων των συμμετασχόντων. Είναι δε ο ζήλος τους τόσο εμφανής, επίμονος3 και ''καρποφόρος'', ώστε στις ανταλλαγές επιστολών και στα δημόσια κηρύγματά τους να εμπλέκει ο ένας το εγκώμιο του άλλου, όχι από μια προσεγμένη και διακριτική διπλωματία, αλλά από μια τέτοια ''μελιστάλαχτη'' και ''σιροπιαστή'' αγαπολογία, ώστε να αναρωτιέται κανείς, ποιοι είναι οι πραγματικοί εν Χριστώ αδελφοί και ποιοι δεν είναι... Η απάντηση όμως που δίδεται από τους ίδιους είναι αναντίρρητα και κάθετα καταφανής: όλες οι διαχριστιανικές αιρέσεις της Υφηλίου αποτελούν τους κλάδους4του ίδιου δένδρου, που είναι η Μία Εκκλησία, οπότε προ τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός;... 

Αυτή η εωσφορική και εν γένει πτωτική διαστροφή της ορθόδοξης διδασκαλίας συμπαρασύρει -σχεδόν- πάντες. Ακόμη και κάποιοι, που -ενδεχομένως- κινούνται από αγαθά και απονήρευτα κριτήρια πέφτουν στα ''δίχτυα'' της οικουμενικής κίνησης, που τότε ονομαζόταν κίνηση για την Ένωση των Εκκλησιών''. Ένα απτό τέτοιο παράδειγμα είναι και η περίπτωση του Αγίου Νικολάι Βελιμίροβιτς, ως αναφέρεται το όνομά του παρακάτω. Στις αρχές -των δύο πρώτων σχεδόν- δεκαετιών του νέου αιώνα (20ού) συμμετέσχει εξ αγαθών παρορμήσεων στην ενωτική κίνηση, αργότερα όμως αντιλαμβανόμενος το είδος, το ύφος, αλλά και τους απώτερους σκοπούς αυτής της Ψευδοένωσης που ακυρώνει άπαξ και δια παντός το Ορθόδοξο Φρόνημα εγκαταλείπει τους ακοινωνήτους και: το 1930 λαμβάνοντας μέρος στην Πανορθόδοξη Προσυνοδική Διάσκεψη της Μονής Βατοπαιδίου, εξέφρασε την Ορθόδοξη Διδασκαλία, αντιτιθέμενος στην τάση προσαρμογής των παραδόσεων της Εκκλησίας στο πνεύμα του αιώνα. Ο Ιουστίνος Πόποβιτς άλλωστε δεν δίστασε να γράψει γι΄αυτόν: ''Ας με συγχωρέσει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αλλά ο Νικόλαος τον ξεπέρασε'', ενώ βιογράφος του υπήρξε ο επίσης μαθητής του και αποτειχισμένος από την κοινωνία της αίρεσης -επίσκοπος Ράσκας και Πιζρένης- Αρτέμιος Ραντοσάβλιεβιτς. 

Στην παρούσα ανάρτησή μας καταγράφουμε μία -εκ πολλών- επιστολών προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο, του Μητροπολίτη -τότε- Τραπεζούντας και αργότερα Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρύσανθου Φιλιππίδη5 (1881-1949), που περιγράφει τις ενωτικές κινήσεις του, αλλά και τις ένθερμες εντυπώσεις του από ταξίδι του στο Λονδίνο, προκειμένου να έλθει σε κοινωνία με την Αγγλικανική ''Εκκλησία''. Όχι μόνο παρίστανται, συμπροσεύχεται ή και διαβάζει το Ευαγγέλιο σε δεκάδες ''ναούς'' και ''μονές'' των Αγγλικανών, αλλά διαβάζει και... συγχωρητικές ευχές σε αγγλικανές ''μοναχές''! 

Εντυπωσιαζόμενος από το ''ανώτερο βιοτικό, θρησκευτικό και πολιτιστικό επίπεδο'' των Αγγλικανών, δεν διαστάζει να υπαγορεύσει προς πάντας, αυτό που πολλοί σύγχρονοι, νεοορθόδοξοι και -φιλολογούντες- εκσυγχρονιστές προτάσσουν: τον εκσυγχρονισμό δηλαδή της Εκκλησίας στα σημερινά, κοινωνικά ειωθότα! Απευθυνόμενος δε προς τον Αρχιεπίσκοπο της Αγγλικανικής Εκκλησίας, λόρδο Randall, τόνισε με παρρησία τα εξής: ''...Φρονώ ευλαβώς ότι πρέπει η επικοινωνία αύτη να συνεχισθή δι΄ανταλλαγής γραμμάτων, επισκέψεων και να στερεωθή δια της παραμονής εν Λονδίνω μονίμου κληρικού αντιπροσώπου, ει δυνατόν επισκόπου, όστις και δια της μορφώσεως και του ήθους και της εξωτερικής παραστάσεως να κρατή υψηλά το γόητρον της Εκκλησίας Κων/πόλεως, προς την οποίαν η Αγγλικανική Εκκλησία πολύν αισθάνεται σεβασμόν και ευλάβειαν. Επίσης φρονώ, ότι πρέπει να γίνηται αυστηροτέρα διαλογή, περί την εκλογήν των αποστελλομένων εις το Πανεπιστήμιον της Οξφόρδης ελλήνων σπουδαστών, να υποχρεούνται δε ούτοι να συμμορφώνονται προς τον κολλεγιακόν βίον και να φοιτώσιν προς πρακτικήν άσκησιν εις τα θαυμάσια μορφωτικά και ηθοπλαστικά καθιδρύματα της αγγλικανικής Εκκλησίας, εκ των οποίων πολλά έχει να ωφεληθή η ημετέρα Εκκλησία, αφομοιούσα προς εαυτήν όσα είναι δυνατόν και εκφράζουσα υφ΄οίαν έκφρασιν απαιτεί η ελληνική κοινωνική ζωή...'' Εύχεσθε!

ΕΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

...Κατόπιν προσπαθειών, αίτινες διήρκεσαν επί εννέα περίπου έτη, υπάρχει μεγάλη πιθανότης εφέτος, ή εις πολύ προσεχές μέλλον, να συνέλθη η παγκόσμιος διάσκεψις των Εκκλησιών, ήτις θέλει προσπαθήση να συνενώση τας Εκκλησίας όλου του κόσμου...

Ως γνωστόν, επιτροπή της Αμερικανικής Επισκοπελιανής Εκκλησίας, ανεχώρησεν εις Ευρώπην, ίνα προσκαλέση τας Εκκλησίας της Ευρώπης και της εγγύς Ανατολής. Το διάβημα τούτο της Επισκοπελιανής Εκκλησίας υπεστηρίζετο υπό των Εκκλησιών ολοκλήρου της Αγγλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, ως και της Εκκλησίας της Ρωσσίας, των ελληνικών ορθοδόξων Εκκλησιών, επίσης πολλών καθολικών και προτεσταντικών Εκκλησιών ευρισκομένων εις ολόκληρον την Ευρωπαικήν ήπειρον. Η αναχωρήσασα επιτροπή εγένετο δεκτή μετ΄εγκαρδιότητος πανταχού. Εις το Λονδίνον συνήντησαν τον αρχιεπίσκοπον της Κύπρου και εις τους Παρισίους, τον τοποτηρητήν του πατριαρχικού θρόνου Κων/πόλεως. Αμφότεροι υπέσχοντο να καλέσωσι τας συνόδους, ων προεδρεύουσιν, όπως συζητήσωσι την επίσημον πρόσκλησιν, και έδωκαν διαβεβαιώσεις , ότι αύτη είναι δυνατόν να γίνη δεκτή. Εις Παρισίους η επιτροπή συνήντησεν ωσαύτως τον πάτερ Νικολάι Βελιμίροβιτς, μεταβαίνοντα εις Σερβίαν, ου η εγκάρδιος βοήθεια εξησφαλίσθη επί έτη.

Εις τας Αθήνας η επιτροπή εγένετο τιμιτικότατα δεκτή υπό του μητροπολίτου (Μελέτιου Μεταξάκη), όστις παρέλαβε ταύτην επί του Αρείου Πάγου, όπου ανέγνωσεν ελληνιστί προς τα μέλη αυτής την επιστολήν του αποστόλου Παύλου. Την δε επομένην η Σύνοδος παρεδέξατο επισήμως την πρόσκλησιν. Η επιτροπή ανεχώρησεν κατόπιν εξ΄Αθηνών εις Κων/πολιν, όπου η πρόσκλησις εγένετο δεκτή κατόπιν ιδιαιτέρας συνεδρίας της Οικουμενικής Συνόδου. Η επιτροπή έλαβεν εκεί μέρος  εις  τ η ν  τ ε λ ε τ ή ν  τ ο υ  Π ά σ χ α,  ήτις εγένετο εις τον πατριαρχικόν ναόν καθ΄ην ανεγνώσθη το Ευαγγέλιον εις εννέα γλώσσας,  τ ο υ   ε π ι σ κ ό π ο υ  τ ο υ  Φ ο ν  Ν τ ε  Λ α κ.  και μέλους της επιτροπής  α ν α γ ν ώ σ α ν τ ο ς  τ ο ύ τ ο   α γ γ λ ι σ τ ί. Εις την Κων/πολιν η επιτροπή συνηντήθη και  μ ε τ ά   τ ο υ   π α τ ρ ι ά ρ χ ο υ  τ ω ν  α ρ μ ε ν ί ω ν,  όστις υπέσχετο να διαβιβάση την πρόσκλησιν εις τον καθολικόν του Εσμιατζίν. 

Κατόπιν η επιτροπή μετέβη εις Σόφιαν, όπου επέδωκε την πρόσκλησιν εις τον έξαρχον, υποσχόμενον ότι η πρόσκλησις ήθελε γίνη δεκτή  αμέσως μετά την σύγκλησιν της συνόδου αυτού, την αυτήν δε διαβεβαίωσιν έδωκε και ο μητροπολίτης Βουκουρεστίου. Εις το Βελιγκράδιον, όπου μετέβη κατόπιν η επιτροπή, έτυχε λαμπράς υποδοχής. Ο  μ η τ ρ ο π ο λ ι τ ι κ ό ς  ν α ό ς  τ ο υ  Β ε λ ι γ κ ρ α δ ί ο υ  ε τ έ θ η  ε ι ς  τ η ν  δ ι ά θ ε σ ι ν  τ η ς  ε π ι τ ρ ο π ή ς  κατά την Τετάρτην, όπου αύτη ελειτούργησε  κ α ι  ε κ ο ι ν ώ ν η σ ε  α μ ε ρ ι κ α ν ί δ α  κ υ ρ ί α ν.(!)  Σ έ ρ β ο ι  κ λ η ρ ι κ ο ί  έ λ α β ο ν  μ έ ρ ο ς  ε ι ς  τ η ν  τ ε λ ε τ ή ν.  Η σερβική Σύνοδος εδέξατο κατόπιν τούτου αμέσως την πρόσκλησιν   ε ι ς  τ η ν  π α γ κ ό σ μ ι ο ν  σ υ ν δ ι ά σ κ ε ψ ι ν  τ ω ν  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν.  

{...} Παραδόξως τις συμφυρμός χριστιανών επίσης έλαβε χώραν τη 12 Μαίου μηνός, εις τον ναόν του αγίου Βαρνάβα, εν Νιούαρκ της αρκτώας Αμερικής,  α ν ή κ ο ν τ α   ε ι ς   τ ο  ε π ι σ κ ο π ι α ν ό ν  δ ό γ μ α.  Εν τω ναώ, ου την ωραίαν Πύλην εκόσμουν η αμερικανική και η ελληνική σημαία,  π α ρ ή σ α ν  κ α ι  δ ύ ο  έ λ λ η ν ε ς  ι ε ρ ε ί ς,  π ε ρ ι β ε β λ η μ έ ν ο ι  τ α  ά μ φ ι α  α υ τ ώ ν,  κ ρ α τ ο ύ ν τ ε ς  σ τ α υ ρ ό ν,   ι σ τ ά μ ε ν ο ι  π α ρ ά   τ ο   θ υ σ ι α σ τ ή ρ ι ο ν.  Τ ο  Ε υ α γ γ έ λ ι ο ν  α ν έ γ ν ω  π ρ ώ τ ο ν  ο  ι ε ρ ε ύ ς  τ η ς  ε λ λ η ν ι κ ή ς  κ ο ι ν ό τ η τ ο ς   α ι δ ε σ.  κ. Σ π υ ρ ι δ ά κ η ς  ελληνιστί, μετ΄αυτόν  ο  α ι δ ε σ.  κ.  Δ ά ρ λ ι γ κ τ ω ν,  υιός του πανιερ. επισκόπου αγγλιστί, αφού προ του ελληνιστί αναγνωσθέντος Ευαγγελίου ωμίλησε ''περί της αγνότητος της ανατολικής ελληνικής Εκκλησίας, δια μέσου των αιώνων πιστώς ακολουθούσης τοις ίχνεσι των αποστόλων  τ ο υ  Μ ε γ ά λ ο υ  Δ ι δ α σ κ ά λ ο υ'' (?)  Μετ΄αυτόν  ο  α ρ χ ι μ.  κ.  Ι ω α κ ε ί μ  Α λ ε ξ ό π ο υ λ ο ς  ελληνιστί και αγγλιστί  ω μ ί λ η σ ε ν  ε π΄ ά μ β ω ν ο ς   π ε ρ ί  τ η ς  μ ε λ λ ο ύ σ η ς  ε ν ώ σ ε ω ς  τ ω ν  δ ύ ο Ε κ κ λ η σ ι ώ ν...

 (Εκκλησιαστικό περιοδικό του Πατριαρχείου Κων/λεως ''ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ'', 

έτος λθ', αρ. τεύχους 21, σελ. 154-156 της 20ής Ιουλίου 1919)

ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ 

ΑΓΓΛΙΚΑΝΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Δημοσιεύομεν κατωτέρω την Έκθεσιν του Σεβασμ. Μητροπολίτου Τραπεζούντος κ. Χρυσάνθου, εν' η καταφανής είναι η ανανέωσις και ανίσχυσις των σχέσεων των δύο Εκκλησιών και η ειλικρινής εκατέρωθεν αγάπη και στοργή. 

Η αυτή έκθεσις υποδεικνύει και την ανάγκην της εναρμονίσεως των πολυτίμων παραδόσεων της Εκκλησίας ημών προς την σύγχρονον ζωήν και την εκ της αρμονικής ταύτης δημιουργίαν ενεργού εκκλησιαστικής και θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής.

...εχοροστάτησα εις τον ναόν του Αγίου Αυγουστίνου Κίλπορτ του Φωτιστού της Αγγλικανικής Εκκλησίας και ορίσθη ιδιαίτερος θρόνος εις τον άγιον Βήμα δια την χοροστασία μου...

Σεβασμιώτατε,

Ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Καντερβουρίας λόρδος Randall, απαντών εις έκκλησιν την οποίαν κατά τον παρελθόντα Ιούνιον ο εν Παρισίοις τότε διατρίβων Σεβασμιώτατος Τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου έκαμεν εις τον Αρχιεπίσκοπον της Αγγλικανικής Εκκλησίας έγραψε θερμοτάτην επιστολήν, δι΄ης ενεθάρρυνε και ενίσχυε την χειμαζομένην Εκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως. Ο Σεβασμιώτατος Τοποτηρητής είχεν ήδη απέλθη εκ Παρισίων, ενεκρίθη δε ίνα αυτός μεταβώ εκ Παρισίων εις Λονδίνον και αυτοπροσώπως εκφράσω εις την Α. Σ. τον Αρχιεπίσκοπον Καντερβουρίας τας ευχαριστίας της Εκκλησίας δια την ωραίαν επιστολήν και την παρεχομένην ενίσχυσιν, παρακαλέσω δε ίνα αμέριστον εξακολουθήση το υπέρ των αλυτρώτων χριστιανών ενδιαφέρον της Αγγλικανικής Εκκλησίας και του κραταιού βρεττανικού Κράτους.

Κατά ταύτα την 10/23 παρελθόντος Ιουλίου (1919) ανεχώρησα εις Λονδίνον. Ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Καντερβουρίας πληροφορηθείς εκ γράμματός μου την εις Λονδίνον άφιξιν απέστειλεν αμέσως προς χαιρετισμόν μου τον αξιόλογον κ. Rily, λαικόν μέλος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου της Αρχιεπισκοπής και προσωπικόν φίλον του Αρχιεπισκόπου και τον αγγλικανόν ιερέα Klinton. Αμφότεροι αισθάνονται ευλαβή θαυμασμόν εις την πρεσβυγενή Εκκλησίαν του Βυζαντίου. Κατά την επίσκεψιν ταύτην ώρισαν την ημέραν της εκ της εξοχής καθόδου του Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Καντερβουρίας εις το Lambeth Palace προς δεξίωσίν μου, ωρίσθη δε και πρόγραμμα των διαφόρων επισκέψεών μου  κ α ι  χ ο ρ ο σ τ α σ ι ώ ν   ε ι ς  δ ι α φ ό ρ ο υ ς  ν α ο ύ ς   τ η ς  Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς  Ε κ κ λ η σ ί α ς, τεθέντος επί τούτω εις την διαθεσίν μου ιδιαιτέρου αυτοκινήτου του κ. Rily.

Και δη την 14/27 Ιουλίου ημέραν Κυριακήν πρωί  ε χ ο ρ ο σ τ ά τ η σ α   ε ι ς   τ ο ν  ν α ό ν   τ ο υ  Α γ ί ο υ  Α υ γ ο υ σ τ ί ν ο υ  Κ ί λ π ο ρ τ  τ ο υ  Φ ω τ ι σ τ ο ύ   τ η ς  Α γ γ λ ί α ς.   Ελειτούργει εκεί ο επίσκοπος Νασάου των Ινδικών Νήσων.  Ι δ ι α ί τ ε ρ ο ς  Θ ρ ό ν ο ς   ε ι ς   τ ο   ά γ ι ο ν   Β ή μ α  ω ρ ί σ θ η  δ ι α  τ η ν   χ ο ρ ο σ τ α σ ί α μ ο υ.  Η λειτουργία διεξήχθη εν απαραμίλλω τάξει. Η ευλάβεια του αγγλικανικού λαού, υποκλινομένου κατά την έξοδόν μου και αναμένοντος την ευλογίαν του αντιπροσώπου της Εκκλησίας του Βυζαντίου με συνεκίνησε.

...ανέγνων κατ΄αίτησιν της Ηγουμένης συγχωρητικήν ευχήν εις τας αδελφάς συνελθούσας εις το Ναύδριον της Αγγλικανικής Μονής...

Μετά την λειτουργίαν μετέβην εν συνοδεία του κ. Rily και του πατρός Klinton  ε ι ς  τ η ν  γ υ ν α ι κ ε ί α ν   Μ ο ν ή ν  τ ω ν  Α δ ε λ φ ώ ν  τ η ς  Ε κ κ λ η σ ί α ς.   Η Ηγουμένη και η Υφηγουμένη με υπεδέχθησαν και με ωδήγησαν εις τα διάφορα τμήματα της Μονής.

Η Μονή αύτη εναρμονίζουσα την θεωρίαν του μοναχικού βίου προς την ενεργόν ζωήν ασχολείται περί την ανάπτυξιν και μόρφωσιν των ορφανών του λαού. Ούτω δεν καλλιεργείται ο μοναχικός εκβιασμός αναπτυσσόμενος μοιραίως, όταν ο μοναχικός βίος είναι μόνον θεωρητικός, αλλ΄αναπτύσσεται και το αίσθημα της αγάπης προς τον πλησίον και ιδία της στοργής, ήτις οφείλει να είναι ο ανεξάλειπτος χαρακτήρ της γυναικείας ψυχής.

Κατά την μεσημβρίαν μοι παρετέθη εν τη Μονή απλούν γεύμα και μετά το γεύμα  α ν έ γ ν ων  κ α τ'  α ί τ η σ ι ν  τ η ς  Η γ ο υ μ έ ν η ς  ε υ χ ή ν  σ υ γ χ ω ρ η τ ι κ ή ν   ε ι ς  τ α ς  α δ ε λ φ ά ς, συνελθούσας εις το Ναύδριον της Μονής.

...εύρον το έδαφος έτοιμον προς ένωσιν των δύο Εκκλησιών και οι Αγγλικανοί φρονούν, πως αν γίνει επίσημος πρότασις θα επιτευχθή αύτη...

{...} Την εσπέραν της αυτής ημέρας κατά τον εσπερινόν  ε χ ο ρ ο σ τ ά τ η σ α  εις τον ωραίον και μεγαλοπρεπή και φωτεινό  ν α ό ν τ ο υ  Α γ ί ο υ  Π α ύ λ ο υ, όπου θερμότατα με υπεδέχθη ο προιστάμενος του καθεδρικού ναού αιδεσιμώτατος Simpson, όστις την προτεραίαν είχε κάμει ωραίαν ομιλίαν περί του Ναού της Αγίας Σοφίας. Την επομένην Τρίτην 16/29 Ιουλίου εν συνοδεία του πατρός Κλίντων επεσκέφθην το παλάτιον της Βουλής των Λόρδων και εις την Βιβλιοθήκην της Βουλής λίαν ευγενώς με ωδήγησεν εις των εκεί ευρεθέντων  λ ό ρ δω ν  ε π ι σ κ ό π ω ν. Μετά μεσημβρίαν της αυτής ημέρας επεσκέφθην εν συνοδεία του καλού κ. Rily και του αξιοσεβάστου κ. Γεναδίου επιτίμου πρεσβευτού της Ελλάδος εν Λονδίνω τον σεβασμιώτατον αρχιεπίσκοπον Καντερβουρίας και εις καθηγητής της θεολογίας, οίτινες με ωδήγησαν εις το γραφείον του αρχιεπισκόπου. {..} Εδήλωσα αυτώ ότι η ωραία του επιστολή ενίσχυε την Εκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως, εξακολουθούσαν και μετά την ανακωχήν να αγωνίζηται αγώνα σκληρόν ε υ χ ή θ η ν δ΄όπως  η  κ ο ι ν ω ν ί α α ύ τ η ιδεών και αισθημάτων των δύο Εκκλησιών συνεχισθή  κ α ι κ α τ α λ ή ξ η  ε ι ς  τ η ν  ε υ τ υ χ ή  έ ν ω σ ι ν  α υ τ ώ ν  ε ν  τ ω  ν α ώ  τ η ς  α γ ί α ς  Σ ο φ ί α ς...

{...} Περί την 8ην ώραν της αυτής εσπέρας μετέβην κατά πρόσκλησιν του ευγενεστάτου κ. Rily εις την οικίαν του, όπου προσήλθον διάφοροι σοφοί καθηγηταί και κληρικοί και ο αντιπρόσωπος του σεβασμιωτάτου αρχιεπισκόπου Καντερβουρίας, ο επίτιμος πρεσβευτής της Ελλάδος κ. Γενάδιος, ο επιτετραμμένος της σερβικής πρεσβείας μετά του σέρβου διακόνου και έλληνες και ξένοι αντιπρόσωποι του Τύπου προς ανεπίσημον συζήτησιν. Ο κ. Rily λαβών τον λόγον, εξέφρασε την χαράν πάντων δια την εν μέσω αυτών παρουσίαν ιεράρχου της Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως.  Ε δ ή λ ω σ ε ν  ό τ ι  η  π ρ ω τ ο β ο υ λ ί α  π ρ ο ς   έ ν ω σ ι ν  τ ω ν  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν  π ρ ο ή λ θ ε ν  α π ό   τ η ς Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς  Ε κ κ λ η σ ί α ς,   η οποία αισθάνεται την ανάγκη να ενισχύση τας καθολικάς και αποστολικάς της παραδόσεις προσεγγίζουσα προς την Ορθόδοξον Εκκλησίαν και   ε π ι τ υ γ χ ά ν ο υ σ α,  ει δυνατόν,  τ η ν   ε π ί σ η μ ο ν   α ν α γ ν ώ ρ ι σ ι ν   τ ο υ  κ ύ ρ ο υ ς  τ ω ν  α γ γ λ ι κ α ν ι κ ώ ν   χ ε ι ρ ο τ ο ν ι ώ ν,  η οποία διαμφισβητείται υπό της Καθολικής Εκκλησίας.{..} 

Ο αντιπρόσωπος του σεβασμιωτάτου αρχιεπισκόπου Καντερβουρίας είπεν ότι οι επίσκοποι της εν Αμερική Αγγλικανικής Εκκλησίας επισκεφθέντες εσχάτως την Ανατολήν και επανελθόντες  ε δ ή λ ω σ α ν,   ό τ ι  ε ύ ρ ο ν  τ ο  έ δ α φ ο ς   έ τ ο ι μ ο ν   π ρ ο ς  έ ν ω σ ι ν   τ ω ν  δ ύ ο  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν  και φρονούν ότι αν γίνη επίσημος πρότασις  ε κ  μ έ ρ ο υ ς  τ η ς  Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς  Ε κ κ λ η σ ί α ς   π ρ ο ς   έ ν ω σ ι ν   θ α   ε π ι τ ε υ χ θ ή  α ύ τ η.  Ηρώτησεν ο αντιπρόσωπος του Σεβασμ. αρχιεπισκόπου Καντερβουρίας  τ ί φ ρ ο ν ώ  π ε ρ ί   τ ο ύ τ ο υ; Απήντησα ότι προ τούτου καλόν θα ήτο να παρασκευασθή ακόμη το έδαφος, ίνα μη εκατέρα των Εκκλησιών περιέλθη εις την οδυνηράν ανάγκην, όπως πριν απαντήση εις την επίσημον πρότασιν ζητήση εξηγήσεις εις όσα σημεία χωρίζουν τας δύο Εκκλησίας και ούτω εκ των δισταγμών επέλθη ψυχρότης μεταξύ των δύο Εκκλησιών. Θα παρασκευασθή δε καλύτερον το έδαφος, εάν  ε ξ α κ ο λ ο υ θ ή σ η  α μ ο ι β α ί α  ε π ί σ κ ε ψ ι ς αντιπροσώπων αμφοτέρων των Εκκλησιών και η ανταλλαγή σκέψεων. Επειδή δε κατά την εν Λονδίνω διατριβήν του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αθηνών είχε γίνη επίσημος συνεδρίασις και μακρά συζήτησις  π ε ρ ί  ε ν ώ σ ε ω ς   Ε κ κ λ η σ ι ώ ν,   είπον ότι καλό θα ήτον να εδημοσιεύοντο τα πρακτικά της συνεδριάσεως εκείνης, ίνα έχη και ταύτα υπ΄όψιν η εν τοις Πατριαρχίοις   π ε ρ ί  τ ο  ζ ή τ η μ α   τ η ς  π ρ ο σ ε γ γ ί σ ε ω ς   τ ω ν   δ ύ ο  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν   ασχολουμένη επιτροπή.

...κατέλιπον το Λονδίνον πλήρους θαυμασμού προς την Αγγλικανικήν Εκκλησίαν, της οποίας είσθε το χάρμα και η δόξα...

{...} Επανελθών εις Παρισίους έγραψα προς τον Σεβασμιώτατον Αρχιεπίσκοπον Καντερβουρίας Γαλλιστί την ακόλουθον επιστολήν υπό ημερομ. 26/3 Αυγούστου 1919.

Σεβασμιώτατε και αγαπητέ εν Χριστώ αδελφέ,

Βαθύτατα συγκινημένος δια την φιλόφρονα υποδοχήν εκφράζω έτι άπαξ τας θερμάς μου ευχαριστίας. Κατέλιπον το Λονδίνον   π λ ή ρ η ς  θ α υ μ α σ μ ο ύ  π ρ ο ς  τ η ν Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ν   Ε κ κ λ η σ ί α ν, της οποίας  ε ί σ θ ε   τ ο  χ ά ρ μ α  κ α ι  η  δ ό ξ α. Γινώσκετε να εμπνέητε το χριστιανικόν ιδεώδες εις τον αγγλικόν λαόν, ο οποίος οδηγούμενος υπό της Εκκλησίας κάμνει τα ιδεώδη πραγματικότητα  κ α ι    ζ η   τ η ν  α λ η θ ι ν ή ν  χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ή ν   ζ ω ή ν. (!) {...} Ούτω, Σεβασμιώτατε, και αγία και ιερά Σύνοδος, επαναληφθείσης της κοινωνίας μετά της αδελφής Αγγλικανικής Εκκλησίας, φρονώ ευλαβώς ότι πρέπει η επικοινωνία αύτη να συνεχισθή δι΄ανταλλαγής γραμμάτων, επισκέψεων και να στερεωθή δια της παραμονής εν Λονδίνω μονίμου κληρικού αντιπροσώπου, ει δυνατόν επισκόπου, όστις και δια της μορφώσεως και του ήθους και της εξωτερικής παραστάσεως να κρατή υψηλά το γόητρον της Εκκλησίας Κων/πόλεως, προς την οποίαν η Αγγλικανική Εκκλησία πολύν αισθάνεται σεβασμόν και ευλάβειαν. Επίσης φρονώ, ότι πρέπει να γίνηται αυστηροτέρα διαλογή, περί την εκλογήν των αποστελλομένων εις το Πανεπιστήμιον της Οξφόρδης ελλήνων σπουδαστών, να υποχρεούνται δε ούτοι να συμμορφώνονται προς τον κολλεγιακόν βίον και να φοιτώσιν προς πρακτικήν άσκησιν εις τα θαυμάσια μορφωτικά και ηθοπλαστικά καθιδρύματα της αγγλικανικής Εκκλησίας, εκ των οποίων πολλά έχει να ωφεληθή η ημετέρα Εκκλησία, αφομοιούσα προς εαυτήν όσα είναι δυνατόν και εκφράζουσα υφ΄οίαν έκφρασιν απαιτεί η ελληνική κοινωνική ζωή.

Επί τούτοις διατελώ με αγάπη,

ελάχιστος εν Χριστώ αδελφός

+ ο Τραπεζούντος Χρύσανθος

Εν Φαναρίω τη 16/8 Σεπτεμβρίου 1919

(Εκκλησιαστικό περιοδικό Πατριαρχείου Κων/πόλεως ''ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ'', 

έτος μ', αρ. τεύχους 31, σελ. 244-248, της 26 Οκτωβρίου 1919.) 

Παραπομπές:

1.Όπως αναφέρεται στην ''ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ'', έτος λθ', αρ. τεύχους 21, σελ. 154-156 της 20ής Ιουλίου του 1919: ''Ο  μητροπολιτικός ναός του Βελιγκραδίου  ε τ έ θ η  ε ι ς  τ η ν  δ ι ά θ ε σ ι ν  τ η ς  ε π ι τ ρ ο π ή ς  κατά την Τετάρτην, όπου αύτη ελειτούργησε  κ α ι  ε κ ο ι ν ώ ν η σ ε  α μ ε ρ ι κ α ν ί δ α  κ υ ρ ί α ν.(!)  Σ έ ρ β ο ι  κ λ η ρ ι κ ο ί  έ λ α β ο ν  μ έ ρ ο ς  ε ι ς  τ η ν  τ ε λ ε τ ή ν.  Η σερβική Σύνοδος εδέξατο κατόπιν τούτου αμέσως την πρόσκλησιν   ε ι ς  τ η ν  π α γ κ ό σ μ ι ο ν  σ υ ν δ ι ά σ κ ε ψ ι ν  τ ω ν  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν.'' 

2. Ως γράφεται  στο Εκκλησιαστικό περιοδικό του Πατριαρχείου Κων/λεως ''ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ'', έτος λθ', αρ. τεύχους 21, σελ. 155 της 20ής Ιουλίου 1919: ''Ως γνωστόν, επιτροπή της Αμερικανικής Επισκοπελιανής Εκκλησίας, ανεχώρησεν εις Ευρώπην, ίνα προσκαλέση τας Εκκλησίας της Ευρώπης και της εγγύς Ανατολής. Το διάβημα τούτο της Επισκοπελιανής Εκκλησίας υπεστηρίζετο υπό των Εκκλησιών ολοκλήρου της Αγγλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, ως και της Εκκλησίας της Ρωσσίας,  τ ω ν  ε λ λ η ν ι κ ώ ν  ο ρ θ ο δ ό ξ ω ν  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν,  επίσης πολλών καθολικών και προτεσταντικών Εκκλησιών ευρισκομένων εις ολόκληρον την Ευρωπαικήν ήπειρον.'' 

3. Στην παρούσα επιστολή παρουσιάζεται εκ μέρους των Αγγλικανών, τέτοια ''ζηλωτική'' επιθυμία προς άρδην ''Ένωση των δύο Εκκλησιών'', ώστε να παραθεωρούνται όλες οι δογματικές διαφορές που τους χωρίζουν από την Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία. Προτάσσουν βεβαίως και την αναγνώριση των αγλικανικών χειροτονιών εκ μέρους των Ορθοδόξων, γιατι αυτό θα τους προσέδιδε μεγαλύτερη δυναμική, αυτοτέλεια, αλλά και ''υστεροφημία''. Το αίτημά τους ''φυσικά'' δεν άργησε να υλοποιηθεί τάχιστα! Ο Μελέτιος Μεταξάκης, ως Επιβάτης δικής του χειριστικής πατριαρχικής Συνόδου, μέσα στον ίδιο χρόνο (1919) θα αναγνωρίσει τις Αγγλικανικές Χειροτονίες!...

4. Η ''νεοδογματική'' της Κλαδικής αιρεσιολογίας δεν είναι καινούρια και δεν συναντιέται στους χρόνους μας. Όπως έχουμε καταγράψει σε προηγούμενες ενότητές μας, περί.. ''κλάδων και δέντρων'' μίλησαν ο Μελέτιος, ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος και σχεδόν όλα στο σύνολό τους εκκλησιαστικά περιοδικά της εποχής των δύο πρώτων  δεκαετιών του 20ού αιώνα.


5. Οι εσωτερικές πολιτικές αντιξοότητες του ''ελληνκού διχασμού'' συμπαρέσυρε και την πλειονότητα των εκκλησιαστικών ανδρών. Ο Μητροπολίτης Τραπεζούντα Χρύσανθος έγραψε δυο άρθρα στον ''ΛΟΓΟ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ'' υπό τον τίτλο ''ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΙ'' ενδεικτικό του κλίματος του επικρατούσε: ''Τον Ευρωπαικόν πολιτισμόν (ο Βενιζέλος) θεωρεί ως κατά βαθμίδας απλώς ανώτερον του Ανατολικού, τας οποίας αρκεί να ανέλθωμεν δια να ομοιάσωμεν τους Ευρωπαίους και ότι φθάνει να εισαγάγωμεν και ημείς εις την Ελλάδα τον Ευρωπαικόν πολιτισμόν, δια να γίνωμεν και ημείς όπως και οι Φράγκοι. Δεν εννόησεν ο κ. Βενιζέλος ό,τι βαθύτατα ησθάνθη η ψυχή του Κωνσταντίνου, ότι η διαφορά φραγκικού και ελληνικού πολιτισμού δεν είναι διαφορά ποσότητος αλλ' είναι κυρίως διαφορά ποιότητος και ότι όλα τα άνθη του φραγκικού πολιτισμού, ούτε πρέπει, ούτε είναι δυνατόν να μεταφυτευθούν εις την Ελληνικήν γήν, αλλ' ότι η αγνή Ελληνική ψυχή δύναται και πρέπει να παράγη δροσερά άνθη γνησίου Ελληνικού πολιτισμού. Εάν ησθάνετο ταύτα ο κ. Βενιζέλος, ως το ησθάνθη ο Κωνσταντίνος δεν θα έστρεφε βλέμμα αποκλειστικού θαυμασμού προς τους Φράγκους και δεν θα καθίστα ειδωλόν του την ξενολατρείαν, θα είχε δε την εθνικήν εκείνην υπερηφάνειαν και τον αδρόν εθνικόν χαρακτήρα, ο οποίος χαρακτηρίζει την ψυχήν του Κωνσταντίνου.''


6. Στη φωτογραφία της ανάρτησης ο Μητροπολίτης Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949).


7. Συνεχίζεται.

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος