''ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΝΑΣΛΙΜΗΣ (1910-1973) ΑΚΑΤΑΒΛΗΤΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ'' (ΜΕΡΟΣ 10ον)

 

''Σε εκείνη πάντως την τόσο κρίσιμη στιγμή,

 όταν οι περιστάσεις ευνοούσαν την πιθανή 

ένωση της Εκκλησίας με την επαναφορά του 

Πατρίου Ημερολογίου από τους Καινοτόμους

 -έστω και με πολιτειακή πίεση, 

η αδιάλλακτη στάση των Κυκλάδων και Βρεσθένης 

έδωσε αφορμή στον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο 

να σπεύσει να τους παρουσιάσει στην Κυβέρνηση, 

διά του Υπουργού Θρησκευμάτων και Εθνικής 

Παιδείας, ως ''πεισματάρηδες, επαναστάτες και 

εκμεταλλευτές'', ώστε να μεταιωθεί κάποια 

εκκλησιαστική λύση''.

Το βιογραφικό βιβλίο του θεοφιλεστάτου Επισκόπου Γαρδικίου κ. Κλήμεντος της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών, υπό τον τίτλο ''ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΝΑΣΛΙΜΗΣ (1910-1973) ΑΚΑΤΑΒΛΗΤΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ'' Τόμος Α', αναφέρεται σε μία μεγάλη, πνευματική προσωπικότητα των καιρών μας, που κόσμισε θεάρεστα το Κίνημα των Γνησίων Ορθοδόξων από το 1924, έως σήμερα.

Επιλέξαμε -αποσπασματικά και μόνο- να μεταφέρουμε κάποιες παραθέσεις του βιβλίου, προς πνευματική ωφέλεια ημών και των αναγνωστών μας, χωρίς να αλλοιώνεται ή και να παρερμηνεύεται ο σκοπός και το πνεύμα του συγγράμματος. Αντί ημετέρων σχολίων, καταγράφουμε από τον πρόλογο της έκδοσης, τα λόγια του κ. Ιωάννη Πολέμη, καθηγητή Βυζαντινής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, που μας εισάγει στην ορθόδοξη πνευματικότητα του σύγχρονου αυτού ομολογητή της Εκκλησίας μας.

''Στην εκατόχρονη μαρτυρική πορεία του το Κίνημα των Γνησίων Ορθοδόξων δεν αναζωογόνησε μόνο το τοπίο της καθόλου ορθοδοξίας, τόσο στην χώρα μας όσο και στην αλλοδαπή, αλλά ανέδειξε και μαρτυρικές και ομολογιακές μορφές, εφάμιλλες των παλαιών πατέρων, που αγωνίσθηκαν τον αγώνα τον καλό υπέρ της πατρώας πίστεως.

Ανάμεσά τους αναμφίβολα ξεχωρίζει ο Μαγνησίας Χρυσόστομος, του οποίου την βιογράφηση ανέλαβε με ζήλο και ευσυνειδησία ο θεοφιλέστατος επίσκοπος ΓΟΧ Γαρδικίου κ. Κλήμης. Πρόκειται για μία απόλυτα τεκμηριωμένη και αξιόπιστη εργασία, η οποία με γλαφυρότητα αποτυπώνει τον βίο ενός ομολογητού των ημερών μας. Σε κάθε σελίδα του βιβλίου ο αναγνώστης μπορεί να οσφρανθεί το πολύτιμο μύρο της αγίας πίστεώς μας, το οποίο τόσο γενναιόδωρα σκόρπισε στο πέρασμά του από την εφήμερη τούτη ζωή ο Χρυσόστομος Νασλίμης.

Ο θεοφιλέστατος Γαρδικίου προβάλλει τον ταπεινό ομολογητή επίσκοπο Μαγνησίας ως πρότυπο αγωνιστού και για τις ημέρες μας και για τους σκοτεινούς καιρούς που έρχονται. Είθε ο Κύριος να τον αξιώσει να μας δώσει σύντομα και τον δεύτερο τόμο της βιογραφίας αυτής, η οποία ίσως λειτουργήσει και ως παρότρυνση σε άλλους ερευνητές να καταγράψουν την αγία βιοτή και άλλων μορφών της αγωνιζομένης ορθοδοξίας.

Κάποιοι πρέπει να διασώσουν όποια στοιχεία υπάρχουν ακόμη για τον παπα-Γιάννη Φλώρο, τον παπα-Ευγένιο Λεμονή, τον Κυκλάδων Παρθένιο, τον Φυλής Κυπριανό και τόσους άλλους. Έτσι θα δημιουργηθεί σταδιακά ο νέος Συναξαριστής της πραγματικής ορθοδοξίας και της γνήσιας αγιότητος στον ταραγμένο εικοστό αιώνα''.

ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

[...] Οι δε Ομολογητές Αρχιερείς ενώπιον της οικτράς αυτής καταστάσεως εξ αιτίας διαστρεβλώσεως του αληθινού τους πνεύματος, των αγώνων και αγωνιών τους από τους υποτιθέμενους Αδελφούς τους, τους, τους οποίους ανέδειξαν Αρχιερείς, εξέδωσαν κι αυτοί την υπ' αριθ. 992/7.10.1937 αποκαλυπτικη Εγκύκλιον προς τους ''Ευλογημένους Χριστιανούς τους ακολουθούντας το Πάτριον Εορτολόγιον''.

Εις αυτήν, αφού τονίζουν τους ανιδιοτελείς αγώνες τους, τις θυσίες και στερήσεις τους υπέρ της Ορθοδοξίας, αλλά και τις απολογητικές διαβεβαιώσεις τους επί των κατηγοριών που τους προσάπτουν οι κατήγοροί τους, ψέγουν αυτούς ως πολεμίους, μη επιθυμούντας την ένωση της Εκκλησίας, διότι ''διά του παλαιοημερολογιτισμού επλούτισαν''.

Και γενόμενοι όργανα του αρχεκάκου διαβόλου δεν παύουν να αποστέλλουν Μοναχούς και Μοναχές σε διάφορες κωμοπόλεις, διαδίδοντας ότι δήθεν προδώσαμε τον Αγώνα στον Καινοτόμο Αρχιεπίσκοπο, ''ενώ αυτοί έφυγον από την θρησκείαν του Χριστού πλεονεκτούντες και εισπράττοντες εκ του ιδρώτος και του αίματος των χωρικών  σιτοφορτία ολόκληρα και άλλα προϊόντα''!

Καταγγέλουν δε αυτούς για σωρεία παραβάσεων Κανόνων και θεσμίων της Εκκλησίας, στα οποία εκείνοι υποπίπτουν προς σκανδαλισμό των πιστών, αλλά και τους θυμίζουν τον κίνδυνο για εισαγγελική παρέμβαση επί καταγγελιών για απάτες τους.

Παρακαλούν δε τους πιστούς να μη δίνουν προσοχή στις διαδόσεις των συκοφαντιών τους, να έχουν εμπιστοσύνη στους Αρχιερείς τους, οι οποίοι χάριν του Αγώνος εγκατέλειψαν τα πάντα και να αποφεύγουν τους πλεονέκτες, υβριστές και λοιδορούς, για να μην κακοπάθουν, εκφράζοντας και την ικανοποίησή τους για την μη ακολούθηση των αποστατών από την πλειονότητα των Ενοριών, όπως και των Αγιορειτών Ζηλωτών Πατέρων19.

Σε επιστολή του της 17/30.10.1937, ο Άγιος πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος απευθυνόμενος σε Πρόεδρο Ενορίας, προτρέπει: ''Εις τας σταλείσας Εγκυκλίους των αποστατών Επισκόπων Βρεσθένης και Κυκλάδων δέον να μη δίδετε ουδεμίαν προσοχήν, διότι ούτοι εκ λόγων συμφεροντολογικών, μη ανεχόμενοι τον έλεγχον ημών διά τας παρανόμους χειροτονίας και τας λοιπάς ιεροκαπηλείας αυτών, απεκήρυξαν ημάς και ετάχθησαν παρά το πλευρόν του παλαιού Διοικητικού Συμβουλίου [της ''Ελληνικής Θρησκευτικής Κοινότητος''] Μάνεση και Γούναρη, ους έως χθες απεκάλουν και αυτοί οι ίδιοι εκμεταλλευτάς και παρασυναγώγους''.

Ως πρόφαση, οι αποκοπέντες βρήκαν την μη αναγκαία αναμύρωση βρεφών από ημάς και την άρνηση πλήρους και οριστικής καταδίκης όσων δέχθηκαν την Ημερολογιακή Καινοτομία, δικαίωμα επί του οποίου έχει μόνον μία Οικουμενική ή Μεγάλη Σύνοδος. Απόδειξη μάλιστα της δημοκοπίας των αποσχισθέντων ''είναι ότι έλαβον και οι δύο μόνοι των του Μητροπολίτου, ενώ εδώκαμεν εις αυτούς κατά την χειροτονίαν των τον τίτλον του Επισκόπου, τουθ' όπερ μόνον οι τυχοδιώκται και διανοητικώς και ψυχικώς ακατάστατοι δύνανται ασυστόλως να πράττωσιν''20.

Ζ.3. Βάσιμες ελπίδες και τραγικές απογοτεύσεις

Η κατανόηση της θέσεως και των προσδοκιών των Ομολογητών Ιεραρχών, καίτοι δεινώς παρεξηγουμένων από μικροψύχους ανθρώπους, δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί, όπως προείπαμε, χωρίς να συνυπολογίζεται η προσπάθεια ευνοικής επιλύσεως του Ημερολογιακού ζητήματος μέσω πολιτειακής συνδρομής.

Στο υπ' αριθ. 1027/30.10.1937 Εγκυκλιώδες Γράμμα των Δημητριάδος Γερμανού και πρώην Φλωρίνης Χρυσοστόμου ''Προς τα Εκκλησιάσματα των Ιερών Ναών Αθηνών-Πειραιώς'' θεωρείται, ότι πλησιάζει η ευκταία λύση ''του ζητήματος ημών διά της επαναφοράς του Πατρίου Εορτολογίου εις όλην την Εκκλησίαν'', και κοινοποιείται ευχαριστήριο έγγραφο προς τον τότε Πρόεδρο της Κυβερνήσεως Ιωάννη Μεταξά.

Εις αυτό αναγράφεται ότι, με σύσταση της Εθνικής Κυβερνήσεως η Ιεραρχία της Καινοτόμου Εκκλησίας κατά την τελευταία Συνεδρία της αναθεώρησε το ζήτημα του Εκκλησιαστικού Εορτολογίου και αποφάσισε να διευθετήσει τούτο εντός του πλαισίου των Εκκλησιαστικών Παραδόσεων από μια Μικτή Επιτροπή, απαρτιζόμενη από δύο Συνοδικούς Αρχιερείς, επίσης από τους Δημητριάδος Γερμανό και πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομο, και από δύο Αντιπροσώπους της Κυβερνήσεως.

Τούτο προκάλεσε στον λαό του Πατρίου σκίρτημα χαράς και συγκινήσεως και όλοι ευχήθηκαν η Επιτροπή να αναλάβει το έργο της άμεσα, ώστε μέχρι τις επικείμενες εορτές η Εκκλησία να έχει ενωθεί με την ταχύτερη αποκατάσταση του Πατρίου Εορτολογίου, για να συνεορτασθούν τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνεια μετά της Αγίας Σιών, της Βηθλεέμ και του Ιορδάνου21.

Εντός αυτού του κλίματος ευφορίας, αισιοδοξίας και αγαθών προσδοκιών, οι Παρασυνάγωγοι Κυκλάδος και Βρεσθένης, μαζί με μερικούς Κληρικούς και Μοναχούς, επέλεξαν την στιγμή να εκδώσουν μία ''Ορθόδοξον Ομολογίαν'' την 6/19.11.1937, για να επιδοθεί στον Καινοτόμο Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Παπαδόπουλο, ως Πρόεδρο της Συνόδου του, μέσω της οποίας συνοψίζουν τις κύριες επικριτικές και απορριπτικές θέσεις τους κατά των Καινοτόμων, προβαίνοντες και σε αποκήρυξη των πράξεων και φρονημάτων ''των δύο νεωτερισάντων και αρνησαμένων την πρώτην αυτών ομολογίαν Αρχιερέων τέως Δημητριάδος και πρώην Φλωρίνης''.

Μάλιστα γίνεται και εύφημος μνεία της ''Ελληνικής Θρησκευτικής Κοινότητος'' ως συστατικής της λειτουργίας του ιερού Αγώνος22. Σε μία τόσο κρίσιμη λοιπόν καμπή του ιερού Αγώνος, όπου ενώ αχνοφέγγει η ευκταία λύση του Ημερολογιακού ζητήματος, κάποιοι προβαίνουν στην περιπλοκή αυτού, ώστε οι Καινοτόμοι να αποφύγουν την υποχώρηση και επανόρθωση, 

ο Άγιος πρώην Φλωρίνης αποστέλλει την γνωστή από 9/22.11.1937 Επιστολή του προς των Κυκλάδων Γερμανό, προκειμένου να του υπομνήσει αυτά που γνώριζε, αλλά που απεφάσισε τελικά χωρίς προηγουμένως να έλθει σε οποιαδήποτε επικοινωνία και συνάντηση με τους Αρχιερείς του (Δημητριάδος και πρώην Φλωρίνης), να συνταχθεί με τον Βρεσθένης και τους αποστάτες της ''Ελληνικής Θρησκευτικής Κοινότητος''.

Σε αυτή την Επιστολή αναπτύσσεται το νόημα του χαρακτηρισμού των Καινοτόμων ως σχισματικών τον Ιούνιο του 1935 ''δυνάμει'' και όχι ''ενεργεία'', πράγμα για το οποίο απαιτείται έγκυρη γνώμη και τελεσίδηκη απόφαση Οικουμενικής ή Πανορθοδόξου Συνόδου. Επίσης, τονίζεται η αναγκαιότητα Συνοδικής αντιμετωπίσεως της Ημερολογιακής Καινοτομίας, εφ' όσον εφαρμόσθηκε μόνον για τις ακίνητες και όχι για τις κινητές εορτές, ενώ οι Μεγάλες Σύνοδοι του ΙΣΤ' αι. κατεδίκασαν το Γρηγοριαμό Ημερολόγιο κυρίως για την Καινοτομία και του Πασχαλίου.

Τονίζει τα δεινά που υπέστησαν αυτός και ο Δημητριάδος χάριν της Ομολογίας τους και του αγώνος τους υπέρ ενώσεως της Εκκλησίας, τον οποίον βλέπουν να εγγίζει στη πραγμάτωσή του, καθώς και τις ελπιδοφόρες προσδοκίες τους, σε αντίθεση με την επαναστατική και ανασταλτική του Θριάμβου της Ορθοδοξίας στάση των αποστατών επισκόπων23.

Είναι δε βέβαιον, ότι ο Κυκλάδων Γερμανός δεν πείσθηκε από τις θέσεις αυτές, οι οποίες μπορεί να είχαν βάση και εξήγηση επί όσων προαναπτύχθηκαν, όμως είναι αμφίβολο αν θα μπορούσαν να πείσουν ή έστω να καθησυχάσουν τα πνεύματα των σκανδαλιζομένων. Άλλωστε, ακόμη και ο ίδιος ο Άγιος πρώην Φλωρίνης Χρυσόστομος μετά πάροδον ετών χρειάσθηκε να προβεί σε βεβαιώσεις, ότι ανακαλεί φράσεις και θέσεις του, οι οποίες δεν φαίνεται να εναρμονίζονται με την Ομολογία του 1935, όπως αυτή εκλαμβανόταν από πολλούς.

Δεν μας είναι γνωστόν αν τελικά η υποδειχθείσα από την Πολιτεία Μικτή Επιτροπή προς επίλυσιν του Ημερολογιακού ζητήματος συνήλθε ή όχι. Γνωρίζουμε μόνον, ότι οι Ομολογητές Αρχιερείς Δημητριάδος και πρώην Φλωρίνης κατέθεσαν τον Δεκεμβριο του 1937 Υπόμνημα προς την Κυβέρνηση, η οποία με την σειρά της διά του Υπουργείου Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας διαβίβασε αυτό την 16.1.1938 προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος του Νέου Ημερολογίου.

Το υπόμνημα για την επίτευξη της ποθουμένης ειρηνεύσεως της Εκκλησίας περιείχε δέκα όρους: α) αναγνώριση της διαμορφωθείσης εκκλησιαστικής καταστάσεως των ακολούθων του Πατρίου, β) θεώρηση της εφαρμογής του Νέου Ημερολογίου ως προσωρινής και επιδίκου, γ) απόδοση ελευθερίας στους κληρικούς του Πατρίου, δ) καθορισμό συγκλήσεως Προσυνόδου κατά την Τεσσαρακοστή του 1938 με προοπτική ενώσεως μέχρι το Πάσχα, ε) συμμετοχή ενός από τους δύο (Δημητριάδος, πρώην Φλωρίνης) ως Μέλους στην Προσύνοδο για ανάπτυξη των θέσεων περί Ημερολογίου,

στ) καθορισμό ως υποχρεωτικής για όλους της αποφάσεως της Προσυνόδου, ζ) κατάργηση της ανεξαρτησίας της ''Ελληνικής Θρησκευτικής Κοινότητος'', η) λήψη ενδεδειγμένων μέτρων εναντίον όσων καπηλεύονται τον Αγώνα του Πατρίου για ιδιοτελείς σκοπούς, θ)σε περίπτωση δε μη συγκλήσεως της Προσυνόδου μέχρι το Πάσχα, καθορισμό από την Διαρκή Ιερά Σύνοδο εφαρμογής του Πατρίου στο Εορτολόγιο της Εκκλησίας, και τέλος ι) συμμόρφωση της Εκκλησίας Ελλάδος προς τις λοιπές Ορθόδοξες Εκκλησίες στην τήρηση των Ιερών Κανόνων και Παραδόσεων της Εκκλησίας΄

μαζί με αυτά παρεχόταν και η διαβεβαίωση αποφυγής κάθε εκκλησιαστικής πράξεως που θα δυσχαίρανε την ειρήνη της Εκκλησίας και την ένωση των Χριστιανών, στην οποίαν ''επαγγέλλεται'' ασφαλή και βεβαίαν η ανωτέρω αμοιβαία συνθηκολόγησις''24. Οι όροι του Υπομνήματος τούτου δεν φαίνεται να επηρέασαν θετικά την Καινοτόμο Εκκλησία για ειρήνευση της διαστάσεως.

Οι Νεημερολογίτες δεν θέλησαν ποτέ να παραδεχθούν το λάθος τους και να επανορθώσουν, για να επιτευχθεί μία κατά Θεόν ένωση, παρ' όλον ότι οι του Πατρίου τους απηύθυναν τέτοιου είδους ενωτικές προτάσεις και κατά τις επόμενες τρεις τουλάχιστον δεκαετίες!

Σε εκείνη πάντως την τόσο κρίσιμη στιγμή, όταν οι περιστάσεις ευνοούσαν την πιθανή ένωση της Εκκλησίας με την επαναφορά του Πατρίου Ημερολογίου από τους Καινοτόμους -έστω και με πολιτειακή πίεση, η αδιάλλακτη στάση των Κυκλάδων και Βρεσθένης έδωσε αφορμή στον Χρυσόστομο Παπαδόπουλο να σπεύσει να τους παρουσιάσει στην Κυβέρνηση, διά του Υπουργού Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας, ως ''πεισματάρηδες, επαναστάτες και εκμεταλλευτές'', ώστε να μεταιωθεί κάποια εκκλησιαστική λύση.

19. Επιστολή από το Αρχείον της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας Γ.Ο.Χ. Ελλάδος, η οποία αναρτήθηκε στον επίσημο Ιστότοπο αυτής: www.ecclesiagoc.gr/images/stories/agies/Biblia/Encyclical1937.pdf.

20. Bλ. περιοδ. ''Κήρυξ Γνησίων Ορθοδόξων'', Αύγουστος 1981, σελ. 250-252. Στο Ματθαιϊκό αυτό περιοδικό η επιστολή του Αγίου πρώην Φλωρίνης δεν παρατίθεται ολόκληρη ούτε κατονομάζεται ο αποδέκτης αυτής.

21. Επιστολή από το Αρχείον της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας Γ.Ο.Χ. Ελλάδος, η οποία αναρτήθηκε στον επίσημο Ιστότοπο αυτής: www.ecclesiagoc.gr/images/stories/agies/Biblia/metaxa.pdf. Το ότι η Κυβέρνηση Μεταξά επιθυμούσε την ένωση της Εκκλησίας γίνεται φανερό και από τα όσα είπε στο γραφείο του ο Μεταξάς προς των Αθηνών Χρυσόστομο και τα Μέλη της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, παρουσία και του Υπουργού Θρησκευμάτων και Εθνικής Παιδείας κ. Γεωργακοπούλου, όπως τα κατέγραψε ο τότε συνοδικός μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος Ιεζεκιήλ στην υπ. αριθ. 1866/16.12.1937 απολογητική επιστολή του προς την Σύνοδό του: ''...η Εκκλησία (είπεν ο Μεταξάς) αδιαφορούσα προς το ημερολόγιον της Πολιτείας ΠΡΕΠΕΙ ναεπανέλθη εις το παλαιόν εορτολόγιον, και ότι το νέον ημερολόγιον εισήχθη βεβιασμένως εν Επαναστατική περιόδω και ότι ΟΥΔΕΝΑ δύναται να καταδιώξη'' (Βλ. Επισκόπου Καλλιοπίου Π. Γιαννακουλοπούλου, Μητροπολίτου Γ.Ο.Χ. Πενταπόλεως, Τα Πάτρια, Τόμος Η', έκδ. β', Πειραιεύς 1990, σελ. 90-91. Τα κεφαλαία στοιχεία είναι της πηγής προελεύσεως).

22. Βλ. περιοδ. ''Κήρυξ Γνησίων Ορθοδόξων'', Μάϊος-Ιούνιος 1981, σελ. 180-182.

23. Βλ. αυτήν στο έργο Μητροπολίτης Πρ. Φλωρίνης Χρυσόστομος Καβουρίδης - Αγωνιστής της Ορθοδοξίας και του Έθνους, επιμ. Ηλία Αγγελοπούλου - Διονυσίου Μπατιστάτου, Αθήναι 1981, σελ. 76-84.

24. Βλ. περιοδ. ''Κήρυξ Γνησίων Ορθοδόξων'', Αύγουστος 1981, σελ. 258-260.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια και παρουσίαση κειμένου 

ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.

Σειρά αποσπασμάτων από το βιβλίο του 

Επισκόπου Γαρδικίου κ. Κλήμεντος 

της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών 

''ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ ΝΑΣΛΙΜΗΣ (1910-1973) 

ΑΚΑΤΑΒΛΗΤΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΥΠΟΜΟΝΗΣ'', 

τόμος Α', σελ. 176-183, Αθήνα 2019.