Συνακόλουθες αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894):
''ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ''.
Έκδοση Ι. Μ. Παρακλήτου, Αθήνα 1993, έκδοση εβδόμη, σελ. 91-96.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΚ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος αποτελεί μια σημαντική μορφή της ρωσικής Ορθοδοξίας, ιδιαίτερα γνωστή για την πλούσια συγγραφική προσφορά και τον ηρωϊσμό της. Ο ηρωϊσμός αυτός εκδηλώθηκε κυρίως με δύο παράλογες για το ορθολογιστικό πνεύμα της εποχής μας πράξεις: Πρώτον, παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα, για να ζήση ασκητικά. Και δεύτερον, αυτοφυλακίσθηκε και παρέμεινε επί εικοσιοκτώ ολόκληρα χρόνια έγκλειστος σ' ένα κελλί της ερήμου Βισένσκ! Ενώ όμως εγκατέλειψε χάριν της ησυχαστικής ζωής την αρχιερατική του διακονία, ο Κύριος του Αμπελώνος του ανέθεσε μια άλλη ποιμαντική, την <<ταχυδρομική ποιμαντική>>. Δεχόταν καθημερινά από είκοσι μέχρι σαράντα επιστολές, από διάφορα πρόσωπα και μέρη, με ερωτήματα επί ποικίλων θεμάτων. Και συνήθως απαντούσε σε όλες. Έτσι στο διάστημα των εικοσιοκτώ ετών της έγκλειστης ζωής του έγραψε χιλιάδες επιστολές που διακρίνονται για την απλότητα, την φυσικότητα και τη ζωντάνια τους. Οι επιστολές αυτές πρόσφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν καθοδήγησι και παρηγορία σε αναρίθμητες ψυχές. Πολλές είχαν εκδοθή σε τόμους ενώ ακόμα ζούσε. Μια δειγματοληπτική επιλογή απ' αυτές προσφέρουμε κι εμείς στο ελληνικό κοινό, μέσα από τις σελίδες του παρόντος βιβλίου. Το περιεχόμενο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη. Το πρώτο αναφέρεται κυρίως σε θέματα απλά, πρακτικά, της καθημερινής πνευματικής ζωής, σαν απαντήσεις σε αντίστοιχα ερωτήματα των πιστών. Το δεύτερο μέρος αναφέρεται κυρίως σε θέματα πίστεως. Η σύντομη βιογραφία του οσίου που ακολουθεί, είχε συμπεριληφθή και στην προγενέστερη έκδοσί μας <<Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου, Προς τις αδελφές Μοναχές>>. Κρίναμε όμως σκόπιμο να τη συμπεριλάβουμε και στην παρούσα έκδοσι, που είναι γενικωτέρου ενδιαφέροντος.
( Ε κ τ ο υ π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ο υ )
<<Φανταστική Ζωολογία>>
Στο περιοδικό ΕΘΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ, Τεύχος Νοεμβρίου 1854, καταχωρήθηκε κακόβουλο άρθρο με τίτλο <<Φανταστική Ζωολογία>>. Το άρθρο αναφερόταν στα θαύματα που έκαναν άγιοι ερημίτες σε ζώα.
Συγκεκριμένα στην θεραπεία του τυφλού νεογνού μιας ύαινας από τον Όσιο Μακάριο τον Αλεξανδρέα, στην υπακοή που έκαναν όναγροι σε εντολή να μην ποδοπατούν τα λαχανικά ενός οσίου, καθώς και στην περίπτωσι λέοντος που υποχρεώθηκε να φορτώνεται ο ίδιος ό,τι μετέφερε προτήτερα ένας χαμένος όνος, τον οποίο θεωρήθηκε ότι κατεσπάραξε.
Τα περιστατικά αυτά τοποθετήθηκαν δίπλα σε αρχαίους ελληνικούς, ρωμαϊκούς και γαλλικούς μύθους, καθώς και σε παραμύθια, δημιουργήματα λαϊκής φαντασίας. Ο συνθέτης του άρθρου ή ο μεταφραστής, αν το άρθρο προέρχεται από το εξωτερικό, φαίνεται να έχη μελετήσει τον αρχέγονο πολιτισμό της Αιγύπτου και συνεπώς εν γνώσει του διαστρεβλώνει την πραγματικότητα.
Το κείμενο είναι προσβλητικό για κάθε χριστιανό και τραυματίζει ιερά συναισθήματα πολιτών έθνους ενδόξου για την πίστι και την ευσέβειά του. Η Εκκλησία αναγνωρίζει και παραδέχεται τις διηγήσεις των θαυμαστών αυτών γεγονότων, που δεν είναι μόνο τρεις, αλλά πλήθος ολόκληρο.
Τις παραθέτει στα πιστά τέκνα της στα συναξάρια και σ' άλλα βιβλία, για να τονώση την πεποίθησή τους στην διαρκή παρουσία και θαυματουργό συμπαράστασι του Κυρίου, σύμφωνα με τα λόγια του προφήτου Δαβίδ: <<Κεκράξεται προς με (ο ευλαβής πιστός) και επακούσομαι αυτού>> (Ψαλμ. 90, 15).
Τί θα σκεφθή λοιπόν ο πιστός, όταν επιστρέφοντας από τον ναό, όπου άκουσε διηγήσεις, που του προσφέρθηκαν ως απόλυτα αληθινές, ξεφυλλίση το περιοδικό, που υποτίθεται ότι το συνέταξαν συγγραφείς γνωστικοί και υπεύθυνοι για την διαφώτισι του έθνους, και διαβάση ότι οι διηγήσεις που άκουσε στον ναό είναι παραμύθια, δημιουργήματα φαντασίας, λαμπρές συλλήψεις ελληνικής ποιήσεως;
Βέβαια ο πραγματικά πιστός δεν θα κλονισθή. Θα θλιβή όμως και δίκαια θ' αγανακτήση εναντίον του εκδότου των ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΩΝ. Ο ολιγόπιστος όμως, εκείνος που δεν είναι ούτε θερμός ούτε ψυχρός στην χριστιανκή ζωή, μεταβαίνοντας από την άποψι στην άλλη, θα σκοτισθή και θα περιπέση στην τελευταία απιστία.
Με την πρόφασι της δήθεν καθάρσεως από τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις, επιδιώκουν να σβήσουν στην πατρίδα μας την πίστι. Ίσως να πη κάποιος: <<Γιατί να μεγαλοποιούμε τα πράγματα; Ένα άρθρο δεν αποτελεί τόσο σοβαρο κίνδυνο>>.
Δεν είναι όμως πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό. Συγκεντρώνεται έτσι μια σημαντική ποσότητα δηλητηρίου απιστίας στους αναγνώστες και ασφαλώς θα έχουμε και τα ανάλογα αποτελέσματα. Το βασικό στην περίπτωσι αυτή είναι ότι η παρουσίασις παρομοίων άρθρων δεν αποτελεί σύμπτωσι ή παραδρομή.
Προέρχεται από το πνεύμα και την γραμμή του περιοδικού. Και είναι φυσικό, όταν κάποιος εμποτισθή με τις αρχές του υλισμού και παραδέχεται μόνο τους νόμους της φύσεως, δεν μπορεί να πιστέψη στα υπερφυσικά θαύματα.
Εάν τέτοια είναι η πηγή αυτών των δύο ή τριών άρθρων, δεν μπορούμε πλέον να πούμε ότι δεν σημαίνουν τίποτε. Όποιος έστω και λίγο αισθάνεται την δυσοσμία της αποσυνθέσεως, συμπεραίνει αμέσως ότι κοντά του βρίσκεται κάτι το σάπιο.
Και όποιος έχει υπ' όψιν του την νοοτροπία του περιοδικού, βλέπει πίσω απ' αυτά το κακόπιστο και καταστρεπτικό σύστημά του. Δεν μένει τότε απαθής, αλλά θλίβεται και πονάει για τα τέκνα της Εκκλησίας και της Πατρίδος που δηλητηριάζονται με τις καταλυτικές διδασκαλίες αυτού του περιοδικού.
Γι' αυτό ας μη θεωρήση κανείς τα λόγια μου σαν άσκοπη φιλονικία. Είναι καρπός ζήλου για την ορθόδοξη καθαρότητα. Εάν οι συντάκτες του περιοδικού ήταν πραγματικά τέκνα της Εκκλησίας, εάν γνώριζαν την μητέρα τους και την αγαπούσαν, όχι μόνο δεν θα έγραφαν το παραμικρό εναντίον της, αλλ' ούτε λογισμό θα δέχονταν αντίθετο με τις διδασκαλίες της.
Όποιος αγαπά κάποιον, δεν ανέχεται την παραμικρή προσβολή εναντίον του. Ενώ όποιος προσβάλλει την ίδια τη μητέρα του φανερώνει ότι δεν την υπολογίζει, ούτε την αγαπά. Φαίνεται λοιπόν ότι και οι συντάκτες του περιοδικού δεν αναγνωρίζουν πλέον ως μητέρα την Εκκλησία και επομένως δεν θέλουν να θεωρούνται τέκνα της.
Η Εκκλησία είναι <<στύλος και εδραίωμα της αληθείας>> (Α' Τιμοθ. 3, 15). Δεν εμπαίζει τα τέκνα της δίνοντάς τους πέτρες αντί για ψωμί. Εκτός απ' αυτό ο ίδιος ο Κύριος υποσχέθηκε: <<Ο πιστεύων εις εμέ, τα έργα α εγώ ποιώ, κακείνος ποιήσει, και μείζοντα τούτων ποιήσει>> (Ιωάν. 14, 12), <<Αμήν γαρ λέγω υμίν, εάν έχητε πίστιν ως κόκκον σινάπεως, ερείτε τω όρει τούτω, μετάβηθι εντεύθεν εκεί και μεταβήσεται' και ουδέν αδυνατήσει υμίν>> (Ματθ. 17,20),
<<Σημεία δε τοις πιστεύσασι ταύτα παρακολουθήσει' εν τω ονόματί μου δαιμόνια εκβαλούσι' γλώσσαις λαλήσουσι καιναίς' όφεις αρούσι' καν θανάσιμόν τι πίωσιν, ου μη αυτούς βλάψει' επί αρρώστους χείρας επιθήσουσι, και καλώς έξουσιν>> (Μάρκ. 16, 17-18).
Εάν απόλυτα πιστεύουμε στα λόγια του Κυρίου, τότε πώς θα δυσπιστήσουμε για την εξημέρωσι αγρίων όνων ή ενός λέοντος από ερημίτες ολότελα αφιερωμένους στον Θεό; Μήπως τα θαυμάσια αυτά είναι δυσκολώτερα από το να μετακινήση κανείς ένα όρος;
Ωστόσο το υποσχέθηκε και αυτό ο Κύριος στον αληθινό πιστό. Σε κάποιο ελληνικό πατερικό κείμενο έχει γραφή για τους απίστους: <<Όσοι αμφισβητούν τα κατορθώματα των θαυματουργών Πατέρων, αμφισβητούν και τα θαύματα του Χριστού που θεράπευε ασθενείς, έδιωχνε δαιμόνια, ανάσταινε νεκρούς, και ταυτόχρονα έλεγε:
<<Ο πιστεύων εις εμέ, τα έργα α ποιώ, κακείνος ποιήσει, και μείζονα τούτων ποιήσει>> (Ιωάν. 14, 12). Όπου παρευρίσκεται ο Θεός, που είναι πάνω από την φύσι, εκεί πραγματοποιούνται και έργα υπερφυσικά>>.
Η υποταγή των ζώων στους οσίους είναι αποτέλεσμα της αποκαταστάσεως σ' αυτούς της εικόνος του Θεού. Στον παράδεισο η υποταγή των ζώων ήταν αποτέλεσμα της ακτινοβολίας της εικόνος του Δημιουργού, που έβλεπαν ν' απορρέη από τον Αδάμ.
Όταν η εικόνα θόλωσε και έπαυσε ν' ακτινοβολή, σταμάτησε και η υποταγή των ζώων στον άνθρωπο. Όποτε όμως η εικόνα με τους ασκητικούς αγώνες καθαρίζεται και ξανά ακτινοβολή, τότε κατά κάποιο τρόπο φυσικό, τα ζώα επανέρχονται στην παραδείσια σχέσι τους με τον άνθρωπο.
Αυτό ακριβώς συμβαίνει με διαφόρους οσίους και παρέδωσαν τελείως τον εαυτό τους στον Κύριο και φόρεσαν <<τον καινόν άνθρωπον τον κατά Θεόν κτισθέντα εν δικαιοσύνη και οσιότητι της αληθείας>> (Εφεσ. 4, 24).
Γιατί λοιπόν να μην πιστεύουμε στις διηγήσεις που εμφανίζουν εξαγνισμένες μορφές να εξουσιάζουν τα ζώα; Είναι γεγονός ότι η εξωτερική τους ταπείνωσις σκανδαλίζει τον υπερήφανο νου.
Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι <<το ασθενές του Θεού ισχυρότερον των ανθρώπων εστί>> (Α' Κορινθ. 1, 25) και ότι ο πλούτος της θ. Χάριτος βρίσκεται συνήθως <<εν οστρακίνοις σκεύεσιν (Β' Κορινθ. 4,7)>>.
( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου