Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ (β')

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Σαράντου Καργάκου: Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 208-211.
<<Και το βιβλίο αυτό είναι καρπός ευγνωμοσύνης προς τους πολυπληθείς ακροατές/μαθητές μου του <<Λαϊκού Πανεπιστημίου>>, που κατακλύζουν κάθε Τρίτη την αίθουσα τελετών της γεραράς <<Εταιρείας Φίλων του Λαού>>, για να ακούσουν πέμπτη χρονιά φέτος τα μαθήματά μου, παρά το νυκτερινό της ώρας (7-9 μ.μ.).
Στα μαθήματα αυτά προσέρχονται παιδιά όλων των ηλικιών, από 20 έως 85 ετών. Άλλα κρατούν σημειώσεις, άλλα κρατούν μαγνητόφωνα.
Αυτά μου έδωσαν το έναυσμα, το ερέθισμα και την ώθηση να δώσω στις παραδόσεις μου μορφή βιβλίου.
Την πρώτη χρονιά εδίδαξα έναν κύκλο μαθημάτων υπό τον τίτλο Το βυζαντινό ναυτικό, που πήρε μορφή καλαίσθητου βιβλίου από τις εκδόσεις Ιω. Σιδέρη (2007), τη δεύτερη χρονιά εδίδαξα τους πολιτικούς θεσμούς και τα πολιτικά σώματα της σπαρτιατικής πολιτείας, την τρίτη την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου,
που το 2008/09 σε πολύ διευρυμένη μορφή και με σπάνια βιβλιογραφία εκδόθηκε από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙ ΤΕΧΝΩΝ - ΚΑΡΤΕΡΗΣ, την τέταρτη χρονιά παρέδωσα <<Το λυκόφως της Σπάρτης>>,
που μαζί με τις προηγούμενες παραδόσεις μου αποτέλεσαν την πρωταρχική μαγιά για να συγγραφεί και να εκδοθεί το δίτομο έργο μου Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης (Gutenberg, 2006).
Πέρσι είχα την ευκαιρία να διδάξω τρεις κύκλους μαθημάτων: α) Οι Τούρκοι και το Βυζάντιο, β) Το τουρκικό imperium και γ) Τουρκοκρατία, που πήραν μορφή βιβλίου και εκδόθηκαν σε καλαίσθητη μορφή από τις εκδόσεις Λεωνίδα Γεωργιάδη.
Τα φετινά μαθήματα θα είναι αφιερωμένα στην Ελληνική Επανάσταση. Αλλά το βιβλίο αυτό δεν εξετάζει καταλεπτώς το μεγάλο εκείνο γεγονός.
Περιορίζεται αυστηρώς σε όσα προτίθεμαι να παραδώσω και αυτά είναι ό,τι λέγει ο τίτλος: Μεγάλες μορφές και μεγάλες στιγμές του '21.
Όχι όλος ο Αγώνας στην πολυμορφία και την πολύπτυχη διάστασή του.
Οι βασικοί λόγοι είναι δύο: Εκ των πραγμάτων είναι αδύνατον να συμπεριληφθεί όλος ο Αγώνας σε σειρά δίωρων -ανά δεκαπενθήμερο- μαθημάτων ενός εξαμήνου και, δεύτερον -πέρα από άλλες εκδοτικές μου δραστηριότητες- μία τρίτομη ή τετράτομη Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως,
που θα εξετάζει εξονυχιστικά, με πνεύμα κριτικό και -στο μέτρο του ανθρώπινα δυνατού- αντικειμενικά κάθε γεγονός, είτε αυτό είναι στρατιωτικό, είτε πολιτικό, είτε διπλωματικό.
Και για τον λόγο αυτό υπάρχει ένας διαχωρισμός:
Στους δύο πρώτους τόμους εξετάζονται τα στρατιωτικά γεγονότα και στον τρίτο τα πολιτικά, διπλωματικά, οικονομικά γεγονότα, καθώς και ό,τι μπορεί να έχει σχέση με την οργάνωση της παιδείας στη διάρκεια της πολυχρονίου πολεμικής δοκιμασίας.
Το βιβλίο αυτό, λόγω όγκου και τεράστιου κόστους, μόνο αν βρεθεί χορηγός θα καταστεί εφικτό να εκδοθεί.
Ευελπιστούμε ότι κάποιος θα συνδράμει.
Όχι πάντως η ελληνική πολιτεία.
Αυτή με τίμησε και με τιμά με το υπέρτατο βραβείον: το κώνειον>>!
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Ο Εμφύλιος και ο Κολοκοτρώνης (β')

Η εκστρατεία του Παπαφλέσσα άρχισε στις 22 Οκτωβρίου 1824, με τρόπο πανηγυρικό. Μπροστά βρισκόταν ο Μακρυγιάννης, που είχε προσχωρήσει στον κυβερνητικό στρατό. Έγινε μάχη στη Δαλαμανάρα. Για τα έκτροπα που σημειώθηκαν εκεί ο Μακρυγιάννης επιρρίπτει αποκλειστικά τις ευθύνες στον αρχιμανδρίτη. Ωστόσο, παρά το χρήμα που διέθετε αφειδώς η κυβέρνηση Κουντουριώτη, ελάχιστοι ήσαν αυτοί που πλαισίωσαν τον Παπαφλέσσα. Ακόμα και οι πολυάριθμοι συγγενείς του (είχε 28 αδέλφια) ήσαν διστακτικοί ή αρνητικοί. Μεγάλη μάχη έγινε στον Μελογαλά. Ο Μακρυγιάννης χτυπήθηκε με τους Ντρέδες ανοικτά. Έφθασε, όμως ο Παπαφλέσσας και τους χτύπησε από τα νώτα. Οι άγριοι αυτοί πολεμιστές αποσύρθηκαν σε απρόσιτες περιοχές. Ο πόλεμος έπαιρνε διαστάσεις. Οι Πελοποννήσιοι πρίκριτοι (Ζαϊμηδες, Λόντοι, Νοταράδες, Δεληγιανναίοι) που παραμερίστηκαν από την τριάδα Κουντουριώτη-Μαυροκορδάτου-Κωλέττη, προσεταιρίστηκαν τον παλαιό εχθρό τους, τον Κολοκοτρώνη, που άρχισε σταδιακά να μπαίνει στον μακάβριο χορό του Εμφυλίου. Κατά πρώτον, έστειλε το γιο του, Πάνο, και τον Κανέλλο Δεληγιάννη προς ενίσχυση προς ενίσχυση των Ντρέδων. Ο Παπαφλέσσας και ο Μακρυγιάννης, ανάμεσα σε δύο μέτωπα, μόλις κατάφεραν να γλυτώσουν. Ξέφυγαν με μύριες δυσκολίες και έφτασαν στην Τριπολιτσά και από εκεί στο Ναύπλιο σε άθλια κατάσταση. Και τότε ο Κωλέττης έπεισε τον Κουντουριώτη και τον Μυροκορδάτο ότι μόνο με Ρουμελιώτες οπλαρχηγούς μπορούν να αντιβγούν στους Μοραϊτες αντιπάλους τους. Άρχισε, λοιπόν, η κάθοδος ρουμελιώτικων στρατευμάτων στον Μοριά. Ο αγώνας έχασε τα όποια κοινωνικά χαρακτηριστικά του και προσέλαβε χαρακτήρα τοπικιστικό: Ρούμελη εναντίον Μοριά. Ήδη ο Μακρυγιάννης πολεμούσε από καιρό εναντίον των Μοραϊτών, κι ας φαίνεται στα Απομνημονεύματά του κατά του Εμφυλίου. Αυτός μάλιστα έπεισε και τον διστακτικό Γιάννη Γκούρα να κατεβεί με τους άνδρες του στον Μοριά. Βέβαια, για τον πολεμικότατο αλλά φιλοχρήματο και σκληρότατο Γκούρα προείχαν τα λόγια και οι παροχές του Κωλέττη. Έτσι, για την επιβολή της <<εννόμου τάξεως>> ο Γκούρας κατέβηκε στον Μοριά με 3.000 άνδρες, την ώρα που οι Αιγύπτιοι ετοιμάζονταν να κάνουν απόβαση. Ακολούθησε και ο νουνεχής Περαιβός, οι Σουλιώτες και αυτός ακόμα ο Καραϊσκάκης. Όλο το στρατόπεδο των Σαλώνων (με τον Κίτσο Τζαβέλα, τους Μποτσαραίους, τον Λάμπρο Βέικο, τον Γιώργη Δράκο κ. α.) κατέβηκε μέσω Βοστίτσας στην Πελοπόννησο. Η μισή Ελλάδα εναντίον της άλλης μισής. Μάταια ο Νικηταράς έγραφε -καίτοι αγράμματος- στον Γκούρα πως αντί της σφαγής είναι προτιμότερη η σύγκληση μιας Εθνοσυνελεύσεως προς εξομάλυνση των διαφορών. Φωνή εις ώτα μη ακουόντων. Μόνο ο Ανδρούτσος, τελείως απομονωμένος δεν κατέβηκε στον Μοριά. Με υπόδειξη του Κωλέττη πιάστηκε για συνεργασία με τους Τούρκους από τον Γκούρα, φυλακίστηκε στην Ακρόπολη των Αθηνών και με διαταγή του Γκούρα -που βρισκόταν μακριά- δολοφονήθηκε ένα ζοφερό βράδυ και το κορμί του πετάχτηκε στα βράχια. Τάχα είχε δοκιμάσει να δραπετεύσει! Το φονικό έγινε τη νύχτα μεταξύ 5ης προς 6ης Ιουνίου 1825. Σε αυτό θα αναφερθούμε εκτενώς σε απόμενο κεφάλαιο του τόμου αυτού. Το τραγικότερο συμβάν του Εμφυλίου -πέρα από την κακομεταχείριση του Π. Π. Γερμανού από τον απεσταλμένο του Γκούρα και από τον ίδιο τον Γκούρα, -ήταν ο θάνατος του Πάνου Κολοκοτρώνη έξω από την Τριπολιτσά, στη θέση Βουνό, από άνδρες του Βάσου Μαυροβουνιώτη στις 13 Νοεμβρίου 1824. Ο θάνατός του συγκλόνισε όλο τον Μοριά. Επί τέσσερα χρόνια, από ηλικίας 19/20 ετών ως τον θάνατό του, ήταν το δεξί χέρι του πατέρα του. Συνετός, γενναίος, καλόγνωμος. Ο Φωτάκος γράφει ότι <<πολλαί γυναίκες από την λύπην των απέβαλον>>. Όλη η Πελοπόννησος τον αγαπούσε. Οι εκτελεστές του του είχαν στήσει ενέδρα. Μετά τον θάνατό του, πήγαν και τον ξεγύμνωσαν. Οι δικοί του μετέφεραν το πτώμα του στη Συλίμνα και το έθαψαν έξω από την εκκλησία. Ο πατέρας του που είχε εκστρατεύσει μαζί με τον Ζαϊμη και τους Δεληγιανναίους στην Αρκαδία και είχαν πλησιάσει στην Τριπολιτσά, η οποία ήταν έτοιμη να τους παραδοθεί, μόλις πληροφορήθηκε τον θάνατο του γιου του, κατέρρευσε ψυχικά. Ούτε στην ταφή δεν είχε κουράγιο να πάει. Αποσύρθηκε στη Στεμνίτσα κι έμεινε άπρακτος. Χωρίς αυτόν, οι αντικυβερνητικοί δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα. Η Τριπολιτσά έμεινε στα χέρια των κυβερνητικών. Η απώλεια του Πάνου και η απόσυρση του <<Γέρου>> έδωσαν θάρρος στο κυβερνητικό στρατόπεδο. Εννέα ημέρες μετά τον θάνατο του νεαρού Κολοκοτρώνη, ο Γκούρας έκανε κι αυτός την εμφάνισή του στην Πελοπόννησο. Οι Στερεοελλαδίτες οπλαρχηγοί που συνάχθηκαν στα Καλάβρυτα πάντα υπολόγιζαν τον Κολοκοτρώνη, ακόμα και τώρα που ήταν ψυχικά εξουθενωμένος. Του έγραψαν μια επιστολή, με την οποία, κατά τον Φωτάκο, του ζητούσαν να ενωθεί μαζί τους κι αυτοί θα τον αναγνώριζαν αρχηγό και στον Μοριά και στη Ρούμελη, αλλά με τη δέσμευση να αναγνωρίσει κι αυτός τον Κωλέττη. Ο Κολοκοτρώνης, αφού διάβασε την επιστολή, αποποιήθηκε την πρότασή τους, και είπε στον απεσταλμένο τους να τον αφήσουν ήσυχο.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίου του Σαράντου Καργάκου:
Νεότερη Ελληνική Ιστορία, Τόμος Β',
<<Μεγάλες μορφές και Μεγάλες Στιγμές του ΄21>>.
Δεύτερη έκδοση: <<Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ>>, Απρίλιος 2021, σελ. 208-211.