ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ


«Ο Παντοκράτορας κρατά στο Χέρι Του την βραδυνή Θυσία»

Η νύχτα αγκαλιάζει προσευχόμενες ψυχές σαν βρεφικό νανούρισμα. Στο μικρό καθολικό, οι γέροντες ξαπλωμένοι στο έδαφος, παραδομένοι στην εικόνα του Νυμφίου αποκαθηλώνουν ικετευτικά τους συγγνωστούς τους λογισμούς. Απόκοσμες εικόνες στο μικρό εκκλησάκι αναπνέουν μέσα από την θυμιασμένη ομίχλη των παρακλητικών τους λόγων. M' ένα τρακοσάρι κομποσκοίνι μετρούν ανάποδα τις μέρες, φτάνοντας ως την γέννησή τους. Ο παππά Διονύσης με αφημένο βλέμμα στην γη που περιμένει, σκύβει το κεφάλι στην ανατολή της μετανοίας του. Τί κόσμος τούτος Θεέ μου! Βαστάζουμε στις χούφτες μας τη Μάννα Ορθοδοξία και δεν θωρούμε το απροσμέτρητο κάλλος της και την ενδόμυχη υπόστασή της. Όταν τρίζουν τα θολά τζάμια από τα σιδερένια παραθύρια, νομίζεις, πως χοροί αγίων ήλθαν για να συνεκκλησιαστούν με τους χοικούς, ταμένους αδελφούς τους. Ο πολυέλαιος γυρνοφέρνει κυκλικά απ' τον καπνισμένο τρούλλο, ο Παντοκράτορας κρατάει στο χέρι του την βραδυνή θυσία, αίνοι και ύμνοι γίνονται δώρα ευχαριστιακά στα πόδια του Θεού μας. Κι όταν τελειώνει η ακολουθία, σκυμμένα πρόσωπα προσμετρούν μ' ένα Κύριε ελέησον, τα ανεβαίνοντα βήματά τους. Μακρύς ακόμα ο δρόμος της σταυρικής θυσίας. Ταιριάζει σε ορθοδόξους, να βλέπουν από μακριά τον σταυρό, που θα κρεμάσουν πάνω του τ' απόκοσμα όνειρά τους. Ποθούμε Χριστό, Αυτόν, Εσταυρωμένο, εξαντλούμε τους ονειρεμένους πόθους μας στο κοινό ποτήριο, ακροβατούμε την θωριά μας ανάμεσα στην πτώση και την έγερση. Τελούμε πνευματικά « ανάπηροι» στο μακαρισμό του εξαρτημένου Εγώ μας, αναζητούμε την χαμένη αρτιμέλεια της υποστελλόμενης ψυχής μας, ανυπακούουμε στην υποκριτική στάση ζωής. Ο Χριστός δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι η Οδός και η Αλήθεια, η Αγάπη κι η Ζωή, το προσδοκώμενο όνειρο της αναστάσιμης ελπίδας. Έχουμε Εκκλησία να κλάψουμε τους δρόμους που δεν διαβήκαμε, κατέχουμε αγίους να κρεμάσουμε την απόμακρη ματιά μας, μια Παναγιά να πνίξουμε στον κόρφο της την εαλωμένη αθωότητα της παιδικής αμεριμνησίας μας, κι αγγέλους τόσους, όσα είναι αυτά που χάσαμε, όσα είναι αυτά που ελπίζουμε, όσα είναι αυτά, που ίσως έρθουνε μια μέρα! Μπουσουλάμε γογγύζοντας στους εφάμαρτους δρόμους της υποκριτικής ζωής μας, έρπουμε γλοιωδώς στην λάσπη, που εωσφορικώς βαπτίσαμε πολιτισμένη κοινωνία! Επιτέλους να πάψουν αυτοί οι διαρκείς κύκλοι γύρω απ' τον ειδωλολάτρη εαυτό μας, το μεγαλείο του χριστιανού αναπαύεται στον προσευχητικό ξεσηκωμό και την ταπεινή μεγαλοσύνη. Η αγάπη μας είναι η σταυρική θυσία του εγώ μας στην εγωϊκότητα των άλλων. Ο σταυρός μας είναι τα ζυγιστικά του Πατρός που σβήνουν με γομολάστιχα τις μεγαλεπίβολες, θηριώδεις αμαρτίες μας κι η ελπίδα μας φοράει τα καλά της μπροστά στο αιματοβαμμένο δισκοπότηρο του αμνοικού Ιησού μας. Τα βράδια αιωρούνται χαροποιά στα γράμματα της αγιοπνευματικής Αλφαβήτας, ζωγραφίζουν την Πίστη ως έκθαμβο, αγιοπρεπές θήλυ, που ίσταται σε συννεφοσκεπούσα ομίχλη, πάνω από τα μικροκαμωμένα σπίτια των ανθρώπων. Πορφυροφορούσα κόρη, που χάσκει με χαμόγελο και κορομηλένια μάγουλα, που ροδοκοκκινίζουν στην παρακλητική αγάπη των πιστών. Η Πίστη είναι αναγεννητικό επίθεμα στις πληγές της αμαρτίας, δροσερή ανάσα στην πνευματική άπνοια των φιλόνικων ανθρώπων, σουλατσάρει σε χλοερούς, φρεσκοσκαμμένους κήπους και περιβόλια που μεθούν στην αρχοντιά των λουλουδιών. Βαστάει στα χέρια της τα εύοσμα βασιλικά των Χριστοφόρων λόγων, λούζεται μακάρια στην μετάνοια ενός αλλόφρονα, που ανακαλύπτει πάνω της τον μυρίπνοο Παράδεισο της συστελλόμενης ψυχής. Η Πίστη Θε μου είναι τα χρυσαφένια στάρια του χωριού, που μικρά, βάζαμε τρεχάλα ανάμεσα στα ξεραμένα στάχυα και τ' αγκάθια του αγρού, το ανταριασμένο βουϊτό από τους μεγαλοδύναμους ήχους των ελάτων, που στέκονταν πάντα όρθια. Νοικοκύρηδες, φρεσκοπλυμένοι χωρικοί, που τις Κυριακές έπαιρναν τα δύσβατα μονοπάτια για την εκκλησιά των Παμμεγίστων Ταξιαρχών! Βλέπαμε την Πίστη να σιγοντάρει στο αναλόγιο, εκείνον τον ταπεινό, ολιγογράμματο ιερέα, που έβγαινε στον άμβωνα για να μοιράσει τ' αντίδωρα κρίνα της ανυπέρβλητης αγάπης. Ύστερα βοηθούσε στα χωράφια την μαυροφορεμένη χήρα, που πριν να σπείρει τον καρπό στα σκαλισμένα αυλάκια, σταύρωνε με το χέρι της το αγιασμένο χώμα, ράντιζε με αγιασμό εκείνον τον πολύχρωμο, ταιριαστό μπαχτσέ με τις ντάλιες, τους κατιφέδες και τους κρίνους. Η Πίστη πάλι κατοικεί στα αδύναμα σπίτια των φτωχών, κάθεται στο τραπέζι με τα αλάδωτα ρεβίθια, τις ελιές και το αχνισμένο, ζυμωτό ψωμί, χορταίνει τα στόματα με μοσχοθυμιασμένες ευλογίες και απόκοσμες παραινέσεις της ερήμου. Σκάει χαμόγελο στην βρεφική αγνότητα Χριστούλιδων μικρών! Η Πίστη δεν λέει ψέμματα στα χείλη των παιδιών, παίζει κυνηγητό με την ταπείνωση και κρυφτό με την ντροπή. Στέκει προσευχητικά μετέωρη σε νηπιακούς ασπασμούς, σε ανυπόκριτες, παιδικές προσευχές. Είναι το θεϊκό αντίδοτο στο διάβα μιας φουσκοθαλασσιάς ζωής, το υπέρμαχο δοξάρι στην ηδύχοη πνοή του ουρανού, η υπογραφή του Θεού στην μετάνοια του πιστού. Μακάριοι αυτοί που την βρήκαν να τους περιμένει με το πρωϊνό ξύπνημα της αυγής και την εσπερινή δύση του ηλίου! (Φθινόπωρο 2013) Γιώργος Δ. Δημακόπουλος Δημοσιογράφος





Ιστολόγιο «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Έτος: 11ο (2013 - 2024)

Δημοσιογραφικό Εργαστήρι Ορθόδοξης Μαρτυρίας και Ομολογιακής Κατάθεσης

Διαχειριστής:

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Icon by Serhei Vandalovskiy, icon - painter, Ukraine



«Απάνου απ' το κρεββάτι μου βαθειά παρηγοριά μου / Καρφώνω την εικόνα Σου, και τώρα η κάμαρά μου. / Είναι και μνήμα θλιβερό και χαρωπή εκκλησία / Σκοτάδι η θλίψι μου σκορπά και λάμψιν η θρησκεία».



Κωστής Παλαμάς


Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Τετάρτη 6 Νοεμβρίου 2024

Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ: Ο ΓΛΥΚΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ (10ο ΜΕΡΟΣ)

 



[...] Τα κείμενα, που δημοσιεύονται σ' αυτό τον τόμο αναφέρονται: είτε στην Παναγία Μητέρα του Χριστού και Θεού μας, που όλα τα πιστά τέκνα της Εκκλησίας την αγαπούν και την αναγνωρίζουν ωσάν Μάνα στοργική και γλυκυτάτη, και τρέχουνε κοντά της σ' όποια δύσκολη στιγμή του βίου τους για να βρούνε μπάλσαμο και παρηγοριά στον πόνο τους' είτε στον αγαπημένο Νυμφίο της Εκκλησίας μας, το Χριστό, και τ' Άχραντα Πάθη Του. Είναι κείμενα, που, άλλα μεταδόθηκαν ως ραδιοφωνικές ομιλίες από το Α' Πρόγραμμα του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και Τηλεοράσεως, και άλλα δόθηκαν ως διαλέξεις στην Αθήνα ή και σε άλλες πόλεις της Ελλάδος, με τις εόρτιες ευκαιρίες των Χριστουγέννων, των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, της Μεγάλης Εβδομάδος και του Πάσχα. Επειδή ο συγγραφέας τους δεν μπορούσε ν' ανταποκριθεί ξεχωριστά στις αιτήσεις πολλών ακροατών, που συχνά του ζητούσαν να τους στείλει αντίγραφα των ομιλιών, αποφάσισε να τα συγκεντρώσει όλα μαζί σε έναν εύχρηστο τόμο, γνωρίζοντας βέβαια τις αναπόφευκτες αδυναμίες των κειμένων -γραμμένων για περιορισμένης διάρκειας χρονικά όρια-, αλλά υποχωρώντας από αγάπη στους αδελφούς του, που τα ήθελαν για πνευματικούς κυρίως λόγους. Και για έν' άλλο θέμα πρέπει να σημειώσω εδώ δυο λόγια. Σε τούτο το βιβλίο μου ο αναγνώστης θα βρει, όπως σημειώνεται και στον υπότιτλο, «λογοτεχνικά και κατανυκτικά κείμενα εισαγωγής εις την ορθόδοξον λειτουργικήν πνευματικότητα». Για όσους παραξενευτούν με αυτόν τον ιδιαίτερο χαρακτηρισμό της ορθοδόξου λειτουργικής πνευματικότητος, προοιμιακό, κεφάλαιο του τόμου αυτού, όπου τονίζεται, πως έξω από τη λειτουργική και μυστηριακή ζωή γενικώτερα, της Εκκλησίας μας ούτε πνευματική ζωή, νοείται υπαρκτή, ούτε -πολύ περισσότερο- ορθόδοξη πνευματικότης. Η πνευματική ζωή των ορθοδόξων χριστιανών πηγάζει, αυθεντικά και γνήσια, από τη μητέρα μας Εκκλησία, τρέφεται στις ιερές ακολουθίες της, και αυξάνει με τη χάρη του αγίου Πνεύματος και τη μετοχή των Αχράντων Μυστηρίων της Λειτουργίας της. Όλα τ' άλλα πνευματικά μέσα είναι ανεκτά ή χρήσιμα μόνο και κατά το μέτρο που οδηγούν στον τελικό κ' ευλογημένον αυτό σκοπό: στην ορθόδοξη λειτουργική πνευματικότητα, δηλαδή στη Λειτουργία και στην Ευχαριστία, όπως ακριβώς τα νοούν και τα διδάσκουν οι άγιοι Πατέρες. [...]



Απόσπασμα εκ του προλόγου του συγγραφέως








Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Π. Β. Πάσχου: «Ο Γλυκασμός των Αγγέλων»,
εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
3η έκδοση, Ιανουάριος 2003, σελ 116-120.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
1η έκδοση 1975




Π. Β. ΠΑΣΧΟΥ




«Ο ΓΛΥΚΑΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ»




Σχόλια στον Ακάθιστον Ύμνο, καθώς και άλλα λογοτεχνικά και κατανυκτικά
κείμενα εισαγωγής εις την ορθόδοξον λειτουργικήν πνευματικότητα.





ΑΝΑΒΑΘΜΟΙ ΚΑΤΑΝΥΞΕΩΣ

Από την ποίηση του Τριωδίου



Η επόμενη Κυριακή του Τριωδίου είναι του Ασώτου. Κι δεν υπάρχει περικοπή του Ευαγγελίου, που να έχει συγκινήσει και εμπνεύσει περισσότερο τους υμνογράφους της Εκκλησίας μας, από εκείνη που μας μιλάει για τον Άσωτο και την επιστροφή του στον Πατέρα. Ο γιος της απωλείας και της ασωτίας, που άλλοτε παίρνει το δρόμο τον ευλογημένο της επιστροφής, κι άλλοτε χάνεται σε χώρα μακρινή, με τις ύποπτες συντροφιές στους πανάθλιους δρόμους της αμαρτίας, είν' ένα θέμα που δεν φήνει ούτε το θέατρο και τον κινηματογράφο, ούτε την πεζογραφία και την ποίηση, μα ούτε και τ' άλλα είδη λόγου και τέχνης αδιάφορα και ασυγκίνητα.


Και είναι τόσες οι μάνες και οι πατεράδες, όπου κλαίνε τα τέκνα τους στην ξενιτιά χαμένα, για να μας πείσουν πως το θέμα δεν είναι παλιό ή αρχαίο, μα πάντα νέο και συγκλονιστικά ενδιαφέρον, με χαίουσες και ανοιχτές πληγές σχεδόν σε κάθε σύγχρονο σπίτι και οικογένεια. Όμως, ο υμνογράφος της Εκκλησίας μας βοηθάει να κάνουμε πότε-πότε μια πνευματική αναγωγή: να πάμε από το ανθρώπινο στο πανανθρώπινο. Και τούτο, με την ίδια ακριβώς ευκολία, που καταφέρνει να μας περάσει από το οικουμενικό στο προσωπικό. Η Ακολουθία της Κυριακής του Ασώτου στο Τριώδιο μας δείχνει φανερά τούτη την αλήθεια για την εκκλησιαστική μας ποίηση. Η μια περίπτωση του ενός ασώτου του Ευαγγελίου γίνεται τόσο πλατιά, που χωράει μέσα όλους τους άσωτους του κόσμου: του σήμερα, του χθες και όλων των εποχών, που ψιθυρίζουν τους στίχους του δοξαστικού του εσπερινού. 



Ω, πόσων αγαθών, ο άθλιος, εμαυτόν εστέρησα!
ω, ποίας βασιλείας εξέπεσα ο ταλαίπωρος εγώ!
τον πλούτον ηνάλωσα, όνπερ έλαβον.
Την εντολήν παρέβην. Οίμοι, τάλαινα ψυχή!
τω πυρί τω αιωνίω λοιπόν καταδικάζεσαι'
διό προ τέλους βόησον Χριστώ τω Θεώ'
ως τον άσωτον δέξαι με υιόν, ο Θεός,
και ελέησόν με.


Είπαμε νωρίτερα, πως ο υμνογράφος της Εκκλησίας μας αγαπά την αναγωγή, και πως την περίπτωση ενός ασώτου, την κάνει περίπτωση όλων των εποχών. Από αυτόν εδώ το δρόμο περνούμε στο προσωπικό δράμα του καθενός. Τούτο σημαίνει, πως ο υμνογράφος μας δανείζει τον ύμνο, που έγραψε για τον εαυτό του, να τον ψάλουμε εμείς, -ίδια σαν να γράφτηκε για τον εαυτό μας. Και αυτό είναι, αληθινά, δείγμα πολύ μεγάλης τέχνης, εξαγιασμένης από τη λειτουργική παράδοση της Ορθοδοξίας. Δεν μπορείς το κάθε ποίημα να το πάρεις και να το ψάλεις σα να 'ναι γραμμένο για σένα, για την περίπτωσή σου την προσωπική, για τη δική σου ψυχή. Όταν, όμως, πάρετε τον πεντηκοστό ψαλμό του Δαβίδ, ή κι ένα κατανυκτικό τροπάριο απ' την ακολουθία του ασώτου, ποιος δε θα θελήσει ή δε θα μπορέσει να αναγνωρίσει το δικό του πόνο και την κραυγή της δικής του ψυχής κάτω απ' τη σπαραχτική φωνή του ποιητού της Εκκλησίας μας; 


Επί πλείον πλύνόν με από της ανομίας μου
και από της αμαρτίας μου καυθάρισόν με,


κράζει ο εστεμμένος ποιητής της Παλαιάς Διαθήκης, νοσταλγώντας την καθαρότητα της «πρώτης στολής» του. Και ο βυζαντινός ποιητής μας, με τη φωνή του επιστρέφοντος ασώτου, ψάλλει μ' έναν τρόπο παράλληλο τον ύμνο της μετανοίας και της επιστροφής, όπως θα μπορούσε να τον ψάλει κάθε ορθόδοξος χριστιανός, που επιστρέφει στη μητέρα Εκκλησία, ύστερ' από την αμαρτία και την εκούσιαν αυτοεξορία του:


Της πατρώς δόξης σου αποσκιρτήσας αφρόνως,
εν κακοίς εσκόρπισα, ον μοι παρέδωκας πλούτον'
όθεν σοι, την του ασώτου φωνήν κραυγάζω'
ήμαρτον ενώπιόν σου, Πάτερ οικτίρμον'
δέξαι με μετανοούντα και ποιησόν με,
ώς ένα των μισθίων σου.


Δύο πραγματικά αριστουργήματα της βυζαντινής υμνογραφίας είναι τα πρώτα δυο ιδιόμελα του εσπερινού του Σαββάτου (του Ασώτου), οπού ψάλλονται στον πρώτον ήχο. Το δεύτερο απ' αυτά -για ν' αρχίσουμε κάπως πρωθύστερα- μας καλεί να γνωρίσουμε τη δύναμη, που κρύβει το βαθύ μυστήριο της υποδοχής του ασώτου από τον πατέρα του. Εδώ, αναπολώντας την παραβολή και την ερμηνεία της, θυμούμαστε πως όλη γενικά η ανθρωπότης είναι ένας άσωτος υιός, και πως ο Θεός και Πατέρας έσφαξε τον «μόσχον τον σιτευτόν», δηλαδή το μονάκριβο γιο του, για να μας φέρει στο δρόμο της σωτηρίας. Μας προσκαλεί ο υμνογράφος μας, λοιπόν, να θαυμάσουμε το μυστήριο της αγάπης του Πατέρα μας, που ανοίγει την αγκαλιά και την πατρικήν εστία-καρδιά του, και δέχεται πάλι τον αμαρτωλό γιο που επιστρέφει' τρέχει να τον προϋπαντήσει, καθώς τον αγναντεύει από μακριά' τον ασπάζεται, κι ας βρίσκεται ακόμη μέσα στα βρώμικα κουρέλια' του δίνει πάλι όλη του την πρώτη δόξα, και σφάζει το καλύτερο μοσχάρι για να γιορτάσει την επιστροφή και σωτηρία του παιδιού του. Και ό' αυτά όχι γι' άλλο λόγο, μα για να τα μετουσιώσουμε: από μυστήριο και τροπάριο, σε ζωή και βίωμα δικό μας:


...ίνα ημείς αξίως πολιτευσώμεθα,
τω τε θύσαντι φιλανθρώπω Πατρί
και τω ενδόξω θύματι,
τω Σωτήρι των ψυχών ημών.


Στο πρώτο από τα ιδιόμελα, που αναφέραμε βρίσκουμε κάπως διαφορετικό κλίμα, κι ένα χαρακτήρα ποιητικά γεωργικό-συμβολικό. Είναι, βέβαια, μια καθαρή αλληγορία. Μιλάει για μια χώρα, όπου ο άσωτος μπήκε υπηρέτης και βοσκός' μας μιλάει για σπαρμό, καλλιέργεια και θερισμό, για στάχια και δρεπάνια' για στοίβες από «χεριές» και δράγματα, για θημωνιές και γι' αλώνια' γι' άχυρο και λίχνισμα, γι' αμπάρια και σιταποθήκες. Όλα τούτα είναι παρμένα από τη γεωργική ζωή, που ωστόσο, με τις μηχανές που αναστάτωσαν την εποχή μας, -όχι μονάχα εμείς, οι άνθρωποι της πολιτείας, μα και οι πιο πολλοί γεωργοί των χωριών μας, μα και οι πιο πολλοί γεωργοί των χωριών μας- κοντεύουμε να τα λησμονήσουμε. 


( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )


Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Π. Β. Πάσχου: «Ο Γλυκασμός των Αγγέλων»,
εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος»,
3η έκδοσηΙανουάριος 2003, σελ 116-120.
1η έκδοση 1975


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Print Friendly and PDF