Ἐπί τῇ Μνήμῃ τοῦ Ὁσίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ
(† 21η Ἰανουαρίου 1556)
Ἡ εὐσέβεια καί ἡ θρησκοληψία
«Νά γίνη ἐπιτέλους ὁ Χριστιανισμός Θρησκεία τῶν ἔργων»
῾Ο Ἕλληνας φωτιστής τῶν Ρώσων Ὅσιος Μάξιμος ὁ Γραικός (1470 -1556) παρέμεινε τά τελευταῖα πέντε ἔτη τῆς ζωῆς του στήν Λαύρα τῆς Ἁγίας Τριάδος, πού ἵδρυσε ὁ Ὅσιος Σέργιος τοῦ Ραντονέζ. Ἐκεῖ τόν ἐπισκέφθηκε ὁ Τσάρος Ἰβάν ὁ Τρομερός, καθώς πήγαινε μέ τήν Τσαρίνα Ἀναστασία καί τόν μικρό Τσάρεβιτς Δημήτριο, σέ προσκύνημα τοῦ Ὁσίου Κυρίλλου στό Μπελοζέρσκ.
Ὁ Ὅσιος Μάξιμος προσπάθησε, χωρίς τελικά νά τό πετύχη, μέ πολλή ἐπιμονή καί μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς του, νά πείση τόν θρησκόληπτο Ἡγεμόνα, ἀντί νά κάνη Προσκυνήματα, νά βοηθήση τίς φτωχές γυναῖκες καί τά ἀπροστάτευτα ὀρφανά, θύματα πολέμου γιά τήν ἀπελευθέρωσι τοῦ Καζάν ἀπό τούς Τατάρους. Τόν ὑποδέχτηκε στό κελλί του μέ τά λόγια:
Εὐχαριστῶ τόν μεγαλοδύναμο Θεό, Τσάρε Ἰβάν, πού μ᾿ ἀξίωσε νά σέ ἰδῶ μέ τά ἴδια μου τά μάτια πρίν νά ἔρθη ἡ ὥρα τους νά κλείσουν. Ἂς σέ συνοδεύη ἡ Θεία Προστασία, μεγάλε Βασιλιά τῆς Ὀρθοδοξίας! Κι ἂν σοῦ εἶναι ἀρεστό, ἔχε καί τήν ἰδική μου ταπεινή εὐλογία.
Γιά τοῦτο μέ βλέπεις ἐδῶ, Γέροντα, ἀπάντησε ὁ Τσάρος. Ἐπειδή θέλω νά ἔχω τήν εὐλογία σου. Κι ἐγώ καί ἡ Τσαρίνα κι ὁ μικρός Τσάρεβιτς, πού δέν χρόνισε ἀκόμη. 2 -Ἔμαθα, Τσάρε μου, πώς σκέφτεσαι νά κάνης μεγάλο ταξίδι. Ἔτσι εἶναι ὅπως τό λένε; -Ἔτσι, ἀπάντησε ὁ Ἰβάν. Πηγαίνω στό Μπελοζέρσκ νά προσκυνήσω τόν Ὅσιο Κύριλλο. Τέτοιο εἶναι τό τάμα μου. - Ὅταν ἤσουν, εἶπε τότε ὁ Ὅσιος, βαριά ἄρρωστος, προσευχήθηκα σέ ὅλους τούς Ἁγίους. Προσευχήθηκα ἀκόμη καί στήν θαυματουργό Εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς Βατοπεδινῆς. Ἀλλά δέν πῆγα στό Βατοπέδι! Ἀπό ᾿δῶ μέσα Τήν παρακάλεσα, ἀπό τό κελλί μου. Κι ἡ Παναγία μ᾿ ἄκουσε...
Ὁ Τσάρος ἀπόρησε. Δέν ἦταν τόσο τά λόγια, ὅσο ἡ φωνή του, πού δέν τοῦ ἄρεσε. Παρατηρητικός ὁ Ἰβάν, κατάλαβε ὅτι αὐτά πού ἄκουσε, ἔπρεπε νά τά ξετυλίξη, νά τά ψάξη καί νά βρῆ τήν ἔννοιά τους. Τόν ἐρώτησε: - Καί δέν εἶναι καλό πού πάω νά κάνω τό τάμα μου; - Δέν εἶναι καλό..., τοῦ δόθηκε δίχως δισταγμό ἡ ἀπάντηση. Ὁ Ἰβάν ἔπεσε σέ πιό μεγάλη ἀπορία. - Μά πάω νά προσκυνήσω τόν Ὅσιο Κύριλλο στήν ἴδια τήν Μονή του!
Τσάρε Ἰβάν. Ὅταν ἔχης νά κάνης ἕνα μεγάλο καλό καί δέν τό κάνης, κι ἀντί γιά τό μεγάλο καλό κάνης ἄλλο, μικρότερο, τότε λογάριαζε πώς δέν κάνεις καλό, παρά κακό!... Λογάριαζε ὅτι ὀφείλεις πέντε καί δίνεις ἕνα. Μά τότε ἡ ὀφειλή σου μένει! - Καί ποιά εἶναι ἐκεῖνα πού δέν δίνω; Ποιό εἶναι τό μεγάλο καλό πού δέν κάνω; - Οἱ προσευχές τῶν λόγων εἶναι πάρα πολλές, μά πάνω ἀπ᾿ ὅλες, Τσάρε Ἰβάν, εἶναι ἡ προσευχή τῶν ἔργων.
Ὁ Κύριος εἶπε: «Μή μοῦ λέτε “Κύριε! Κύριε!” ἀλλά νά πράττετε τά ὅσα σᾶς λέω». Κι ἐσύ τώρα, ἀντί γιά ἔργα, πηγαίνεις νά πῆς λόγια. Νά τό κακό πού κάνεις... Ὁ Ἰβάν ἔμεινε σιωπηλός. Δέν σκεφτόταν τίποτε. Ἔνιωθε μόνο μέσα του μεγάλο θυμό γιά τά λόγια τοῦ Ὁσίου. - Καί τί μοῦ λές νά κάνω;... ἐρώτησε σέ λίγο.
Πῆρες πέρσι τό Καζάν ἀπό τούς ἄπιστους καί πολλοί γενναῖοι Χριστιανοί πολεμιστές ἔπεσαν μπροστά στά κάστρα... Ἄφησαν χῆρες γυναῖκες, παιδιά ὀρφανά, μάνες χαροκαμένες κι ἀπροστάτευτες. Ἔ, αὐτούς νά σκεφτῆς τώρα. Γύρισε πίσω στήν Μόσχα καί κάθισε νά σκεφτῆς πῶς θά ἐλαφρώσης τόν πόνο τους. Βάζοντας ὁ Ὅσιος τήν παλάμη στήν καρδιά του, πρόσθεσε μέ ἀνείπωτη ἱκεσία ζωγραφισμένη στό πρόσωπό του: Κάμε ὅπως σοῦ λέω, καί θά προσεύχωμαι γιά σένα νύχτα καί μέρα, μέχρι τόν θάνατό μου. Δεῖξε στούς πάσχοντες τήν εὐσπλαγχνία σου. Καλύτερη προσευχή δέν ὑπάρχει!... Καί νά εἶσαι βέβαιος, Τσάρε μου, ὅτι ὁ Κύριος θά τήν ἀκούση μιά τέτοια προσευχή, θά δοξάση τό ὄνομά σου στόν αἰῶνα τόν ἅπαντα!
Γέροντα, εἶπε ὁ Ἰβάν, μπορεῖ νά γίνη καί τοῦτο πού λές ἐσύ κι ἐκεῖνο πού λογαριάζω ἐγώ. Τό ἕνα δέν ἐμποδίζει τ᾿ ἄλλο! - Ἐμποδίζει!... φώναξε ὁ Ὅσιος μέ ἔξαψη. Ἐμποδίζει, Τσάρε, πάρα πολύ. Σέ ἱκετεύω, ἄκουσέ με: Δέν εἶναι μόνο πού θ᾿ ἀνακουφίσης τίς χῆρες καί τούς φτωχούς καί τούς ἄλλους πονεμένους. Ἀκόμη πιό σπουδαῖο εἶναι τό παράδειγμα! Ὅσα σοῦ λέω ἐγώ τούτη τήν στιγμή, δέν τά λέω μέ τήν ἰδική μου φτωχή φώτιση. Ἄκουσέ με καλά. Κάνε τήν ἀρχή, μάθε τούς ἀνθρώπους, ἐσύ ὁ Τσάρος, ν᾿ ἀφήσουν τά λόγια καί νά δώσουν ἀξία στίς πράξεις. Τοῦτο θέλει ὁ Κύριος, τίποτε ἄλλο. Καί νά την, Τσάρε Ἰβάν, ἡ στιγμή! Τώρα πού δυνάμωσε τό Βασίλειό σου κι ἔγινε ἀκατανίκητο, τώρα σήμανε ἡ ἐποχή, ἐπί τῆς ἰδικῆς σου Βασιλείας, νά γίνη ἐπιτέλους ὁ Χριστιανισμός θρησκεία τῶν ἔργων.
Κι ἂν συνεχίσω τό ταξίδι, Γέροντα, ὅπως τό ξεκίνησα; - Ἂν τό συνεχίσης, θά κάνης μεγάλο κακό! Καί ἀνάλογος θά εἶναι ὁ πόνος πού θά δοκιμάσης... Ἀλλά καί σύ προσωπικά θά πάθης μεγάλο κακό! Καί μάλιστα πολύ σύντομα... - Γιά ποιό κακό λές;... ἐρώτησε ὀργισμένος ὁ Τσάρος. -Ἐκεῖ πού πᾶς, θά χάσης τόν Τσάρεβιτς..., ἀπάντησε ὁ Ὅσιος ἔχοντας θεία πληροφορία. Ὁ Ἰβάν ἔγινε κατακίτρινος! Φοβήθηκε τόν προφητικό λόγο, μά δυνατώτερη κι ἀπό τόν φόβο ἔνιωθε μέσα του τήν ὀργή.
Τί; Μέ φοβερίζεις;... φώναξε. Πῶς τολμᾶς ἐσύ, ἕνας θνητός, νά μοῦ λές πράγματα πού μόνον ὁ Θεός τ᾿ ἀποφασίζει; Πάρε πίσω ὅσα εἶπες γιά τόν Τσάρεβιτς.
Στά μάτιά του ὁ Ὅσιος εἶδε τόν τρόμο γιά τήν ἐπαλήθευση τῆς προφητείας. Μέσα στόν τρόμο τοῦ Τσάρου θαμπόφεγγε ἡ μοναδική ἐλπίδα. -Βοήθα, Χριστέ μου!... ἔκανε τόν σταυρό του. Καί πλησιάζοντας τόν Ἰβάν, τόν ἐκοίταξε βαθιά στά μάτια: -Τσάρε Ἰβάν..., τοῦ εἶπε. Ἂν δέν ἀκούσης τά λόγια μου, τό παιδί θά τό χάσης!
Ἔξαλλος ὁ Ἰβάν μούγκρισε σάν θηρίο, χτύπησε χάμω μέ φοβερή δύναμη τό πόδι του καί ὅρμησε στήν πόρτα. Τό ταξίδι πραγματοποιήθηκε. Ὁ Τσάρος περιφρόνησε τήν ἔκκληση φιλανθρωπίας τοῦ Ὁσίου, ἡ ὁποία θά ἦταν ἀφορμή γιά μιά γενικώτερη ἀλλαγή νοοτροπίας σέ πολλούς θρησκόληπτους.
Σύμφωνα ὅμως μέ τήν πρόρρηση, ὁ Τσάρεβιτς Δημήτριος, πρωτότοκος γυιός τοῦ Ἰβάν τοῦ Τρομεροῦ, δέν ἄντεξε τίς κακουχίες τοῦ ταξιδιοῦ καί ἀπέθανε στόν δρόμο.
Εκ της ιστοσελίδας της Ιεράς Μητρόπολης Ωρωπού και Φυλής.
Περιοδ. «Οἰκοδομή καί Παραμυθία», ἀριθμ. τεύχους 5 / Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2014, σελ, 2-3.
''Χαρίσματα καί Χαρισματοῦχοι'', Τόμος Γ΄, ἔκδοσις Ἱερᾶς Μονῆς Παρακλήτου,
σελ. 74-78, Ὠρωπός Ἀττικῆς 2002. Ἐπιμέλ. ἡμετ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου