ΜΙΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ

 

''Ο Ιησούς παρόλο που είναι βρέφος, μόλις
γεννημένος, δεν μοιάζει με μωρό. Επάνω του έχει
τη σοφία του Θεού, γιατι ''εγεννήθη ημίν σοφία από
 Θεού, δικαιοσύνη τε και αγιασμός και απολύτρωσις''.
 Ο αγιογράφος δεν Τον παρουσιάζει φασκιωμένο,
όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα με τα νεογέννητα.
Αντί για φασιές Τον έχει τυλιγμένο με νεκρικά
οθόνια και το σουδάριο. Αυτό το νεκρικό θέμα
ολοκληρώνεται και με τη φάτνη, η οποία
είναι χτιστή και μας θυμίζει τον τάφο του Ιησού.
 Έτσι ο νεογέννητος Χριστός είναι ο Επιτάφιος.
Έρχεται στον κόσμο μας, για να πεθάνει χάριν της
σωτηρίας των ανθρώπων. Το ίδιο θέμα συμπληρώνεται
με το μαύρο φόντο του σπηλαίου, μέσα στο οποίο
τοποθετείται η φάτνη''.

Agiografy by Kmy Ionescu Popa.

Η εορτή των Χριστουγέννων, όπως κατάντησε να γιορτάζεται με τον ξέφρενο, δυτικό και εκκοσμικευμένο τρόπο, τίποτε δεν θυμίζει από την θεολογία, την ανθρωπολογία και τη σωτηριολογία του Γεγονότος, που με μια πρόταση πατερική τα λέει όλα:

''Αυτός ενηνθρώπισε, ίνα ημείς θεοποιηθώμεν''. Τα πολλά φώτα, που σίγουρα δεν είναι το φως, και τα οποία σίγουρα δεν οδηγούν στο ''Σπήλαιο της Βηθλεέμ'', όπως το άστρο των Μάγων, μόνο θαμπώνουν, δε φωτίζουν. 

Στις μέρες μας η κυριαρχία του πλαστικού είναι απόλυτη. Φάτνες πλαστικές κι ένας Χριστός - Χριστούλης πλαστικοποιημένος κι αυτός, δε δίνει κανένα μήνυμα, καμιά προοπτική.

Ούτε ο Θεός, ούτε ο άνθρωπος. Άψυχος και απωθητικός. Κι όλα τάλλα τα συναισθηματικά, ξοφλημένη υπόθεση. Ντεκόρ μιας αποστερημένης, αθεολόγητης και αδιέξοδης εποχής.

Κι οι άνθρωποι; Μα αυτοί είναι παιδιά της εποχής τους, γνήσια και αληθινά. Μέσα σ' αυτή την πνευματική ξηρασία έρχεται η Εκκλησία μας την περίοδο των Χριστουγέννων με τη λατρεία, τις ακολουθίες,

τις Μ. Ώρες, τους ύμνους, τη νηστεία, την εξομολόγηση, τη Θ. Μετάληψη και με την Ορθόδοξη Εικόνα της Θ. Γέννας να φανερώσει την αλήθεια των Γεγονότων.

Η εικόνα της Γεννήσεως του Σωτήρα Χριστού είναι κατάμεστη από την Ορθόδοξη Θεολογία. Εκφράζει όλα τα γεγονότα, που συνθέτουν τη σωτηριολογία της ενανθρωπίσεως, εξιστορώντας το βάθος της Θ. Οικονομίας.

Μέσα απ' τη σύνθεση της Εικόνας πραγματοποιείται η υπέρβαση του λόγου, δηλαδή η συνκεφαλαίωση πολλών γεγονότων αλληλοδιαδόχως σε μια χρονική στιγμή.

Έτσι παρουσιάζονται ταυτόχρονα: η γέννηση του Ιησού, η προσκύνηση των ποιμένων και των Μάγων, η δοξολογία των Αγγέλων, το πλύσιμο του νεογέννητου Χριστού και η ύπαρξη του Αστέρα.

Εύκολα διαπιστώνει ο παρατηρητής της Εικόνας την ''αφαίρεση'' του χρόνου και την απλότητα του αγιογράφου - θεολόγου.

Κεντρικά πρόσωπα στην Εικόνα είναι ο νεογέννητος Χριστός και η Θεοτόκος. Αυτό υποδεικνύεται έντεχνα από τη δέσμη φωτός, που στέλνει το Αστέρι προς Αυτούς και μας το παρουσιάζει.

Ο Ιησούς παρόλο που είναι βρέφος, μόλις γεννημένος, δεν μοιάζει με μωρό. Επάνω του έχει τη σοφία του Θεού, γιατι ''εγεννήθη ημίν σοφία από Θεού, δικαιοσύνη τε και αγιασμός και απολύτρωσις''.

Ο αγιογράφος δεν Τον παρουσιάζει φασκιωμένο, όπως συνέβαινε μέχρι πρόσφατα με τα νεογέννητα. Αντί για φασιές Τον έχει τυλιγμένο με νεκρικά οθόνια και το σουδάριο.

Αυτό το νεκρικό θέμα ολοκληρώνεται και με τη φάτνη, η οποία είναι χτιστή και μας θυμίζει τον τάφο του Ιησού. Έτσι ο νεογέννητος Χριστός είναι ο Επιτάφιος.

Έρχεται στον κόσμο μας, για να πεθάνει χάριν της σωτηρίας των ανθρώπων. Το ίδιο θέμα συμπληρώνεται με το μαύρο φόντο του σπηλαίου, μέσα στο οποίο τοποθετείται η φάτνη.

Αυτό το μαύρο φόντο, που υπάρχει και σε άλλες εικόνες, συμβολίζει τον Άδη. Ο Ιησούς, λοιπόν, παρουσιάζεται από τη Γέννησί Του να κατέρχεται στο χώρο του θανάτου, της αμαρτίας και του σκοταδιού,

όντας ο Ίδιος η Ζωή και το Φως, για να φέρει τη ζωή και το φως του ουρανού στον κόσμο της αμαρτίας, της πλάνης, του διαβόλου και του θανάτου.

Ένα τέτοιο μήνυμα ούτε που μπορούμε να φαντασθούμε μέσα από το δυτικό τρόπο εορτασμού των Χριστουγέννων.

Η κτίση συμμετέχει στο κοσμοσωτήριο Γεγονός με τα ζώα, που προσφέρουν ζεστασιά στην παγερή νύχτα του αφιλόξενου κόσμου μας, με το Αστέρι, που φωτίζει και υποδεικνύει ταυτόχρονα, σαν να μας λέει:

''Αυτός είναι ο σωτήρας του κόσμου'', με το σπήλαιο, που γίνεται παλάτιον του Βασιλέως της δόξης, κι ακόμη με τον ουράνιο κόσμο των Αγγέλων, που ευφραίνεται και διαλαλεί τη χαρά του με τον ύμνο στον ''Ύψιστο Θεό'', υπηρετώντας τους απλοϊκούς βοσκούς και φέρνοντας στη γη το μήνυμα της σωτηρίας.

Τέλος, εξίσου πρωταγωνιστικό ρόλο κατέχει και η Θεοτόκος.

Η μεγαλύτερη σωματική παρουσία που υπάρχει στην Εικόνα της Γεννήσεως, κάποτε συγκρινόμενη και με το μέγεθος αυτού του σπηλαίου, που τη στεγάζει, είναι αυτή της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Ο αγιογράφος θέλοντας να παρουσιάσει την τεράστια πνευματική της διάσταση, μας την αναδεικνύει με το σωματικό μέγεθος που κατέχει στην Εικόνα.

Η Θεοτόκος εβάστασε στα σπλάχνα της τον Πλάστη όλου του κόσμου και Θεό, τον ''Αχώρητο''.

Ο ποιητής διερωτάται: ''Ο αχώρητος παντί, πως εχωρήθη εν γαστρί; ο εν κόλποις του Πατρός, πως εν αγκάλαις της μητρός;''.

Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύεται κυριολεκτικά ''η πλατυτέρα των ουρανών'', μια και η ''Παρθένος καθέζεται τα Χερουβίμ μιμουμένη'' και γίνεται ''θρόνος Χειρουβικός'' πάνω στη γη.

Η αγάπη του Θεού μες στους αιώνες και μες από τις γενεές των ανθρώπων παρεσκεύασε την Κόρη της Ναζαρέτ, τη Μητέρα του Υιού Του του αγαπητού.

Κι εμείς το γένος το αχάριστο, τα παιδιά της αποστασίας από τη Θεϊκή αγάπη, τελικά Του προσφέρουμε ''Μητέρα Παρθένον''.

Αυτή είναι η απάντηση του κόσμου μας, Αντίδωρο σωστό, στη δική Του υπερβάλλουσα Αγάπη και σωτήρια Παρουσία.

Κισιώτης Στέφανος

''Παύλειος Λόγος'', Νοέμβρ. - Δεκέμβρ. 1994

Μεταφορά στο διαδίκτυο, επιμέλεια και παρουσίαση κειμένου
 ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Απόσπασμα εκ του βιβλίου 
''Ορθόδοξα Ελληνικά Χριστούγεννα'' 
σε ''Συλλογή και Επιμέλεια'' του θεολόγου Στεφάνου Κισιώτη, 
εκδόσεις ''ΤΕΡΤΙΟΣ'', Κατερίνη, 
Νοέμβριος 1997, σελ. 117-119.
Agiografy by Kmy Ionescu Popa.