400 ΤΟΝΟΙ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΠΟΥΛΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΕΜΑΛ ΣΤΗ ΔΥΣΗ ΓΙΑ ''ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΧΡΗΣΗ'' ΚΟΠΡΙΑ ΚΑΙ ΛΙΠΑΣΜΑ...

<<Πούλησαν τα κόκκαλα Ελλήνων και Αρμενίων που σκοτώθηκαν στην Τουρκία>>.

<<Η μεταφορά 400 τόνων οστών στη Γαλλία για βιομηχανική <<χρήση>>.

<<Η συγκλονιστική αφήγηση του Ηλία Βενέζη για την περισυλλογή τους...>>.

<<Σαν πέσαμε στο δρόμο να γυρίσουμε στο στρατόπεδο
ο νους μας δεν μπορούσε να φύγει απ’ τον τόπο που αφήσαμε.
Η χαράδρα με τους σκελετούς βάραινε κυριαρχικά -κάτι κουνιόταν,
μας παρακολουθούσε βήμα με βήμα.
Σε μια πηγή σταθήκαμε.
Πλύναμε τα χέρια μας, τα πρόσωπά μας. Σαν’ αλαφρώσαμε.
– Τι θα γίνουν τόσα κόκαλα; Αναρωτιέται μια στιγμή ένας.
Ο Μίλτος τον κοιτάζει ήρεμα. – Δεν ξέρεις τι γίνεται με τα κόκαλα;
– 'Οχι. – Κοπριά, σύντροφε.
– Τι έκανε, λέει; – Κοπριά, σύντροφε.
Θα δεις μια μέρα που θα μοσκοπουληθούν. Θα δης…>>.

Η Μικρασιατική Καταστροφή είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων και τον εκτοπισμό 1,5 εκατομμυρίου Ελλήνων. Ένα ακόμα έγκλημα των Τούρκων συνέβη δύο χρόνια αργότερα και για χρόνια παρέμεινε άγνωστο.

Πρόκειται για την εμπορευματοποίηση των οστών όσων σφαγιάστηκαν από τους Νεότουρκους του Κεμάλ. Σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, τα οστά των Ελλήνων πουλήθηκαν από τους Τούρκους στους Γάλλους για βιομηχανική «χρήση»! Συνολικά 400 τόνοι ανθρωπίνων οστών, που αντιστοιχούσαν σε 50.000 ανθρώπους, φορτώθηκαν από τα Μουδανιά στο πλοίο «Ζαν-Μ» με προορισμό τις γαλλικές βιομηχανίες της Μασσαλίας. 

Στις 13 Δεκεμβρίου 1924 το πλοίο με τη βρετανική σημαία έφτασε στη Θεσσαλονίκη. Όταν οι εργάτες του λιμανιού πληροφορήθηκαν το φορτίο που μετέφερε δεν επέτρεψαν τον απόπλου. Στη Θεσσαλονίκη υπήρξαν διαδηλώσεις από τους σοκαρισμένους πρόσφυγες, οι οποίοι ζητούσαν την κατάσχεση του εμπορεύματος. Τελικά, υπήρξε παρέμβαση του Άγγλου Πρόξενου και η ελληνική κυβέρνηση επέτρεψε στο πλοίο να αποπλεύσει, προκειμένου να μην έρθει σε κόντρα με τους Άγγλους.

Οι συγκεκριμένες πληροφορίες προέρχονται από το βιβλίο «Χρονικόν Μεγάλης Τραγωδίας» του Χρ. Αγγελομάτη. Στην εφημερίδα «Μακεδονία» που κυκλοφόρησε την 14η Δεκεμβρίου 1924 επιβεβαιώνεται η αγκυροβόληση του πλοίου στη Θεσσαλονίκη, αλλά δεν υπάρχει αναφορά στο φορτίο των οστών.

Στη στήλη «Οικονομική κίνησης» αναφέρεται ότι το πλοίο ξεφόρτωσε στη Θεσσαλονίκη 134 βαρέλια αλιπάστων, 100 σάκους κολοκυνθόσπορους, 54 κιβώτια οικιακά σκεύη και ένα κλειδοκύμβαλον.

Το δημοσίευμα της εφημερίδας «Μακεδονία» στο οποίο γίνεται αναφορά στο πλοίο «Ζαν Μ» Τον ίδιο μήνα η εφημερίδα «New York Times» δημοσίευσε την είδηση με τίτλο «Μια απίθανη ιστορία από ένα φορτίο με ανθρώπινα οστά». Όπως έγραφε:

«Η Μασσαλία είναι σε αναταραχή από μια ασύλληπτη ιστορία (που οφείλεται) στην άφιξη στο λιμάνι ενός πλοίου που φέρει βρετανική σημαία και ονομάζεται «Ζαν» και μεταφέρει ένα μυστήριο φορτίο 400 τόνων ανθρώπινων οστών για να χρησιμοποιηθούν στις εκεί βιοτεχνίες. Λέγεται ότι τα οστά φορτώθηκαν στα Μουδανιά, στη θάλασσα του Μαρμαρά και είναι τα απομεινάρια θυμάτων από τις σφαγές στη Μικρά Ασία. Εν όψει της φήμης που κυκλοφορεί αναμένεται να διαταχθεί έρευνα».

Η γαλλική εφημερίδα «Midi» δημοσίευσε την είδηση με τον τίτλο «Πένθιμο φορτίο» και έγραφε: «Συζητιέται πολύ στη Μασσαλία η προσεχής άφιξη του πλοίου μεταφοράς εμπορευμάτων «Ζαν», το οποίο μεταφέρει για τις βιομηχανίες της Μασσαλίας 400 τόνους ανθρώπινα λείψανα. Αυτά προέρχονται από τα στρατόπεδα της αρμενικής σφαγής στην Τουρκία και τη Μικρά Ασία κυρίως».

Ο Ηλίας Βενέζης στο βιβλίο του «Το νούμερο 31328. Το βιβλίο της σκλαβιάς» αναφέρεται στην περισυλλογή οστών από αιχμαλώτους των Τούρκων. Ο ίδιος σε ηλικία 18 ετών αιχμαλωτίστηκε μαζί με άλλους 3.000 Αϊβαλιώτες για δεκατέσσερις μήνες στα Τάγματα εργασίας. Ο Βενέζης έγραψε το βιβλίο, αφότου γύρισε από την Ανατολή και περιέγραφε τις κακουχίες που πέρασαν οι αιχμάλωτοι μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στον πρόλογο του βιβλίου έγραφε:

«Τίποτα δεν υπάρχει πιο βαθύ και πιο ιερό από ένα σώμα που βασανίζεται. Το βιβλίο τούτο είναι ένα αφιέρωμα σε αυτόν τον πόνο.»

Στο κεφάλαιο ΙΗ΄ του βιβλίου αναφέρεται σε έναν αιχμάλωτο, ο οποίος ήταν παρών στη περισυλλογή των οστών: Διαβάστε το απόσπασμα: Το βιβλίο «Tο νούμερο 31328» του Ηλία Βενέζη:

«Ένα πρωί μας παίρνουν καμιά εξηνταριά σκλάβους για μικρή αγγαρεία. Είναι λίγο όξω απ’ τη Μαγνησία. Δίπλα στις ράγες του σιδηρόδρομου τελειώνει μια μεγάλη χαράδρα, ανάμεσα στο Σίπυλο. Τη λέν «Κηρτίκ-ντερέ». Μες σ’ αυτήν τη χαράδρα λογάριαζαν πως θα σκοτώθηκαν ίσαμε σαράντα χιλιάδες χριστιανοί απ’ τη Σμύρνη και τη Μαγνησία, αρσενικοί και θηλυκοί.

Τις πρώτες μέρες της καταστροφής. Τα κορμιά λιώσανε το χειμώνα, και το νερό της χαράδρας που κατέβαινε από ψηλά έσπρωξε τα κουφάρια προς τα κάτω… Λοιπόν η δουλειά όλη τη μέρα ήταν να σπρώξουμε τα κουφάρια, που ατάχτησαν, προς τη μέσα. Να μη φαίνονται. Στην αρχή μας έκανε κακό να τα πιάνουμε με τα χέρια μας, αγκαλιές αγκαλιές, και να τα κουβαλούμε.

Μα σε λίγες ώρες οι πρώτες εντυπώσεις είχαν περάσει. Οι σκλάβοι κάναν και αστεία… Σε κάμποσα καλάμια χεριών, βρίσκαμε διατηρημένο ένα ψιλό σύρμα. Ο χριστιανός θα ‘ταν δεμένος με κάποιον άλλο – μα, με το κατρακύλισμα στη χαράδρα, αυτός ο σύντροφος σκελετός είχε ξεκόψει. Ένας από μας στάθηκε τυχερός.

Βρήκε τέσσερα κόκαλα χεριών δεμένα μαζί μαζί. Έτσι μαζί μαζί τα σήκωσε και τα κουβάλησε παραμέσα.

Μεσημέρι. Βαρεμένοι απ’ αυτό το πάνε-έλα. Περπατούμε αργά, ναρκωμένοι από τον φρέσκο ήλιο. Κ’ οι κουβέντες, τ’ άγαρμπα αστεία έχουν σταματήσει. Κανένας δε βγάζει μιλιά. Μοναχά όταν ένας βρήκε ένα μικρό κρανίο το έδειξε στους αλλουνούς.

– Για δέστε, είπε. Ήταν παιδάκι. – Αλλάχ!… Αλλάχ!… μουρμουρίζει ταραγμένος ο μαφαζάς. Καθίσαμε να φάμε ψωμί. Κανείς δεν έχει όρεξη. Ένας λέει: – Πόσων χρονών να ‘ταν; – Για το παιδάκι λες; – Ναι. – Τι θα ‘ταν; Κάνα-δυο χρονών….

Σαν πέσαμε στο δρόμο να γυρίσουμε στο στρατόπεδο ο νους μας δεν μπορούσε να φύγει απ’ τον τόπο που αφήσαμε. Η χαράδρα με τους σκελετούς βάραινε κυριαρχικά -κάτι κουνιόταν, μας παρακολουθούσε βήμα με βήμα. Σε μια πηγή σταθήκαμε. Πλύναμε τα χέρια μας, τα πρόσωπά μας. Σαν’ αλαφρώσαμε.

– Τι θα γίνουν τόσα κόκαλα; Αναρωτιέται μια στιγμή ένας. Ο Μίλτος τον κοιτάζει ήρεμα. – Δεν ξέρεις τι γίνεται με τα κόκαλα; – 'Οχι. – Κοπριά, σύντροφε. – Τι έκανε, λέει; – Κοπριά, σύντροφε. Θα δεις μια μέρα που θα μοσκοπουληθούν. Θα δης…

Ήταν ταξιδεμένος ο Μίλτος. Ήξερε». Το εμπόριο των οστών από τους Τούρκους έγινε γνωστό από τον Βλάση Αγτζίδη, διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας, ο οποίος εντόπισε τα δημοσιεύματα στις εφημερίδες «Νew York Times» και «Midi», και δημοσίευσε σχετικό άρθρο στο μπλογκ του kars1918 και στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία.

Στην Ελλάδα η είδηση αποσιωπήθηκε, καθώς δεν υπήρξαν δημοσιεύματα στις εφημερίδες. Σύμφωνα με μαρτυρίες υπήρξαν και άλλα πλοία που μετέφεραν τα οστά Ελλήνων και Αρμενίων. Πρόκειται για μια ακόμα σκοτεινή διάσταση της Μικρασιατικής Καταστροφής, μια μεγάλη ασέβεια προς του Αρμένιους και Έλληνες νεκρούς. 

<<ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ>>