Συνακόλουθες αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894):
''ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ''.
Έκδοση Ι. Μ. Παρακλήτου, Αθήνα 1993, έκδοση εβδόμη, σελ. 96-100.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΚ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
Ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος αποτελεί μια σημαντική μορφή της ρωσικής Ορθοδοξίας, ιδιαίτερα γνωστή για την πλούσια συγγραφική προσφορά και τον ηρωϊσμό της. Ο ηρωϊσμός αυτός εκδηλώθηκε κυρίως με δύο παράλογες για το ορθολογιστικό πνεύμα της εποχής μας πράξεις: Πρώτον, παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα, για να ζήση ασκητικά. Και δεύτερον, αυτοφυλακίσθηκε και παρέμεινε επί εικοσιοκτώ ολόκληρα χρόνια έγκλειστος σ' ένα κελλί της ερήμου Βισένσκ! Ενώ όμως εγκατέλειψε χάριν της ησυχαστικής ζωής την αρχιερατική του διακονία, ο Κύριος του Αμπελώνος του ανέθεσε μια άλλη ποιμαντική, την <<ταχυδρομική ποιμαντική>>. Δεχόταν καθημερινά από είκοσι μέχρι σαράντα επιστολές, από διάφορα πρόσωπα και μέρη, με ερωτήματα επί ποικίλων θεμάτων. Και συνήθως απαντούσε σε όλες. Έτσι στο διάστημα των εικοσιοκτώ ετών της έγκλειστης ζωής του έγραψε χιλιάδες επιστολές που διακρίνονται για την απλότητα, την φυσικότητα και τη ζωντάνια τους. Οι επιστολές αυτές πρόσφεραν και συνεχίζουν να προσφέρουν καθοδήγησι και παρηγορία σε αναρίθμητες ψυχές. Πολλές είχαν εκδοθή σε τόμους ενώ ακόμα ζούσε. Μια δειγματοληπτική επιλογή απ' αυτές προσφέρουμε κι εμείς στο ελληνικό κοινό, μέσα από τις σελίδες του παρόντος βιβλίου. Το περιεχόμενο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη. Το πρώτο αναφέρεται κυρίως σε θέματα απλά, πρακτικά, της καθημερινής πνευματικής ζωής, σαν απαντήσεις σε αντίστοιχα ερωτήματα των πιστών. Το δεύτερο μέρος αναφέρεται κυρίως σε θέματα πίστεως. Η σύντομη βιογραφία του οσίου που ακολουθεί, είχε συμπεριληφθή και στην προγενέστερη έκδοσί μας <<Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου, Προς τις αδελφές Μοναχές>>. Κρίναμε όμως σκόπιμο να τη συμπεριλάβουμε και στην παρούσα έκδοσι, που είναι γενικωτέρου ενδιαφέροντος.
( Ε κ τ ο υ π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ο υ )
Πίστις και λογική
Σας απασχόλησε το θέμα της αιωνιότητος των βασάνων της κολάσεως. Πολύ καλά! Αρχίσατε όμως να το μελετάτε με την ανθρώπινη λογική. Φθάσατε έτσι σε αδιέξοδο και κλονίζεσθε στην πίστι για το δόγμα αυτό.
Νομίσατε ότι εφ' όσον υπάρχει κάτι ακατανόητο σε κάποιο δόγμα της πίστεως, δεν υπάρχει λόγος να το πιστεύουμε. Διαφορετικά σας φαίνεται ότι η πίστις δεν είναι λογική, αλλά τυφλή. Δεν έχουμε αληθινή πίστι, αλλά θρησκοληψία. Αυτή είναι η αιτία που δημιουργήθηκε σύγχυσις μέσα σας, και με τον φόβο μήπως πέσετε σε κανένα αμάρτημα κατά της πίστεως ζητάτε εξηγήσεις.
Πολύ ευχαρίστως, είμαι έτοιμος να εκπληρώσω την επιθυμία σας και να σας εξηγήσω πως προήλθε όλο αυτό το κομφούζιο μέσα σας. Από φόβο μήπως κατηγορηθήτε για την τυφλή πίστι, πιαστήκατε από την λογική, η οποία σας γέμισε με την ομίχλη της αμφιβολίας.
Αλλά πρώτ' απ' όλα θα σας εξηγήσω ποια είναι η τυφλή και ποια είναι η φωτεινή και συνειδητή πίστις, καθώς και μέχρι ποιο σημείο μπορούμε να χρησιμοποιούμε την λογική σε θέματα πίστεως. Η συνειδητή πίστις είναι αντίθετη της τυφλής και συγκεχυμένης. Η συνειδητή πίστις γνωρίζει σε τι πιστεύει και γιατι πιστεύει.
Αγκαλιάζει όλο το περιεχόμενο της πίστεως: Πιστεύει ότι ο Θεός είναι ένας στην ουσία, και τριαδικός στα πρόσωπα. Ότι έπλασε τον κόσμο με μόνο τον λόγο Του και προνοεί γι' αυτόν. Ότι πλασθήκαμε μέσα στον παράδεισο, αλλά ξεπέσαμε με το προπατορικό αμάρτημα και τώρα υποφέρουμε στην εξορία.
Ότι ενώ οι ίδιοι προκαλέσαμε την συμφορά αυτή στον εαυτό μας, δεν είχαμε την δυνατότητα ν' απαλλαγούμε απ' αυτή. Γι' αυτό σαρκώθηκε ο Υιός του Θεού και μας ελευθέρωσε από τις συνέπειες της πτώσεως με τα πάθη Του, τον θάνατο, την ανάστασι, την ανάληψι, την ενθρόνησι στα δεξιά του Πατρός.
Πιστεύει ακόμη ότι για να γίνη κανείς μέτοχος της σωτηρίας που εξασφάλισε η ενσάρκωσις του Υιού, κατήλθε το Άγ. Πνεύμα στους αποστόλους και θεμελίωσε την Εκκλησία, παραμένει σ' αυτή, αναγεννά με τα άγια μυστήρια στην νέα ζωή τους πιστούς, τους ενισχύει, τους καθαρίζει, τους αγιάζει, τους κάνει υιούς και κληρονόμους της βασιλείας των ουρανών.
Όλοι όσοι είναι πιστά μέλη της Εκκλησίας θα κληρονομήσουν την βασιλεία του Θεού. Ενώ όλοι όσοι απιστούν θα δοκιμάσουν την αιώνια τιμωρία της κολάσεως. Αυτά πιστεύουν ακράδαντα και αναμφισβήτητα όσοι έχουν συνειδητή, φωτεινή πίστι. Ο λόγος για τον οποίον πιστεύουν είναι ένας: Ο Θεός απαιτεί να πιστεύουμε έτσι και όχι διαφορετικά.
Λόγος περισσότερος σαφής, συνετός, λογικός απ' αυτόν δεν μπορεί να υπάρξη. Διότι ό,τι είπε ο Θεός είναι η απόλυτη αλήθεια και δεν χωρεί καμμιά αντίρρησις. Χαρακτηριστικό της αληθινής πίστεως σε κάτι είναι να το πιστεύη κανείς επειδή έτσι το θέλει ο Θεός. Μόλις πληροφορηθή ο πιστός που έχει επίγνωσι ότι ο Θεός αυτό αποκάλυψε και αυτό δίδαξε, το αποδέχεται ολόψυχα, καθησυχάζει και δεν επιτρέπει στον εαυτό του καμμιά αμφισβήτησι.
Η συνειδητή και φωτεινή πίστις είναι απλή. Αυτήν απαιτεί ο Κύριος λέγοντας: <<Εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών>> (Ματθ. 18,3). Από το ρητό αυτό μπορείτε να συμπεράνετε ότι όποιος πιστεύει κάπως διαφορετικά, κινδυνεύει να μην εισέλθη στην βασιλεία των ουρανών.
Η συνειδητή πίστις δεν έχει ανάγκη από ορθολογιστικές εξηγήσεις. Της αρκεί να μάθη ότι έτσι είπε ο Θεός. Η χωρίς επίγνωσι, τυφλή πίστις είναι εκείνη που δεν γνωρίζει τι ακριβώς πρέπει να πιστεύη και γιατι πρέπει να πιστεύη. Επί πλέον δεν ενδιαφέρεται να μάθη ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Είναι η συνηθισμένη πίστις του απλοικού μας λαού, αλλά όχι αποκλειστικά μόνο του λαού, διότι και μεταξύ <<υψηλά ισταμένων>> και μορφωμένων προσώπων την ανακαλύπτει συχνά κανείς. Ενώ πολλές φορές στον απλοικό λαό συναντά κανείς άτομα με βαθειά, συνειδητή, ολοφώτεινη πίστι.
Έγινε συνήθεια σ' εμάς να αντιπαραθέτουμε στην πίστι την λογική, που δεν ικανοποιείται μόνο με το <<έτσι ο Θεός πρόσταξε, έτσι κι εγώ πιστεύω>>, αλλά σε όλα εισάγει τον λογικό υπολογισμό. Και όταν αρχίζη να ομιλή για τα θέματα της πίστεως, ομιλεί σαν ν' αποτελούν κατακτήσεις της. Ντρέπεται ν' αναφέρη <<έτσι ο Θεός πρόσταξε>>, γιατι νομίζει ότι έτσι μειώνεται.
Σε μερικούς αυτό φθάνει στο σημείο να μη θέλουν να πιστέψουν σε τίποτε που να μη χωρή στην λογική τους και να μη συμφωνή στο σύνολο των γνώσεών τους. Δε είναι αμαρτία ν' αναζητήση κανείς μερικές λογικές εξηγήσεις για την καλύτερη κατανόησι των αντικειμένων της πίστεως. Αυτό έκαναν συχνά και οι άγιοι Πατέρες.
Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι για την ουσία της πίστεως αυτό τίποτε δεν προσθέτει. Είναι εντελώς επουσιώδης εργασία. Όποιος συγκέντρωσε λογικές γνώσεις δεν έχει μπροστά στον Θεό προνόμια έναντι εκείνου που δεν συγκέντρωσε, αλλά πιστεύει απλοικά και βαθειά σ' όλα, επειδή έτσι πρόσταξε ο Θεός.
Οι λογισμοί απιστίας είναι για την πίστι ό,τι οι ακάθαρτοι λογισμοί για την ηθική. Όταν συναντάμε τους τελευταίους τι κάνουμε; Τους διώχνουμε αμέσως. Το ίδιο οφείλουμε να κάνουμε και με τους πρώτους. Ήλθαν λογισμοί αμφιβολίας; Διώξτε τους αμέσως με την ρομφαία της αληθινής πίστεως.
Όταν ολοκάθαρα γνωρίζουμε ότι ο ίδιος ο Θεός πρόσταξε να πιστεύουμε, είναι λογικό να επιτρέπουμε στον εαυτό μας αντιρρήσεις; Όταν ο Θεός ομιλή, το πλάσμα πρέπει ν' ακούη και να υπακούη>>.
( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου