Συνακόλουθες αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815 - 1894),
<<Χειραγωγία στην Πνευματική Ζωή>>,
(αποσπάσματα επιστολών),
έκδοση της Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Μήλεσι Αττικής,
έκδοση δωδεκάτη, Απρίλιος 2019, σελ. 134-146.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένων
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Εισαγωγικό σημείωμα
Ο Όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος, μεγάλος Ρώσος ιεράρχης και συγγραφέας του 19ου αιώνα, είναι ήδη γνωστός στο ελληνορθόδοξο αναγνωστικό κοινό από τις ομιλίες του <<ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΑΔΕΛΦΕΣ ΜΟΝΑΧΕΣ>> και από το <<ΑΠΑΝΘΙΣΜΑ ΕΠΙΣΤΟΛΩΝ>> του, δύο παλαιότερες εκδόσεις μας, του 1979 και του 1984 αντίστοιχα, με επανειλημμένες ανατυπώσεις μέχρι σήμερα. Ο αναγνώστης μπορεί να βρει σ' αυτές εκτενές βιογραφικό σημείωμα του οσίου. Έτσι περιοριζόμαστε εδώ μόνο σ' ένα σκιαγράφημα της ζωής του. Γεννήθηκε το 1815 σ' ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Σπούδασε στο Εκκλησιαστικό Σεμινάριο της γενέτειράς του και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου. Αμέσως μετά την αποφοίτησή του, το 1841, μοναχός ήδη, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Δίδαξε σε διάφορες εκκλησιαστικές σχολές. Το 1857 έγινε πρύτανης της Θεολογικής Ακαδημίας της Πετρουπόλεως. Στα 44 χρόνια του χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ. Αργότερα καταστάθηκε στην επαρχία Βλαδιμίρ. Ως ποιμενάρχης εργάστηκε με περισσό ζήλο για την εποικοδομή και τη σωτηρία των ψυχών που του εμπιστεύθηκε ο Θεός. Έγραψε πολλά πνευματικά και ερμηνευτικά έργα. Μετέφρασε στα ρωσικά τη Φιλοκαλία, με σημαντικές προσθαφαιρέσεις. Το 1866,ύστερ' από είκοσι πέντε χρόνια καρποφόρας εκκλησιαστικής διακονίας, παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα για να ζήσει ασκητικά. Κλείστηκε σ' ένα κελλί, στην έρημο Βισένσκ -γι' αυτό επονομάστηκε Βισένσκυ-, και διέμεινε εκεί ως την οσιακή κοίμησή του, το 1894. Περίπου έναν αιώνα αργότερα, το 1988, διακηρύχθηκε επίσημα η αγιότητά του από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ρωσίας. Στο διάστημα του εικοσιπεντάχρονου εγκλεισμού του, ο ασκητής ιεράρχης ασχολήθηκε συστηματικά με την εποικοδομητική επιστολογραφία. Καθημερινά έφταναν στο κελλί του από είκοσι μέχρι σαράντα γράμματα, από διάφορα πρόσωπα και με διάφορα ερωτήματα. Συνήθως απαντούσε σε όλα. Έτσι, ως την εκδημία του, έγραψε χιλιάδες επιστολές πάνω σε θέματα χριστιανικής πίστεως και ζωής, πολλές από τις οποίες εκδόθηκαν σε τόμους όσο ακόμα ζούσε. Διακρίνονται για την απλότητα και την αμεσότητά τους, αλλά και για το ορθόδοξο ήθος, το εκκλησιαστικό φρόνημα, την πατερική διάκριση, την αγιογραφική θεμελίωσή τους. Το βιβλίο τούτο είναι ένα ακόμη ανθολόγημα επιστολικών παραινέσεων του οσίου Θεοφάνους, που αναφέρονται σε προβλήματα του εσωτερικού αγώνα και του καθημερινού βίου των πιστών, στρέφονται δηλαδή, άμεσα ή έμμεσα, γύρω από την πνευματική ζωή, στην οποία χειραγωγούν τον αναγνώστη δίχως σύστημα και μέθοδο, ελεύθερα, φυσικά και ζωντανά. <<Ζήστε πνευματικά>>, έγραφε ο άγιος επίσκοπος σε μια χριστιανή του καιρού του. Με την ίδια φιλάδελφη προτροπή παραδίνουμε τον μικρό τούτο θησαυρό των σοφών συμβουλών του στα χέρια των χριστιανών του καιρού μας -όσων εγκάρδια ποθούν <<περπατήσαι αξίως του Κυρίου εις πάσαν αρέσκειαν, εν παντί έργω αγαθώ καρποφορούντες και αυξανόμενοι εις την επίγνωσιν του Θεού>> (Κολ. 1:10).
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ
( Ε κ τ ο υ π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο υ )
Ποιά είναι τα μάταια έργα. Θέλατε να ετοιμαστείτε για τη θεία Κοινωνία, αλλά δεν τα καταφέρατε ν' αποφύγετε τους περισπασμούς. Πολλοί είναι εκείνοι, λέτε, που έρχονται και ζητούν να τους εξυπηρετήσετε. Η εξυπηρέτηση των συνανθρώπων, πάντως, δεν είναι έργο μάταιο. Είναι έργο Θεού. Μόνο να το κάνετε πάντα για την αγάπη Εκείνου και του πλησίον, για τίποτ' άλλο. Τα βάρη της οικογένειας πέφτουν κι αυτά στους ώμους σας. Όμως, ούτε οι οικογενειακές υποθέσεις είναι μάταια έργα, φτάνει ν' ασχολείστε μ' αυτές ευσυνείδητα, δίχως να παραβαίνετε τον θείο νόμο.
Μάταια έργα είναι εκείνα που αποσκοπούν στην ικανοποίηση των παθών, τα εφάμαρτα, καθώς επίσης τα άχρηστα και ανώφελα. Ξεχωρίστε, λοιπόν, στη ζωή σας τις μάταιες από τις μη μάταιες ενασχολήσεις. Οι δεύτερες πάντα μπορούν να γίνονται σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Κάτι περισσότερο: Μπορούν να γίνονται για τη δόξα του Θεού. Απαλλαγή απ' όλα τα γήινα. Είναι δυνατή;. Η απαλλαγή απ' όλα τα πράγματα και όλες τις εξαρτήσεις του κόσμου τούτου, η απαλλαγή δηλαδή από καθετί γήινο, είναι πρακτικά αδύνατη σε τούτη τη ζωή, τουλάχιστο για τούς περισσότερους ανθρώπους. Αποτελεί κατόρθωμα μόνο των μοναχών, και μάλιστα των ερημιτών.
Όλοι, όμως, είναι δυνατόν, όπως φαίνεται από την επί του Όρους ομιλία του Κυρίου, ν' απαλλάξουν την καρδιά τους από την εμπαθή προσκόλληση στα γήινα. Εσείς, λοιπόν, έχετε πλούτο. Αν δεν στηρίζετε τις ελπίδες σας σ' αυτόν, αν είστε έτοιμος να τον στερηθείτε αγόγγυστα όποτε θελήσει ο Κύριος, αν αδιάκοπα και πρόθυμα βοηθάτε όσους έχουν ανάγκη, βρίσκεστε στο σωστό δρόμο. Προσαρμογή στις συνθήκες της ζωής. Ως προς τη ροή των πραγμάτων στη ζωή μας, ας το πάρουμε απόφαση ότι δεν είναι στο χέρι μας να την αλλάξουμε.
Ας έχουμε, λοιπόν, τη σοφία της προσαρμογής στις όποιες συνθήκες παραχωρεί ο Θεός. Μόνο έτσι θα είμαστε ειρηνικοί σε κάθε περίσταση. Τώρα, λοιπόν, που αντιμετωπίζετε ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα, δεν έχετε παρά να κάνετε πρώτα-πρώτα υπομονή. Χωρίς υπομονή δεν μπορούμε να ζήσουμε. Δεν υπήρξε ποτέ άνθρωπος σε τούτον τον κόσμο που να μην υπέμεινε κάτι. Να το θυμάστε πάντα και να το επαναλαμβάνετε μέσα σας: <<Και όσοι φαίνονται τρισευτυχισμένοι, ακόμα κι αυτοί υπομένουν, καμιά φορά μάλιστα βάρη δυσβάσταχτα. Γιατί, λοιπόν, να μην υπομένω κι εγώ;>>. Παράλληλα ψάξτε να βρείτε κάποιες απασχολήσεις, που θα σας προξενούν ψυχική ανάπαυση και ικανοποίηση.
Με τι ν' ασχοληθώ; θά με ρωτήσετε. Με οτιδήποτε, φτάνει να έχετε πάντα δουλειά. Και όταν δεν έχετε δουλειά, να διαβάζετε καλά βιβλία. Ν' αγαπήσετε, επίσης, τη φύση. Σε κάθε εποχή, η φύση έχει τις ομορφιές της. Να τις βρίσκετε και να τις απολαμβάνετε. Σ' αυτό κρύβεται ξεχωριστή σοφία. Θέλετε να είστε σοφή; Κάντε το! Θα μπορούσατε ακόμα να γίνετε ένας <<καλός άγγελος>> για όλο το χωριό: <<'Όπου υπάρχει φτώχεια, αρρώστια, συμφορά, εκεί να τρέχετε πρόθυμα, βοηθώντας όσο και όπως μπορείτε τους συνανθρώπους σας. Αυτή ή απασχόληση δίνει στην ψυχή μεγάλη παρηγοριά. Εκτός κι αν είστε μια σκληρή εγωίστρια.
Αν, όμως, είστε τέτοια, τότε μην περιμένετε ποτέ ευτυχία, έστω κι αν αποκτήσετε όλο το χρυσάφι του κόσμου. Τον εγωισμό, αυτόν τον κακοποιό, πρέπει να τον θανατώσουμε. Κι αν δεν τον θανατώσετε εσείς, μόνη σας, τότε θα το κάνει ο Κύριος, στέλνοντας το ένα χτύπημα μετά το άλλο. Και θα το κάνει όχι από σκληρότητα, μα από αγάπη. Γιατί θέλει να μπείτε στη βασιλεία των ουρανών, όπου μόνο οι ταπεινοί χωράνε. Αποφυγή του περισπασμού. Ο καθένας μας πρέπει να ρυθμίσει έτσι τη ζωή του, ώστε να εργάζεται καθημερινά μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων του, χωρίς περισπασμούς και άγχος. 'Οταν καταγίνεστε σε μια δουλειά, μη βάζετε στο κεφάλι σας άλλες δέκα. Αφοσιωθείτε σ' αυτήν, ώσπου να τελειώσετε.
Και σαν τελειώσετε, σκεφθείτε τι πρέπει να κάνετε στη συνέχεια. Το σκεφθήκατε καλά; Αρχίστε να εργάζεστε ήρεμα, συγκεντρώνοντας πάλι την προσοχή σας στο συγκεκριμένο έργο ως την ολοκλήρωσή του. Σηκωθήκατε το πρωί από το κρεβάτι και σταθήκατε στην ορθρινή προσευχή; Ας είναι ο νους σας προσηλωμένος σ' αυτήν. Μην τον αφήνετε να τριγυρίζει εδώ κι εκεί. Μετά την προσευχή έχει σειρά το πρωινό ρόφημα. Ετοιμάστε το και, μόλις το πάρετε, ξεκινήστε για τη δουλειά σας.
Έτσι να ενεργείτε πάντα. Τον περισπασμό τον προκαλούν όχι οι πολλές ασχολίες, αλλά ο τρόπος με τον οποίο τις αντιμετωπίζουμε και τις μεθοδεύουμε –κάνουμε μια δουλειά και στο κεφάλι μας στριμώχνονται αναρίθμητες άλλες.
Όλες εκείνες, λοιπόν, να τις διώχνετε και με τη μία ν' ασχολούνται τόσο τα χέρια σας όσο και ο νους σας. Εγωισμός, η αιτία όλων των κακών. Αιτία όλων των κακών και ρίζα όλων των αμαρτιών είναι ο εγωισμός. Όποιος αποκόβεται από το Θεό, που αλλού μπορεί να στηριχθεί, παρά μόνο στον εαυτό του; Σ' αυτόν, λοιπόν, στηρίζεται. Και να ο εγωισμός! Ίσως στο πνεύμα της βλασφημίας παραχωρήθηκε εξουσία να σας βασανίζει τόσο πολύ, επειδή ακριβώς υπάρχει μέσα σας εγωισμός, και μάλιστα υπέρμετρος. Γι' αυτό πρέπει να τον πολεμήσετε. Η ταπείνωση είναι η ρίζα και η αιτία κάθε καλού. Γιατί τα καλά προέρχονται όλα από το Θεό, και <<ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινούς δε δίδωσι χάριν>> (Ιακ. 4:6).
Προσεύχεστε να ξεριζώσει ο Κύριος από την καρδιά σας το κρυμμένο πάθος και μαζί μ' αυτό τούς βλάσφημους λογισμούς. Το ανθρώπινο θέλημα. Κάνετε κάποιες παραχωρήσεις στις επιθυμίες και τα θελήματά σας, για τις οποίες ύστερα σας ελέγχει η συνείδηση. Η ειρηνική σχέση με το Θεό, επομένως και οποιαδήποτε πνευματική πρόοδος, προϋποθέτει αναπαυμένη συνείδηση. Μ' όλη σας τη δύναμη, λοιπόν, ν' αγωνίζεστε εναντίον του θελήματός σας. Νικώ το θέλημά μου σημαίνει νικώ τον εγωισμό μου. Και κάθε κατανίκηση του εγωισμού μας είναι θυσία ευάρεστη στον Κύριο, που μας ανταμείβει με άφατη εσωτερική παρηγοριά. Απεναντίας, κάθε ήττα μας από τον εγωισμό γίνεται αιτία πικρού ελέγχου της συνειδήσεως και αποδεικνύει ότι βάζουμε την αυτοϊκανοποίησή μας πάνω απ' όλα, προπαντός πάνω –αλίμονο!- από την ευαρέστηση του Θεού.
Όταν ο εχθρός σας ξαναπεί, <<Κάνε αυτό ή εκείνο, που σ' αρέσει>>, μην τον ακούσετε. Διώξτε με απέχθεια και αυτόν και τους λογισμούς του, παίρνοντας δύναμη από τη θερμή και αδιάλειπτη προσευχή. Το αίσθημα της δικαιώσεως και το αίσθημα της αμαρτωλότητος. Δεν έχουμε παρά ν' αγωνιζόμαστε καθημερινά εναντίον της εγωιστικής ροπής μας προς την αυτοδικαίωση. Όταν εμφανίζεται αυτό το αίσθημα μέσα σας, χτυπάτε το αλύπητα με το μαστίγιο της αυτοκαταδίκης και το ταπεινό αίσθημα της αμαρτωλότητος. Ο Κύριος δέχεται μόνο εκείνον πού Τον πλησιάζει σαν αμαρτωλός, όπως ο τελώνης της ευαγγελικής παραβολής, ενώ αποστρέφεται εκείνον που Τον πλησιάζει σαν δίκαιος, όπως ο Φαρισαίος.
Ο ίδιος ήρθε στον κόσμο για να σώσει όχι τούς δικαίους, αλλά τούς αμαρτωλούς, και δεν περιφρονεί ποτέ μια καρδιά που αισθάνεται συντριβή και ταπείνωση. Πώς θα πολεμήσουμε την υπερηφάνεια, την οργή και την κατάκριση. Έχετε, καθώς λέτε, υπερηφάνεια, κυριεύεστε από την οργή και πέφτετε στην κατάκριση. Οι δύο τελευταίες είναι θυγατέρες της πρώτης. Αν αποκτήσετε, λοιπόν, ταπείνωση, η οργή και η κατάκριση θα εξαφανιστούν. 'Ενα απλό πρακτικό μέτρο για τη συγκράτηση της οργής είναι το να κλείνουμε το στόμα μας και να σωπαίνουμε. Κι ένα άλλο είναι η απομάκρυνσή μας από τις αιτίες αυτού του πάθους. Το ίδιο μέτρο είναι καλό και για την καταπολέμηση της υπερηφάνειας.
Όσο για την κατάκριση, μόλις σας προσβάλει σχετικός λογισμός, θυμηθείτε τις αμαρτίες σας. Έτσι ο λογισμός θα υποχωρήσει. Με κάθε μέσο και τρόπο να πολεμάτε εναντίον αυτών και όλων των άλλων παθών, αποκρούοντας άμεσα τις προσβολές των λογισμών και ζητώντας την ενίσχυση του Κυρίου με την προσευχή. Πώς θα πολεμήσουμε τη φιλαυτία. Ακόμα καλά-καλά δεν άρχισες τη μοναχική σου ζωή, και νομίζεις ότι μπορείς ν' ανέβεις ως τον τρίτο ουρανό! Δεν πρέπει να βιάζεσαι. Θα προηγηθούν πολλοί αγώνες, πολλοί κόποι, πολλοί ιδρώτες, και μετά θ' αρχίσουν, σιγά-σιγά, να εμφανίζονται οι πνευματικοί καρποί. Με μιαν απαραίτητη προϋπόθεση: ότι δεν θα λυπάσαι τον εαυτό σου. Και λέγοντας να μη λυπάσαι τον εαυτό σου, δεν εννοώ, βέβαια, πως θα πρέπει να φορτωθείς με βαριά κι αβάσταχτα φορτία. Όχι.
Εννοώ τούτο μόνο: Να εκτελείς τον μοναχικό σου κανόνα και ν' ακολουθείς το πρόγραμμα της μοναστηριακής ζωής με συνέπεια, μην επιτρέποντας στον εαυτό σου να χαλαρώσει ποτέ και σε τίποτα. Χτυπάει η καμπάνα για τον κανόνα; Η φιλαυτία σου ψιθυρίζει: <<Μείνε ένα λεπτό ακόμα στο κρεβάτι>>. Μην την ακούσεις! Σήκω! Έτσι της καταφέρνεις ένα δυνατό χτύπημα κατακέφαλα. Χτυπάει το ξύλο για τον όρθρο; Η φιλαυτία σε συμβουλεύει: <<Μην πας στο ναό από την αρχή της ακολουθίας. Χασομέρησε λίγο>>. Αν την περιφρονήσεις και τρέξεις στην εκκλησία, θα της δώσεις άλλο ένα χτύπημα. Στη διάρκεια του όρθρου σε ξαναπλησιάζει με πανουργία. <<Βγες έξω να πάρεις λίγο αέρα>>, σου λέει. Εσύ παραμένεις στη θέση σου και αγωνίζεσαι να συγκεντρώσεις το νου σου στην προσευχή.
Τρίτο χτύπημα! Ο όρθρος τελείωσε και πηγαίνεις στο κελλί σου. Η καλή σου φίλη, η φιλαυτία, δεν σε αφήνει ήσυχο. <<Έλα, ξάπλωσε και κοιμήσου>>, σε προτρέπει δελεαστικά. Εσύ παίρνεις ένα πνευματικό βιβλίο και αφοσιώνεσαι σε ψυχωφελή μελέτη. Να και το τέταρτο χτύπημα! Ενεργώντας, λοιπόν, μ' αυτόν τον τρόπο σε κάθε σου βήμα, θα τραυματίζεις αλλεπάλληλα τη φιλαυτία, ώσπου, έπειτα από πολλά χρόνια, να την εξουδετερώσεις εντελώς. Δεν πρέπει να επιδοθείς, με δική σου πρωτοβουλία, σε υπέρμετρες ασκήσεις και παλαίσματα, που δεν προβλέπονται από το τυπικό της μονής. Τηρώντας απλά τον μοναστηριακό κανονισμό και τις γενικές μοναστικές αρχές, θα έχεις αναρίθμητες ευκαιρίες καταπολεμήσεως της φιλαυτίας.
Η φιλαυτία είναι επικίνδυνη, ή μάλλον ολέθρια! Αν είστε συγκαταβατικός με τη σάρκα εξαιτίας της ασθένειάς σας, τότε δεν πειράζει. Αν, όμως, η ασθένεια είναι η πρόφαση γι' αυτή τη συγκαταβατικότητα, τότε, μολονότι μπορείτε να ξεγελάτε τον εαυτό σας, δεν μπορείτε να ξεγελάσετε το Θεό.
Τη φιλαυτία την αντιμετωπίζετε, καθώς φαίνεται, επιπόλαια. Εύκολα υποχωρείτε μπροστά της. Και τις υποχωρήσεις σας τις θεωρείτε ασήμαντες. Αλλά κάνετε μεγάλο λάθος. Όσο μικρή κι αν είναι μια υποχώρηση, οι συνέπειές της είναι σοβαρότατες, για τον απλούστατο λόγο ότι συντηρεί το πάθος στην ψυχή. Αποφασίζετε, λ.χ., να κάνετε μια θυσία ή άσκηση, πού συντελεί στην ψυχική σας καλλιέργεια και γι' αυτό είναι ευάρεστη στο Θεό.
Ύστερ' από λίγο, όμως, ανακαλείτε την απόφασή σας όχι για κανέναν άλλο λόγο, παρά μόνο γιατί αυτό είναι πιο ευάρεστο σ' εσάς, στο σώμα ή στην ψυχή σας. Κι έτσι τι κάνετε; Από την ευαρέστηση του Θεού προτιμάτε την ευαρέστηση του εαυτού σας. Η συνείδηση, όταν δεν είναι πωρωμένη, αντιλαμβάνεται την υποχώρηση και ανησυχεί, διαμαρτύρεται, ελέγχει. Έχει δίκιο. Αφού η απόφασή σας δεν ήταν στέρεη και αμετάκλητη, τότε καλύτερα να μην την παίρνατε καθόλου. Είπατε, λοιπόν, με το λογισμό σας: <<Δεν θα πιω τσάι>>. Και όμως, ύστερ' από λίγο ήπιατε μια κούπα. Και δεν είναι, βέβαια, κακό να πιεί κανείς ένα τσάι. Κακό είναι να προσβάλλεται η συνείδηση και να γίνονται ανεκτές πράξεις, που έρχονται σε αντίθεση με προηγούμενες κατά Θεόν αποφάσεις.
Γιατί έτσι, σιγά-σιγά, η ψυχή αποκτάει τη συνήθεια να αθετεί υποχρεώσεις, να παραβαίνει νόμους, να αγνοεί τη φωνή της συνειδήσεως, που της υποδεικνύει το σωστό. Και τελικά καταντάει στην αφοβία του Θεού και στην αδιαφορία για όλα. Ας μη στεκόμαστε, όμως, σε λεπτομέρειες και περιπτωσιολογικές επισημάνσεις. Γενικά και σε κάθε περίσταση, να ενεργείτε αντίθετα στις απαιτήσεις της φιλαυτίας, αντίθετα στο φρόνημα της σάρκας. Και για κάθε δυσκολία, για κάθε αμφιβολία, για κάθε δίλημμα, να συμβουλεύεστε τον πνευματικό σας. Έτσι η συνείδησή σας θα είναι αναπαυμένη. Ειδάλλως, εύλογα και δίκαια θα σας ταλανίζει.
Προκοπή, λέτε, δεν έχετε κάνει στην πνευματική ζωή. Και δεν θα κάνετε, όσο θα υπάρχει μέσα σας φιλαυτία. Αυτή αναμφισβήτητα μαρτυρεί πως την πρώτη θέση στην καρδιά σας την κατέχει το <<εγώ>> και όχι ο Κύριος. Η αγάπη προς τον εαυτό μας είναι η ζωντανή <<εντός ημών>> αμαρτία, από την οποία προέρχεται όλη η αμαρτωλότητά μας. Και όταν είμαστε βυθισμένοι στην αμαρτωλότητα, μάς πλησιάζει η χάρη του Θεού; Όχι, όπως η μέλισσα δεν πλησιάζει εκεί όπου υπάρχει καπνός. Η παρουσία της φιλαυτίας στην ψυχή μας δείχνει πώς η πρώτη απόφασή μας να μετανοήσουμε και να υπηρετήσουμε τον Κύριο ήταν ελλιπής, χλιαρή, επιπόλαιη. Η απόφαση αυτή είναι η ανταπόκριση στην κλήση του Ιησού: <<Ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν... και ακολουθείτω μοι>> (Ματθ. 16:24). Βλέπετε πως η πεμπτουσία της κλήσεως είναι το <<απαρνησάσθω εαυτόν>>.
Και τούτο σημαίνει ολοκληρωτική εξαφάνιση του εγωισμού και της φιλαυτίας, ασυγκατάβατο αγώνα ενάντια στη φιληδονία και την αυτοϊκανοποίηση. Από τη μια θέλουμε να σωθούμε. Κι από την άλλη συγκαταβαίνουμε στα θελήματά μας. Δεν μπορούμε, όμως, να υποτασσόμαστε και στο Θεό και στον εαυτό μας. <<Ουδείς δύναται δυσί κυρίοις δουλεύειν>> (Ματθ. 6:24). Ο κύριος, λοιπόν, της δικής σας καρδιάς ποιος είναι; Ο Χριστός ή ο εαυτός σας; Αφού απαντήσετε με ειλικρίνεια σ' αυτό το ερώτημα, καθηστε και σκεφθείτε στα σοβαρά τι θα κάνετε. Μου γράφετε να προσευχηθώ για την απαλλαγή σας από τη φιλαυτία. Αλλά γιατί να προσευχηθώ;
'Ασκοπο θα είναι. Ο Θεός δεν θα με ακούσει. Ακούει μόνο τις προσευχές που γίνονται για όσους και απ' όσους αγωνίζονται εναντίον της φιλαυτίας. Η αφιλαυτία δεν χαρίζεται από τον Κύριο. Προαπαιτείται γιά την αποστολή της χάριτος και όλων των άλλων θείων ευεργεσιών. Με ρωτάτε, τι πρέπει να κάνετε για να σωθείτε. Βλέπετε, όμως, ότι μέσα σας βασιλεύει η φιλαυτία. Αφού, λοιπόν, ο Κύριος είπε, <<όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν>> (Μάρκ. 8:34), καταλαβαίνετε ότι δεν μπορείτε να σωθείτε διαφορετικά, παρά μόνο με την αυταπάρνηση. Αυτή ακριβώς είναι η <<στενή πύλη>> που εισάγει στη ζωή (Ματθ. 7:14). Και αυταπάρνηση σημαίνει ανυπακοή στον εαυτό μας και υπακοή στο Θεό, στο νόμο Του και τις εντολές Του.
Γνωρίζετε τις εντολές του Θεού; Σας ακούω νοερά να απαντάτε: <<Τις γνωρίζω>>. Τότε τηρήστε τις, και θα σωθείτε. Το είπε καθαρά ο Σωτήρας μας σ' εκείνον τον πλούσιο νεαρό, που Τον ρώτησε πως θ' αποκτούσε την αιώνια ζωή: <<Ει θέλεις εισελθείν εις την ζωήν, τήρησον τας εντολάς>> (Ματθ. 19:17). 'Αλλος δρόμος δεν υπάρχει. Βρισιές και προσβολές. Σας έβρισαν και σας πρόσβαλαν. Καλό σημάδι! Μην τα χάνετε! Ιαματική λάσπη είναι! Χωρίς αυτήν, ίσως θα πετούσατε στα σύννεφα με τα φτερά της υπερηφάνειας. Ο Κύριος, λοιπόν, που σας αγαπά, παραχώρησε να πέσει πάνω σας αυτή η λάσπη, για να ταπεινωθείτε. Αποφυγή της αυταρέσκειας και του αυτοθαυμασμού. Μην πολυασχολείστε με τον εαυτό σας.
Πολύ περισσότερο, μην έχετε μεγάλη ιδέα γι' αυτόν, μην τον εκτιμάτε και μην τον θαυμάζετε. Όλα τούτα δείχνουν έπαρση, υπερηφάνεια. Οι άγιοι πατέρες μας συμβουλεύουν: <<Όπου κι αν πας, μην υπολογίζεις τον εαυτό σου>>. Ας λέμε πάντα με ταπείνωση: <<Δεν έχω τίποτα καλό επάνω μου. Κύριε, βοήθησέ με να βάλω αρχή μετάνοιας και προκοπής!>>. Μη λογαριάζετε τα χαρίσματά σας, γιατί είναι δώρα του Θεού. Και μη συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους, που είναι ή νομίζετε πως είναι χειρότεροι από σας. Να προχωράτε σταθερά στο δρόμο της σωτηρίας, <<τα μεν οπίσω επιλανθανόμενος τους δε έμπροσθεν επεκτεινόμενος» (Φιλιπ. 3:13). Ο αυτοθαυμασμός πάντοτε φυγαδεύει τη χάρη του Θεού. Ο Κύριος γυρίζει το άγιο βλέμμα Του μακριά από τον υπερήφανο άνθρωπο και τον αφήνει ακάλυπτο στις επιθέσεις των παθών.
Έτσι ο πνευματικός ζήλος καταπέφτει, ο νους γεμίζει με ακάθαρτους λογισμούς, η καρδιά αναστατώνεται από άτακτες κινήσεις και εμπαθή αισθήματα. Το αντίδοτο σ' όλα τούτα: η συντριβή και η ταπείνωση, που ελκύει και πάλι τη θεία χάρη. Πολυπραγμοσύνη, ανυπομονησία, άγχος, νευρικότητα... Αυτά είναι, βέβαια, δυσάρεστα. Ευχάριστο, όμως, είναι το ότι συναισθάνεστε πόσο βλάπτουν την ψυχή σας και θέλετε να θεραπευθείτε. Δεν έχετε παρά να βρείτε από που προέρχονται, ποια είναι η πηγή τους. Αν εξαφανίσετε την πηγή, τότε θα χαθούν μόνα τους. Εξετάστε μήπως υπάρχουν μέσα σας υπερβολική αυτοπεποίθηση, αυτουπερεκτίμηση και αυτοκαταξίωση. Αυτές δημιουργούν στον άνθρωπο την εγωιστική και πλανερή αίσθηση της αυτάρκειας: Νομίζει πως όλα μπορεί να τα οργανώσει και να τα εκτελέσει αλάθητα μόνος του, δίχως τη συμβολή ή τη συμβουλή των συνανθρώπων του και, πάνω απ' όλα, δίχως τη βοήθεια του Θεού.
Αν, λοιπόν, παρουσιαστεί κάποιο εμπόδιο και τα σχέδιά του ανατραπούν, αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν όπως τα ήθελε και τα υπολόγιζε, τότε γογγύζει εναντίον του Θεού και οργίζεται εναντίον των ανθρώπων. Μήπως κι εσείς στηρίζεστε περισσότερο απ' όσο πρέπει στις δυνάμεις σας; Μήπως έχετε <<σπρώξει>> το Θεό στο περιθώριο της ζωής σας; Αρχίζετε κάθε έργο σας με προσευχή, το συνεχίζετε με προσευχή και το τελειώνετε με προσευχή; Πιστεύετε ότι εσείς δεν έχετε καμιάν αξία και ότι όλα σας τα επιτεύγματα τα οφείλετε στον Κύριο; Τοποθετείτε ταπεινά τον εαυτό σας κάτω απ' όλη την κτίση; Αν όχι, τότε πρέπει να αναθεωρήσετε τη στάση σας απέναντι στον Πλάστη σας και στα πλάσματά Του.
Στις σχέσεις σας με το Θεό και τους ανθρώπους να βιώνετε βαθιά τη μηδαμινότητά σας. Να προσεύχεστε αδιάλειπτα. Και να πιστεύετε ακλόνητα πως ο Κύριος είναι ο κυβερνήτης του κόσμου και της ζωής μας. Δίχως Αυτόν, κανένα καλό δεν ριζώνει μέσα μας. Ας παραδώσουμε, λοιπόν, με εμπιστοσύνη την ύπαρξή μας στα χέρια Του. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα εγκαταλείψουμε ή θα περιορίσουμε τον αγώνα, τις προσπάθειες και τους κόπους για τη ψυχική μας καλλιέργεια. Ας μην επαναπαυόμαστε, όμως, σ' αυτούς τους κόπους, γιατι, αν δεν τους ευλογήσει ο Θεός, δεν θα δώσουν πνευματικούς καρπούς.
( Σ υ ν ε χ ί ζ ε τ α ι )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου