ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ


«Ο Παντοκράτορας κρατά στο Χέρι Του την βραδυνή Θυσία»

Η νύχτα αγκαλιάζει προσευχόμενες ψυχές σαν βρεφικό νανούρισμα. Στο μικρό καθολικό, οι γέροντες ξαπλωμένοι στο έδαφος, παραδομένοι στην εικόνα του Νυμφίου αποκαθηλώνουν ικετευτικά τους συγγνωστούς τους λογισμούς. Απόκοσμες εικόνες στο μικρό εκκλησάκι αναπνέουν μέσα από την θυμιασμένη ομίχλη των παρακλητικών τους λόγων. M' ένα τρακοσάρι κομποσκοίνι μετρούν ανάποδα τις μέρες, φτάνοντας ως την γέννησή τους. Ο παππά Διονύσης με αφημένο βλέμμα στην γη που περιμένει, σκύβει το κεφάλι στην ανατολή της μετανοίας του. Τί κόσμος τούτος Θεέ μου! Βαστάζουμε στις χούφτες μας τη Μάννα Ορθοδοξία και δεν θωρούμε το απροσμέτρητο κάλλος της και την ενδόμυχη υπόστασή της. Όταν τρίζουν τα θολά τζάμια από τα σιδερένια παραθύρια, νομίζεις, πως χοροί αγίων ήλθαν για να συνεκκλησιαστούν με τους χοικούς, ταμένους αδελφούς τους. Ο πολυέλαιος γυρνοφέρνει κυκλικά απ' τον καπνισμένο τρούλλο, ο Παντοκράτορας κρατάει στο χέρι του την βραδυνή θυσία, αίνοι και ύμνοι γίνονται δώρα ευχαριστιακά στα πόδια του Θεού μας. Κι όταν τελειώνει η ακολουθία, σκυμμένα πρόσωπα προσμετρούν μ' ένα Κύριε ελέησον, τα ανεβαίνοντα βήματά τους. Μακρύς ακόμα ο δρόμος της σταυρικής θυσίας. Ταιριάζει σε ορθοδόξους, να βλέπουν από μακριά τον σταυρό, που θα κρεμάσουν πάνω του τ' απόκοσμα όνειρά τους. Ποθούμε Χριστό, Αυτόν, Εσταυρωμένο, εξαντλούμε τους ονειρεμένους πόθους μας στο κοινό ποτήριο, ακροβατούμε την θωριά μας ανάμεσα στην πτώση και την έγερση. Τελούμε πνευματικά « ανάπηροι» στο μακαρισμό του εξαρτημένου Εγώ μας, αναζητούμε την χαμένη αρτιμέλεια της υποστελλόμενης ψυχής μας, ανυπακούουμε στην υποκριτική στάση ζωής. Ο Χριστός δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι η Οδός και η Αλήθεια, η Αγάπη κι η Ζωή, το προσδοκώμενο όνειρο της αναστάσιμης ελπίδας. Έχουμε Εκκλησία να κλάψουμε τους δρόμους που δεν διαβήκαμε, κατέχουμε αγίους να κρεμάσουμε την απόμακρη ματιά μας, μια Παναγιά να πνίξουμε στον κόρφο της την εαλωμένη αθωότητα της παιδικής αμεριμνησίας μας, κι αγγέλους τόσους, όσα είναι αυτά που χάσαμε, όσα είναι αυτά που ελπίζουμε, όσα είναι αυτά, που ίσως έρθουνε μια μέρα! Μπουσουλάμε γογγύζοντας στους εφάμαρτους δρόμους της υποκριτικής ζωής μας, έρπουμε γλοιωδώς στην λάσπη, που εωσφορικώς βαπτίσαμε πολιτισμένη κοινωνία! Επιτέλους να πάψουν αυτοί οι διαρκείς κύκλοι γύρω απ' τον ειδωλολάτρη εαυτό μας, το μεγαλείο του χριστιανού αναπαύεται στον προσευχητικό ξεσηκωμό και την ταπεινή μεγαλοσύνη. Η αγάπη μας είναι η σταυρική θυσία του εγώ μας στην εγωϊκότητα των άλλων. Ο σταυρός μας είναι τα ζυγιστικά του Πατρός που σβήνουν με γομολάστιχα τις μεγαλεπίβολες, θηριώδεις αμαρτίες μας κι η ελπίδα μας φοράει τα καλά της μπροστά στο αιματοβαμμένο δισκοπότηρο του αμνοικού Ιησού μας. Τα βράδια αιωρούνται χαροποιά στα γράμματα της αγιοπνευματικής Αλφαβήτας, ζωγραφίζουν την Πίστη ως έκθαμβο, αγιοπρεπές θήλυ, που ίσταται σε συννεφοσκεπούσα ομίχλη, πάνω από τα μικροκαμωμένα σπίτια των ανθρώπων. Πορφυροφορούσα κόρη, που χάσκει με χαμόγελο και κορομηλένια μάγουλα, που ροδοκοκκινίζουν στην παρακλητική αγάπη των πιστών. Η Πίστη είναι αναγεννητικό επίθεμα στις πληγές της αμαρτίας, δροσερή ανάσα στην πνευματική άπνοια των φιλόνικων ανθρώπων, σουλατσάρει σε χλοερούς, φρεσκοσκαμμένους κήπους και περιβόλια που μεθούν στην αρχοντιά των λουλουδιών. Βαστάει στα χέρια της τα εύοσμα βασιλικά των Χριστοφόρων λόγων, λούζεται μακάρια στην μετάνοια ενός αλλόφρονα, που ανακαλύπτει πάνω της τον μυρίπνοο Παράδεισο της συστελλόμενης ψυχής. Η Πίστη Θε μου είναι τα χρυσαφένια στάρια του χωριού, που μικρά, βάζαμε τρεχάλα ανάμεσα στα ξεραμένα στάχυα και τ' αγκάθια του αγρού, το ανταριασμένο βουϊτό από τους μεγαλοδύναμους ήχους των ελάτων, που στέκονταν πάντα όρθια. Νοικοκύρηδες, φρεσκοπλυμένοι χωρικοί, που τις Κυριακές έπαιρναν τα δύσβατα μονοπάτια για την εκκλησιά των Παμμεγίστων Ταξιαρχών! Βλέπαμε την Πίστη να σιγοντάρει στο αναλόγιο, εκείνον τον ταπεινό, ολιγογράμματο ιερέα, που έβγαινε στον άμβωνα για να μοιράσει τ' αντίδωρα κρίνα της ανυπέρβλητης αγάπης. Ύστερα βοηθούσε στα χωράφια την μαυροφορεμένη χήρα, που πριν να σπείρει τον καρπό στα σκαλισμένα αυλάκια, σταύρωνε με το χέρι της το αγιασμένο χώμα, ράντιζε με αγιασμό εκείνον τον πολύχρωμο, ταιριαστό μπαχτσέ με τις ντάλιες, τους κατιφέδες και τους κρίνους. Η Πίστη πάλι κατοικεί στα αδύναμα σπίτια των φτωχών, κάθεται στο τραπέζι με τα αλάδωτα ρεβίθια, τις ελιές και το αχνισμένο, ζυμωτό ψωμί, χορταίνει τα στόματα με μοσχοθυμιασμένες ευλογίες και απόκοσμες παραινέσεις της ερήμου. Σκάει χαμόγελο στην βρεφική αγνότητα Χριστούλιδων μικρών! Η Πίστη δεν λέει ψέμματα στα χείλη των παιδιών, παίζει κυνηγητό με την ταπείνωση και κρυφτό με την ντροπή. Στέκει προσευχητικά μετέωρη σε νηπιακούς ασπασμούς, σε ανυπόκριτες, παιδικές προσευχές. Είναι το θεϊκό αντίδοτο στο διάβα μιας φουσκοθαλασσιάς ζωής, το υπέρμαχο δοξάρι στην ηδύχοη πνοή του ουρανού, η υπογραφή του Θεού στην μετάνοια του πιστού. Μακάριοι αυτοί που την βρήκαν να τους περιμένει με το πρωϊνό ξύπνημα της αυγής και την εσπερινή δύση του ηλίου! (Φθινόπωρο 2013) Γιώργος Δ. Δημακόπουλος Δημοσιογράφος





Ιστολόγιο «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Έτος: 11ο (2013 - 2024)

Δημοσιογραφικό Εργαστήρι Ορθόδοξης Μαρτυρίας και Ομολογιακής Κατάθεσης

Διαχειριστής:

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Icon by Serhei Vandalovskiy, icon - painter, Ukraine



«Απάνου απ' το κρεββάτι μου βαθειά παρηγοριά μου / Καρφώνω την εικόνα Σου, και τώρα η κάμαρά μου. / Είναι και μνήμα θλιβερό και χαρωπή εκκλησία / Σκοτάδι η θλίψι μου σκορπά και λάμψιν η θρησκεία».



Κωστής Παλαμάς


Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Δευτέρα 26 Σεπτεμβρίου 2022

Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ




ἀρχαιότερη καί λαμπρότερη ἀφιερωμένη στόν Τίμιο Σταυρό ἑορτή εἶναι αὐτή τῆς Παγκοσμίου Ὑψώσεώς Του, ἡ ὁποία ἀνήκει στόν κύκλο τῶν Δεσποτικῶν Ἑορτῶν ὡς πρός τό περιεχόμενο (Δεσποτικές ὀνομάζονται οἱ πρός τιμήν τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ ἑορτές) καί στόν κύκλο τῶν Ἀκινήτων ὡς πρός τόν χρόνο (Ἀκίνητες ὀνομάζονται οἱ ἑορτές οἱ ὁποῖες ἑορτάζονται σέ σταθερή ἀκίνητη ἡμερομηνία κατά τήν διάρκεια τοῦ ἡμερολογιακοῦ λειτουργικοῦ ἔτους).


του Ἱερομ. Καλλινίκου Ἠλιοπούλου


πό πολύ νωρίς ἡ Ἐκκλησία καθιέρωσε τήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως, ἡ ὁποία ὅπως θά δοῦμε καί παρακάτω ἀναλυτικά, συνδέεται μέ τίς δύο ἐπίσημες ἀνυψώσεις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, τήν πρώτη ἀπό τόν Πατριάρχη Μακάριο στίς 14 Σεπτεμβρίου τοῦ 335 μ.Χ στά Ἱεροσόλυμα πρός εὐλογία καί ἁγιασμό τοῦ πιστοῦ λαοῦ καί ἡ δεύτερη ἀπό τόν Πατριάρχη Ζαχαρία στίς 14 Σεπτεμβρίου τοῦ 630 μ.Χ ὕστερα ἀπό τήν λεηλασία καί τήν κλοπή τοῦ Σταυροῦ ἀπό τούς Πέρσες τό 629 μ.Χ καί τήν ἐπάνοδό του ἀπό τόν αὐτοκράτορα Ἡράκλειο, ἀλλά καί μέ τα ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως1.


χει διαμορφωθεῖ ἡ ἄποψη2 ὅτι κατά τήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως ἑορτάζουμε τήν ὕψωση τοῦ Σταυροῦ ἀπό τόν Πατριάρχη Μακάριο ἀμέσως μετά τήν θαυματουργική εὕρεσή Του ἀπό τήν βασιλομήτορα Ἑλένη τό 326 μ.Χ. Ὄντως ἡ Ἁγία Ἑλένη, μέ τήν συνδρομή τοῦ γιοῦ της, Αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου, ἔρχεται στά Ἱεροσόλυμα τό 326 μ.Χ καί εὑρίσκει τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου καθώς καί τόν Ζωοδόχο Τάφο3, καί ἀνεγείρει περίλαμπρο Ναό, πάνω στόν τόπο ταφῆς τοῦ Χριστοῦ ὁ ὁποῖος ἐγκαινιάζεται στίς 13 Σεπτεμβρίου τοῦ 335 μ.Χ ἀπό τόν Πατριάρχη Μακάριο4.


μέσως ὅμως μετά τήν εὕρεση τοῦ Τιμίου Ξύλου ἡ Ἁγία Ἑλένη μαζί μέ τά μέλη τῆς συγκλήτου Τόν προσκυνοῦν, ἐπειδή ὅμως ἦταν ἀδύνατο ὅλος ὁ λαός νά προσκυνήσει αὐτήν τήν ἡμέρα, ὁ Πατριάρχης Μακάριος ἀνῆλθε στόν ἄμβωνα καί ἐκεῖ ὑψώνει τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ καί ὁ λαός βλέποντάς Τον μέ δέος καί εὐλάβεια ἔψαλε τό «Κύριε ἐλέησον» μέ ἀποτέλεσμα, σύμφωνα μέ αὐτήν τήν ἐσφαλμένη γνώμη*, νά ἐπικρατήσει ἡ ἑορτή τῆς Ὑψώσεως5.


Αὐτή ὅμως ἡ ἑορτή τῆς Ὑψώσεως, ὕστερα ἀπό τήν εὕρεση τοῦ Σταυροῦ, τήν ὁποία ἡ Ἐκκλησία μας τιμάει στίς 6 Μαρτίου, εἶναι ἡ ἑορτή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, ὅπως καί θά δοῦμε παρακάτω.


πρώτη Ὕψωση, πού ἑορτάζουμε κατά τήν ἡμέρα τῆς Παγκοσμίου Ὑψώσεως τοῦ Σταυροῦ τήν 14ην Σεπτεμβρίου, εἶναι αὐτή ἐπί Πατριάρχου Μακαρίου καί συνδέεται ἱστορικά μέ τα ἐγκαίνια τοῦ Πανίερου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως στίς 13 Σεπτεμβρίου τοῦ 335 μ.Χ.


Πλῆθος κληρικῶν καί πιστῶν εἶχαν προσέλθει στά Ἱεροσόλυμα γιά νά συμμετέχουν στό μεγάλο αὐτό γεγονός, καί ἔτσι ὁ Πατριάρχης Μακάριος τήν ἑπόμενη ἡμέρα, δηλαδή στίς 14 Σεπτεμβρίου ὑψώνει, γιά δεύτερη φορά ἱστορικά, τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου ἔτσι ὥστε νά Τόν δοῦν καί νά Τόν προσκυνήσουν6. Ἐδῶ λοιπόν ἀνάγεται ἡ γένεση τῆς ἑορτῆς τῆς Παγκοσμίου Ὑψώσεως (ἡ λεγόμενη ὡς «σταυροφάνεια») καί ἡ σύνδεσή της μέ τά ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ.


ναφέρει χαρακτηριστικά ὁ Ἅγιος Νεκτάριος « εἰ καί ἤδη ἀπό τοῦ ἔτους 326, καθ' ὅ ὁ ζωοποιός Σταυρός ὑπό τῆς Ἁγίας Ἐλένης εὑρέθη, τό σωτήριον ξύλον πανηγυρικῶς δημοσίᾳ ὑπό τοῦ ἐπισκόπου προετέθη καί ὡς λέγει τό Βασιλειανόν Μηνολόγιον ἐτυπώθη εἰς ὕψωσιν, οὐχ ἧτον ἡ σημερινή ἑορτή ἔσχε τήν ἀρχήν κυρίως ἐν ἱεροσολύμοις τῇ 14 Σεπτεμβρίου 335, ἥτις ὑπῆρξεν ἡ ὑστεραία τῆς ἡμέρας,


καθ΄ ἥν ἐγένετο ἡ καθιέρωσις τοῦ μαρτυρίου τῆς ἀναστάσεως, ὅτε δηλαδή ὁ Ἅγιος Σταυρός πάντων τῶν παρόντων ἐπισκόπων συναιρούντων, ἐπισήμως ἀνυψώθη καί τῷ λαῷ ἐκ τοῦ ἄμβωνος ὑπεδείχθη, πρός καθιέρωσιν διηνεκοῦς προσκυνήσεως. Ὅθεν τό πασχάλιον χρονικόν τήν προμνημονευθεῖσαν καθιέρωσιν προσέτι ὀνομάζει 'τά ἐγκαίνια τῆς ἐκκλησίας τοῦ ἁγίου Σταυροῦ τῆς ἐμφανίσεως΄, ἤτις εἶναι ἡ σημερινή ἑορτή»7.


πίσης, ὅσον ἀφορᾶ τήν πρώτη αὐτή ὕψωση, ἔχουμε τήν ἐφαρμογή τῆς λειτουργικῆς συνήθειας τῆς συνδέσεως μεγάλων Δεσποτικῶν καί Θεομητορικῶν ἑορτῶν μέ τά ἐγκαίνια μεγάλων ναῶν πού ἀνεγέρθηκαν στά Ἱεροσόλυμα ἤ γενικά στούς τόπους πού συνέβησαν τά γεγονότα αὐτά, ὅπως παρατηρεῖ ὁ π. Κωνσταντῖνος Καραϊσαρίδης8.


Γιά παράδειγμα ἡ ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου στίς 6 Αὐγούστου συνδέεται μέ τήν ἡμέρα τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ στό Θαβώριον ὄρος, ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στίς 15 Αὐγούστου μέ τά ἐγκαίνια τοῦ Θεομητορικοῦ καθίσματος στά Ἱεροσόλυμα, ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων τῆς Παναγίας στίς 21 Νοεμβρίου μέ τά ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ «Ἅγια τῶν Ἁγίων» στή θέση τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντα, ἔτσι καί ἡ ἑορτή τῆς Ὑψώσεως συνδέεται μέ τά ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ τοῦ Σταυροῦ στά Ἱεροσόλυμα στίς 13 Σεπτεμβρίου τοῦ 335 μ.Χ.


λλωστε αὐτή ἡ ἄποψη ἐνισχύεται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι ἡ ἑορτή τῆς Ὑψώσεως προσέλαβε τόν χαρακτῆρα Δεσποτικῆς ἑορτῆς, κι αὐτό φαίνεται ἀπό τήν καθορισθεῖσα τυπική διάταξη τῆς ἑορτῆς ἐάν τύχει ἡμέρα Κυριακή, τότε καταλιμπάνεται ἡ ἀναστάσιμη ἀκολουθία καί ψάλλεται μόνο ἡ ἀκολουθία τῆς 14ης Σεπτεμβρίου καθώς καί στόν μεθέορτο ἑσπερινό τῆς αὐτῆς ἡμέρας ψάλλεται τό μέγα προκείμενον «ὁ Θεός ἡμῶν ἐν τῷ οὐρανῷ...»9, ὅπως ἔτσι ὁρίζει τό Τυπικό γιά ὅλες τίς Δεσποτικές ἑορτές10.


κτοτε μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου ἡ ἑορτή τῶν ἐγκαινίων τῆς 13ης Σεπτεμβρίου ἀτόνησε, παρόλο πού ἕως σήμερα ἔχει διατηρηθεῖ ὡς πλήρη ἀκολουθία στό Μηναῖο τοῦ Σεπτεμβρίου11, ἀλλά πλέον παίζει ἕναν προεόρτιο ἑορταστικό ρόλο στήν ἑορτή τῆς Ὑψώσεως ἀφοῦ ἐμπεριέχει προεόρτια ὑμνολογία στό Σταυρό.


Αὐτό μαρτυρεῖται καί ἀπό τό γεγονός ὅτι κατά τό διάστημα 13 ἕως καί 21 Σεπτεμβρίου, ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μέσα ἀπό τό λειτουργικό βιβλίο τοῦ Μηναίου τοῦ Σεπτεμβρίου ἀναφέρεται στό Σταυρό τοῦ Κυρίου καί ὄχι στό γεγονός τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, τήν 13ην προεορτίως μέ καθίσματα, κανόνα καί αἴνους, την 14ην ἡ πλήρης Ἀκολουθία τῆς Ὑψώσεως, ἀπό τήν 15ην ἕως καί τήν 20ήν μεθεορτίως μέ καθίσματα, κανόνα καί αἴνους καί τήν 21ην μέ τήν Ἀπόδοση τῆς Ἑορτῆς12.


Αὐτήν τήν ἐπί ὀκτώ ἡμέρες πανήγυρη καί ἑορτή τοῦ Σταυροῦ μνημονεύει ὁ ἱστορικός Ἔρμειος Σωζόμενος «ἐτήσιον ταύτην ἑορτήν λαμπρῶς μάλα ἄγει ἡ τῶν ἱεροσολύμων Ἐκκλησία, ὡς ὀκτώ ἡμέρας ἐφεξῆς ἐκκλησιάζειν συνιέναι τε πολλούς σχεδόν ἐκ πάσης τῆς ὑφ' ἥλιον, οἵ καθ΄ ἱστορίαν τῶν ἱερῶν τόπων πάντοθεν συντρέχουσι κατά τόν καιρόν ταύτης τῆς πανηγύρεως»13.


σον ἀφορᾶ τήν δεύτερη ὕψωση τοῦ Σταυροῦ ἡ ὁποία τοποθετεῖται χρονολογικά περίπου τριακόσια ἔτη μετά τήν πρώτη ὕψωση, μεταφερόμαστε ἱστορικά στήν ἐκστρατεία τῶν Περσῶν στήν Παλαιστίνη περί τό 614 μ.Χ. ὅπου λεηλατοῦν τούς Ἁγίους Τόπους καί κλέβουν τόν Τίμιο Σταυρό.


Αὐτοκράτορας Ἡράκλειος ξεκινάει ἐκστρατεία κατά τῶν Περσῶν περί τό 628 μ.Χ., ὅπου τούς κατατροπώνει μέ τή δύναμη τοῦ Σταυροῦ καί ἐπαναφέρει τόν Σταυρό στά Ἱεροσόλυμα. Συγκινητικό τό γεγονός ὅτι φέροντας στόν ὦμο του τό Τίμιο Ξύλο εἰσῆλθε μέ λιτανεία στό Ναό τῆς Ἀναστάσεως καί Τό παρέδωσε στόν Πατριάρχη καί ἐν συνεχείᾳ ὁ Πατριάρχης ὑψώνει Αὐτόν πανηγυρικά ψάλλοντας κλῆρος καί λαός τό Ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς «Σῶσον Κύριε τόν λαόν σου»14.


Ἅγιος Νεκτάριος ἀναφέρεται ἐκτενῶς σέ αὐτό τό γεγονός: «Χοσρόης ὁ τῶν Περσῶν ἀρχηγός, κατακυριεύσας τῆς Παλαιστίνης καί ἱερουσαλήμ, ἤγαγε πολλούς χριστιανούς αἰχμαλώτους εἰς Περσίαν, ἐν οἷς καί τόν Πατριάρχην Ζαχαρίαν, οὕς ἐπί 14 ὅλα ἔτη κατεκράτει παρ΄ αὐτῷ, συγχρόνως δέ ἀφαρπάσας ἔφερε μεθ΄ ἑαυτοῦ καί τό ἥμισυ ξύλον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.


Κατά τοῦ Χοσρόου ἐξεστράτευσεν ὁ Αὐτοκράτωρ ἡράκλειος καί κατετρόπωσεν αὐτόν ἠλευθέρωσε τῆς αἰχμαλωσίας τόν Πατριάρχην καί τούς συναιχμαλώτους αὐτῷ καί τό ξύλον τοῦ Σταυροῦ. Ἐπειδή δέ ὁ Αὐτοκράτωρ πρίν ἐκστρατεύσῃ ἐκ Κωνσταντινουπόλεως προσέταξεν νά τελεσθῇ καθ΄ ἅπασαν τήν Πόλιν δέησις πρός τόν Θεόν, ἥν ὁ Πατριάρχης ἐτέλεσε μεθ΄ ὅλου τοῦ κλήρου καί ἐν ᾗ παρίστατο καί ὁ Αὐτοκράτωρ κατανυκτικῶς παρακολουθῶν καί τό πλῆθος τῶν χριστιανῶν καί ηὐχήθησαν ὑπέρ τῆς νίκης τοῦ αὐτοκράτορος καί τῶν στρατευμάτων αὐτοῦ, καί τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ τιμίου ξύλου καί τῶν αἰχμαλώτων.


Μετά τήν ἔνδοξον κατά τῶν Περσῶν νίκην καί τήν ἀπελευθέρωσιν τοῦ Σταυροῦ καί τῶν αἰχμαλώτων, φόρον εὐγνωμοσύνης τῷ Θεῷ ἀποτίων ὁ βασιλεύςπροσέταξεν ἵνα ἐνιαυσίως τελῆται ἡ ἀνάμνησις τῆς καί τό δεύτερον ἀνυψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἐν ἱεροσολύμοις τῆς γενομένης μετά τήν ἐπιστροφήν αὐτῶν ἐκ τοῦ πολέμου. Ἡ δευτέρα αὕτη ὕψωσις ἐγένετο ἐπί Ζαχαρίου ἐν ἱεροσολύμοις, ἐκεῖθεν δέ καί καθ΄ ὅλον τό κράτος καί τελῆται μέχρι σήμερον»15.


ρα ἡ ἑορτή τῆς Ὑψώσεως ἀποκτᾶ πλήρη λαμπρότητα μετά τήν δεύτερη ἱστορικά ὕψωση τό 630 μ.Χ. ἐπί Πατριάρχου Ζαχαρίου στά Ἱεροσόλυμα16 καί ἐν συνεχείᾳ ἐξαπλώνεται σέ Ἀνατολή καί Δύση περί τά μέσα τοῦ 7ου αἰῶνος μ.Χ. καί καταχωρεῖται ὡς ξεχωριστή ἑορτή μέ πλήρη ἀσματική ἀκολουθία στά λειτουργικά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας. Στήν ἐξάπλωση καί διάδοση τῆς ἑορτῆς συνέβαλε καί ἡ μεταφορά τοῦ Τιμίου Ξύλου ἀπό τά Ἱεροσόλυμα στήν Κωνσταντινούπολη γιά περισσότερη ἀσφάλεια περί τό 634-635 μ.Χ., ὅπου ἦταν ἡ πρωτεύουσα τῆς Αὐτοκρατορίας ἀλλά καί λειτουργικό κέντρο τῆς Ἐκκλησίας17.


Ἅγιος Νεκτάριος λέει χαρακτηριστικά «...Ἀπό τῆς ἐποχῆς ὅμως τοῦ ἡρακλείου ἡ ἑορτή τῆς ὑψώσεως τοῦ Σταυροῦ κατά πάσας τάς ἐκκλησίας τῆς Ἀνατολῆς ἐγένετο γενικωτάτη. Συγχρόνως ἐγένετο ἀσπαστή καί ὑπό τοῦ Πάπα Ὀνωρίου καί ἐξηπλώθη ἀνά πάσας τάς Ἐκκλησίας τῆς Δύσεως»18.


Συνοψίζοντας ἡ ἑορτή τῆς Παγκοσμίου Ὑψώσεως ἀνάγει τήν γένεσή της περί τίς ἀρχές τοῦ 4ου αἰῶνος στά Ἱεροσόλυμα, ὕστερα ἀπό τήν εὕρεση τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ περί τό 326 μ.Χ. ἀπό τήν Ἁγία Ἑλένη ἀλλά καί τά ἐγκαίνια τοῦ Πανίερου Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως στίς 13 Σεπτεμβρίου τοῦ 335 μ.Χ., ὅπου τήν ἑπόμενη ἡμέρα 14ην Σεπτεμβρίου τοῦ 335 μ.Χ. τελεῖται ἡ ἱστορική ὕψωση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἀπό τόν Πατριάρχη Μακάριο στά Ἱεροσόλυμα,


καί μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου ἐξελίχθηκε χρονικά ἕως καί τά μέσα τοῦ 7ου αἰῶνος, ὅπου ἐπικράτησε πλήρης ἀκολουθία στά λειτουργικά βιβλία καί ἐξαπλώθηκε τοπικά στήν Ἀνατολή ἀλλά καί στή Δύση, ὕστερα ἀπό τήν δεύτερη ἱστορική ὕψωση τοῦ Σταυροῦ ἀπό τόν Πατριάρχη Ζαχαρία στά Ἱεροσόλυμα στίς 14 Σεπτεμβρίου τοῦ 630 μ.Χ. καί τήν μεταφορά τοῦ Τιμίου Ξύλου ἀπό τά Ἱεροσόλυμα στήν Κωνσταντινούπολη τό 634-635 μ.Χ. γιά λόγους ἀσφαλείας.





1. Πρβλ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη (Πρωτοπρεσβυτέρου), «Οἱ ἑορτές τοῦ Τιμίου Σταυροῦ», Η΄ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων, Τό Χριστιανικόν Ἑορτολόγιον, 18-20 Σεπτεμβρίου 2006, σελ. 5.


2. Βλ. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), 11ος τόμος, σελ. 436.


3. «Πρώτη δέ αὐτῆς φροντίς ὑπῆρξεν ἡ ἀναζήτησις τοῦ Τάφου τοῦ Σωτήρος· ἀλλ΄οἱ ἐθνικοί φθόνῳ πρός τούς Χριστιανούς κείμενοι τιμῶντας ἰδιαζόντως τό μνῆμα τοῦ Σωτῆρος εἶχον πρό πολλοῦ ἤδη χρόνου ἐπιχώσει αὐτόν· καί ἵνα τελείως τήν μνήμην αὐτοῦ ἐξαλείψωσιν ἀνῳκοδόμησαν ἐπί τοῦ οὕτω τελεσθέντος λόφου, ἐν ᾧ ὁ τάφος τοῦ Σωτῆρος, ναόν τῆς Ἀφροδίτης καί ξόανα ἐν αὐτῷ ἔστησαν» βλ. Νεκταρίου Κεφαλᾶ Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Ἱστορική Μελέτη περί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, Ἐν Ἀθήναις 1912, σελ. 20.


4. Βλ. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), ὄπ.π. σελ. 434-435· πρβλ. Εὐσεβίου Καισαρείας, Εἰς τόν βίον τοῦ μακαρίου Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως, κεφ. κη΄-λα΄, PG 20, 944-948.


5. Βλ. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), 11ος τόμος, σελ. 436.


6. Βλ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη (Πρωτοπρεσβυτέρου), ὅπ.π.


7. Βλ. Νεκταρίου Κεφαλᾶ Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Ἱστορική Μελέτη περί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, Ἐν Ἀθήναις 1912, σελ. 32.


8. Βλ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη (Πρωτοπρεσβυτέρου), ὅπ.π.


9. Βλ. Μηναῖον Σεπτεμβρίου, Ἀποστολικῆς Διακονίας, ἔκδ. β΄, Ἀθήνα 2002, σελ. 252.


10. Πρβλ. Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), 11ος τόμος, σελ. 437.


11. Βλ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη (Πρωτοπρεσβυτέρου), ὅπ.π., σελ. 5.


12. Πρβλ. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), ὅπ.π., σελ. 432.


13. Βλ. Ἐρμείου Σωζομένου Σαλαμινίου Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τόμος Β΄, κεφ.στ΄ «Περί τοῦ ἐν Ἱεροσολύμοις νεώ, ὅν ὁ μέγας ἔκτισε Κωνσταντίνος ἐν Γολγοθᾷ καί περί τῶν ἐγκαινίων αὐτοῦ», PG 67, 1008-1009.


14. Βλ. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), 11ος τόμος, σελ. 436· πρβλ. Νεκταρίου Κεφαλᾶ Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Ἱστορική Μελέτη περί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, Ἐν Ἀθήναις 1912, σελ. 31.


15. Βλ. Νεκταρίου Κεφαλᾶ Μητροπολίτου Πενταπόλεως, Ἱστορική Μελέτη περί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, Ἐν Ἀθήναις 1912, σελ. 31.


16. Πρβλ. ὅπ.π., σελ. 32.


17. Πρβλ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη (Πρωτοπρεσβυτέρου), «Οἱ ἑορτές τοῦ Τιμίου Σταυροῦ», Η΄ Πανελλήνιο Λειτουργικό Συμπόσιο Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων, Τό Χριστιανικόν Ἑορτολόγιον, 18-20 Σεπτεμβρίου 2006, σελ. 6-7.


18. Βλ. Νεκταρίου Κεφαλᾶ Μητροπολίτου Πενταπόλεως, ὅπ.π., σελ. 32· πρβλ. Θρησκευτική καί Ἠθική Ἐγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), 11ος τόμος, σελ. 436-437.



Εκκλησία Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Print Friendly and PDF