ΤΙ ΕΜΠΟΔΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου (1815-1894)
<<Πώς θα μάθεις να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 39-44, μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.
Ο όσιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος (κατά κόσμον Γεώργιος Βασίλιενιτς Γκόβορωφ) είναι ένας ιεράρχης της Ρωσικής Εκκλησίας και μεγάλος συγγραφέας του 19ου αιώνα.
Η ζωή του, από τη στιγμή της γέννησής του σε ιερατική οικογένεια το 1815 ως την ειρηνική κοίμησή του το 1894, ήταν γεμάτη από την παρουσία του Θεού.
Το συγγραφικό του έργο είναι τεράστιο και οι διαλέξεις του, τα κηρύγματά του, οι ερμηνείες του στις Επιστολές του αποστόλου Παύλου, οι μεταφράσεις ασκητικών βιβλίων, καθώς και οι απαντήσεις σε επιστολές που του έστειλαν, τον καθιστούν έναν από τους πολυγραφότατους συγγραφείς της ρωσικής Ορθοδοξίας.
Μάλιστα, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο το 1988.
Ο όσιος Θεοφάνης γεννήθηκε το 1815 σε ένα χωριό της επαρχίας Ορλώφ. Οι σπουδές του πραγματοποιήθηκαν στη Θεολογική Σχολή της επαρχίας αυτής, από όπου αποφοίτησε ως ο καλύτερος σπουδαστής, και στη Θεολογική Ακαδημία του Κιέβου.
Μετά την αποφοίτησή του με Μάστερ Θεολογίας το 1841, ενώ είχε ήδη γίνει μοναχός, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Δίδαξε σε διάφορες Σχολές κι Ακαδημίες ως καθηγητής της Ηθικής, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της Λογικής και των Λατινικών.
Το 1847, κατόπιν αιτήματός του, διορίστηκε μέλος της Ρωσικής Εκκλησιαστικής Αποστολής στην Ιερουσαλήμ, όπου σπούδασε ζωγραφική, Ελληνκά, Γαλλικά, Εβραϊκά και Αραβικά και ήρθε σε επαφή με τον ελληνορθόδοξο μοναχισμό.
To 1857 ανακηρύχθηκε πρύτανης της Θεολογικής Σχολής της Πετρούπολης.
Το 1859 χειροτονήθηκε επίσκοπος Ταμπώφ, μιας από τις πιο εκτεταμένες και πολυπληθείς επισκοπές της Ρωσίας, και κατόπιν μεταφέρθηκε στην επισκοπή του Βλαντιμίρ, η οποία χρειαζόταν ορθόδοξο ιεραποστολικό έργο.
Ο επίσκοπος Θεοφάνης έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στο κήρυγμα, το οποίο συνόδευε κάθε θεία Λειτουργία.
Το 1866 παραιτήθηκε από την επισκοπική του έδρα και έζησε ασκητικά στην έρημο Βυσένσκ, απομονωμένος στο κελί του για 28 χρόνια, μέχρι την κοίμησή του.
Κατά τον εγκλεισμό του ασχολήθηκε με την αλληλογραφία. Κάθε μέρα έφταναν στο κελί του 20 με 40 γράμματα με διάφορες ερωτήσεις σχετικές με την χριστιανική πίστη και ζωή κι εκείνος απαντούσε σχεδόν σε όλες.
Έγραφε χαρακτηριστικά: <<Η γραφή είναι απαραίτητο εργαλείο για την Εκκλησία. Καλύτερος όμως τρόπος να αξιοποιήσει κανείς το δώρο της γραφής και της ομιλίας δεν υπάρχει από το να το απευθύνει σε αμαρτωλούς με σκοπό τη μεταστροφή τους>>.
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ανθολογία συμβουλών μέσω επιστολών που έγραψε ο όσιος Θεοφάνης απαντώντας σε γραπτά ερωτήματα πιστών σχετικά με την προσευχή.
Με διαύγεια, ζωντάνια και απλότητα ο όσιος μας χαρίζει πρακτικές συμβουλές, οι οποίες αγγίζουν την ψυχή κάθε χριστιανού και μας προτρέπουν να εφαρμόσουμε το θέλημα του Θεού ενθυμούμενοι τα λόγια ου αποστόλου Παύλου: <<αδιαλείπτως προσεύχεσθε>> (Α' Θεσ. ε' 17).
Εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλονται από τις εκδόσεις μας προς την κ. Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου για την ανιδιοτελή προσφορά της ιδιαιτέρως επιμελημένης μετάφρασης του ρωσικού κειμένου για πρώτη φορά στα Ελληνικά.
(Από τον πρόλογο της επιμελήτριας)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Τί εμποδίζει την επιτυχία στην προσευχή

Σχετικά με την αμετροέπεια. Δεν μπορείτε να αποβάλετε την αμετροέπεια. Η αμετροέπεια είναι ό,τι πιο ολέθριο. Το ίδιο κακό είναι όταν κάνουν βόλτες χωρίς να ελέγχουν τα συναισθήματα. Τόσο το ένα, όσο και το άλλο εμποδίζουν την επιτυχία της προσευχής. Όταν θα αρχίσει να παγιώνεται στην καρδιά η προσευχή του Ιησού, τότε η γλώσσα θα δεθεί. Θα τη δέσει η ευλάβεια ενώπιον του Όντος Ιησού. Για να επιτύχει η προσευχή πρέπει να κοσμούμε την καρδιά με τις αρετές μας. Να ξέρετε ότι για να επιτύχει η προσευχή πρέπει να προσπαθείτε να κοσμείτε την καρδιά με όλες τις αρετές και πολύ περισσότερο με τις ακόλουθες: την ταπείνωση, τη συντριβή, την υπακοή και την αποποίηση του δικού μας θελήματος. (Επιστολή 377, τόμος 3, σελ. 11). Την εκτροπή πριν το αίσθημα της δικαίωσης να φοβάστε. Πολύ περισσότερο απ' όλα να φοβάστε την εκτροπή προς το αίσθημα της δικαίωσης. Μόλις αρχίσετε να εκτρέπεστε σε αυτό, να ξέρετε ότι αρχίσατε να βαδίζετε στρεβλά. Τραβάτε τότε τον εαυτό σας απ' τα πόδια και τον σέρνετε αλύπητα πάλι στην αμαρτία (ενν. στο αίσθημα της δικαίωσης και της αμαρτωλότητας). Ο Κύριος δέχεται εκείνον μόνο που προσέρχεται σε Αυτόν με τη συναίσθηση της αμαρτωλότητας. Εκείνον δε που προσέρχεται σε Αυτόν με την πεποίθηση ότι είναι δίκαιος, τον αποστρέφεται. Ο Κύριος ήρθε για να σώσει τους αμαρτωλούς, όχι τους δικαίους (Βλ. Ματθ. θ' 13). <<Καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ουκ εξουδενώσει>> (Ψαλ. ν' [50] 19). Το πιο κακό πράγμα είναι ο κορεσμός. Ο κορεσμένος λοιπόν, έχει σωριαστεί και ασθμαίνει. Αυτή είναι η πνευματική του κατάσταση. Κάποιος είχε τη συνήθεια να ρωτάει: <<Εσύ, πηγαίνοντας για προσευχή, πηγαίνεις να εισπράξεις σύνταξη ή να ζητήσεις ελεημοσύνη; Πολύ εύλογο το ερώτημα. (Επιστολή 261, τόμος 2, σελ. 102-103). Πρέπει να ενισχύσετε μέσα σας την έννοια της αμαρτωλότητάς σας. Εργαστείτε ώστε να γεννηθεί και να ενισχυθεί μέσα σας η ιδέα περί της αναξιότητας και της αμαρτωλότητάς σας, οι οποίες εγείρουν την οργή του Θεού εναντίον σας. Όταν προσέρχεστε στην προσευχή, να εμφανίζεστε ενώπιον του προσώπου του Θεού όχι αλλιώτικα, παρά μόνο ως τόσο... αμαρτωλός, που για τίποτε δεν αξίζει και προκαλεί την οργή. Μια που θα έχετε συναισθανθεί αυτή την κατάστασή σας, δεν θα μπορείτε να συγκρατήσετε τον εαυτό σας απ' το να κραυγάσει: <<Κύριε σώσον με, Κύριε βοήθει μοι!>>. Για ποιό λόγο πάει στραβά η προσευχή; Εξαιτίας του ότι δεν υπάρχει η αίσθηση της ανάγκης του Θεού. <<Μόνοι μας, λοιπόν, θα τα βγάλουμε πέρα με όλες τις υποθέσεις και τις ανάγκες μας>>; Προσευχηθείτε για τούτο, να σας δίνει ο Θεός τέτοια συναισθήματα. Χωρίς αυτά θα χαθείτε. (Επιστολή 967, τόμος 6, σελ. 81). Μη μετράς τα του εαυτού σου. Ορθώς δε δίνετε μεγάλη αξία σε αυτά που διαθέτετε. Πρώτες βασικές γνώσεις... και πού να φτάσουμε στην πράξη! Διότι γενικά δεν είναι πολύ πρέπον να ασχολούμαστε με τα του εαυτού μας. Οι άγιοι Πατέρες λένε: <<Μη μετράς τα του εαυτού σου>>. Το καλύτερο μέτρο για τον εαυτό μας: <<Κύριε ο Θεός μου, ουκ εποίησα ουδέν αγαθόν, αλλ' αρξαίμην ποτέ τη ευσπλαχνία σου!>>. <<Κύριε, οις επίστασαι κρίμασι, σώσον με>>! Και να διώχνετε την οποιαδήποτε σκέψη σχετικά με το <<μέτρημα>> του εαυτού σας και <<τα μεν οπίσω επιλανθανόμενος>> -σαν να μην έχουν συμβεί εντελώς- <<τοις δε έμπροσθεν απεκτείνεσθε>>. Ο εχθρός σας οδηγεί στο να μετράτε τα του εαυτού σας, ώστε να υποδαυλίσει την έπαρση και να χαλάσει κάθε έργο σας. Πάντα να λέτε στον εαυτό σας. <<Τίποτα δεν είναι, δεν υπάρχει τίποτα για μέτρημα>>. (Επιστολή 1458, τόμος 2, σελ. 93). Τις σκέψεις σας να τις καταγράφετε. Την ώρα που συλλογίζεστε ή κατά τις γονυκλισίες θα σας εμφανιστούν ξαφνικά σκέψεις σωτήριες ή σκέψεις καθοδηγητικές ή διαφωτιστικές. Πρέπει να τις σημειώνετε και να τις καταγράφετε. (Επιστολή 1458, τόμος 8, σελ. 197). Σχετικά με τις σκέψεις που γεννιούνται κατά την προσευχή. Αντιγράφετε περικοπές. Καλά κάνετε. Μου ήρθε στο μυαλό η ιδέα να σας ρωτήσω; Σας έρχονται άραγε κάποιες σκέψεις κατά την ανάγνωση ή κατά την προσευχή, σκέψεις ενάρετες σχετικά με το τυπικό της πνευματικής ζωής; Αν σας έρχονται προμηθευτείτε ένα βιβλιαράκι ή ένα τετράδιο και να τις καταγράφετε τότε, χωρίς να τις εκθέτετε εκτενώς, αλλά εκφράζοντας μόνο αυτό που σας ήρθε στο νου. Κάποιος ασκητής, δεν θυμάμαι ποιός, ποτέ δεν άφηνε να χαθούν οι σκέψεις αυτές, αλλά πάντα τις σημείωνε στον τοίχο μ' ένα καρβουνάκι. Ομοίως κι εσείς να τις καταγράφετε. Στη συνέχεια, θα ανατρέχετε ενίοτε σε αυτές και με τον τρόπο αυτό θα φρεσκάρετε τις καλές αναμνήσεις' εννοώ τέτοιες σκέψεις, οι οποίες γεννιούνται από μόνες τους, προσελκύουν την προσοχή και αναδεύουν την καρδιά, σκέψεις ενάρετες, διδακτικές. (Επιστολή 730, τόμος 4, σελ. 218).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου: <<Πώς να προσεύχεσαι>>,
εκδόσεις <<'Έαρ>>, 2η έκδοση 2022, σελ. 39-44.
Μετάφραση από τα ρωσικά: Κατερίνα Αμπατζή - Κουτσοπούλου.