ΤΩ ΑΓΙΩ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΩ

Τω Αγίω και Μεγάλω Σαββάτω

Τῇ ἐπαύριον μετὰ τὴν Παρασκευήν, ἡμέρᾳ Σαββάτου, Μαρτίου κδʹ, συναχθέντες οἱ ἀρχιερεῖς καὶ οἱ φαρισαῖοι πρὸς τὸν Πιλάτον παρεκάλεσαν αὐτὸν ἵνα ἀσφαλίσῃ τὸν τάφον τοῦ ᾿Ιησοῦ ἕως τῆς τρίτης ἡμέρας διότι, καθὼς ἔλεγον οἱ θεομάχοι, ἔχομεν ὑποψίαν μήπως οἱ μαθηταὶ Αὐτοῦ, κλέψαντες διὰ νυκτὸς τὸ ἐνταφιασθὲν Αὐτοῦ σῶμα, κηρύξωσιν ἔπειτα εἰς τὸν λαὸν ὡς ἀληθινὴν τὴν ἀνάστασιν, ἣν προεῖπεν ὁ πλάνος ἐκεῖνος, ἔτι ζῶν· καὶ τότε ἔσται ἡ ἐσχάτη πλάνη χείρων τῆς πρώτης. Ταῦτα εἰπόντες πρὸς τὸν Πιλάτον καὶ λαβόντες ἄδειαν παρ᾿ αὐτοῦ, ἀπῆλθον καὶ ἐσφράγισαν τὸν τάφον, διορίσαντες πρὸς ἀσφάλειαν αὐτοῦ καὶ κουστωδίαν, τοὐτέστι φύλακας ἐκ τῶν φυλασσόντων τὴν πόλιν στρατιωτῶν. Ὑπόμνημα Πασῶν τῶν ἡμερῶν τοῦ ἔτους, αἱ ἅγιαι Τεσσαρακοσταὶ εἶναι ἀνώτεραι κατὰ τὸ σέβας· καὶ πάλιν ἀπὸ τὰς ἄλλας Τεσσαρακοστάς, ἀνωτέρα εἶναι ἡ ἁγία καὶ μεγάλη Τεσσαρακοστή· ἀπὸ ταύτην δὲ πάλιν, ἀνωτέρα καὶ μεγαλυτέρα εἶναι ἡ Μεγάλη ῾Εβδομάς· καὶ πάλιν ἀπὸ τὴν Μεγάλην ῾Εβδομάδα, μεγαλύτερον καὶ θειότερον εἶναι τοῦτο τὸ μέγα καὶ ἅγιον Σάββατον. Λέγεται δὲ Μεγάλη ῾Εβδομὰς καὶ Μέγα Σάββατον, ὄχι διότι αἱ ἡμέραι ἢ αἱ ὧραι αὗται εἶναι τυχὸν μεγαλύτεραι, ἀλλ᾿ ἐπειδὴ τὰ μεγάλα καὶ ὑπερφυῆ τεράστια καὶ ἐξαίσια ἔργα τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν, κατὰ ταύτην τὴν ἑβδομάδα ἐπράχθησαν, διὰ τοῦτο λέγεται μεγάλη. Κατὰ τὴν ἑβδομάδα λοιπὸν ταύτην παθὼν ὁ Κύριος διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν τὰ ζωηφόρα Αὐτοῦ Πάθη, κατὰ τὴν σήμερον οὔτε ἔπραξεν, οὔτε ἔπαθε τίποτε ἐπάνω εἰς τὴν γῆν, ἀλλὰ σωματικῶς ἔκειτο εἰς τὸν Τάφον, ἀπὸ τὸ ἑσπέρας τῆς Παρασκευῆς, ἡ δὲ Παναγία Αὐτοῦ ψυχὴ εἶχε καταβῆ εἰς τὸν ᾍδην, διὰ νὰ ἐγείρῃ ἐκεῖθεν ὁμοῦ μὲ τὸν ἑαυτόν Του καὶ τοὺς Προπάτορας. Καθὼς ὅμως εἰς τὴν πρώτην κοσμογενεσίαν ὅλα τὰ ἄλλα ὁ Θεὸς εἰς τὰς ἓξ ἡμέρας ἐποίησε, κατὰ δὲ τὴν ὑστέραν ἡμέραν, ἤτοι τὴν ἕκτην, ἔπλασε καὶ τὸν ἄνθρωπον, ἔσχατον καὶ ἐντελῶς τελευταῖον δημιούργημα, ἀκολούθως δὲ τὴν ἑβδόμην κατέπαυσεν ἀπὸ ὅλα τὰ ἔργα Του καὶ ἡγίασε τὴν ἡμέραν αὐτὴν ὀνομάσας Σάββατον, ὅπερ θέλει νὰ εἴπῃ κατάπαυσις, τοιουτοτρόπως καὶ ἐδῶ εἰς τὴν ἐργασίαν τοῦ νοητοῦ κόσμου, ἀφ᾿ οὗ ἄριστα καὶ καθὼς ἔπρεπεν ἔπραξεν ὅλα καὶ κατὰ τὴν ἕκτην ἡμέραν πάλιν ἀνέπλασε τὸν φθαρέντα ἄνθρωπον, διὰ δὲ τοῦ ζωηφόρου Αὐτοῦ Σταυροῦ καὶ τοῦ ἑκουσίου θανάτου τὸν ἀνενέωσε, κατὰ τὴν ἑβδόμην ταύτην ἡμέραν κατέπαυσε τὴν τελείαν τῶν ἔργων του κατάπαυσιν, ὕπνον (ἤτοι θάνατον) ὑπνώσας τὸν ζωοποιὸν καὶ σωτήριον τῆς ἡμετέρας φύσεως. Κατῆλθε λοιπὸν ὁ τοῦ Θεοῦ Λόγος μετὰ τῆς σαρκὸς εἰς τὸν Τάφον· κατέβη δὲ καὶ εἰς τὸν ᾍδην, μετὰ τῆς ἀκηράτου καὶ θείας Αὐτοῦ ψυχῆς, χωρισθείσης ἀπὸ τὸ Σῶμα μετὰ τὸν θάνατον, τὴν ὁποίαν Ψυχὴν εἰς τὰς χεῖρας τοῦ Πατρὸς παρέδωκε, μὲ φωνὴν μεγάλην εἰπών, κατὰ τὸν Εὐαγγελιστὴν Λουκᾶν· «Πάτερ, εἰς χεῖράς σου παρατίθεμαι τὸ πνεῦμά μου» (Λουκ. κγʹ 46), εἰς τὸν ὁποῖον ἄναρχον Πατέρα Του προσέφερε καὶ τὸ ἴδιον Αἷμά Του, χωρὶς νὰ τὸ ζητήσῃ, διὰ νὰ λυτρώσῃ τοὺς κατακρίτους ἡμᾶς. Δὲν ἐκρατήθη δὲ εἰς τὸν ᾍδην καὶ ἡ τοῦ Κυρίου Ψυχή, καθὼς αἱ τῶν ἄλλων ῾Αγίων ψυχαί, καθόσον δὲν εἶχε ποτὲ καμμίαν μετοχήν, καθὼς αἱ ἄλλαι, ἀπὸ τὴν κατάραν τῶν Προπατόρων τοῦ γένους ἡμῶν, ἡ δὲ Θεότης ἦτο ἄκρως ἡνωμένη μὲ αὐτὴν καὶ μὲ τὸ Σῶμα ἐν τῷ Σταυρῷ καὶ ἐν τῷ Τάφῳ, χωρὶς νὰ πάσχῃ τίποτε ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα. Καὶ φθορὰν μὲν ἔπαθε τὸ Κυριακὸν Σῶμα, ὅπερ εἶναι ὁ χωρισμὸς τῆς Ψυχῆς ἀπὸ τοῦ Σώματος, διαφθορὰν δέ, ἤτοι διάλυσιν τῆς Σαρκὸς καὶ τῶν μελῶν ἀφανισμόν, οὐδαμῶς. ᾿Αφ᾿ οὗ δέ, ὡς εἴπομεν καὶ χθές, ὁ ᾿Ιωσὴφ ἔθαψε τὸ θεῖον Σῶμα τοῦ Κυρίου, οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἐπῆγαν εἰς τὸν Πιλᾶτον καὶ τοῦ εἶπον· «Αὐθέντα, ἐνεθυμήθημεν, ὅτι ἐκεῖνος ὁ πλάνος, ὅταν ἔζη 2 ἀκόμη, εἶπεν ὅτι ὕστερον ἀπὸ τρεῖς ἡμέρας θέλω ἀναστηθῆ. Παρακαλοῦμεν λοιπὸν τὴν ἐξοχότητά σου, ὅπως προστάξῃς τοὺς στρατιώτας σου νὰ ἀσφαλίσουν, ὅσον εἶναι δυνατὸν καλύτερον, τὸν Τάφον Αὐτοῦ, μήπως ὑπάγουν οἱ μαθηταί Του τὴν νύκτα καὶ τὸν κλέψωσιν, ἔπειτα δὲ κηρύξωσιν εἰς τὸν κόσμον, ὅτι ἀνέστη ἀπὸ τῶν νεκρῶν καὶ τότε θέλει ἀκολουθήσει ἡ ἐσχάτη πλάνη, ἢτις θέλει εἶναι χείρων τῆς πρώτης» (Ματθ. κζʹ 63-64). Καθὼς λοιπὸν ἐζήτησαν, τοὺς ἐδόθη ἄδεια καὶ οὕτως ἔκαμαν. ᾿Αλλ᾿ ὦ κακοὶ συκοφάνται, ἂν ἦτο πλάνος ὁ Χριστός, τί φοβεῖσθε ἀπὸ τὰ λόγια τοῦ πλάνου, ἀφ᾿ οὗ τὸν ἐθανατώσατε, ὅτε ἔζη; Λοιπὸν ὁμολογουμένως ἀπέθανε καὶ ἐξ ἀνάγκης τοῦτο πρέπει νὰ ὁμολογηθῇ. Πότε δέ, καὶ ποῦ φαίνεται νὰ εἶπεν εἰς τοὺς ᾿Ιουδαίους κοινῶς ὅτι· «Μετὰ τρεῖς ἡμέρας ἐγείρομαι;» ῎Ισως τοῦτο συνεπέραναν ἐκεῖνοι ἀπὸ τὸ παράδειγμα τοῦ ᾿Ιωνᾶ. 

Προσέξατε δέ, Χριστιανοί, καὶ ἐννοήσατε, ὅτι ὅσα ἐκεῖνοι οἱ ἀγνώμονες ἔπραττον ἦσαν ὅλα ἐναντία τῆς ἐπιθυμίας των. Διότι οἱ ἴδιοι ἐκεῖνοι φύλακες τοὺς ὁποίους ἔβαλον νὰ φυλάττουν τὸν Τάφον, ἐκεῖνοι ὑπῆρξαν ὕστερον καὶ μάρτυρες τῆς ᾿Αναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. ᾿Αλλ᾿ ὁ ᾍδης ἀπὸ τοῦ νῦν κάτω συστρέφεται καὶ ἰλιγγιᾷ, αἰσθανόμενος ὅτι πάσχει προσβληθεὶς ὑπὸ δυνάμεως κραταιοτάτης καὶ ἀηττήτου. ῞Οθεν διὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ ἀδίκου καταπόσεως τοῦ στεῤῥοτάτου καὶ ἀκρογωνιαίου Λίθου, μέλλει μετ᾿ ὀλίγον νὰ ἐκβάλῃ καὶ ὅλους ἐκείνους, τοὺς ὁποίους ἐξ ἀρχῆς κατέφαγε καὶ τὴν παμφάγον του γαστέρα ἐγέμισε. (Μέγας Συναξαριστής, τ. ΙΓ´, σελ. 647-652, ἔκδ. Ϛ´, Ἀθῆναι 1998-2000).