Ο ΧΡΙΣΤΟΣ, Η ΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΣΥΜΠΑΝΤΟΣ ΚΟΣΜΟΥ

Παρατηρώντας την Ορθόδοξη Εικόνα της Γεννήσεως βλέπουμε ότι ο αγιογράφος έχει τοποθετήσει δίπλα στη χτιστή Φάτνη του νεογέννητου Χριστού, δυο ζώα· ένα βόδι και ένα γαϊδουράκι.

του Στέφανου Κισιώτη

Ο βυζαντινός αγιογράφος γνώριζε τα ιερά κείμενα που αναφέρονται στη Θεία Γέννα. Είχε μελετήσει τα Ευαγγέλια του Ματθαίου και του Λουκά, καθώς και τις σχετικές προφητείες της Π. Δ.

Γι’ αυτό στην Εικόνα συμπεριέλαβε την Θεοτόκο, ως ‘’πλατυτέρα των ουρανών’’, τον Ιωσήφ ‘’προβληματισμένο’’, τους Μάγους να προσέρχονται με όλη την μεγαλοπρέπειά τους, τους Ποιμένες έκπληκτους, μα και χαρούμενους, τον Αστέρα λάμποντα και υποδεικνύοντα τον σαρκωθέντα, την χτιστή Φάτνη επί της οποίας ‘’έχει ανακλιθεί’’ ο Θεάνθρωπος και δίπλα της τα δυο ζώα, το βόδι και το γαϊδουράκι.

Πώς προέκυψε η παρουσία των ζώων; Από τις προφητείες. Υπάρχουν προφητείες που αναφέρονται στην Γέννηση του Θεανθρώπου. Δυο από αυτές αναφέρονται στην ύπαρξη των δυο ζώων της Εικόνας. Η μία είναι του Αββακούμ και η άλλη του Ησαΐα.

Ο Αββακούμ αναφέρει: ‘’Εν μέσω δύο ζώων γνωσθήση’’.(3,2). Δηλαδή, αναφερόμενος στον Θεάνθρωπο αποκαλύπτει ότι, όταν θα γεννηθείς στον κόσμο, θα γίνεις γνωστός στους ανθρώπους, γιατί θα βρίσκεσαι ανάμεσα σε δυο ζώα.

Ο προφήτης Ησαΐας λέει: ‘’Έγνω βους τον κτησάμενον αυτόν και όνος την φάτνην του Κυρίου αυτού. Ισραήλ δε με ουκ έγνω και ο λαός με ου συνήκε’’.(1,3). Που σημαίνει: Το βόδι γνωρίζει τον κύριό του και το γαϊδουράκι το παχνί του κυρίου του. Όμως ο Ισραήλ δεν με γνωρίζει ως Κύριό του ούτε με έχει αντιληφθεί, παρά τα πολλά που του πρόσφερα.

Έτσι, με βάση αυτές τις προφητείες, ο βυζαντινός αγιογράφος ιστόρησε τα δυο ζώα στην εικόνα της Γεννήσεως. Κι όπως τα βλέπουμε, τα ζώα αυτά κοιτούν εκστατικά τον νεογέννητο Χριστό με τα μεγάλα μάτια τους.

Ίσως το Σπήλαιο αυτό να ήταν ο στάβλος τους. Αλλά και η φάτνη να ήταν ο χώρος στον οποίο έβαζαν την τροφή τους. Πραγματικά, κάθε φάτνη ήταν ο χώρος που έβαζαν την τροφή των ζώων τότε. Κι είναι ταιριαστό απόλυτα το γεγονός ότι ο Χριστός ερχόμενος στον κόσμο μας, ως άνθρωπος δι’ ημάς και δια την ημετέραν σωτηρίαν, τοποθετήθηκε σε μια φάτνη!!

Ο ποιητής της ακολουθίας της 20ης Δεκεμβρίου, λίγες ημέρες πριν από την εορτή της Θείας Γέννας, γράφει στο απολυτίκιο της ημέρας: ‘’…Παράδεισος και γαρ η εκείνης γαστήρ εδείχθη νοητός, εν ώ το θείον φυτόν· εξ ού φαγόντες ζήσομεν, ουχί δε ως ο Αδάμ τεθνηξόμεθα…’’.

Να τι περιγράφει το απολυτίκιο: Ασφαλώς η κοιλία της Θεοτόκου αναδείχθηκε πνευματικός Παράδεισος, όπου μέσα του φυτεύθηκε, βλάστησε και καρποφόρησε το Θείο φυτό, το δένδρο της όντος ζωής, ο Χριστός, απ’ το οποίο, όταν θα φάμε, θα ζήσουμε και δεν θα πεθάνουμε, όπως ο παλιά Αδάμ.

Ο Χριστός στη φάτνη αποτίθεται ως η τροφή του σύμπαντος κόσμου. Αυτό το γεγονός επισημαίνει και ένα τροπάριο της γ΄ ωδής την 21η Δεκεμβρίου, το οποίο γράφει: Ζωηφόρον άσταχυν, χώρα ανήροτος φέρει, αποτεκείν εν πόλει της Βηθλεέμ η Μαριάμ, πάντων ψυχάς εκτρέφοντα, των βοώντων· Άγιος εί Κύριε’’.

Δηλαδή: Το ζωηφόρο στάχυ, αυτό που χαρίζει την ζωή, φέρνει η Μαριάμ, αυτή που είναι χωράφι ανόργωτο, αγνό, παρθένο, καθώς κυοφορεί, για να γεννήσει στην πόλη Βηθλεέμ, αυτόν που τρέφει τις ψυχές, όσων τον υμνούνε λέγοντας· Κύριε, είσαι Άγιος.

Προηγείται βέβαια από την υμνολογία των Χριστουγέννων ο ευαγγελικός λόγος, ο οποίος με το στόμα του Ιησού διακηρύττει αυτό το γεγονός λέγοντας: ‘’Εγώ ειμι ο άρτος της ζωής’’. (Ιω.6,48). ‘’… όποιος φάει από αυτόν τον άρτο θα ζήσει αιώνια. Και ο άρτος που θα δώσω εγώ, είναι το σώμα μου, που θα το προσφέρω, για να ζήσει ο κόσμος’’. (Ιω. 6,51). 

Τότε ήταν που Ιουδαίοι δεν κατάλαβαν τίποτα, αλλά και σκανδαλίστηκαν. Ήταν ακατανόητο και σκάνδαλο αυτό που ζήτησε ο Χριστός, να φάνε το σώμα Του. Και επειδή ο λόγος Του ξεπερνούσε την αντίληψή τους, γι’ αυτό ο Ιησούς επέμεινε και τους εξήγησε αυτό που τους είπε. ‘’…σας βεβαιώνω, αν δεν φάτε την σάρκα του Υιού του ανθρώπου και δεν πιείτε το αίμα του, δεν θα έχετε μέσα σας την ζωή.

Αυτός που τρώει την σάρκα μου και πίνει το αίμα μου έχει αιώνια ζωή και εγώ θα τον αναστήσω την έσχατη ημέρα. Γιατί η σάρκα μου είναι αληθινή τροφή και το αίμα μου αληθινό ποτό…’’.(Ιω. 6, 53-56).

Αυτά τα λόγια του Κυρίου έγιναν πράξη κατά τον Μυστικό Δείπνο. Κατά τη διάρκεια αυτού του Δείπνου ο Ιησούς παρέδωσε το Σώμα και το Αίμα Του, μέσω του Άρτου και του Οίνου, τα οποία ευλόγησε και ανέδειξε και παρέδωσε στους μαθητές Του, οι οποίοι είναι οι πρώτοι άνθρωποι οι οποίοι κοινώνησαν το Σώμα και το Αίμα του Χριστού.

Οι ευαγγελιστές διέσωσαν αυτό το Γεγονός, το Μέγα Μυστήριο της Εκκλησίας περιγράφοντάς το: ‘’και ενώ έτρωγαν, πήρε ο Ιησούς τον άρτο και αφού είπε ευχαριστήρια προσευχή, το έκοψε σε κομμάτια και το έδωσε στους μαθητές του λέγοντας:

«Λάβετε φάγετε· αυτό είναι το σώμα μου». Και ύστερα πήρε το ποτήρι και, αφού είπε ευχαριστήρια προσευχή, τους το έδωσε λέγοντας: «Πίετε από αυτό όλοι, γιατί αυτό είναι το αίμα μου, που επισφραγίζει τη νέα διαθήκη και χύνετε για χάρη όλων, για να συγχωρεθούν οι αμαρτίες τους»’’. (Ματθ. 26, 26-28).

Με τον τρόπο αυτό κατανόησαν οι Απόστολοι και όλοι οι διάδοχοί τους, ως Εκκλησία, τι σήμαιναν τα λόγια του Κυρίου στους Ιουδαίους, οι οποίοι δεν καταλάβαιναν τίποτα από όσα τους αποκάλυπτε.

Μάλιστα ο ευαγγελιστής Λουκάς συμπληρώνει όσα συνέβησαν στον Μυστικό Δείπνο βάζοντας στο στόμα του Κυρίου και την ακόλουθη πρόταση, η οποία δικαιώνει την εκκλησιαστική – λειτουργική Πράξη: ‘’Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν’’. (22,19). 

Δηλαδή, αυτό να το κάνετε σε ανάμνησή Μου, για να θυμόσαστε την Ζωή, τον Λόγο, την Σταύρωση, την Ανάσταση και την Ανάληψή μου. Η ανάμνηση της Ζωής του Χριστού είναι ολόκληρη η Θεανθρώπινη, σωτήρια και λυτρωτική παρουσία Του στον κόσμο.

Γι’ αυτό, στη λειτουργική πράξη, όταν τελείται η Θεία Λειτουργία, μεταποιείται ο άρτος και ο οίνος στο Σώμα και στο Αίμα του Χριστού που Σαρκώθηκε, Δίδαξε, Θαυματούργησε, Σταυρώθηκε, Αναστήθηκε και Αναλήφθηκε.

Αυτή η Λειτουργική – εκκλησιαστική Πράξη είναι η πιστοποίηση της αδιάκοπης ιστορικής και χαρισματικής συνέχειας της Εκκλησίας, η οποία δια της Πεντηκοστής και της Χάρης της ιεροσύνης συνεχίζει αδιάκοπα να καθαγιάζει τον Άρτο και τον Οίνο και να τα προσφέρει στους πιστούς της κάθε εποχής ‘’εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον’’. 

Αυτή η ανάμνηση, δεν είναι μια εγκεφαλική λειτουργία ούτε μια συναισθηματική κατάσταση, αλλά βίωμα, προσωπική σχέση και οντολογικό γεγονός. Βιώνουμε την παρουσία Του ή μπορούμε να τη βιώσουμε σε κάθε εποχή και μάλιστα κάτω από τις οποιεσδήποτε συνθήκες.

Η ανάμνηση δεν είναι απλώς μια ενθύμηση του παρελθόντος, αλλά μια ζωντανή ενχρίστωση ή χριστοποίηση στο σήμερα, στο τώρα. Γι’ αυτό και σε όλες τις μεγάλες εορτές η Εκκλησία χρησιμοποιεί το χρονικό επίρρημα ‘’σήμερον’’.

Ο Χριστός λοιπόν, ως βρέφος ‘’κείμενον εν τη φάτνη’’, είναι η τροφή του σύμπαντος κόσμου. Προσφέρεται, για να θρέψει και να ανορθώσει πνευματικά τους μετέχοντας της Θείας ‘’τροφής’’, που είναι ταυτόχρονα Ευχαριστία και Κοινωνία με τον ίδιο τον ενανθρωπήσαντα Υιό και Λόγο του Θεού. Με τον τρόπο αυτό η Ζωή Του, γίνεται Ζωή μας.

Τελικά σε ποιους απευθύνεται ο Χριστός; Μα, σε όλους τους ανθρώπους, χωρίς καμιά εξαίρεση. Τα δυο ζώα της εικόνας της Γεννήσεως, το Βόδι και το γαϊδουράκι, σύμφωνα με μια ερμηνεία, συμβολίζουν τους Ισραηλίτες και τους ειδωλολατρικούς λαούς, δηλ. το σύνολο των ανθρώπων και καλούνται όλοι αυτοί να γίνουν μέλη της Εκκλησίας.

Κι αυτή με την σειρά της μένει πιστή στην ‘’τροφή’’ της Φάτνης και την διαχειρίζεται και την προσφέρει. Κι όπως μας προτρέπει ο ιερός Χρυσόστομος, ‘’πάντες απολαύσετε του συμποσίου της πίστεως’’.

Χριστούγεννα και φέτος, το 2022 μετά Χριστόν, αλλά και κάθε Χριστούγεννα, όπως και σε κάθε Ορθόδοξη Λειτουργία όλο τον χρόνο, μας παρουσιάζεται μια σημαντική ευκαιρία, να δούμε, να ακούσουμε και να συναντήσουμε τον ερχόμενο πάντοτε και αδιάκοπα προσφερόμενο ενανθρωπήσαντα Χριστό, αλλά κυρίως να κοινωνήσουμε μαζί Του ‘’μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης’’. *Εκ του ιστολογίου <<Ακτίνες>>. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.