ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ

«Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν ἡμέραι ὀκτὼ τοῦ περιτεμεῖν τὸ παιδίον, καὶ ἐκλήθη τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦς, τὸ κληθὲν ὑπὸ τοῦ ἀγγέλου πρὸ τοῦ συλληφθῆναι αὐτὸν ἐν τῇ κοιλία (: και όταν συμπληρώθηκαν οι οκτώ ημέρες για να γίνει στο παιδί η περιτομή, του έκαναν περιτομή, για να επιβεβαιωθεί και με την πράξη αυτή ότι ήταν γνήσιος απόγονος του Αβραάμ. Και του δόθηκε το όνομα Ιησούς, όπως δηλαδή το είχε ονομάσει ο άγγελος προτού ακόμα συλληφθεί το παιδί στην κοιλιά της μητέρας του)» [Λουκ. 2, 21].

Εδώ λοιπόν με αυτά που αναγνώσαμε πριν λίγο, βλέπουμε ότι υποτασσόταν στους νόμους του Μωυσή ή μάλλον βλέπουμε ο ίδιος ο νομοθέτης και Θεός να υποτάσσεται ως άνθρωπος στους δικούς Του νόμους.

Και για ποιο λόγο το κάνει αυτό, θα μας το διδάξει ο σοφότατος Παύλος: «οὕτω καὶ ἡμεῖς, ὅτε ἦμεν νήπιοι, ὑπὸ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου ἦμεν δεδουλωμένοι· ὅτε δὲ ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου, ἐξαπέστειλεν ὁ Θεὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπὸ νόμον, ἵνα τοὺς ὑπὸ νόμον ἐξαγοράσῃ, ἵνα τὴν υἱοθεσίαν ἀπολάβωμεν

(:έτσι κι εμείς, οι Χριστιανοί, όταν ήμασταν σε νηπιώδη πνευματική κατάσταση, ήμασταν υποδουλωμένοι κάτω από τα στοιχεία του κόσμου (δηλαδή κάτω από τη στοιχειώδη και ανεπαρκή θρησκευτική γνώση που έχει ο κόσμος των ατελών και παχυλών ανθρώπων).

Όταν όμως ήρθε το πλήρωμα του χρόνου που είχε ορίσει η πανσοφία του Θεού, ο Θεός εξαπέστειλε τον Υιό του, που γεννήθηκε από γυναίκα και έζησε σύμφωνα με τις διατάξεις του μωσαϊκού νόμου, για να εξαγοράσει αυτούς που βρίσκονταν κάτω από την εξουσία του
μωσαϊκού νόμου, ώστε να λάβουμε την υιοθεσία, που ο Θεός μας είχε υποσχεθεί)»[Γαλ. 4, 3-4].

Ο Χριστός λοιπόν εξαγόρασε από την κατάρα του νόμου εκείνους που ήταν κάτω από την εξουσία του νόμου, αλλά όμως δεν τον είχαν ακόμη τηρήσει. Και τους εξαγόρασε με ποιον τρόπο; Εκπληρώνοντάς τον.

Αλλά και με άλλον τρόπο. Για να καταργήσει τα εγκλήματα της παράβασης του Αδάμ, παρουσίασε τον εαυτό Του για χάρη μας ευπειθή και υπάκουο σε όλα στον Θεό και Πατέρα Του. Γιατί έχει γραφεί:

«ὥσπερ γὰρ διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοί, οὕτω καὶ διὰ τῆς ὑπακοῆς τοῦ ἑνὸς δίκαιοι κατασταθήσονται οἱ πολλοί (: Διότι, όπως με την παρακοή του ενός ανθρώπου [:του Αδάμ] έγιναν αμαρτωλοί και ένοχοι το πλήθος των απογόνων του Αδάμ, έτσι και με την τέλεια υπακοή, που έδειξε ο Ένας, ο Χριστός, στον Πατέρα, θα γίνουν δίκαιοι το πλήθος των όσων πιστέψουν σε Αυτόν)» [Ρωμ. 5, 19]. Έθεσε λοιπόν μαζί με εμάς τον αυχένα Του στο νόμο, κάνοντάς το και αυτό κατ’ οικονομία, γιατί έπρεπε να εκπληρώσει όλον τον νόμο.

Όταν λοιπόν ήρθε η ογδόη ημέρα, κατά την οποία συνηθιζόταν να γίνεται η περιτομή στη σάρκα, όπως όριζε ο νόμος, δέχεται την περιτομή και ο ίδιος που έδωσε τον νόμο στον Μωυσή, και πριν από αυτόν στον Αβραάμ. Δέχεται επίσης και το όνομα, δηλαδή το όνομα Ιησούς, το οποίο ερμηνεύεται «Σωτηρία του λαού».

Γιατί έτσι θέλησε ο Θεός και Πατέρας να ονομάζεται ο Υιός Του, ο οποίος κατά σάρκα γεννήθηκε από γυναίκα· γιατί τότε έγινε σωτηρία λαού, και όχι ενός, αλλά και κάθε έθνους, και όλης της οικουμένης. Συγχρόνως δηλαδή με την τέλεση της περιτομής, πήρε και το όνομα.

Εμπρός λοιπόν να δούμε πάλι τι σήμαινε το γεγονός αυτό. Ο μακάριος Παύλος είπε: «ἡ περιτομὴ οὐδέν ἐστι, καὶ ἡ ἀκροβυστία οὐδέν ἐστιν (: Τίποτε δεν είναι η περιτομή και δεν συντελεί σε τίποτε για τη σωτηρία μας, και τίποτε επίσης δεν είναι η ακροβυστία [: η μη περιτομή)]» [Α΄Κορ. 7, 19].

Άραγε ο των όλων Θεός πρόσταξε μέσω του πάνσοφου Μωυσή να τηρείται το τίποτε, δηλαδή κάτι που σε τίποτε δεν μας ωφελεί για τη σωτηρία μας, και απείλησε μάλιστα με τιμωρία εκείνους που παραβαίνουν αυτήν την εντολή;

Ναι, θα μπορούσα να πω. Γιατί όσον αφορά τη φύση του πράγματος, δεν είναι απολύτως τίποτε· όμως έκρυβε μέσα του τύπο μυστηρίου. Γιατί κατά την ογδόη ημέρα αναστήθηκε Χριστός από τους νεκρούς, και μας έδωσε την πνευματική περιτομή. Γιατί έδωσε εντολή στους αγίους Αποστόλους και τους είπε:

«Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τὰ ἔθνη, βαπτίζοντες αὐτοὺς εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (: λοιπόν, πηγαίνετε τώρα και διδάξτε σε όλα τα έθνη την αλήθεια. Και αυτούς που θα πιστέψουν και θα γίνουν μαθητές σας, βαπτίστε τους στο όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος)» [Ματθ. 28, 19].

Και Αυτού πάλι προτύπωση ήταν εκείνος ο αρχαίος Ιησούς, δηλαδή ο Ιησούς του Ναυή, ο οποίος μετά από τον Μωυσή έγινε αρχηγός των Ισραηλιτών· γιατί πρώτα πέρασε τους Ισραηλίτες στην απέναντι όχθη του Ιορδάνη, και έπειτα ευθύς αμέσως τούς έκανε την περιτομή με πέτρινα μαχαίρια. Λοιπόν, όταν διαβούμε τον Ιορδάνη, τότε ο Χριστός μάς περιτέμνει με τη δύναμη του αγίου Πνεύματος, όχι καθαρίζοντας τη σάρκα, αλλά αποκόπτοντας μάλλον τον μολυσμό της ψυχής μας.

Την ογδόη λοιπόν ημέρα περιτέμνεται ο Χριστός, και παίρνει, όπως είπα, το όνομα, γιατί τότε ακριβώς έχουμε σωθεί από Αυτόν και μέσω Αυτού. Γιατί λέγει ο απόστολος Παύλος: 

«ἐν ᾧ καὶ περιετμήθητε περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεκδύσει τοῦ σώματος τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός, ἐν τῇ περιτομῇ τοῦ Χριστοῦ, συνταφέντες αὐτῷ ἐν τῷ βαπτίσματι, ἐν ᾧ καὶ συνηγέρθητε διὰ τῆς πίστεως τῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ τῶν νεκρῶν (: έχοντας κοινωνία μαζί Του περιτμηθήκατε με πνευματική περιτομή, που δεν γίνεται με χέρι ανθρώπινο, όπως η ιουδαϊκή περιτομή, αλλά ενεργείται από το Άγιο Πνεύμα.

Και η περιτομή αυτή συνίσταται στην απέκδυση και στην αποβολή του σώματος που ήταν υποδουλωμένο στις αμαρτίες της σαρκός. Και η απέκδυση αυτή που έγινε όχι με την κατακοπή του σώματος, αλλά είναι η περιτομή που λάβατε από τον Χριστό, όταν ενταφιαστήκατε μαζί Του στο βάπτισμα. Και δεν ενταφιαστήκατε μόνο, αλλά και αναστηθήκατε μαζί με τον Χριστό μυστηριακώς δια του βαπτίσματος.

Και όλα αυτά έγιναν επειδή πιστέψατε στην ενέργεια και τη δύναμη του Θεού ο οποίος Τον ανέστησε από τους νεκρούς. Πιστέψατε, δηλαδή, ότι ο Θεός με την ίδια ενέργεια και δύναμη θα αναστήσει και εσάς από τους νεκρούς)» [Κολ. 2, 11-12]. Ώστε λοιπόν ο θάνατός Του έγινε για χάρη δική μας, καθώς και η ανάσταση και η περιτομή.

Γιατί πέθανε, ώστε εμείς που δια του βαπτίσματός μας πεθάναμε μαζί με Αυτόν, που πέθανε για την αμαρτία, να μη ζήσουμε ποτέ πια για την αμαρτία. Γι’ αυτό έχει ειπωθεί το εξής: «εἰ γὰρ συναπεθάνομεν, καὶ συζήσομεν

(:το ότι οι πιστοί θα απολαύσουν αιώνια και ένδοξη σωτηρία είναι λόγος αξιόπιστος· διότι εάν πεθάναμε μαζί με τον Χριστό, με το άγιο βάπτισμα και τις θλίψεις που υποφέρουμε γι’ Αυτόν, μαζί Του και θα ζήσουμε στην άλλη ζωή)» [Β΄Τιμ. 2, 11].

Λέγεται βέβαια ότι πέθανε για την αμαρτία, όχι επειδή αμάρτησε ο ίδιος (γιατί λέγει το Ευαγγέλιο: «ὃς ἁμαρτίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ (: Αυτός δεν έκαμε ποτέ καμία απολύτως αμαρτία· ούτε δε και στο στόμα του βρέθηκε ποτέ δόλος ή έστω και ο παραμικρότερος αμαρτωλός λόγος)» [Α΄Πέτρ. 2, 22], αλλά εξαιτίας της δικής μου αμαρτίας. Όπως ακριβώς λοιπόν πεθάναμε μαζί με Αυτόν που πέθανε, μαζί Του και θα αναστηθούμε [βλ. παραπάνω, Β΄Τιμ. 2, 11].

Eπίσης, επειδή ο Υιός ήρθε μαζί μας, αν και ήταν από τη φύση Του Θεός και Κύριος των όλων, γι’ αυτό και δεν περιφρονεί τα δικά μας μέτρα, αλλά μαζί με εμάς υποτάχτηκε στον ίδιο νόμο, αν και ο ίδιος ως Θεός ήταν νομοθέτης. Περιτέμνεται οκτώ ημερών μαζί με τους Ιουδαίους, για να επιβεβαιώσει τη συγγένειά Του με αυτούς, ώστε να μην Τον αρνηθούν. Γιατί ο Χριστός αναμενόταν από τη γενεά του Δαβίδ, και τους έδωσε την απόδειξη της συγγένειάς Του με αυτόν.

Γιατί, εάν, μολονότι έλαβε την περιτομή, και πάλι έλεγαν «τοῦτον δὲ οὐκ οἴδαμεν πόθεν ἐστίν (: Εμείς, που είμαστε σπουδασμένοι και αναγνωρισμένοι άρχοντες του έθνους, ξέρουμε ότι ο Θεός έχει μιλήσει στο Μωυσή και σε κανέναν άλλον. Αυτός μας είναι άγνωστος και δεν ξέρουμε από που είναι και από πού στάλθηκε)» [Ιω. 9, 29], αν δεν είχε περιτμηθεί σαρκικά και δεν τηρούσε τον μωσαϊκό νόμο, θα είχε εύλογη πρόφαση η άρνησή τους.

Αλλά όμως μετά την δική Του περιτομή έχει παύσει η σαρκική περιτομή, επειδή εισάχθηκε σε εμάς αυτό που υποδηλώνεται με αυτή, δηλαδή το βάπτισμα· γι’ αυτό εμείς δεν περιτεμνόμαστε πια.

Νομίζω βέβαια ότι η περιτομή συμβολίζει τρία πράγματα.

Ένα ότι σαν κάποιο σημάδι και σφραγίδα ξεχωρίζει τους απογόνους του Αβραάμ και τους διαχωρίζει από τα υπόλοιπα έθνη.

Δεύτερον, μέσα της προτυπώνει τη Χάρη και τη δύναμη του αγίου Βαπτίσματος· διότι, όπως ακριβώς αυτός που περιτεμνόταν, με τη σφραγίδα αυτή εντασσόταν παλαιά στο λαό του Θεού, έτσι και αυτός που βαπτίζεται, τυπώνοντας μέσα του ως σφραγίδα τον Χριστό, αναγράφεται στην υιοθεσία του Θεού.

Και τρίτον, είναι σύμβολο των προσερχόμενων στην πίστη με τη χάρη, οι οποίοι με τον κοφτερό λόγο της πίστεως και με κόπους ασκητικούς αποκόπτουν τις επαναστάσεις των σαρκικών ηδονών και παθών και τα απονεκρώνουν, όχι κόβοντας το σώμα, αλλά καθαρίζοντας την καρδιά, και κάνοντας την περιτομή όχι σύμφωνα με τον νόμο, αλλά πνευματικά· και όπως διαβεβαιώνει ο θεόπνευστος Παύλος, ο έπαινος αυτών δεν έχει ανάγκη από την ανθρώπινη επίκριση, αλλά εξαρτάται από την ουράνια απόφαση [Ρωμ. 2, 28-29:

«Οὐ γὰρ ὁ ἐν τῷ φανερῷ Ἰουδαῖός ἐστιν, οὐδὲ ἡ ἐν τῷ φανερῷ ἐν σαρκὶ περιτομή, ἀλλ᾿ ὁ ἐν τῷ κρυπτῷ Ἰουδαῖος, καὶ περιτομὴ καρδίας ἐν πνεύματι, οὐ γράμματι, οὗ ὁ ἔπαινος οὐκ ἐξ ἀνθρώπων, ἀλλ᾿ ἐκ τοῦ Θεοῦ (: διότι Ιουδαίος αληθινός και άξιος των δωρεών του Θεού δεν είναι εκείνος, που εξωτερικώς φαίνεται ως Ιουδαίος, ούτε αληθινή περιτομή είναι εκείνη, που έχει γίνει και φαίνεται στη σάρκα.

Αλλά πραγματικός και ευάρεστος στον Θεό Ιουδαίος είναι εκείνος, που με το άγνωστο στους ανθρώπους και κρυφό εσωτερικό του που είναι φανερό μόνο στο Θεό, λατρεύει και υπακούει στον Θεό. Και αληθινή περιτομή είναι η αποκοπή πάσης κακίας και ενοχής από την καρδιά, η οποία γίνεται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και όχι με την τυπική και νεκρή πλέον διάταξη του μωσαϊκού Νόμου, η οποία δεν έχει τη δύναμη να μεταβάλει την καρδιά. Αυτός δε, ο αληθινά γνήσιος Ιουδαίος θα λάβει τον έπαινό του, όχι εκ μέρους ανθρώπων, οι οποίοι υπόκεινται σε πλάνη, αλλά από τον ίδιο τον Θεό)»].

Προς δόξαν του Αγίου Τριαδικού ΘΕΟΥ, Επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

Αγίου Κυρίλλου, αρχιεπισκόπου Αλεξανδρείας, Ἐξήγησις ὑπομνηματική εἰς τό κατά Λουκάν Εὐαγγέλιον, Πανεπιστήμιο Αιγαίου, ερευνητικό έργο «Οι δρόμοι της πίστης: Ψηφιακή Πατρολογία»
(https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/commentarii-in-lucam_.pdf,
σελ. 7-12)
Κυρίλλου Αλεξανδρείας Άπαντα τα έργα, πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμάς», εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 2005, «Υπόμνημα εις το κατά Λουκάν Α΄», σελ. 187- 193.
Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm. Εκ του ιστοτόπου <<orthodoxostypos.gr>>. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.