ΣΥΝΑΞΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ: ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

 

«Ἐγένετο δὲ ἐν τῷ τὸν ᾿Απολλὼ εἶναι ἐν Κορίνθῳ Παῦλον διελθόντα τὰ ἀνωτερικὰ μέρη ἐλθεῖν εἰς ῎Εφεσον· καὶ εὑρὼν μαθητάς τινας εἶπε πρὸς αὐτούς· εἰ Πνεῦμα ῞Αγιον ἐλάβετε πιστεύσαντες; Οἱ δὲ εἶπον πρὸς αὐτόν· ἀλλ᾿ οὐδὲ εἰ Πνεῦμα ῞Αγιόν ἐστιν ἠκούσαμεν. Εἶπέ τε πρὸς αὐτούς· εἰς τί οὖν ἐβαπτίσθητε; Οἱ δὲ εἶπον· εἰς τὸ ᾿Ιωάννου βάπτισμα. Εἶπε δὲ Παῦλος· ᾿Ιωάννης μὲν ἐβάπτισε βάπτισμα μετανοίας, τῷ λαῷ λέγων εἰς τὸν ἐρχόμενον μετ᾿ αὐτὸν ἵνα πιστεύσωσι, τοῦτ᾿ ἔστιν εἰς τὸν ᾿Ιησοῦν Χριστόν. Ἀκούσαντες δὲ ἐβαπτίσθησαν εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου ᾿Ιησοῦ. Καὶ ἐπιθέντος αὐτοῖς τοῦ Παύλου τὰς χεῖρας ἦλθε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἐπ᾿ αὐτούς, ἐλάλουν τε γλώσσαις καὶ προεφήτευον. Ἦσαν δὲ οἱ πάντες ἄνδρες ὡσεὶ δεκαδύο. Εἰσελθὼν δὲ εἰς τὴν συναγωγὴν ἐπαρρησιάζετο ἐπὶ μῆνας τρεῖς διαλεγόμενος καὶ πείθων τὰ περὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ (:Όσο χρόνο ο Απολλώς ήταν στην Κόρινθο, ο Παύλος, αφού περιόδευσε τα βορειότερα και υψηλότερα μέρη της Μικράς Ασίας, ύστερα πήγε στην Έφεσο. Κι όταν βρήκε εκεί κάποιους μαθητές, τους ρώτησε:

«Όταν πιστέψατε, λάβατε τα έκτακτα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος;». Κι αυτοί του απάντησαν: «Μα εμείς ούτε καν έχουμε ακούσει ακόμη εάν υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους Πνεύμα Άγιο, που να ενεργεί και να μεταδίδει χαρίσματα». Τότε ο Παύλος τούς ρώτησε: «Τι είδους λοιπόν βάπτισμα λάβατε και σε τίνος το όνομα βαπτιστήκατε;». Κι αυτοί απάντησαν: «Λάβαμε το βάπτισμα του Ιωάννη». Ο Παύλος τότε τους εξήγησε: «Ο Ιωάννης έδωσε βάπτισμα που οδηγούσε σε μετάνοια, χωρίς όμως να δίνει και την άφεση των αμαρτιών. Γι’ αυτό ο Ιωάννης προέτρεπε τον λαό να πιστέψουν σε Εκείνον που ερχόταν ύστερα απ’ αυτόν, δηλαδή στον Ιησού Χριστό, ο Οποίος θα πρόσφερε την άφεση και τη σωτηρία».

Όταν τα άκουσαν αυτά, βαπτίστηκαν, αφού πίστεψαν στο όνομα του Κυρίου Ιησού και στήριξαν σε Αυτόν όλη την εμπιστοσύνη και την ελπίδα τους, αναγνωρίζοντας ότι Aυτός είναι ο Μεσσίας, λυτρωτής και Κύριος. Κι όταν ο Παύλος έβαλε τα χέρια του πάνω στα κεφάλια τους, ήλθε το Άγιο Πνεύμα επάνω τους και τους μετέδωσε διπλό χάρισμα˙ μιλούσαν δηλαδή σε διάφορες ξένες γλώσσες, τις οποίες πιο πριν δεν τις γνώριζαν, και συγχρόνως προφήτευαν. Όλοι αυτοί ήταν περίπου δώδεκα άνδρες. Στη συνέχεια, επί τρεις μήνες ο Παύλος πήγαινε στη συναγωγή και κήρυττε με θάρρος. Και συζητούσε εκεί με τους Ιουδαίους, προβάλλοντάς τους πειστικές αποδείξεις για τις αλήθειες που αναφέρονταν στη Βασιλεία του Θεού, την οποία εγκαθίδρυσε πάνω στη γη και στις καρδιές των πιστών ο Κύριος Ιησούς)»[Πράξ.19,1-8].

«Ἐγένετο δὲ(:Συνέβη)», λέγει, «Παῦλον διελθόντα τὰ ἀνωτερικὰ μέρη ἐλθεῖν εἰς ῎Εφεσον(:τότε να περάσει ο Παύλος τα μεσόγεια μέρη και να έρθει στην Έφεσο)»[Πράξ.19,1]. Αυτά τα μέρη βέβαια είναι τα γύρω από την Καισάρεια και τα υπόλοιπα που επισκέφθηκε. «Καὶ εὑρὼν μαθητάς τινας εἶπε πρὸς αὐτούς· εἰ Πνεῦμα ῞Αγιον ἐλάβετε πιστεύσαντες;(:Κι όταν βρήκε εκεί κάποιους μαθητές, τους ρώτησε: «Όταν πιστέψατε, λάβατε τα έκτακτα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος;)»[Πράξ.19,1-2]. Το ότι αυτοί ούτε στον Χριστό πίστευαν γίνεται φανερό από αυτό που είπε: «ἵνα πιστεύσωσι εἰς τὸν ἐρχόμενον μετ᾿ αὐτὸν(: για να πιστέψουν σε Εκείνον που ερχόταν ύστερα απ’ αυτόν, δηλαδή στον Ιησού Χριστό, ο Οποίος θα πρόσφερε την άφεση και τη σωτηρία)» [Πράξ.19,4]. Και δεν είπε: «Δεν είναι τίποτε το βάπτισμα του Ιωάννη», αλλά ότι είναι ατελές. Και ούτε αυτό το πρόσθεσε έτσι στην τύχη, αλλά για να τους διδάξει και να τους πείσει να βαπτιστούν στο όνομα του Ιησού, πράγμα και που κάνουν και λαμβάνουν και το Άγιο Πνεύμα με την τοποθέτηση των χεριών του Παύλου επάνω τους· διότι λέγει:

«Καὶ ἐπιθέντος αὐτοῖς τοῦ Παύλου τὰς χεῖρας ἦλθε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἐπ᾿ αὐτούς (:Κι όταν ο Παύλος έβαλε τα χέρια του πάνω στα κεφάλια τους, ήλθε το Άγιο Πνεύμα επάνω τους)» [Πράξ.19,6]. Ώστε, σε εκείνους που τοποθετούσε πάνω τους τα χέρια του, λάμβαναν το Άγιο Πνεύμα. Φυσικό λοιπόν ήταν να έχουν μεν αυτοί το Άγιο Πνεύμα, όμως να μη φαίνεται αυτό, αλλά φανέρωναν αυτό από την ενέργεια και από τις γλώσσες που μιλούσαν. Και από πού είναι φανερό ότι, ενώ εκείνοι ήταν στην Έφεσο, έλαβαν το βάπτισμα του Ιωάννη; Διότι, όταν ρωτήθηκαν: «Εἰς τί οὖν ἐβαπτίσθητε;(: Τι είδους λοιπόν βάπτισμα λάβατε και σε τίνος το όνομα βαπτιστήκατε;)», απαντούν: «Εἰς τὸ ᾿Ιωάννου βάπτισμα «Λάβαμε το βάπτισμα του Ιωάννη» [Πράξ.19,3]. Ίσως πήγαν τότε στα Ιεροσόλυμα και επέστρεψαν αφού βαπτίστηκαν· αλλά, αν και βαπτίστηκαν, όμως δεν γνώριζαν τον Ιησού. Και δεν λέγει σε αυτούς: «Πιστεύετε στον Ιησού;». Αλλά τι; «Λάβατε Πνεύμα Άγιο;» [Πράξ.19,2]· διότι γνώριζε ότι δεν έλαβαν. Και προτιμά να τους ρωτήσει έτσι, ώστε αφού μάθουν εκείνα που έχουν στερηθεί, να τα ζητήσουν.

«Καὶ ἐπιθέντος αὐτοῖς τοῦ Παύλου τὰς χεῖρας(:Κι όταν ο Παύλος έβαλε τα χέρια του πάνω στα κεφάλια τους)», λέγει, «ἦλθε τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον ἐπ᾿ αὐτούς, ἐλάλουν τε γλώσσαις καὶ προεφήτευον (:ήλθε το Άγιο Πνεύμα επάνω τους και τους μετέδωσε διπλό χάρισμα˙ μιλούσαν δηλαδή σε διάφορες ξένες γλώσσες, τις οποίες πιο πριν δεν τις γνώριζαν, και συγχρόνως προφήτευαν)» [Πράξ.19,6]. Προφητεύουν από αυτό το βάπτισμα που έλαβαν. Αυτό δεν το είχε το βάπτισμα του Ιωάννη, γι'αυτό και ήταν ατελές. Μάλλον προετοίμαζε αυτούς για να αξιωθούν να λάβουν τα χαρίσματα αυτά.

Ώστε αυτό επιδίωκε ο Ιωάννης βαπτίζοντας, να πιστέψουν σε Εκείνον που ερχόταν πίσω από αυτόν. Από εδώ φανερώνεται μία μεγάλη αλήθεια, ότι δηλαδή οι βαπτιζόμενοι καθαρίζονται τελείως από τα αμαρτήματά τους· διότι, εάν δεν καθαρίζονταν, δεν θα δέχονταν αυτοί το Πνεύμα, δεν θα αξιώνονταν αμέσως να λάβουν τα χαρίσματα Αυτού. Και πρόσεχε ότι ήταν διπλό το χάρισμα, και γλώσσες μιλούσαν και προφήτευαν. Πολύ σωστά μάλιστα ονόμασε το βάπτισμα του Ιωάννη «βάπτισμα μετανοίας» και όχι «συγχωρήσεως», οδηγώντας αυτούς ψηλότερα, και πείθοντάς τους ότι εκείνο το βάπτισμα δεν είχε τη συγχώρηση· διότι η συγχώρηση των αμαρτημάτων υπήρξε έργο του βαπτίσματος που δόθηκε αργότερα.

Και πώς εκείνοι που έλαβαν το Πνεύμα δεν δίδασκαν, αλλά δίδασκε ο Απολλώς, χωρίς ακόμα να είχε λάβει το Άγιο Πνεύμα; Διότι δεν διακατέχονταν από τόση θέρμη πίστεως, ούτε ήταν κατηχημένοι· εκείνος όμως και κατηχημένος ήταν και υπερβολικά θερμή ήταν η πίστη του και ο ζήλος του. Εγώ μάλιστα νομίζω ότι ήταν και πολύ μεγάλο το θάρρος αυτού του ανθρώπου. Αλλά, αν και με ακρίβεια δίδασκε τα σχετικά με τον Ιησού, όμως είχε ανάγκη από πιο ακριβή ακόμα διδασκαλία. Έτσι, αν και βέβαια δεν τα γνώριζε όλα, έλαβε το Άγιο Πνεύμα εξαιτίας της προθυμίας του, όπως ακριβώς οι γύρω από τον Κορνήλιο[Πράξ.10,44-48].

Ίσως πολλοί ποθούν να υπήρχε και σήμερα το βάπτισμα του Ιωάννη. Αλλά πολλοί θα παραμελούσαν την ενάρετη ζωή, ή και θα νομιζόταν ότι ο καθένας γι'αυτό επιθυμεί την αρετή και όχι για την Βασιλεία των Ουρανών· άλλωστε δε θα υπήρχαν πολλοί ψευδοπροφήτες, και δεν θα διακρίνονταν πλέον οι υπερβολικά άξιοι, ούτε θα μακαρίζονταν εκείνοι που γενικά δέχθηκαν την πίστη. Όπως ακριβώς λοιπόν «Μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες(:Μακάριοι και πιο ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που πιστεύουν χωρίς να με έχουν δει με τα μάτια τους, όπως με είδες εσύ. Και θα πιστέψουν έτσι όλα τα μέλη της Εκκλησίας μου στις γενιές που θα έλθουν)» [Ιω.20,29], έτσι είναι μακάριοι και εκείνοι που πιστεύουν χωρίς να δουν θαύματα. Πες μου λοιπόν δεν έλεγε ο Χριστός κατηγορώντας τους Ιουδαίους: «Ἐὰν μὴ σημεῖα καὶ τέρατα ἴδητε, οὐ μὴ πιστεύσητε(:Εάν δεν δείτε θαύματα που να δείχνουν φανερά τη δύναμη του Θεού και να προκαλούν τρόμο και κατάπληξη, δεν θα πιστέψετε)»; [Ιω.4,48].

Επομένως δεν πρόκειται να υποστούμε καμιά βλάβη, εάν θελήσομε να προσέξουμε τον εαυτό μας. Έχομε με το βάπτισμα το σπουδαιότερο από όλα τα αγαθά· λάβαμε άφεση αμαρτημάτων, αγιασμό, κοινωνία Πνεύματος, υιοθεσία, ζωή αιώνια. Τι περισσότερο θέλετε; Θαύματα; Αλλά αυτά καταργούνται. Έχεις πίστη, ελπίδα, αγάπη, που μένουν· αυτά ζήτα, αυτά είναι μεγαλύτερα από τα θαύματα. Τίποτε δεν υπάρχει ίσο με την αγάπη. «Μείζων πάντων ἡ ἀγάπη (:Μεγαλύτερο από όλα είναι η αγάπη)» [Α΄Κορ.13,13], λέγει. Σήμερα όμως η αγάπη κινδυνεύει· διότι έχει απομείνει μόνο το όνομα αυτής, ενώ πουθενά δεν υπάρχει έμπρακτη εκδήλωση αυτής, αλλά έχουμε διαιρεθεί αναμεταξύ μας.

Τι, λοιπόν, θα μπορούσε να κάνει κανείς για να μας συνενώσει; Διότι το να κατηγορήσει κάποιος είναι εύκολο, αλλά αυτό είναι το μισό. Πρέπει λοιπόν να δείξομε πως θα μπορούσε να δημιουργηθεί φιλία· διότι αυτό είναι το επιζητούμενο, το πώς δηλαδή θα συγκεντρώσομε τα διαιρημένα μέλη· διότι δεν είναι απλώς αυτό το ζητούμενο, εάν δηλαδή έχομε μία Εκκλησία, ή ένα δόγμα, αλλά το φοβερό αυτό είναι, ότι, ενώ στα άλλα συνεργαζόμαστε αναμεταξύ μας, στα αναγκαία δεν συνεργαζόμαστε, και ενώ με όλους ειρηνεύομε, αναμεταξύ μας βρισκόμαστε σε διαμάχη· διότι μη βλέπεις το εάν δεν έχομε καθημερινά διαμάχες, αλλά το ότι δεν έχομε γνήσια αγάπη και σταθερή. Χρειάζονται επίδεσμοι και λάδι. Ας σκεφθούμε ότι γνώρισμα των μαθητών του Χριστού είναι η αγάπη, ότι χωρίς αυτήν δεν έχουν τα άλλα καμία δύναμη, και ότι είναι εύκολο πράγμα αν θέλομε.

«Ναι», λέγει ίσως κάποιος, «τα γνωρίζομε αυτά, αλλά πώς θα καταστεί δυνατό να κατορθωθούν; Τι πρέπει να γίνει για να πραγματοποιηθούν; Πώς θα καταστεί δυνατό να αγαπάμε ο ένας τον άλλο;». Πρώτα πρώτα ας εξαλείψουμε αυτά που καταστρέφουν την αγάπη, και τότε θα εγκαταστήσουμε αυτήν. Κανένας ας μην είναι μνησίκακος, κανένας ας μην είναι φθονερός, κανένας χαιρέκακος· αυτά είναι τα εμπόδια, ενώ εκείνα που τη δημιουργούν είναι άλλα. Δεν αρκεί να εξαλείψομε εκείνα που την εμποδίζουν, αλλά πρέπει να παρουσιάζομε και να θέτομε σε εφαρμογή και εκείνα που την πραγματοποιούν.

Ο μεν λοιπόν Σειράχ λέγει εκείνα που την καταστρέφουν, αναφέροντας την κατηγορία, τη φανέρωση μυστικού, και το χτύπημα με δόλο[Σοφία Σειράχ 22,22: «Ἐπὶ φίλον ἐὰν ἀνοίξῃς στόμα, μὴ εὐλαβηθῇς, ἔστι γὰρ διαλλαγή· πλὴν ὀνειδισμοῦ καὶ ὑπερηφανίας καὶ μυστηρίου ἀποκαλύψεως καὶ πληγῆς δολίας, ἐν τούτοις ἀποφεύξεται πᾶς φίλος(: Εάν ανοίξεις το στόμα σου καταφερόμενος και φιλονικώντας προς τον φίλο σου, μη φοβηθείς ότι ψυχράνθηκες προς αυτόν για πάντα, διότι υπάρχει ελπίδα συνδιαλλαγής και συμφιλιώσεως με αυτόν· εκτός εάν εκτραπείς σε εξευτελισμό του και σε καταφρόνησή του από υπερηφάνεια και σε φανέρωση των μυστικών του και σε δόλια προσβολή, που τον πλήγωσε ύπουλα. Εξαιτίας αυτών θα σε αποφεύγει οριστικά κάθε φίλος)»], αλλά δεν λέγει εκείνα που τη δημιουργούν.

Αλλά σε εκείνους μεν πολύ σωστά υπήρχαν αυτά, επειδή ήταν σαρκικοί, σε εμάς όμως, μη γένοιτο! Δεν σας προτρέπουμε από αυτά, αλλά από τα άλλα. Δεν μπορεί να υπάρχει σε εμάς κανένα καλό χωρίς τη φιλία. Έστω ότι υπάρχουν αμέτρητα αγαθά, ποιο όμως το όφελος; Έστω ότι υπάρχει πλούτος, έστω ότι υπάρχει απόλαυση αγαθών αλλά χωρίς φίλους, ποιο το κέρδος; Δεν υπάρχει κανένα απόκτημα καλύτερο από αυτό και στα βιοτικά πράγματα, όπως ακριβώς βέβαια δεν υπάρχει και τίποτε χειρότερο από τους εχθρούς. «Ἡ ἀγάπη καλύψει πλῆθος ἁμαρτιῶν(:Η αγάπη θα σκεπάσει και θα συγχωρήσει τις αμαρτίες, όσο πολλές κι αν είναι, και θα ελκύσει το θείο έλεος σ’ εσάς που τη δείχνετε)»[Α΄Πέτρ.4,8], ενώ η έχθρα βλέπει ύποπτα και εκείνα που δεν υπάρχουν. Δεν αρκεί να μην είναι κάποιος εχθρός, αλλά πρέπει και να αγαπά. Σκέψου ότι ο Χριστός έδωσε την εντολή αυτή, και αρκεί αυτό.

Και η θλίψη δημιουργεί φιλίες και συνενώνει ανθρώπους. «Τι λοιπόν», λέγει, «θα κάνομε τώρα, που δεν υπάρχει θλίψη; Πες, πώς θα ενεργήσομε, για να γίνομε φίλοι;». Πες μου, δεν έχετε φίλους άλλους; Πώς είστε φίλοι αυτών; Πώς διατηρείτε τη φιλία σας; Καταρχήν κανένας να μην έχει κανένα εχθρό(δεν είναι αυτό μικρό πράγμα)· κανένας να μη φθονεί· δεν είναι δυνατό να κατηγορεί εκείνος που δεν φθονεί. Όλοι μας κατοικούμε σε μια οικουμένη, με τους ίδιους καρπούς τρεφόμαστε. Αλλά αυτά είναι ασήμαντα· με τα ίδια μυστήρια, την ίδια πνευματική τροφή απολαμβάνουμε. Αυτά ασφαλώς είναι εκείνα από τα οποία απορρέει η υποχρέωση να αγαπάμε. «Πώς λοιπόν», λέγει, «θα καταστεί θερμή η συμπεριφορά μας;». Τι είναι εκείνο που δημιουργεί έρωτα σωματικό; Η λαμπρότητα του σώματος. Ας καταστήσομε λοιπόν και τις ψυχές μας καλές και θα αγαπήσουμε ο ένας τον άλλο· διότι δεν πρέπει μόνο να αγαπάμε, αλλά και να αγαπιόμαστε. Πρώτα αυτό ας κατορθώσομε, ώστε να αγαπιόμαστε, και εκείνο θα γίνει εύκολο.

Πώς λοιπόν θα καταστεί δυνατό να αγαπιόμαστε; Ας γίνουμε καλοί, και αυτό να προσπαθούμε να κάνουμε, το να έχουμε δηλαδή πάντοτε ανθρώπους που να μας αγαπούν. Κανένας να μη φροντίζει τόσο να μην αποκτήσει χρήματα, να μην αποκτήσει δούλους, ούτε και οικίες, όσο το να αγαπιέται, όσο το να έχει όνομα καλό. «Αἱρετώτερον ὄνομα καλὸν ἢ πλοῦτος πολύς(: Είναι προτιμότερο το καλό όνομα, η καλή υπόληψη, παρά ο πλούτος ο πολύς)» [Παροιμ. 22, 1]· διότι το μεν όνομα μένει, ενώ ο πλούτος χάνεται· και το μεν ένα είναι δυνατό να το αποκτήσουμε, ενώ εκείνο αδύνατο· διότι εκείνος μεν που θα αποκτήσει κακή φήμη δύσκολα θα αποβάλει αυτήν, ενώ ο φτωχός αμέσως από το όνομά του θα είναι πλούσιος.

Έστω ότι κάποιος έχει άπειρα τάλαντα, ενώ ένας άλλος εκατό φίλους· αυτός είναι πιο πλούσιος από εκείνον. Ας μη λοιπόν το κάνουμε αυτό έτσι στην τύχη, αλλά ας ενεργούμε έτσι σαν να πρόκειται για κάποιο πλούτο. «Και πώς», λέγει ίσως κάποιος, «μπορούμε;». «Λάρυγξ γλυκὺς πληθυνεῖ φίλους αὐτοῦ, καὶ γλῶσσα εὔλαλος πληθυνεῖ εὐπροσήγορα(:Ο άνθρωπος που είναι γλυκύς στα λόγια του, θα πληθύνει τους φίλους του, και η γλώσσα που ομιλεί καλά και προσεκτικά, θα πολλαπλασιάσει τα ευγενικά και χαριτωμένα λόγια της)» [Σοφ. Σειράχ 6,5]. Ας αποκτήσομε στόμα επαινετικό και τρόπους καθαρούς. Δεν είναι δυνατό να μην προσεχθεί κάποιος που συμπεριφέρεται έτσι.

Πρόσεχε πόσα μέσα φιλίας επινόησαν οι μη Χριστιανοί: συντεκνία [συντεκνία· είναι οι λεγόμενες κουμπαριές] γειτονιά, συγγένεια. Αλλά τα δικά μας είναι πολύ πιο σπουδαιότερα, η τράπεζα αυτή είναι πιο σεβαστή. Πολλοί όμως από αυτούς που προσέρχονται ούτε καν γνωρίζονται αναμεταξύ τους. «Αυτό», λέγει ίσως κάποιος, «οφείλεται στο πλήθος». Καθόλου, αλλά οφείλεται στη δική μας οκνηρία. Τρεις χιλιάδες [Πράξ.2,41: «Οἱ μὲν οὖν ἀσμένως ἀποδεξάμενοι τὸν λόγον αὐτοῦ ἐβαπτίσθησαν, καὶ προσετέθησαν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ψυχαὶ ὡσεὶ τρισχίλιαι(:Κι αυτοί δέχθηκαν ολοκάρδια και γεμάτοι χαρά το λόγο και τη διδασκαλία του Πέτρου, και βαπτίστηκαν. Κι έτσι προστέθηκαν στα μέλη της Εκκλησίας την ημέρα εκείνη περίπου τρεις χιλιάδες άνθρωποι)»] και πέντε χιλιάδες ήταν και όλοι είχαν μία ψυχή· τώρα όμως ο καθένας αγνοεί τον αδελφό του και δεν ντρέπεται, κατηγορώντας το πλήθος.

Αλλά εκείνος που έχει φίλους πολλούς είναι ανίκητος από όλους, είναι ισχυρότερος αυτός από οποιονδήποτε τύραννο. Δεν φρουρούν τόσο πολύ τον τύραννο οι σωματοφύλακές του, όσο αυτόν οι φίλοι, και αυτός είναι λαμπρότερος από εκείνον· διότι ο μεν τύραννος φρουρείται από τους δούλους του, ενώ αυτός από τους ισότιμούς του· και εκείνος μεν φυλάσσεται από ανθρώπους που το κάνουν αυτό χωρίς να το θέλουν και από φόβο, ενώ αυτός από ανθρώπους που το θέλουν και το κάνουν όχι από φόβο· και μπορεί κανείς να δει κάτι το άξιο θαυμασμού, να δει δηλαδή μέσα στους πολλούς τον ένα κα μέσα στον ένα τους πολλούς. Και όπως ακριβώς στην κιθάρα οι μεν φθόγγοι είναι διάφοροι, μία όμως η συμφωνία, ένας ο μουσικός που παίζει την κιθάρα, έτσι εδώ, κιθάρα μεν είναι η ίδια η αγάπη, φθόγγοι δε που δημιουργούν τον ήχο είναι τα φιλικά λόγια που προφέρονται με αγάπη, δημιουργώντας όλοι μαζί μία και την αυτή αρμονία και συμφωνία, ενώ ο μουσικός είναι η δύναμη της αγάπης· αυτή παράγει τη γλυκιά μελωδία.

Θα ήθελα, εάν βέβαια ήταν δυνατό, να σας οδηγήσω σε μία τέτοια πόλη, όπου θα υπήρχε μία ψυχή, και θα βλέπατε πως η εκεί συμφωνία είναι η πιο ταιριαστή από οποιαδήποτε κιθάρα και από οποιοδήποτε αυλό, χωρίς να αφήνει να ακουστεί από τις χορδές της καμία κακόηχη μελωδία. Αυτή η μελωδία ευφραίνει και τους αγγέλους και τον Κύριο των αγγέλων, τον Θεό· αυτή η μελωδία συναρπάζει όλους τους ουράνιους θεατές, αυτή και τον θυμό των δαιμόνων καταβάλλει, και υποτάσσει τις ορμές των παθών. Αυτό το μέλος όχι μόνο υποτάσσει τα πάθη, αλλά δεν τα αφήνει ούτε καν να ξεσηκωθούν και δημιουργεί μεγάλη σιγή· διότι, όπως ακριβώς στο θέατρο όλοι ακούν με σιγή τη μουσική χορωδία, και δεν υπάρχει εκεί κανένας θόρυβος, έτσι και στους φίλους, εφόσον αντηχούν οι χορδές της αγάπης, ηρεμούν όλα τα πάθη και αποκοιμίζονται, υποτασσόμενα και σαγηνευόμενα σαν ακριβώς θηρία, όπως ακριβώς πάλι όπου υπάρχει έχθρα, εκεί συμβαίνουν τα αντίθετα. Αλλά προς το παρόν ας μην πούμε τίποτε για την έχθρα, ας μιλήσουμε μόνο για τη φιλία.

Αν πεις κάτι το απερίσκεπτο, κανένας δεν σε προσβάλλει, αλλά όλοι σε συγχωρούν· αν κάνεις κάτι, κανένας δεν σε βλέπει ύποπτα, αλλά υπάρχει πολλή συγνώμη· όλοι είναι έτοιμοι να δώσουν χέρι βοηθείας σε εκείνον που πέφτει, όλοι εκείνοι που θέλουν να σταθείς όρθιος είναι πρόθυμοι για βοήθεια. Πράγματι η φιλία είναι τείχος αράγιστο, και δεν είναι δυνατό να κυριευθεί ούτε από τον διάβολο, ούτε βέβαια και από τους ανθρώπους. Δεν είναι δυνατό να περιπέσει σε κινδύνους εκείνος που έχει αποκτήσει φίλους πολλούς· δεν είναι δυνατό να του δημιουργηθεί αφορμή για οργή, αλλά είναι γεμάτος από ανέκφραστη χαρά· είναι πάντοτε χαρούμενος και ευχαριστημένος· δεν είναι δυνατό να του δημιουργηθεί αφορμή για φθόνο, δεν είναι δυνατό να του δημιουργηθεί αφορμή για μνησικακία.

Πρόσεχε τον παρόμοιο άνθρωπο που κατορθώνει με ευκολία και τα πνευματικά και τα σωματικά. Τι λοιπόν θα μπορούσε να υπάρξει ίσο με αυτόν; Αυτός είναι σαν ακριβώς πόλη περιτειχισμένη από παντού, ενώ εκείνος σαν ακριβώς πόλη ατείχιστη. Είναι δείγμα μεγάλης σοφίας το να μπορεί κανείς να είναι δημιουργός φιλίας. Κατάργησε τη φιλία και όλα τα κατέστρεψες, όλα τα έκανες άνω κάτω. Εάν δε η έννοια της φιλίας έχει τόση δύναμη, η ίδια η αλήθεια πόση μεγάλη δύναμη θα μπορούσε να είναι; Ας δημιουργήσουμε λοιπόν, παρακαλώ, φίλους μας, και ο καθένας ας έχει αυτήν την τέχνη.

«Αλλά να», λέγει ίσως κάποιος, «εγώ φροντίζω, εκείνος όμως δεν φροντίζει». Περισσότερος θα είναι έτσι ο μισθός σου. «Ναι», απαντά, «αλλά το πράγμα είναι πιο δύσκολο. Πες μου, πώς;». Να, σας το διαβεβαιώνω και σας λέγω ότι, εάν μόνο δέκα συνενωθείτε και θέσετε έργο σαν αυτό, όπως ακριβώς οι Απόστολοι το κήρυγμα, και όπως ακριβώς οι προφήτες τη διδασκαλία, έτσι και σεις το να δημιουργείτε φίλους, θα είναι μεγάλος ο μισθός σας. Ας κατασκευάζομε για εμάς τους ίδιους βασιλικές εικόνες· αυτό αποτελεί γνώρισμα των μαθητών. Και πώς δεν επιτελούμε μεγαλύτερο έργο, εάν βάζαμε μέσα σε αυτούς δύναμη να ανασταίνουν νεκρούς; Το βασιλικό στέμμα και η πορφύρα δείχνουν τον βασιλιά, και αν αυτά δεν υπάρχουν, και αν ακόμα φορά χρυσά ρούχα, δεν γίνεται φανερός ο βασιλιάς. Έτσι λοιπόν και τώρα να φέρεις συ και να ασκείς το γνώρισμα της φιλίας και θα δημιουργήσεις φίλους και για τον εαυτό σου και για τους άλλους. Δεν υπάρχει κανένας που θα θελήσει να μισεί, ενώ αγαπιέται.

Ας μάθουμε τα χρώματα, με τα οποία συναρμολογείται, με τα οποία κατασκευάζεται αυτή η εικόνα· ας είμαστε καταδεκτικοί· ας μην περιμένουμε τους συνανθρώπους μας. Μην πεις: «Εάν δω κάποιον να περιμένει, γίνομαι χειρότερος από αυτόν», αλλά μάλλον όταν τον δεις, πρόλαβε και σβήσε το πάθος αυτού. Τον βλέπεις να είναι ασθενής και αυξάνεις την ασθένειά του; Αυτό προπάντων ας κατορθώσουμε, το να προηγούμαστε αναμεταξύ μας στην απόδοση τιμής· το να θεωρούμε τους άλλους στις μεταξύ μας σχέσεις ότι υπερέχουν από μας, μη νομίσεις ότι μας μειώνει. Αν λοιπόν προηγηθείς στο να αποδώσεις τιμή, τον εαυτό σου τίμησες περισσότερο, δημιουργώντας το κίνητρο για να τιμηθείς περισσότερο. Παντού τα πρωτεία να τα παραχωρούμε στους άλλους. Να μη θυμόμαστε κανένα από τα κακά που προξενήθηκαν σε μας, αλλά μόνο εάν μας έγινε κάποιο καλό. Τίποτε δεν δημιουργεί τόσο πολύ ένα φίλο, όσο η ευχάριστη γλώσσα, το επαινετικό στόμα, η γεμάτη από ταπεινοφροσύνη ψυχή, η περιφρόνηση της ματαιοδοξίας, η περιφρόνηση της τιμής.

Αν τα επιτύχουμε αυτά, θα μπορέσουμε να γίνομε απρόσβλητοι από τις παγίδες του διαβόλου, και, αφού διανύσουμε με ακρίβεια και προσοχή την αρετή, να επιτύχουμε τα αγαθά που έχει υποσχεθεί σε εκείνους που Τον αγαπούν, με τη χάρη και τη φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, μαζί με τον Οποίο στον Πατέρα, συγχρόνως και στο Άγιο Πνεύμα ανήκει η δόξα, η δύναμη και η τιμή, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

ΟΜΙΛΙΑ ΜΑ΄[υπομνηματισμός στο εδάφιο Πράξ.19,8] «Εἰσελθὼν δὲ εἰς τὴν συναγωγὴν ἐπαρρησιάζετο ἐπὶ μῆνας τρεῖς διαλεγόμενος καὶ πείθων τὰ περὶ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ(: Στη συνέχεια, επί τρεις μήνες ο Παύλος πήγαινε στη συναγωγή και κήρυττε με θάρρος. Και συζητούσε εκεί με τους Ιουδαίους προβάλλοντάς τους πειστικές αποδείξεις για τις αλήθειες που αναφέρονταν στη Βασιλεία του Θεού, την οποία εγκαθίδρυσε πάνω στη γη και στις καρδιές των πιστών ο Κύριος Ιησούς)»[Πράξ. 19,8].

Πρόσεχε παντού αυτόν να εισέρχεται πρώτα στις συναγωγές και από εκεί να αρχίζει το έργο του· διότι παντού απ’ αυτούς ήθελε να αρχίσει το έργο του, όπως προανέφερα· διότι έτσι και των εθνικών ο ζήλος αύξανε και με προθυμία αποδέχονταν αυτόν, και οι Ιουδαίοι, επειδή τον δέχονταν οι εθνικοί, μετανοούσαν. Ήθελε να απομακρύνει τους μαθητές από εκεί και απ’ αυτούς να λάβει την αφορμή, ώστε να μη συγκεντρώνονται· και δεν το έκανε αυτό άσκοπα. Γι'αυτό συνομιλούσε συνέχεια με αυτούς, διότι έπειθε αυτούς. Μη λοιπόν, επειδή άκουσες ότι μιλούσε με παρρησία, θεωρήσεις αυτό σκληρότητα· για καλά πράγματα συνομιλούσε μαζί τους για Ουράνια Βασιλεία, ποιος δεν θα άκουε;

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
Επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/08/in-actaapostolorum.pdf
Ιωάννου του Χρυσοστόμου Άπαντα τα έργα, Υπόμνημα στις Πράξεις των Αποστόλων, ομιλίες Μ’ και ΜΑ΄(επιλεγμένα αποσπάσματα με βάση τη συγκεκριμένη αποστολική περικοπή),πατερικές εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς»(ΕΠΕ), εκδ. οίκος «Το Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1984, τόμος 16α, σελίδες 477-477 και 482- 503.Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
Η Παλαιά Διαθήκη μετά Συντόμου Ερμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Αδελφότης Θεολόγων «Ο Σωτήρ», Αθήνα, 1985.
https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/
https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/
Π.Τρεμπέλα, Το Ψαλτήριον με σύντομη ερμηνεία(απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τρίτη, Αθήνα 2016.
http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddell-scott/index.html
http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm *Εκ του ιστολογίου «Ακτίνες» της 6.1.2023. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.