ΟΣΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ: ΕΡΓΑ Ε', «Η ΣΤΕΝΗ ΠΥΛΗ» (ΜΕΡΟΣ 3ον)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Η Στενή Πύλη», σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Ε'», Αθήνα 2014, σελ. 45-51.
Η στενή πύλη που πρέπει να διαβεί ο άνθρωπος για να οδηγηθεί στην αληθινή ζωή, δηλαδή στη Βασιλεία του Θεού, είναι η μετάνοια.
Από μόνη της η μετάνοια βέβαια δεν είναι αρκετή για να φτάσει κανείς εκεί. Την πύλη αυτή όμως είναι απαραίτητο να τη διαβεί. Πρέπει δηλαδή ν' αλλάξει, ν' αντιστρέψει τη στάση του πρώτου ανθρώπου, του Αδάμ. Ο Αδάμ υπάκουσε στο δικό του θέλημα, δεν έκαμε το θέλημα του Θεού. Εμείς πρέπει ν' αντιστρατευτούμε στο δικό μας θέλημα και να κάνουμε το θέλημα του Θεού. Μ' αυτόν τον τρόπο ανοίγει η στενή πύλη, όπως την ονομάζει ο Κύριος, η πύλη της μετάνοιας. Μια πύλη, που διέρχονται διά μέσου των αιώνων όλοι οι όσιοι, όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας μας.
Την πύλη αυτή τη διάβηκαν οι μάρτυρες που απαρνήθηκαν τον εαυτό τους, όχι μόνο το θέλημά τους, αλλά και τη ίδια τους την ύπαρξη θυσίασαν για τη χάρη του Θεού. Τη διαβαίνουν οι όσιοι που αφιερώνουν τη ζωή τους με το ν' απαρνηθούν το ίδιο θέλημα, είτε με την υποταγή στο Γέροντά τους, είτε αγωνιζόμενοι με κάθε τρόπο να ευαρεστήσουν στο Θεό.
Όλοι αυτοί διάλεξαν να διαβούν και ν' ακολουθήσουν τη στενή πύλη, τον μόνο αληθινό δρόμο που οδηγεί στη ζωή.
Δεν μπορεί όμως να είναι να είναι κανείς μέλος της Βασιλείας του Θεού, να γίνει άγιος, αν δε βρίσκεται μέσα στην Εκκλησία και δε βιώνει την εν Χριστώ σωτηρία, δε συμμετέχει δηλαδή στο Δείπνο της Βασιλεία, που είναι η θεία Ευχαριστία.
Ο όσιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ, ένας από τους φωτισμένους συγγραφείς και μεγάλους νηπτικούς της Ρωσικής, αλλά και γενικότερα της οικουμενικής Εκκλησίας ερμηνεύει την εντολή αυτή του Χριστού για τη στενή πύλη με τη γνωστή του βαθιά θεολογική προσέγγιση και μας προσφέρει μια διδασκαλία ορθόδοξη και πατερική, χωρίς ν' αφήνει αναπάντητες τις ανεπίτρεπτες παρεξηγήσεις και πλανεμένες απόψεις που κυριαρχούν πολλές φορές ανάμεσα στους πιστούς.
Στο ίδιο πνεύμα αναφέρονται και τα υπόλοιπα κείμενα του Οσίου, που έχουν συμπεριληφθεί στο βιβλίο αυτό.
Η χάρη του Κυρίου ας μας βοηθήσει να διαβούμε τη στενή πύλη της μετάνοιας, να γευτούμε απ' αυτή τη ζωή τη Βασιλεία του Θεού μέσα στην Εκκλησία και ν' αξιωθούμε να τη ζήσουμε με πληρότητα, όταν ο Θεός ευδοκήσει να έρθει για να εγκαταστήσει τη Βασιλεία Του. Αμήν.
Πέτρος Μπότσης, Μάρτιος 2014
(Απόσπασμα εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

Οι διδαχές των αγίων πατέρων για τη στενή πύλη

Τη διδασκαλία της Αγίας Γραφής για τη στενή πύλη επεκτείνουν πολύ πλούσια οι άγιοι πατέρες. Τη χρησιμοποιούν σαν ένα είδος τροφής που παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στην πνευματική τράπεζα του λόγου της ζωής.

Από τα πατερικά αυτά κείμενα θα δανειστούμε κάποια κομμάτια, ώστε ο αναγνώστης των απλών αυτών διδαχών να μπορεί να στηριχτεί στον καιρό των θλίψεων και των πειρασμών ή και να προετοιμαστεί γι' αυτούς, προτού έρθουν.

Ο άνθρωπος που βρίσκεται μπροστά στους πειρασμούς απροετοίμαστος και πνευματικά άοπλος, εύκολα κλυδωνίζεται και συχνά καταβάλλεται. Ο όσιος Ιωάννης της Κλίμακος γράφει:

<<Όποιος αποκρούει τον έλεγχο, είτε δίκαιο είτε άδικο, αυτός αδιαφορεί για τη σωτηρία του. Ενώ εκείνος που τον δέχεται, είτε με δυσκολία, αυτός γρήγορα θα επιτύχει την άφεση των πταισμάτων του>> Κλίμαξ, Λόγος Δ΄38.

Όλες οι παραπομπές της Κλίμακος του αγίου Ιωάννη, έχουν ληφθεί από την έκδοση της Ι. Μ. Παρακλήτου). Και σ' άλλο σημείο: <<Πίνε κάθε στιγμή τον χλευασμό σαν τρεχούμενο και δροσερό νερό>> Κλίμαξ, Λόγος Δ' 31.

<<Όταν μας δαγκώνουν οι έλεγχοι και οι επιπλήξεις των άλλων, ας ενθυμούμεθα τα αμαρτήματά μας, μέχρις ότου ο Κύριος που βλέπει την αγωνιστικότητα των βιαστών (για χάρη Του), σβήνει τα αμαρτήματά μας και μεταβάλει την χαρά σε οδύνη της καρδιάς μας. 

Όπως λέει και ο ψαλμωδός: <<Όσο μεγάλες ήταν οι οδύνες στην καρδιά μου, τόσο δυνατές υπήρξαν και οι παρηγορίες σου, οι οποίες στην κατάλληλη ώρα εύφραναν την ψυχή μου>> Ψαλμ. 93, 19.

Ας μην λησμονήσουμε εκείνον που είπε στον Κύριο: <<Όσας έδειξάς μοι θλίψεις πολλάς και κακάς, και επιστρέψας εζωοποίησάς με, και εκ των αβύσσων της γης πάλιν ανήγαγές με Ψαλμ. ο' 20.

<<Μακάριος είναι όποιος ενώ κάθε ημέρα κακολογείται και εξουθενείται για την αγάπη του Κυρίου, βιάζει τον εαυτό του και υπομένει. Μαζί με τους μάρτυρες αυτός θα χορεύσει και μεταξύ των αγγέλων θα παρουσιασθεί με παρρησία.

Μακάριος ο μοναχός, ο οποίος θεωρεί τον εαυτό του κάθε ώρα άξιο για κάθε ατιμία και κάθε εξουδένωση>> Κλίμαξ Δ' 37. <<Ολίγη φωτιά έχει τη δύναμη να μαλακώσει πολύ κερί. 

Και πολλές φορές μια μικρή ατιμία που γευθήκαμε, όλη την αγριότητα της καρδιάς και την αναισθησία και την πώρωση αμέσως την κατεπράυνε και την κατεγλύκανε και την εξαφάνισε>> Κλίμαξ, Δ' 83).

<<Οι ύβρεις και οι εξουθενώσεις και τα παρόμοια είναι για την ψυχή του υποτακτικού σαν την πικρή αψιθιά. Ενώ οι έπαινοι, οι τιμές και τα εγκώμια ομοιάζουν με το μέλι, και προξενούν στους ηδυπαθείς υπερβολική γλυκύτητα.

Ας εξετάσουμε όμως τη φύση και την ενέργεια του καθενός. Τα πρώτα καθαρίζουν όλη την εσωτερική λάσπη, ενώ τα δεύτερα αυξάνουν τη χολή των παθών>> Κλίμαξ, Δ' 103.

Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος γράφει: <<Αν βρήκες κάποιον που χωρίς άσκηση, αγώνες και πειρασμούς έφτασε κοντά στο Θεό, τότε αυτόν να μιμηθείς>> (Λόγος κστ').

Και στον μστ' Λόγο του διαβάζουμε τα εξής: <<Αν στο δρόμο της άσκησής σου συναντήσεις αδιατάρακτη ειρήνη, τότε πρέπει να φοβάσαι, γιατί βρίσκεσαι μακριά από το σωστό δρόμο που βαδίζουν οι δίκαιοι με τα κουρασμένα πόδια τους.

Όσο βαδίζεις και προχωρείς στο δρόμο που οδηγεί στη βασιλεία του Θεού, και συναντήσεις τη βιαιότητα των πειρασμών, να γνωρίζεις πως είσαι κοντά στον προορισμό σου.

Όσο πιο πολύ προοδεύεις και πλησιάζεις εκεί, τόσο αυξάνονται και ξεσηκώνονται εναντίον σου οι πειρασμοί. Κι όταν προχωρήσεις περισσότερο στο δρόμο της άσκησής σου κι απαντήσεις ποικίλους και βίαιους πειρασμούς, τότε να ξέρεις πως η ψυχή σου έφτασε μυστικά σε υψηλότερο στάδιο της πνευματικής ζωής, πως έλαβες περισσότερη χάρη από πριν.

Και ανάλογα με την αφθονία της χάρης που θα δεχτείς, ο Θεός παραχωρεί να πέσεις σε μεγαλύτερες παγίδες πειρασμών. Και δε μιλάω εδώ για τους κοσμικούς πειρασμούς που τυχαίνουν σε μερικούς για να χαλιναγωγηθεί η κακία τους, ούτε για τις θλίψεις που προκαλούνται από πειρασμούς που ταιριάζουν στους ησυχαστές μοναχούς. 

Αυτούς τους πειρασμούς θα τους διαιρέσουμε στη συνέχεια κατά είδος. Αν η ψυχή είναι αδύνατη, δεν μπορεί να υπομένει τους μεγάλους πειρασμούς και ικετεύει το Θεό να μην εισέλθει σ' αυτούς κι ο Θεός την ακούσει, να ξέρεις πως στο βαθμό που δεν είναι ικανή ν' αντέξει τους μεγάλους πειρασμούς, δε θά' ναι ικανή ούτε και να δεχτεί τα μεγάλα χαρίσματα.

Όπως εμποδίστηκαν να μπουν στην ψυχή οι μεγάλοι πειρασμοί, έτσι εμποδίζονται και τα μεγάλα χαρίσματα. Ο Θεός δε δίνει σε κανέναν κάποιο μεγάλο χάρισμα, αν δεν προηγηθεί μεγάλος πειρασμός.

Ανάλογα με τους πειρασμούς δίνει και τα χαρίσματα ο Θεός. Κι αυτό είναι έργο της Θεϊκής σοφίας, που οι άνθρωποι αδυνατούν να καταλάβουν. Από το μέγεθος λοιπόν των θλίψεων και των στενοχωριών που η θεία βούληση παραχωρεί να σ' εύρουν, μπορείς να καταλάβεις πόση τιμή που επιφύλαξε η πρόνοια του Θεού.

Επειδή ανάλογα με τη λάσπη που δοκιμάζεις, δέχεσαι και την παρηγορία... Στον καιρό των πειρασμών λοιπόν πρέπει να μας κυριεύουν δύο αισθήματα, που είναι ανόμοια και αντίθετα μεταξύ τους. Κι αυτά είναι η χαρά κι ο φόβος.

Χαρά πρέπει να νιώθουμε επειδή αξιωθήκαμε να βαδίσουμε εκείνο το δρόμο που βάδισαν κι οι άγιοι, ή μάλλον ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός, που ζωοποιεί τα πάντα. Και τούτο φανερώνεται σ' εμάς σ' εμάς από τη διάγνωση των πειρασμών που μας τυχαίνουν.

Φόβο πρέπει νά' χουμε μήπως οι πειρασμοί αυτοί μας τυχαίνουν λόγω της υπερηφάνειας μας. Οι ταπεινόφρονες όμως φωτίζονται από τη θεία χάρη και τα διακρίνουν όλ' αυτά, γνωρίζουν ποιος πειρασμός έρχεται σαν καρπός της υπερηφάνειας και ποιος από τα ραπίσματα της αγάπης του Θεού.

Οι πειρασμοί που προέρχονται από την επιμελή άσκηση, τον αγώνα και την πνευματική πρόοδο, διαφέρουν από εκείνους τους πειρασμούς που παραχωρεί ο Θεός, για παίδευση αυτών που έχουν στη καρδιά τους υπερηφάνεια>>.

Στον Δ' Λόγο του γράφει ο αββάς Ισαάκ: <<Ο Θεός επιτρέπει πολλές φορές να δοκιμάζονται οι ενάρετοι και παραχωρεί να ξεσηκωθούν με κάθε τρόπο εναντίον τους πειρασμοί.  Τους πληγώνει και σωματικά, όπως τον Ιώβ.

Παραχωρεί να έρθουν σε μεγάλη φτώχεια, να πέσουν στα χέρια κακών ανθρώπων, τους τραυματίζει από τα ίδια τα δικά τους υπάρχοντα. Μόνο τις ψυχές τους δεν μπορούν να βλάψουν.

Όταν βαδίζουμε τον δρόμο της αρετής, είναι αδύνατο να μη συναντήσουμε και κάποια δυσάρεστα και λυπηρά περιστατικά, να μην ταλαιπωρείται το σώμα μας από αρρώστιες και κόπους, αλλά να μένει πάντα ανεπηρέαστο. Αν επιθυμούμε να ζούμε ενάρετα, πρέπει να τα υπένουμε όλα. 

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Η Στενή Πύλη»,
σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Ε'»,
Αθήνα 2014, σελ. 45-51.