Κ. Γ. ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ: Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (ΠΕΜΠΤΟ ΜΕΡΟΣ)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Κ. Γ. Παπαδημητρακοπούλου:
 «Η Κατάθλιψη κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας»,
εκδόσεις  «Φωτοδότες», 4η έκδοση, σελ 37-42.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
 «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Πρόλογος

Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας το 5 ο/ο του πληθυσμού στην Ευρώπη υποφέρει από κατάθλιψη, το 10 ο/ο των ανδρών και το 20 ο/ο των γυναικών βιώνουν καταθλιπτικά γεγονότα, ενώ 340 εκατ. άνθρωποι σ' όλο τον κόσμο υποφέρουν από τέτοιες διαταραχές! Δυστυχώς η κατάσταση αυτή συνεχώς επιδεινώνεται και εξελίσσεται σε μάστιγα του αιώνα μας... Και οι ιδικοί ψάχνουν για τις λύσεις! Τα ψυχοφάρμακα δίνουν και παίρνουν. Οι ψυχολόγοι (ακόμη δε και οι παιδοψυχολόγοι) και οι ψυχίατροι έγιναν το καταφύγιο των πολλών... Λύπη, μελαγχολία, κατάθλιψη!
Οι Πατέρες χρησιμοποιούν τον γενικότερο όρο «αθυμία», όταν αναφέρονται σ' αυτή την κατάσταση. Και πόσα δεν έχουν να πουν! Ο Άγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος είχε δύο ανθρώπους του περιβάλλοντός του, τον φίλο του Σταγείριο και την συνεργάτιδά του Οσία Ολυμπιάδα, οι οποίοι, αν και ήταν ενάρετοι όπως ο ίδιος αναφέρει, έπασχαν απ' την αθυμία, τους απηύθυνε δε πλήθος μακροσκελών επιστολών προκειμένου να τους βοηθήσει. Συνεπώς το πρόβλημα αγγίζει κάποτε και τους εναρέτους!
Οι Πατέρες μας εξηγούν με σαφήνεια ποιά είναι τα είδη της λύπης, και πώς μόνο για την αμαρτία, τη δική μας και των άλλων, πρέπει να λυπάται κανείς και για τίποτε άλλο! Πρόκειται για την αποκαλούμενη «κατά Θεόν λύπη» η οποία οδηγεί στη μετάνοια και τη σωτηρία μας. Αυτή είναι και η λύπη των Αγίων, αναφέροντας επ' αυτού πλήθος από παραδείγματα και χωρία της Αγίας Γραφής. Την αθυμία την περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα, την θεωρούν (όπως και είναι!) αφόρητη κατάσταση, τη χειρότερη απ' όλες τις δοκιμασίες, ακόμα δε και τον θάνατο που είναι το κορύφωμα όλων των δοκιμασιών! Την αποκαλούν νέφος πυκνό και ζοφερό, σκοτάδι, βαρύ φορτίο, τυραννίδα, μανιακό πέλαγος, φοβερό βασανιστήριο κ.λπ.
Τονίζουν ακόμα πως ο δαίμονας αυτούς που εξουσιάζει, το κατορθώνει αυτό μέσα απ' την υπερβολική αθυμία! Γι' αυτό και την χαρακτηρίζουν «πονηρό πνεύμα της λύπης»! Μας εξηγούν αναλυτικά τις αιτίες που μας συμβαίνουν αυτά, τις οποίες αξίζει να προσέξουμε πάρα πολύ, γιατί μέσα απ' αυτές μπορούμε μπορούμε να καθρεφτίσουμε τον εαυτό μας και να εντοπίσουμε το πρόβλημά μας. Και απ' τον εντοπισμό του προβλήματος μπορούμε ευκολότερα να οδηγηθούμε στην θεραπεία και την απαλλαγή μας απ' αυτήν. Μας περιγράφουν ποιές είναι οι συνέπειες της αθυμίας στη ζωή μας και γιατί την επιτρέπει ο Θεός.
Επιπλέον στέκονται πολύ στην αντιμετώπισή της. Τονίζουν πως σαφώς η αθυμία θεραπεύεται και προτείνουν τις λύσεις, οι οποίες είναι κυρίως πνευματικές. Ας τις εφαρμόσουμε με ακρίβεια και επιμέλεια στη ζωή μας, για να βρούμε την ίαση που τόσο ποθούμε. Αλλά πόσο υπέροχα εξηγούν και τα δάκρυα του Κυρίου, τόσο για τον φίλο του τον Λάζαρο εκεί λίγο πριν τον αναστήσει, όσο και για την κατάντια της Ιερουσαλήμ που θα γινόταν σύντομα κυριολεκτικά βορά των εχθρών της!
Όλα αυτά τα θαυμάσια τα παραθέτουν με τον δικό τους χαρακτηριστικό τρόπο, με πλήθος παραδειγμάτων και σοφίας, που οικοδομούν οπωσδήποτε καθένα που θέλει να τους ακούσει. Ή έστω που επιθυμεί να ακούσει και μία άλλη άποψη! Αξίζει να αναφερθεί ότι το βιβλίο αυτό προήλθε μετά από μελέτη των συγγραμμάτων τους, την αποκαλουμένη Πατρολογία, απ' την οποία σταχυολογήσαμε κατά το δυνατόν ό,τι βρήκαμε γραμμένο σ' αυτήν, το ταξινομήσαμε σε ενότητες, το χωρίσαμε σε κεφάλαια κι πολλές παραγράφους, προβήκαμε σε πλήθος υπογραμμίσεων και γενικά σε ό,τι κρίναμε πρακτικό και χρήσιμο προκειμένου το κείμενο να είναι απλό, άνετο στη μελέτη και εύληπτο, ακόμη δε και για τον ολιγογράμματο.
Ελπίζουμε ότι ο φίλος αναγνώστης θα βρει πραγματικά χρήσιμη αυτή την προσπάθεια και θα ωφεληθεί πολύ. Κι όπως γράφει ο Άγ. Ισίδωρος Πηλουσιώτης «αν το έργο αυτό είναι καλό, ας το αποδώσει στον Θεό. Αν, όμως, ότι είναι γραμμένο με ελλείψεις, ας συγχωρήσει την ανθρώπινη αδυναμία, που δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που θέλει»...

Κ.Γ.Π.

Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Δ'. Η ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΑΘΥΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ ΒΛΑΒΕΡΗ ΚΙ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΔΑΙΜΟΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ!

Τονίζει και ο Μέγας Βασίλειος; «Μοιάζω με αυτούς που ταξιδεύουν στη θάλασσα, οι οποίοι από απειρία του θαλάσσιου ταξιδιού ζαλίζονται και καταλαμβάνονται από ναυτία. Αυτοί μη μπορώντας να υποφέρουν το μεγάλο πλοίο επειδή κουνιέται, μπαίνουν από εκεί σε βάρκα και σε μικρότερο πλοίο, αλλά κι εκεί αισθάνονται ναυτία και πουθενά δεν ησυχάζουν, γιατί μαζί τους πηγαίνει η αηδία και η πίκρα. Το ίδιο συμβαίνει και μ' εμάς. Γιατί, εφόσον περιφέρουμε τα πάθη που κατοικούν μέσα μας, παντού ζούμε με τις ίδιες ενοχλήσεις». [Απ' την «9η ΕΠΙΣΤΟΛΗ]» Υπέροχο είναι κι αυτό που αναφέρει ο Μ. Βασίλειος: «Όπως τα σκουλήκια γεννιούνται κυρίως στα πιο μαλακά ξύλα, έτσι κι οι λύπες φυτρώνουν στα πιο απαλά ήθη των ανθρώπων». Αναφέρει ο Μ. Βασίλειος για τη λύση που φέρνει στην ψυχή ο φθόνος: «...Όπως η σκουριά φθείρει το σίδερο, έτσι και η ζήλια καταστρέφει την ψυχή που την έχει. Ή καλύτερα, όπως λένε για τις οχιές ότι γεννιούνται τρώγοντας την κοιλιά που τις κυοφορεί, έτσι και η ζήλια κατατρώγει την ψυχή που την εγκυμονεί. Γιατί ο φθόνος είναι λύπη για την ευτυχία του πλησίον. Γι' αυτό και ποτέ δεν λείπουν από το φθονερό η ανία και η ακεφιά. Έδωσε πολλούς καρπούς το χωράφι του πλησίον; Έχει άφθονα όλα τα αναγκαία για τη ζωή; Δεν λείπουν οι χαρές από τον άνθρωπο; Όλα αυτά είναι τροφή της αρρώστιας και πρόσθετος πόνος για τον φθονερό!». [Απ' τα «ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ» Αγ. Ιω. Δαμασκηνού] Κι αλλού πάλι αναφέρει: «...Όπως η καπνιά είναι η χαρακτηριστική ασθένεια του σιταριού, έτσι και ο φθόνος είναι αρρώστια της φιλίας. Τα βέλη του φθόνου, ενώ δεν προκαλούν λύπη σ' αυτόν που φθονείται, γίνονται χτυπήματα του ιδίου του φθονερού. Γιατί ποιος απ' αυτούς που λυπούνται ζημίωσε ποτέ τα αγαθά του πλησίον του; Κατέστρεψε όμως τον εαυτό του με το να λειώνει με τις λύπες του». [Απ' τα «ΙΕΡΑ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ» Αγ. Ιω. Δαμασκηνού] Αναφέρει ο Όσιος Αντίοχος Μοναχός ή Πανδέκτης: «Εκείνος που νίκησε τα πάθη, νίκησε τη λύπη, νικημένος όμως απ' την ηδονή, δεν θα ξεφύγει απ' τα δεσμά της»... Και πιο κάτω μας θυμίζει τούτους τους Λόγους της Γραφής: «Ευλογία του Κυρίου κατεβαίνει στο κεφάλι του εναρέτου. Αυτή τον κάνει πλούσιο και δεν θα κυριεύσει λύπη την καρδιά του» [Παρ. 10,6]. Και πάλι: «Όταν η καρδιά ευφραίνεται, κάνει τον άνθρωπο να νιώθει ευεξία, ενώ όταν ο άνθρωπος είναι κυριευμένος από λύπη νιώθει τα οστά του να ξηραίνονται». [Απ' τον «ΚΕ' ΛΟΓΟΝ ΠΕΡΙ ΛΥΠΗΣ»] Πολύ χαρακτηριστικά είναι και τούτα τα λόγια του Αγίου Νείλου του Ασκητή: «Η λύπη όταν δεν είναι παρόντα και τα άλλα πάθη, δεν έχει δύναμη, όπως δεν έχουν και τα δεσμά, όταν δεν υπάρχουν αυτοί που δένουν. Ο δεμένος με τη λύπη έχει νικηθεί απ' τα πάθη, και φέρει τα δεσμά του ως έλεγχο της ήττας του. Γιατί η λύπη προκαλείται απ' την αποτυχία της σαρκικής επιθυμίας, και η επιθυμία συνδέεται με κάθε πάθος. Αυτός που νικά την επιθυμία, νικά τα πάθη, κι αυτός που νικά τα πάθη δεν κυριαρχείται απ' την λύπη. Ο εγκρατής δεν λυπάται επειδή δεν βρήκε τρόφιμα, ούτε ο συνετός επειδή έπεσε έξω στην εκτίμηση της αφροσύνης του ακολάστου, ούτε αυτός που δεν οργίζεται επειδή δεν αμύνθηκε, ούτε ο ταπεινός επειδή ζημιώθηκε, διότι ξεπέρασε τη δύναμη αυτών με δύναμη. Γιατί, όπως ο θωρακισμένος δεν δέχεται βέλος, έτσι και ο απαθής δεν δέχεται χτυπήματα απ' τη λύπη. Η ασπίδα είναι ασφάλεια για τον στρατιώτη και το τείχος για την πόλη, η απάθεια όμως είναι πιο ασφαλής και απ' τα δυο. Γιατί την ασπίδα πολλές φορές την διαπερνάει το βέλος όταν έρχεται με ορμητική φορά, και το τείχος το καταστρέφει το πλήθος των πολεμιστών, ενώ η λύπη δεν νικάει την απάθεια. Αυτός που συγκρατεί τα πάθη, συγκρατεί και τη λύπη, ενώ όταν νικιέται απ' την ηδονή, δεν μπορεί να αποφύγει τα δεσμά της. Αυτός που λυπάται συνεχώς και προσποιείται απάθεια, μοιάζει με τον άρρωστο που προσποιείται ότι είναι υγιής. Γιατί, όπως ο άρρωστος φαίνεται απ' το χρώμα του, έτσι και ο κατεχόμενος από πάθος φαίνεται απ' τη λύπη του. Αυτός που αγαπάει τον κόσμο λυπάται πολύ, ενώ περιφρονώντας τα πράγματα του κόσμου, χαίρεται παντοτινά. Ο φιλάργυρος όταν ζημιώνεται, λυπάται πάρα πολύ, ενώ αυτός που περιφρονεί τα χρήματα είναι άλυπος. Ο φιλόδοξος όταν συναντά περιφρόνηση λυπάται, ενώ ο ταπεινός την δέχεται σαν σύντροφο. Ο ίκτερος αφαιρεί την αίσθηση της γεύσης, και η λύπη αφαιρεί την αίσθηση της ψυχής. Ενώ αυτός που περιφρονεί τις ηδονές του κόσμου, δεν ενοχλείται από τους λογισμούς της λύπης». [Απ' το έργο του «ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΟΚΤΩ ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΟΝΗΡΙΑΣ»]

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Κ. Γ. Παπαδημητρακοπούλου:
«Η Κατάθλιψη κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας»,
εκδόσεις «Φωτοδότες», 4η έκδοση, σελ 37-42.