ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ


«Ο Παντοκράτορας κρατά στο Χέρι Του την βραδυνή Θυσία»

Η νύχτα αγκαλιάζει προσευχόμενες ψυχές σαν βρεφικό νανούρισμα. Στο μικρό καθολικό, οι γέροντες ξαπλωμένοι στο έδαφος, παραδομένοι στην εικόνα του Νυμφίου αποκαθηλώνουν ικετευτικά τους συγγνωστούς τους λογισμούς. Απόκοσμες εικόνες στο μικρό εκκλησάκι αναπνέουν μέσα από την θυμιασμένη ομίχλη των παρακλητικών τους λόγων. M' ένα τρακοσάρι κομποσκοίνι μετρούν ανάποδα τις μέρες, φτάνοντας ως την γέννησή τους. Ο παππά Διονύσης με αφημένο βλέμμα στην γη που περιμένει, σκύβει το κεφάλι στην ανατολή της μετανοίας του. Τί κόσμος τούτος Θεέ μου! Βαστάζουμε στις χούφτες μας τη Μάννα Ορθοδοξία και δεν θωρούμε το απροσμέτρητο κάλλος της και την ενδόμυχη υπόστασή της. Όταν τρίζουν τα θολά τζάμια από τα σιδερένια παραθύρια, νομίζεις, πως χοροί αγίων ήλθαν για να συνεκκλησιαστούν με τους χοικούς, ταμένους αδελφούς τους. Ο πολυέλαιος γυρνοφέρνει κυκλικά απ' τον καπνισμένο τρούλλο, ο Παντοκράτορας κρατάει στο χέρι του την βραδυνή θυσία, αίνοι και ύμνοι γίνονται δώρα ευχαριστιακά στα πόδια του Θεού μας. Κι όταν τελειώνει η ακολουθία, σκυμμένα πρόσωπα προσμετρούν μ' ένα Κύριε ελέησον, τα ανεβαίνοντα βήματά τους. Μακρύς ακόμα ο δρόμος της σταυρικής θυσίας. Ταιριάζει σε ορθοδόξους, να βλέπουν από μακριά τον σταυρό, που θα κρεμάσουν πάνω του τ' απόκοσμα όνειρά τους. Ποθούμε Χριστό, Αυτόν, Εσταυρωμένο, εξαντλούμε τους ονειρεμένους πόθους μας στο κοινό ποτήριο, ακροβατούμε την θωριά μας ανάμεσα στην πτώση και την έγερση. Τελούμε πνευματικά « ανάπηροι» στο μακαρισμό του εξαρτημένου Εγώ μας, αναζητούμε την χαμένη αρτιμέλεια της υποστελλόμενης ψυχής μας, ανυπακούουμε στην υποκριτική στάση ζωής. Ο Χριστός δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι η Οδός και η Αλήθεια, η Αγάπη κι η Ζωή, το προσδοκώμενο όνειρο της αναστάσιμης ελπίδας. Έχουμε Εκκλησία να κλάψουμε τους δρόμους που δεν διαβήκαμε, κατέχουμε αγίους να κρεμάσουμε την απόμακρη ματιά μας, μια Παναγιά να πνίξουμε στον κόρφο της την εαλωμένη αθωότητα της παιδικής αμεριμνησίας μας, κι αγγέλους τόσους, όσα είναι αυτά που χάσαμε, όσα είναι αυτά που ελπίζουμε, όσα είναι αυτά, που ίσως έρθουνε μια μέρα! Μπουσουλάμε γογγύζοντας στους εφάμαρτους δρόμους της υποκριτικής ζωής μας, έρπουμε γλοιωδώς στην λάσπη, που εωσφορικώς βαπτίσαμε πολιτισμένη κοινωνία! Επιτέλους να πάψουν αυτοί οι διαρκείς κύκλοι γύρω απ' τον ειδωλολάτρη εαυτό μας, το μεγαλείο του χριστιανού αναπαύεται στον προσευχητικό ξεσηκωμό και την ταπεινή μεγαλοσύνη. Η αγάπη μας είναι η σταυρική θυσία του εγώ μας στην εγωϊκότητα των άλλων. Ο σταυρός μας είναι τα ζυγιστικά του Πατρός που σβήνουν με γομολάστιχα τις μεγαλεπίβολες, θηριώδεις αμαρτίες μας κι η ελπίδα μας φοράει τα καλά της μπροστά στο αιματοβαμμένο δισκοπότηρο του αμνοικού Ιησού μας. Τα βράδια αιωρούνται χαροποιά στα γράμματα της αγιοπνευματικής Αλφαβήτας, ζωγραφίζουν την Πίστη ως έκθαμβο, αγιοπρεπές θήλυ, που ίσταται σε συννεφοσκεπούσα ομίχλη, πάνω από τα μικροκαμωμένα σπίτια των ανθρώπων. Πορφυροφορούσα κόρη, που χάσκει με χαμόγελο και κορομηλένια μάγουλα, που ροδοκοκκινίζουν στην παρακλητική αγάπη των πιστών. Η Πίστη είναι αναγεννητικό επίθεμα στις πληγές της αμαρτίας, δροσερή ανάσα στην πνευματική άπνοια των φιλόνικων ανθρώπων, σουλατσάρει σε χλοερούς, φρεσκοσκαμμένους κήπους και περιβόλια που μεθούν στην αρχοντιά των λουλουδιών. Βαστάει στα χέρια της τα εύοσμα βασιλικά των Χριστοφόρων λόγων, λούζεται μακάρια στην μετάνοια ενός αλλόφρονα, που ανακαλύπτει πάνω της τον μυρίπνοο Παράδεισο της συστελλόμενης ψυχής. Η Πίστη Θε μου είναι τα χρυσαφένια στάρια του χωριού, που μικρά, βάζαμε τρεχάλα ανάμεσα στα ξεραμένα στάχυα και τ' αγκάθια του αγρού, το ανταριασμένο βουϊτό από τους μεγαλοδύναμους ήχους των ελάτων, που στέκονταν πάντα όρθια. Νοικοκύρηδες, φρεσκοπλυμένοι χωρικοί, που τις Κυριακές έπαιρναν τα δύσβατα μονοπάτια για την εκκλησιά των Παμμεγίστων Ταξιαρχών! Βλέπαμε την Πίστη να σιγοντάρει στο αναλόγιο, εκείνον τον ταπεινό, ολιγογράμματο ιερέα, που έβγαινε στον άμβωνα για να μοιράσει τ' αντίδωρα κρίνα της ανυπέρβλητης αγάπης. Ύστερα βοηθούσε στα χωράφια την μαυροφορεμένη χήρα, που πριν να σπείρει τον καρπό στα σκαλισμένα αυλάκια, σταύρωνε με το χέρι της το αγιασμένο χώμα, ράντιζε με αγιασμό εκείνον τον πολύχρωμο, ταιριαστό μπαχτσέ με τις ντάλιες, τους κατιφέδες και τους κρίνους. Η Πίστη πάλι κατοικεί στα αδύναμα σπίτια των φτωχών, κάθεται στο τραπέζι με τα αλάδωτα ρεβίθια, τις ελιές και το αχνισμένο, ζυμωτό ψωμί, χορταίνει τα στόματα με μοσχοθυμιασμένες ευλογίες και απόκοσμες παραινέσεις της ερήμου. Σκάει χαμόγελο στην βρεφική αγνότητα Χριστούλιδων μικρών! Η Πίστη δεν λέει ψέμματα στα χείλη των παιδιών, παίζει κυνηγητό με την ταπείνωση και κρυφτό με την ντροπή. Στέκει προσευχητικά μετέωρη σε νηπιακούς ασπασμούς, σε ανυπόκριτες, παιδικές προσευχές. Είναι το θεϊκό αντίδοτο στο διάβα μιας φουσκοθαλασσιάς ζωής, το υπέρμαχο δοξάρι στην ηδύχοη πνοή του ουρανού, η υπογραφή του Θεού στην μετάνοια του πιστού. Μακάριοι αυτοί που την βρήκαν να τους περιμένει με το πρωϊνό ξύπνημα της αυγής και την εσπερινή δύση του ηλίου! (Φθινόπωρο 2013) Γιώργος Δ. Δημακόπουλος Δημοσιογράφος





Ιστολόγιο «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Έτος: 11ο (2013 - 2024)

Δημοσιογραφικό Εργαστήρι Ορθόδοξης Μαρτυρίας και Ομολογιακής Κατάθεσης

Διαχειριστής:

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Icon by Serhei Vandalovskiy, icon - painter, Ukraine



«Απάνου απ' το κρεββάτι μου βαθειά παρηγοριά μου / Καρφώνω την εικόνα Σου, και τώρα η κάμαρά μου. / Είναι και μνήμα θλιβερό και χαρωπή εκκλησία / Σκοτάδι η θλίψι μου σκορπά και λάμψιν η θρησκεία».



Κωστής Παλαμάς


Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2018

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΡΗΞΗΣ ΦΑΝΑΡΙΟΥ ΜΟΣΧΑΣ




του Κώστα Ράπτη


Η απόφαση που έλαβε τη Δευτέρα η Ιερά Σύνοδος του Πατριαρχείου Μόσχας για πλήρη διακοπή των σχέσεων με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, 
ως απάντηση 
στις πρωτοβουλίες του Φαναρίου για τη συγκρότηση αυτοκέφαλης ουκρανικής Εκκλησίας, 
σηματοδοτεί την κλιμάκωση μιας σύγκρουσης 
η οποία δεν προορίζεται να περιοριστεί στο εκκλησιαστικό πλαίσιο, 
ούτε στα τοπικά όρια της Ουκρανίας. 
Βρισκόμαστε, σε κάθε περίπτωση, στα "βαθιά" της εργαλειοποίησης της θρησκείας από την πολιτική (και αντιστρόφως). 
Είναι χαρακτηριστικό ότι το ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα απασχόλησε μεταξύ άλλων 
και το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Ρωσίας 
το οποίο συνεδρίασε υπό την προεδρία του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Όπως είναι χαρακτηριστικό ότι η συνεδρίαση της ρωσικής Συνόδου πραγματοποιήθηκε, για πρώτη φορά στα χρονικά, στο Μινσκ της Λευκορωσίας - κίνηση που έρχεται να υπενθυμίσει το κρίσιμο δεδομένο ότι το Πατριαρχείο Μόσχας αποτελεί τον μόνο "σοβιετικής εμβέλειας" θεσμό που απέμεινε μετά το 1991, καλύπτοντας υπό τη δικαιοδοσία του το σύνολο των ανατολικών σλαβικών λαών και όχι μόνο. Πρόκειται για ένα μοντέλο εκκλησιαστικής υπερεθνικότητας, το οποίο τα τελευταία χρόνια κωδικοποιήθηκε στο ιδεολόγημα του "ρωσικού κόσμου" (ρούσκι μιρ), με αυτοσυνειδησία αυτοκρατορική και στενή συνάφεια με την πολιτική εξουσία της Μόσχας.


Η ολοκλήρωση της εκκλησιαστικής απόσχισης της Ουκρανίας, θα αποτελέσει για τον "ρωσικό κόσμο" ενδεχομένως μοιραίο πλήγμα, όχι μόνο με όρους υλικούς (με την αφαίρεση του ενός τρίτου των ενοριών του Πατριαρχείου Μόσχας) αλλά κυρίως ιδεολογικούς και δημιουργίας προηγουμένου το οποίο μπορεί να επεκταθεί περαιτέρω. Ήδη ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ διέκρινε προσπάθεια αποκοπής του ιστορικού ομφάλιου λώρου που συνδέει τους Ρώσους με τους Ουκρανούς. 


Δεν είναι διόλου τυχαίο το γεγονός ότι ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ υπενθύμισε ότι Ορθοδοξία είναι ένα από τα τέσσερα επίσημα δόγματα της Ρωσίας και πρόσθεσε ότι η Μόσχα παγίως ενδιαφέρεται για την τύχη όχι μόνο των Ρώσων ή των ρωσόφωνων εκτός συνόρων, αλλά συνολικά των Ορθοδόξων. Συνταιριάζοντας μάλιστα αυτό το ενδιαφέρον με τη γραμμή της μη παρέμβασης στα εσωτερικά θέματα των εκκλησιών, έκανε λόγο για τον κίνδυνο να υπάρξουν στην Ουκρανία φαινόμενα ανομίας, απέναντι στα οποία η Ρωσία ασφαλώς θα αντιδράσει πολιτικο-διπλωματικά.


Η αμηχανία που αποπνέουν οι τοποθετήσεις της ρωσικής πολιτικής ηγεσίας είναι εμφανής, ενώ πληροφορίες φέρουν το Κρεμλίνο να είναι εξαιρετικά δυσαρεστημένο με τους αναποτελεσματικούς χειρισμούς του Πατριάρχη Κύριλλου και του υπεύθυνου εξωτερικών σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, μητροπολίτη Ιλαρίωνος του Βολοκολάμσκ. Οι ιθύνοντες του Κιέβου, πάλι, έχουν κάθε λόγο να επενδύσουν στην προοπτική της αυτοκεφαλίας, καθώς στην ανώμαλη κατάσταση που επικρατεί μετά το 2014, η σφυρηλάτηση του ουκρανικού εθνικισμού σε αντιρωσική βάση αποτελεί τη μόνη τους απάντηση στα πολλαπλά αδιέξοδα της χώρας. 


Για δε τον πρόεδρο Ποροσένκο το εκκλησιαστικό ζήτημα αποτελεί βασικό όπλο του καθ' οδόν προς τις εκλογές του 2019. Το ενδεχόμενο μάλιστα να ξεσπάσουν βίαια επεισόδια ανάμεσα στους πιστούς διαφορετικών δικαιοδοσιών για την κατάληψη λατρευτικών χώρων κάθε άλλο παρά αποτρεπτικά δείχνει να λειτουργεί για την ουκρανική πολιτική ηγεσία, η οποία τρέφεται από την "αυτοεκπληρούμενη προφητεία" της σύγκρουσης με τη Ρωσία και περιγράφει και το εκκλησιαστικό ζήτημα με όρους "εθνικο-απελευθερωτικούς”.


Ο κίνδυνος αιματοχυσίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί σε μία χώρα στην οποία λ.χ. παραμένει ατιμώρητο το έγκλημα του φόνου δεκάδων ανθρώπων στο πυρπολημένο από τους ακροδεξιούς Κτήριο των Συνδικάτων της Οδησσού τον Μάιο του 2014. Οι δε πιθανές συγκρούσεις για τον έλεγχο ναών και μονών, σε ένα πλαίσιο ουσιαστικής απονομιμοποίησης όσων παραμένουν υπό την εκκλησιαστική δικαιοδοσία της Μόσχας, κινδυνεύουν να αποτελέσουν τη διάχυτη επανάληψη, αυτή τη φορά σε όλη την ουκρανική επικράτεια, του πολέμου στο Ντονμπάς. 


Όμως οι επιπτώσεις της σύγκρουσης Φαναρίου και Μόσχας είναι πολύ ευρύτερες, εφόσον εμπλέκουν το σύνολο των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Ήδη η προηγούμενη απόφαση της ρωσικής εκκλησίας να διακόψει την κοινωνία με την Κωνσταντινούπολη σε επίπεδο ιεραρχών έπληξε τη διεθνή παρουσία της Ορθοδοξίας, σε ό,τι έχει να κάνει λ.χ. με τη λειτουργία των κοινών επιτροπών διαλόγου με τους ετεροδόξους ή των επισκοπικών συνελεύσεων στην κατακερματισμένη Ορθόδοξη Διασπορά. Τώρα η πλήρης διακοπή των σχέσεων επηρεάζει ιδιαίτερα τον ελλαδικό χώρο, που κατά το ήμισυ ανήκει στο κλίμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αρκεί και μόνο να αναλογιστεί κανείς τι σημαίνει η διακοπή της συρροής Ρώσων προσκυνητών στο Άγιο Όρος ή η απογύμνωση των ελληνορωσικών πολιτικών σχέσεων από το τελευταίο περιεχόμενο που έμοιαζε να διατηρούν, ήτοι τις στερεότυπες αναφορές στους θρησκευτικούς και πολιτισμικούς δεσμούς των δύο πλευρών.


Ανοιχτό παραμένει το ερώτημα πώς θα τοποθετηθούν οι υπόλοιπες Ορθόδοξες Εκκλησίες. Πολλές από αυτές δεν θα ήταν ιδιαίτερα πρόθυμες να αναγνωρίσουν την ουκρανική αυτοκεφαλία, όμως ελάχιστες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν τη Μόσχα στη διακοπή των σχέσεων με το Φανάρι. Το Πατριαρχείο Αντιοχείας, λόγω των προφανών πολιτικών δεσμών Συρίας-Ρωσίας, και η εκκλησία της Σερβίας, που αισθάνεται απειλούμενη από αντίστοιχες κινήσεις εκκλησιαστικής απόσχισης λ.χ. του Μαυροβουνίου, αποτελούν τους πρώτους υποψηφίους. Παρά την ασυμμετρία των μεγεθών, η Κωνσταντινούπολη δείχνει να έχει εξασφαλίσει τακτικό πλεονέκτημα, στον βαθμό που η επιθετική ρητορική της Μόσχας, η προβολή της λογικής της αριθμητικής και υλικής ισχύος και η εύκολη καταφυγή στην "ακοινωνησία” δεν διευκολύνει στην εξεύρεση συμμάχων.


Ωστόσο πιθανή είναι και η εμφάνιση "οριζόντιων" διαιρέσεων στο εσωτερικό των επιμέρους Εκκλησιών. Το ότι όλα αυτά ενδέχεται να επενδυθούν με αναφορές στην ορθόδοξη "καθαρότητα” έναντι του "οικουμενισμού”, δεν αναιρεί το γεγονός ότι και η Μόσχα προορίζεται, όπως το Φανάρι, να εντατικοποιήσει τα ανοίγματα προς τη Ρώμη, για την κατοχύρωση διεθνούς ρόλου. Ο αμερικανικός παράγοντας, από την πλευρά του, δεν μπορεί παρά να επιχαίρει με τον περιορισμό της "μαλακής ισχύος” της Ρωσίας και επιρροής της σε ομόδοξους λαούς χωρών μελών του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε., μεσούντος του νέου "ψυχρού πολέμου". Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, πάλι, δείχνει να κινείται, κατά τους φαναριώτικους ρυθμούς, με σχεδιασμό που έχει βάθος δεκαετιών. 


Οι κινήσεις του μπορούν να ερμηνευθούν από την ανησυχία που δημιουργεί η συρρίκνωση του ποιμνίου του στην ιστορική του έδρα, η προοπτική αποχώρησης μιας σειράς ισχυρών εκκλησιαστικών φυσιογνωμιών στον ελληνόφωνο χώρο, αλλά και η "προσχισματική κατάσταση”, όπως λεγόταν χαρακτηριστικά πέριξ του Φαναρίου, που είχε ούτως ή άλλως δημιουργήσει η πρωτοβουλία της Ρωσικής Εκκλησίας να σαμποτάρει την τελευταία στιγμή την Πανορθόδοξη Σύνοδο που συγκλήθηκε το 2016 στην Κρήτη. Το timing της τωρινής εμπλοκής του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο χρονίζον σχίσμα της Ουκρανίας, το οποίο μέχρι πρότινος παρακολουθούσε από απόσταση, είναι χαρακτηριστικό.


Η δημιουργία εθνικών εκκλησιών που σμίκρυνε τη δική του δικαιοδοσία τους τελευταίους δύο αιώνες είναι το "νόμισμα” με το οποίο το Φανάρι ξεπληρώνει τις φιλοδοξίες των Μοσχοβιτών ανταγωνιστών. Υπολογίζει άλλωστε η Κωνσταντινούπολη ότι η απήχηση του Πατριαρχείου Μόσχας εντός της Ουκρανίας είναι μικρότερη του νομιζόμενου – κατά τις δημοσκοπήσεις, είναι πολλοί οι Ουκρανοί πιστοί που δηλώνουν απλώς "Ορθόδοξοι”, άνευ δικαιοδοτικού προσδιορισμού, αδιαφορώντας για τις σχετικές διαιρέσεις. Παράλληλα, πληροφορίες θέλουν διψήφιο αριθμό Ουκρανών επισκόπων του κλίματος της Μόσχας να προετοιμάζει την προσχώρησή του στην νέα αυτοκέφαλη Εκκλησία. 


Οι επιθυμίες της υπερδύναμης στην οποία βρίσκονται οι σημαντικότερες επαρχίες του Οικουμενικού Θρόνου προφανώς λαμβάνονται σοβαρά υπόψη. Η Άγκυρα, από την άλλη, δεν έχει λόγους να δυσφορεί: οι τουρκο-ουκρανικές σχέσεις είναι εξίσου θερμές με τις τουρκο-ρωσικές. Το ρίσκο ωστόσο είναι τεράστιο – διότι το Φανάρι έχει προς το παρόν την πολυτέλεια να εστιάζει σε καθαρά εκκλησιολογικά επιχειρήματα, αντλημένα από προηγούμενους αιώνες, αποστρέφοντας το βλέμμα από τα πολιτικά συμφραζόμενα με τα οποία αντικειμενικά συντονίζεται η κίνησή του. 


Δεν θα μπορεί ωστόσο να κάνει το ίδιο 

αν το εγχείρημα οικοδόμησης ουκρανικής αυτοκέφαλης εκκλησίας 

δεν εξελιχθεί ομαλά 

και εκτραπεί σε θρησκευτικό διωγμό της μειοψηφίας από πλευράς των ουκρανικών αρχών. 

Εξ ού και στο ανακοινωθέν της Ιεράς Συνόδου της Κωνσταντινουπόλεως την περασμένη Πέμπτη 

περιλαμβάνεται έκκληση για αποφυγή κάθε πράξης βίας, 

ενώ η διαδικασία της αναμενόμενης παροχής του Τόμου Αυτοκεφαλίας 

δείχνει να κινείται (αντίθετα από ό,τι θα προσδοκούσαν οι επιτόπιοι πρωταγωνιστές) 

με τρόπο που προδιαγράφει μακρά και στενή εποπτεία της κατάστασης από το ίδιο το Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Το αν βέβαια τα δικαιοδοτικά ζητήματα, 

που βρίσκονται μονίμως στην κορυφή της διορθόδοξης "ατζέντας”, 

εκπέμπουν μήνυμα θελκτικό για τον σημερινό δοκιμαζόμενο κόσμο, 

αποτελεί ένα ερώτημα 

που αφορά όχι μόνο το Φανάρι, αλλά και κάθε άλλη Ορθόδοξη Εκκλησία.



Εκ του ιστολογίου capital.gr
Επιμέλεια, παρουσίαση ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Print Friendly and PDF