ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ


«Ο Παντοκράτορας κρατά στο Χέρι Του την βραδυνή Θυσία»

Η νύχτα αγκαλιάζει προσευχόμενες ψυχές σαν βρεφικό νανούρισμα. Στο μικρό καθολικό, οι γέροντες ξαπλωμένοι στο έδαφος, παραδομένοι στην εικόνα του Νυμφίου αποκαθηλώνουν ικετευτικά τους συγγνωστούς τους λογισμούς. Απόκοσμες εικόνες στο μικρό εκκλησάκι αναπνέουν μέσα από την θυμιασμένη ομίχλη των παρακλητικών τους λόγων. M' ένα τρακοσάρι κομποσκοίνι μετρούν ανάποδα τις μέρες, φτάνοντας ως την γέννησή τους. Ο παππά Διονύσης με αφημένο βλέμμα στην γη που περιμένει, σκύβει το κεφάλι στην ανατολή της μετανοίας του. Τί κόσμος τούτος Θεέ μου! Βαστάζουμε στις χούφτες μας τη Μάννα Ορθοδοξία και δεν θωρούμε το απροσμέτρητο κάλλος της και την ενδόμυχη υπόστασή της. Όταν τρίζουν τα θολά τζάμια από τα σιδερένια παραθύρια, νομίζεις, πως χοροί αγίων ήλθαν για να συνεκκλησιαστούν με τους χοικούς, ταμένους αδελφούς τους. Ο πολυέλαιος γυρνοφέρνει κυκλικά απ' τον καπνισμένο τρούλλο, ο Παντοκράτορας κρατάει στο χέρι του την βραδυνή θυσία, αίνοι και ύμνοι γίνονται δώρα ευχαριστιακά στα πόδια του Θεού μας. Κι όταν τελειώνει η ακολουθία, σκυμμένα πρόσωπα προσμετρούν μ' ένα Κύριε ελέησον, τα ανεβαίνοντα βήματά τους. Μακρύς ακόμα ο δρόμος της σταυρικής θυσίας. Ταιριάζει σε ορθοδόξους, να βλέπουν από μακριά τον σταυρό, που θα κρεμάσουν πάνω του τ' απόκοσμα όνειρά τους. Ποθούμε Χριστό, Αυτόν, Εσταυρωμένο, εξαντλούμε τους ονειρεμένους πόθους μας στο κοινό ποτήριο, ακροβατούμε την θωριά μας ανάμεσα στην πτώση και την έγερση. Τελούμε πνευματικά « ανάπηροι» στο μακαρισμό του εξαρτημένου Εγώ μας, αναζητούμε την χαμένη αρτιμέλεια της υποστελλόμενης ψυχής μας, ανυπακούουμε στην υποκριτική στάση ζωής. Ο Χριστός δεν είναι αφηρημένη έννοια, είναι η Οδός και η Αλήθεια, η Αγάπη κι η Ζωή, το προσδοκώμενο όνειρο της αναστάσιμης ελπίδας. Έχουμε Εκκλησία να κλάψουμε τους δρόμους που δεν διαβήκαμε, κατέχουμε αγίους να κρεμάσουμε την απόμακρη ματιά μας, μια Παναγιά να πνίξουμε στον κόρφο της την εαλωμένη αθωότητα της παιδικής αμεριμνησίας μας, κι αγγέλους τόσους, όσα είναι αυτά που χάσαμε, όσα είναι αυτά που ελπίζουμε, όσα είναι αυτά, που ίσως έρθουνε μια μέρα! Μπουσουλάμε γογγύζοντας στους εφάμαρτους δρόμους της υποκριτικής ζωής μας, έρπουμε γλοιωδώς στην λάσπη, που εωσφορικώς βαπτίσαμε πολιτισμένη κοινωνία! Επιτέλους να πάψουν αυτοί οι διαρκείς κύκλοι γύρω απ' τον ειδωλολάτρη εαυτό μας, το μεγαλείο του χριστιανού αναπαύεται στον προσευχητικό ξεσηκωμό και την ταπεινή μεγαλοσύνη. Η αγάπη μας είναι η σταυρική θυσία του εγώ μας στην εγωϊκότητα των άλλων. Ο σταυρός μας είναι τα ζυγιστικά του Πατρός που σβήνουν με γομολάστιχα τις μεγαλεπίβολες, θηριώδεις αμαρτίες μας κι η ελπίδα μας φοράει τα καλά της μπροστά στο αιματοβαμμένο δισκοπότηρο του αμνοικού Ιησού μας. Τα βράδια αιωρούνται χαροποιά στα γράμματα της αγιοπνευματικής Αλφαβήτας, ζωγραφίζουν την Πίστη ως έκθαμβο, αγιοπρεπές θήλυ, που ίσταται σε συννεφοσκεπούσα ομίχλη, πάνω από τα μικροκαμωμένα σπίτια των ανθρώπων. Πορφυροφορούσα κόρη, που χάσκει με χαμόγελο και κορομηλένια μάγουλα, που ροδοκοκκινίζουν στην παρακλητική αγάπη των πιστών. Η Πίστη είναι αναγεννητικό επίθεμα στις πληγές της αμαρτίας, δροσερή ανάσα στην πνευματική άπνοια των φιλόνικων ανθρώπων, σουλατσάρει σε χλοερούς, φρεσκοσκαμμένους κήπους και περιβόλια που μεθούν στην αρχοντιά των λουλουδιών. Βαστάει στα χέρια της τα εύοσμα βασιλικά των Χριστοφόρων λόγων, λούζεται μακάρια στην μετάνοια ενός αλλόφρονα, που ανακαλύπτει πάνω της τον μυρίπνοο Παράδεισο της συστελλόμενης ψυχής. Η Πίστη Θε μου είναι τα χρυσαφένια στάρια του χωριού, που μικρά, βάζαμε τρεχάλα ανάμεσα στα ξεραμένα στάχυα και τ' αγκάθια του αγρού, το ανταριασμένο βουϊτό από τους μεγαλοδύναμους ήχους των ελάτων, που στέκονταν πάντα όρθια. Νοικοκύρηδες, φρεσκοπλυμένοι χωρικοί, που τις Κυριακές έπαιρναν τα δύσβατα μονοπάτια για την εκκλησιά των Παμμεγίστων Ταξιαρχών! Βλέπαμε την Πίστη να σιγοντάρει στο αναλόγιο, εκείνον τον ταπεινό, ολιγογράμματο ιερέα, που έβγαινε στον άμβωνα για να μοιράσει τ' αντίδωρα κρίνα της ανυπέρβλητης αγάπης. Ύστερα βοηθούσε στα χωράφια την μαυροφορεμένη χήρα, που πριν να σπείρει τον καρπό στα σκαλισμένα αυλάκια, σταύρωνε με το χέρι της το αγιασμένο χώμα, ράντιζε με αγιασμό εκείνον τον πολύχρωμο, ταιριαστό μπαχτσέ με τις ντάλιες, τους κατιφέδες και τους κρίνους. Η Πίστη πάλι κατοικεί στα αδύναμα σπίτια των φτωχών, κάθεται στο τραπέζι με τα αλάδωτα ρεβίθια, τις ελιές και το αχνισμένο, ζυμωτό ψωμί, χορταίνει τα στόματα με μοσχοθυμιασμένες ευλογίες και απόκοσμες παραινέσεις της ερήμου. Σκάει χαμόγελο στην βρεφική αγνότητα Χριστούλιδων μικρών! Η Πίστη δεν λέει ψέμματα στα χείλη των παιδιών, παίζει κυνηγητό με την ταπείνωση και κρυφτό με την ντροπή. Στέκει προσευχητικά μετέωρη σε νηπιακούς ασπασμούς, σε ανυπόκριτες, παιδικές προσευχές. Είναι το θεϊκό αντίδοτο στο διάβα μιας φουσκοθαλασσιάς ζωής, το υπέρμαχο δοξάρι στην ηδύχοη πνοή του ουρανού, η υπογραφή του Θεού στην μετάνοια του πιστού. Μακάριοι αυτοί που την βρήκαν να τους περιμένει με το πρωϊνό ξύπνημα της αυγής και την εσπερινή δύση του ηλίου! (Φθινόπωρο 2013) Γιώργος Δ. Δημακόπουλος Δημοσιογράφος





Ιστολόγιο «ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Έτος: 11ο (2013 - 2024)

Δημοσιογραφικό Εργαστήρι Ορθόδοξης Μαρτυρίας και Ομολογιακής Κατάθεσης

Διαχειριστής:

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Icon by Serhei Vandalovskiy, icon - painter, Ukraine



«Απάνου απ' το κρεββάτι μου βαθειά παρηγοριά μου / Καρφώνω την εικόνα Σου, και τώρα η κάμαρά μου. / Είναι και μνήμα θλιβερό και χαρωπή εκκλησία / Σκοτάδι η θλίψι μου σκορπά και λάμψιν η θρησκεία».



Κωστής Παλαμάς


Drop Down MenusCSS Drop Down MenuPure CSS Dropdown Menu

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2022

ΤΟ «ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟΥ ΡΑΣΚΟΛΝΙΚΟΒ» ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΥΤΙΝ






Το «ερώτημα του Ρασκόλνικοβ» και η συνείδηση του Πούτιν

Μήπως κ. Πούτιν πρέπει να ξαναδιαβάσετε το «Έγκλημα και Τιμωρία»;




Ηλίας Γιαννακόπουλος, Αρθρογράφος

Φιλόλογος, πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών.



«Γιατί; Επειδή δεν το ’κανα με τους τύπους, σύμφωνα με τους όμορφους τύπους της αισθητικής; Μα την πίστη μου, δεν καταλαβαίνω τίποτα. Γιατί, τάχα, είναι ωραιότερο να ρίχνεις βόμβες στον άμαχο πληθυσμό, σε μια πολιορκία σύμφωνα με τους τύπους;» («Έγκλημα και Τιμωρία», Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι)


Και, όμως, πέρασαν 156 χρόνια από τότε που ο Ρασκόλνικοβ σε μια στιγμή ύψιστης συνειδητοποίησης, αλλά και οργής – διαμαρτυρίας προσπαθούσε να απαλλαγεί από τα βασανιστικά αισθήματα ενοχής για τον θάνατο μιας γριάς τοκογλύφας. Σύγκρινε το δικό του έγκλημα με τους βομβαρδισμούς αμάχων στον πόλεμο κι ένιωθε δικαιωμένος γι’ αυτό, αλλά αποτύπωνε και το αιώνιο παράπονό του. Οι βόμβες κατά αμάχων γιατί να είναι σύμφωνες με την «αισθητική» και να μην τιμωρούνται, ενώ το κοινό έγκλημα που παραβιάζει τους κανόνες της αισθητικής τιμωρείται αυστηρά;


Βλέποντας τις βομβαρδισμένες πόλεις της Ουκρανίας εύκολα οδηγείσαι στο ίδιο ερώτημα – παράπονο. Αισθάνεται κάποιος υπεύθυνος γι’ αυτές; Νιώθει ότι παραβιάζονται οι κανόνες της «αισθητικής» ή στο όνομα ενός υπέρτερου «σκοπού» - εθνικού συμφέροντος – αιτιολογούνται και δικαιολογούνται πράξεις εγληματικές;


Σκλήρυναν τόσο πολύ οι σύγχρονοι ηγέτες και οι ευαισθησίες τύπου Ρασκόλνικοβ δεν θεωρούνται επιτρεπτές γιατί υπονομεύουν το ηθικό των στρατιωτών αλλά και την πραγμάτωση των υψηλών στόχων;


Εξάλλου σε έναν κόσμο με τις βόμβες κατά αμάχων, με τα εκατομμύρια των προσφύγων, με τα κατεστραμμένα κτίρια, τα νεκρά κουφάρια των στρατιωτών και τα δακρυσμένα ή απορημένα μάτια των παιδιών, ποιος μπορεί να έχει τις ανάλογες απορίες με αυτές του Ρασκόλνικοβ; Ο στρατιώτης (ως φυσικός αυτουργός), ο στρατηγός που διατάζει ή ο πολιτικός ηγέτης που αποφασίζει τον πόλεμο;


Αλήθεια ποιος στρατιώτης, στρατηγός ή ο ίδιος ο Πούτιν θεώρησε απαραίτητο να διαβάσει το εμβληματικό έργο του συμπατριώτη τους «Έγκλημα και Τιμωρία»; Αλήθεια πόσο θα βοηθούσε η ανάγνωσή του τόσο για την τόνωση του ηθικού των στρατιωτών ή ακόμη και για την αποτροπή ή αιτιολόγηση – δικαιολόγησή του; Ας μην ξεχνάμε πως τα κορυφαία λογοτεχνικά κείμενα σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν ως σημείο αναφοράς τον πόλεμο, όπως: «Πόλεμος και Ειρήνη»…


Το ηθικό δίλημμα


«Έγκλημα! Ποιο έγκλημα;… Το ότι σκότωσα μια γριά τοκογλύφα;… Μα έχυσες αίμα!... Που το χύνουν όλοι… που χύνεται και χυνόταν πάντα σε τούτο τον κόσμο σαν καταρράχτης, που το χύνουν σαν σαμπάνια και τους στεφανώνουν ύστερα γι’ αυτό στο Καπιτώλιο και τους ονομάζουν ευεργέτες της ανθρωπότητας»


Αυτό είναι το κυρίαρχο παράπονο – διαμαρτυρία του βασικού ήρωα του έργου, του Ρασκόλνικοβ. Ένα ερώτημα που δεν πήρε πειστική απάντηση ούτε από τους νομικούς, ούτε από τους ηθικολογούντες, ούτε από τους φιλοσόφους, ούτε από τους πολιτικούς. Είναι ένα ερώτημα που άλλοτε κεντρίζει τις ενοχές και τη συνείδησή μας κι άλλοτε χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει την παράνοια και τις κίβδηλες κατακτήσεις της ηθικής και του πολιτισμού μας.


Τα ηθικά διλήμματα του Ρασκόλνικοβ φαίνεται πως δεν αγγίζουν κάποιους ηγέτες που νιώθουν πως αποφασίζουν τον πόλεμο για την επίτευξη κάποιου ανώτερου σκοπού. Έτσι δεν απαλλάσσονται μόνον από τα εφιαλτικά αυτοενοχικά συναισθήματα αλλά δοξάζονται και «στεφανώνονται» από τους συμπολίτες τους.


Έτσι καθαγιάζεται ο νόμος «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» και οι εγκληματίες πολέμου λατρεύονται ως Μεσσίες. Για τους ηγέτες τα «εγκλήματα πολέμου» συνιστούν ύψιστη έκφραση υπαρξιακής αγωνίας απέναντι στην σωτηρία του έθνους και της εθνικής υπερηφάνειας του λαού τους. Ανάλογες θέσεις διατύπωσε και ο Βολταίρος σχετικά με το ατομικό και μαζικό (πόλεμος) και έγκλημα.


«Απαγορεύεται να σκοτώνεις. Γι’ αυτό όλοι οι δολοφόνοι τιμωρούνται. Εκτός αν σκοτώνουν σε μεγάλους αριθμούς και υπό τον ήχο των σαλπίγγων»


Έτσι το «έγκλημα πολέμου» γίνεται εθνική ιδεολογία και εγκλωβίζει τόσο τους πολίτες σε ένα πλαίσιο φιλοπόλεμο, όσο και το διεθνές δίκαιο – κι αυτό είναι το ανησυχητικό – που τείνει να αποδέχεται ως φυσικό και νόμιμο δικαίωμα τη χρήση κρατικής βίας. Μόνο επιλεκτικά καταδιώκονται κάποιοι ως «εγκληματίες πολέμου». Καταδικάστηκε κανείς για την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα;


Η «ηθική του πολέμου»


«Ο Γκαίμπελς είχε πει ότι αν χάσουμε αυτόν τον πόλεμο (Β΄ Παγκόσμιο), θα μάς χαρακτηρίσουν σαν τους πιο παρανοϊκούς εγκληματίες της ανθρωπότητας. Αν τον κερδίσουμε, όμως, θα μάς δοξάζουν χίλια χρόνια…»


Φαίνεται πως ο Γκαίμπελς είχε διαβάσει προσεκτικά τους προ-βληματισμούς του Ρασκόλνικοβ και δικαιώθηκε. Η ιστορία, δυστυχώς, έχει τους δικούς της νόμους, όπως και ο πόλεμος. Η «ηθική του πολέμου» διαφοροποιείται από την ηθική του ανθρώπου, όπως την όρισαν οι στοχαστές και οι θρησκείες. Πολλές φορές οι επιτυχίες κάποιων ηγετών στο πεδίο της μάχης λειτουργούν ως καθαρτικό των ενοχών τους. Νιώθουν ήσυχοι και φιλιωμένοι με την συνείδησή του;


Ο προβληματισμός – απολογία του Ρασκόλνικοβ προβάλλει τη θέση πως η ηθική ποιότητα των μέσων που χρησιμοποιούνται (πόλεμος…) για έναν σκοπό κρίνεται από την αντικειμενική επιτυχία τους ή μη. Έτσι δικαιολογούνται τα εγκλήματα πολέμου και οι αυτουργοί τους μπαίνουν στο πάνθεο των ηρώων.


«Πολλοί ευεργέτες της ανθρωπότητας που δεν κληρονόμησαν την εξουσία, μα την άρπαξαν, θα ‘πρεπε να εκτελεστούν στα πρώτα τους βήματα. Εκείνοι, όμως, προχώρησαν ως το τέλος και γι’ αυτό είναι αθώοι κι έχουν δίκιο, εγώ, όμως, δεν τα κατάφερα»


Ίσως αυτή η ομολογία – αυτοεξομολόγηση του Ρασκόλνικοβ μάς βοηθά να προβλέψουμε ή να εικάσουμε πως η Ρωσία και ο Πούτιν θα φθάσουν μέχρι τέλους. Γιατί μόνον έτσι θα δικαιωθούν και θα αθωωθούν για τους άδικους νεκρούς, τα εκατομμύρια προσφύγων και τις υλικές καταστροφές.


Έχουν συνείδηση οι «δυνατοί»;


Για τον ήρωα του Ντοστογιέφσκι η τιμωρία για το έγκλημά του δεν ήταν τόσο η φυλάκισή του, αλλά η συνείδησή του. Γι’ αυτό και μην αντέχοντας τις ενοχές του ομολόγησε και παραδόθηκε. Οι άλλοι, οι «ξεχωριστοί» που αποφασίζουν και διεξάγουν τον σύγχρονο πόλεμο πώς νιώθουν; Θα παρασυρθούν από την οίηση της δύναμής τους και τυφλωμένοι θα ενεργούν ως σωτήρες της παγκόσμιας τάξης;


Οι προβληματισμοί και οι απορίες ενός λογοτεχνικού ήρωα, του Ρασκόλνικοβ μπορούν να μάς διδάξουν κάτι; Όσοι αισθάνονται ως «ξεχωριστοί» και δυνατοί μπορούν να διαβλέψουν την ολισθηρή πλαγιά των αποφάσεών τους; Αν μένουν πιστοί στο δόγμα πως;


«Η δύναμη είναι απαραίτητη, δίχως δύναμη δεν κάνεις απολύτως τίποτα. Αλλά η δύναμη αποκτιέται με δύναμη, κι αυτό είναι ακριβώς εκείνο που δεν ξέρει ο κόσμος»


Τότε ζούμε στο λυκαυγές ενός sui generis πρωτογονισμού. Το «δίκαιο της πυγμής» δεν είναι πάντοτε ο καλύτερος τρόπος για να πετύχουμε τους στόχους μας. Γιατί η δύναμη και η άμετρη χρήση της χωρίς τον έλεγχο της συνείδησης είναι επικίνδυνη. Έτσι βασανιστικά θα αιωρείται ακόμη το ερώτημα του Ρασκόλνικοβ:


«Και οι μεγαλοφυείς αυτοί που έχουν το δικαίωμα να σκοτώνουν, δεν πρέπει δηλαδή, να υποφέρουν, ακόμα κι όταν χύνουν αίμα;»


Μήπως κ. Πούτιν πρέπει να ξαναδιαβάσετε το «Έγκλημα και Τιμωρία»;



HUFFPOST


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Print Friendly and PDF