ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΑ

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Αγίου Νικολάου Βελιμίριβιτς:
<<Ομιλίες και Μελέτη για τα Σύμβολα και Σημεία>>, εκδόσεις <<Ορθόδοξη Κυψέλη>>, Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 227-231.
Ο Άγιος Νικόλαος γενννήθηκε στις 23.12.1881 στο μικρό ορεινό χωριό Λέλιτς κοντά στο Βάλιεβο της Σερβίας. Οι γονείς του, Ντράγκομιρ και Κατερίνα, απλοί χωρικοί είχαν εννέα παιδιά από τα οποία το πρώτο ήταν ο Νικόλαος.
Βαπτίσθηκε στο μοναστήρι του Τσέλιε που τότε αποτελούσε τον ενοριακό ναό του χωριού. Η ξακουστή οικογένεια των Βελμίροβιτς κατάγεται από τη Σρεμπρένιτσα της Βοσνίας. Ο πατέρας του είχε σπάνια μόρφωση για χωρικό της εποχής του και ήταν ο γραμματικός της περιφερείας. Το Δημοτικό τελείωσε στο Σχολείο της μονής Τσέλιε και το Γυμνάσιο στο Βάλιεβο. Μετά την αποφοίτησή του από την Θεολογική Σχολή του Βελιγκραδίου, έλαβε υποτροφία για το Πανεπιστήμιο της Βέρνης στην Ελβετία.
Το διδακτορικό του θέμα ήταν: <<Η πίστη στην Ανάσταση του Χριστού ως θεμελιώδες δόγμα της Αποστολικής Εκκλησίας>>. Στην συνέχεια με νέα υποτροφία σπούδασε φιλοσοφία στην Οξφόρδη της Αγγλίας. Μετά από την σωτηρία του από σοβαρή ασθένεια έταξε να ενδυθή το μοναχικό σχήμα και να θέση τον εαυτό του στην διακονία της Εκκλησίας και του λαού.
Στις 20 Δεκεμβρίου 1909 έγινε μοναχός με το όνομα Νικόλαος. Κατόπιν επήγε για σπουδές στην φημισμένη Ακαδημία της Πετρούπολης στην Ρωσία... Στις 25 Μαρτίου του 1919 εξελέγη επίσκοπος Ζίτσης, κατόπιν μετατίθεται στην επισκοπή Αχρίδος και το 1934 επέστρεψε και πάλι στην επισκοπή Ζίτσης. Το 1941 συνελήφθη και φυλακίστηκε από τους Γερμανούς.
Στις 15 Σεπτεμβρίου του 1944 τον μετέφεραν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου στη Γερμανία, από όπου απελευθερώθηκε στις 8 Μαϊου του 1945 από τον αμερικανικό στρατό... Εκοιμήθη ειρηνικά στις 18 Μαρτίου του 1956 ενώ προσευχόταν στην ρωσική μονή του Αγίου Τύχωνος στην Πενσυλβάνια των Η.Π.Α.
Στις 12 Μαΐου του 1991 τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Σερβία, στο μοναστήρι Λέλιτς. Στις 24 Μαΐου 2003 η Σύνοδος των Αρχιερέων της Σερβικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, ακολουθώντας τη συνείδηση του πληρώματός της, προέβη στην επίσημη ανακήρυξη της αγιότητος του επισκόπου Νικολάο και την αναγραφή του στο σερβικό αγιολόγιο. Η μνήμη του τιμάται στις 12 Μαΐου.
(Από τον πρόλογο του βιβλίου)
Ευχόμαστε την «Καλή Ανάγνωση» και «πνευματική εντρύφηση» σε έναν σύγχρονο άγιο της εποχής μας, που τα κείμενά του παραστατικά, αισθαντικά και προπαντός δημιουργικά μας εισαγάγουν στον άρρητο, θαυμαστό και εύοσμο κόσμο της Θεολογίας του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

Παρασκευή 7 (20) Μαΐου 2022 εκκλ. ημ. + Εμφάνισις Τιμίου Σταυρού εν Ιεροσολύμοις

Τα στοιχεία ως σύμβολα

Ο λίθος συμβολίζει πρώτιστα το ίδιο το Χριστό. Αυτό έχει λεχθεί ήδη από τους προφήτες. Το τέταρτο βασίλειο που είδε στο όνειρό του ο βασιλιάς Ναβουχοδονόσωρ με τη μορφή ειδώλου από σίδηρο και πηλό, συμβόλιζε το ρωμαϊκό κράτος.

Ο λίθος που αποκόπηκε από το δάσος, χτύπησε πάνω σε τούτο το είδωλο και το μετέτρεψε σε χώμα προτύπωνε το Χριστό, τον ιδρυτή μιας καινής βασιλείας επί των βασιλειών, ήτις εις τους αιώνας ου διαφθαρήσεται κατά την διορατική πρόρρηση του προφήτου Δανιήλ (Δαν. 2,44).

Ο μέγας Ησαϊας ονομάζει τον Χριστό λίθο προσκόμματος - λίθου προσκόμματι... πέτρας πτώματι στον οποίο θα σκοντάψουν πολλοί και πεσούνται και συντριβήσονται, λίθον πολυτελή εκλεκτόν ακρογωνιαίον, ...και ο πιστεύων επ' αυτώ ου μη καταισχυνθή (Ησ. 8.14 και 28,16).

Τέτοιο λίθο έθεσε ο Θεός στη Σιών, στο όρος το άγιον Αυτού, για να γίνει το θεμέλιο της νέας άφθαρτης βασιλείας, της βασιλείας των χριστιανών. Είναι θαυμάσιος τούτος ο λίθος αλλά και φοβερός.

Θαυμάσιος για όσους τον αποδέχονται μα φοβερός για εκείνους που τον απορρίπτουν. Φοβερότερα λόγια από τούτα δεν εξήλθαν από το στόμα του Χριστού: πας ο πεσών επ' εκείνον τον λίθον συνθλασθήσεται, εφ' ον δ' αν πέση, λικμήσει αυτόν (Λλ. 20,18).

Με τούτα τα φοβερά λόγια προειδοποίησε όλους τους οικοδόμους: οικοδόμους της ψυχής, της οικογένειας, της κοινωνίας, του έθνους, του κράτους, της ανθρωπότητας, για το ότι δεν μπορούν και δεν επιτρέπεται να οικοδομούν ερήμην Εκείνου, του Θεμελίου Λίθου.

Λέει σχετικά και ο Θεοφύλακτος Αχρίδας: οι Εβραίοι συνετρίβησαν από τον λίθο αυτό και εξανεμίστηκαν σε όλο τον κόσμο. Πρόσεξε όμως με ποιό τρόπο εκείνοι προσέκρουσαν πάνω σε τούτο το λίθο -δηλ. σκανδαλίστηκαν- και ύστερα πώς ο λίθος έπεσε πάνω τους και τους τιμώρησε.

Συμβολίζοντας τον Χριστό, ο λίθος συμβολίζει ταυτόχρονα και την στερεή πίστη στο Χριστό. Όταν ο Απ. Παύλος ομολόγησε την πίστη του στον Κύριο λέγοντας: συ ει ο Χριστός ο Υιός του Θεού του ζώντος, ο Κύριος του απάντησε:

συ ει Πέτρος, και επί ταύτη τη πέτρα οικοδομήσω μου την εκκλησίαν (Ματ. 16,16 και 18). Δηλ. στην πίστη ετούτη που συ τώρα ομολόγησες. Και αυτός ο ίδιος ο Πέτρος, ονομάζει στην επιστολή του τους πιστούς, λίθους ζώντες, λέγοντας:

προς ον προσερχόμενοι, λίθον ζώντα... και αυτοί ως λίθοι ζώντες οικοδομείσθε, οίκος πνευματικός (Α' Πέτρ. 2, 4-5). Γιατί όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθησαν, Χριστόν ενεδύθησαν και κατέστησαν όμοιοι Χριστού.

Γι' αυτό και ο Απόστολος ονομάζει τους Χριστιανούς με το όνομα του Χριστού: λίθους ζώντας. Η πληθώρα των λίθων στο φυσικό κόσμο, συμβολίζει το πλήθος των πιστών από τη Γένεση μέχρι το τέλος του χρόνου, σύμφωνα με την υπόσχεση του Θεού στον Αβραάμ, ότι οι απόγονοί του κατά την ορθή πίστη θα είναι ως την άμμον την παρά το χείλος της θαλάσσης (Γέν. 22,17).

Εκείνοι οι άνθρωποι που οικοδομούν τη ζωή τους επάνω στον Χριστό σαν σε λίθο πραγματικό, ονομάζονται στο Ευαγγέλιο σοφοί, ενώ όσοι οικοδομούν στην άμμο ανόητοι. 

Των σοφών η οικοδομή μένει και διαρκεί ενώ των ανοήτων πέφτει και καταρρέει από τον άνεμο και την καταιγίδα. Στα πανάρχαια χρόνια οι άνθρωποι ξέπεσαν από το Θεό και σκέφτηκαν να χτίσουν έναν πύργο μέχρι τον ουρανό.

Και άρχισαν να οικοδομούν με πλίνθους από ξεραμένο πηλό. Ο Θεός όμως κατεδάφισε το οικοδόμημά τους επειδή εκείνο δεν πατούσε στο λίθο, στην πέτρα της πίστεως, αλλά στην πίστη στον άνθρωπο.

Με αυτό τον τρόπο, ανέκαθεν κατέρρεε και θα καταρρέει στον αιώνα κάθε οικοδόμημα που δεν έγινε στο όνομα ου αληθινού Θεού και με την πίστη σ' Εκείνον. Η άμμος πάλι είναι το σύμβολο της ανυπαρξίας και της αδυναμίας.

Ο χρυσός είναι το σύμβολο της αληθείας. Οι αστρολόγοι της Ανατολής προσέφεραν στο νεογέννητο Βασιλέα ως δώρο χρυσό, λίβανο και σμύρνα. Ο Χρυσόστομος ερμηνεύει τα δώρα έτσι: η γνώση της αληθείας, υπακοή και αγάπη.

Ο χρυσός δεν αλλοιώνεται, δεν μαγαρίζεται: όπως είναι στο στέμμα του βασιλιά, έτσι βρίσκεται και στη γη, στο νερό, στη φωτιά - πάντοτε ίδιο. Από εδώ και ο χρυσός για τους χριστιανούς θεολόγους και διορατικούς, παρίστανε πάντοτε την εικόνα της αλήθειας, όχι την ίδια την αλήθεια παρά μόνο την εικόνα της, το σύμβολο της αλήθειας.

Δεν έχει ληφθεί ο χρυσός ως το θεμέλιο αλλά ο λίθος επειδή το θεμέλιο πρέπει να είναι σκληρό ενώ ο χρυσός μαλακός. Η πίστη τοποθετήθηκε ως θεμέλιο της σωτηρίας μας. Ο χρυσός παριστάνει την παραπέρα οικοδόμηση επάνω στην πέτρα της πίστεως.

Δηλαδή, όποιος έχει πίστη στο Χριστό σκληρή σαν την πέτρα, σε αυτόν αποκαλύπτεται κατόπιν η αλήθεια της πίστεως, λαμπερή στην καθαρότητα σαν το χρυσό και μαλακή στο έλεος σαν το χρυσό.

Γιατί το έλεος είναι αχώριστο από την αλήθεια καθώς είναι γραμμένο: έλεος και αλήθεια συνήντησαν. Η αλήθεια είναι φωτεινή και γλυκιά καθώς ο χρυσός είναι λαμπερός και μαλακός, γι' αυτό ο Απ. Παύλος λέει ότι πάνω στο λίθο τοποθετείται χρυσός, που σημαίνει: 

επάνω στην πίστη η αλήθεια (Α' Κορ. 3,12). Το ότι ο χρυσός είναι σύμβολο μονάχα και όχι η αλήθεια καθαυτή, γίνεται φανερό από το νόμο ο οποίος αυστηρότατα απαγόρευε την προσκύνηση του χρυσού και την κατασκευή ειδώλων από χρυσό (Έξ. κεφ. 32).

Το ότι ο χρυσός είναι σύμβολο μονάχα και όχι η αλήθεια καθαυτή, φαίνεται ακόμη και από την περιγραφή της ουράνιας πόλης από τον Ιωάννη, ο οποίος είδε σε όραμα την επουράνιο Ιερουσαλήμ για την οποία λέει ότι ην η ενδόμησις του τείχους αυτής ίασπις, και η πόλις χρυσίον καθαρόν, όμοιον υάλω καθαρώ (Αποκ. 21,28).

Και καθώς εκείνος, ο πνευματικός κόσμος δεν μπορεί να γίνει από υλικά στοιχεία, έτσι και ο χρυσός εδώ δεν υποδηλώνει το συνηθισμένο χρυσάφι αλλά την αλήθεια. Και η αλήθεια είναι από κάθε πλευρά καθαρή και διάφανη γι' αυτό και ο Ιωάννης γράφει:

όμοιον υάλω καθαρώ, επειδή μιλά για την αλήθεια και όχι για το γνωστό χρυσάφι το οποίο είναι πλήρως ανόμοιο με το γυαλί. Η πίστη είναι το θεμέλιο της ζωής εδώ στη γη. Στους ουρανούς, η πίστη δεν είναι απαραίτητη.

Εκεί ζει κανείς με τη θεωρία και όχι πια με την πίστη. Γι' αυτό ο συνηθισμένος λίθος -σύμβολο της πίστεως δεν μνημονεύεται καθόλου στις ουράνιες οράσεις του Αγίου Ιωάννου. Είδε την ουράνια πόλη με διαφορετικά θεμέλια και όχι με λίθινα.

Αναφέρει δώδεκα πολύτιμους λίθους σαν τα θεμέλια της ουράνιας Πόλης: ίασπις, σάπφειρος, χαλκηδών, σμάραγδος, σαρδόνυξ, σάρδιο, χρυσόλιθος, βήρυλλος, τοπάζιον, χρυσόπρασσος, υάκινθος, αμέθυστος (Απ. 21, 19-20).

Αυτοί οι πολύτιμοι λίθοι συμβολίζουν τις δώδεκα δυνάμεις ή αρετές οι οποίες λάμπουν καθεμιά με τη δική της λάμψη. Και οι δώδεκα πυλώνες δώδεκα μαργαρίται... και η πλατεία της πόλεως χρυσίον καθαρόν ως ύαλος διαυγής (Αποκ. 21,21).

Θέλει να υποδηλώσει πως σ' εκείνο τον κόσμο ο χρυσός χάνει την αξία του και τοποθετείται στο καλντερίμι των οδών, ποδοπατείται επειδή εκεί η αλήθεια φαίνεται καθαρά και ο συμβολισμός του χρυσού δεν είναι πλέον απαραίτητος.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Αγίου Νικολάου Βελιμίριβιτς:
<<Ομιλίες και Μελέτη για τα Σύμβολα και Σημεία>>, εκδόσεις <<Ορθόδοξη Κυψελη>>,
Θεσσαλονίκη 2014, σελ. 227-231.