ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 1ο ΜΕΡΟΣ

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 19-24.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'

Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

«Και προσκαλεσάμενος τον όχλον συν τοις μαθηταίας αυτού είπεν αυτοίς'
όστις θέκει οπίσω νου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν
και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι»

Θά 'θελα να σας εξηγήσω τη σημασία της σημερινής ημέρας για την Εκκλησία. Και μαζί μ' αυτό να σας παρουσιάσω ένα μέρος της χριστιανικής διδασκαλίας που είναι χρήσιμη και σωστική, για να την τηρούμε καθημερινά.
Γιορτάσαμε σήμερα την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, αποδώσαμε μια τιμή με προσοχή και ενατένιση στην εντολή του Κυρίου ν' απαρνηθούμε τον εαυτό μας και να άρουμε το σταυρό Του. Ας προσέξουμε το ευαγγέλιο για να δούμε μέσα σε ποιες περιστάσεις δόθηκε η εντολή αυτή.
Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός περνούσε το διάστημα της επίγειας ζωής Του κηρύττοντας την αλήθεια. Το πάθος κι ο σταυρικός του θάνατος, πλησίαζαν. Με τη θεϊκή παντογνωσία Του γνώριζε ότι πλησίαζε η ώρα αυτή και το θεώρησε σκόπιμο να προειδοποιήσει τους μαθητές Του για τα επικείμενα φοβερά γεγονότα που, επειδή ήταν αναπάντεχα, ήταν ικανά όχι μόνο να κλονίσουν την πίστη των αποστόλων, αλλά και να την αφανίσουν ολότελα. Γι' αυτό το λόγο μίλησε ανοιχτά στους δώδεκα αποστόλους, που ήταν οι άξιοι και οι ικανοί να δεχτούν τα μυστήριά Του:
«...δει τον υιόν του ανθρώπου πολλά παθείν, και αποδοκιμασθήναι υπό των πρεσβυτέρων και των αρχιερέων και των γραμματέων, και αποκτανθήναι και μετά τρεις ημέρας αναστήναι» (Μάρκ. η' 31). Εκείνο τον καιρό η πίστη των αποστόλων δεν ήταν τόσο ώριμη για να δεχτεί το μέγιστο αυτό μυστήριο κι ο απόστολος Πέτρος τόλμησε ν' αντικρούσει την προφητεία αυτή. Έτσι ο Κύριος έπρεπε να κλείσει το στόμα του με μια αυστηρή επιτίμηση, γιατί ο χρόνος να μιλήσει ανοιχτά στους ανθρώπους για το μυστήριο αυτό είχε έρθει. Και ταυτόχρονα, για να εδραιωθεί η πίστη, ήταν απαραίτητο νά 'χουν μια μαρτυρία οι άνθρωποι πως ο Χριστός πράγματι προγνώριζε το πάθος και βάδιζε αυτεξούσια προς το θάνατο. Γι' αυτό το λόγο είπε στους μαθητές Του μπροστά στον ίδιο το λαό, με αινιγματικό τρόπο:
«όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι» (Μάρκ. η' 34). Δεν τους είπε, «πρόκειται να πάθω και να σταυρωθώ», αλλ' έδωσε την εντολή στους πιστούς Του να υπομείνουν το σταυρό και να Τον ακολουθήσουν, που σημαίνει πως πρέπει να τον μιμηθούν, να κάνουν το ίδιο που έκανε Εκείνος που προηγήθηκε. Έπειτα το έκανε σαφές πως ο ίδιος θα κουβαλούσε το Σταυρό κι έπειτα θα τον σταύρωναν. Γιατί τον σταυρό δεν του τον έδωσαν να τον κουβαλήσει χωρίς λόγο, αλλά για τη σταύρωσή Του. Έτσι το μυστήριο τέθηκε μπροστά σ' όλους τους ανθρώπους, μολονότι εκείνοι δεν μπορούσαν να φανταστούν κάτι τέτοιο εκείνο τον καιρό.
Μετά τη σταύρωση του Κυρίου όμως θα καταλάβαιναν την προφητεία Του αυτή και θα βεβαιώνονταν για τη θεότητα Εκείνου που το προφήτεψε, καθώς και για το σωτήριο μυστήριο της λύτρωσής μας με το πάθος και το σταυρικό Του θάνατο.
Τώρα αδελφοί, διανύουμε μια περίοδο νηστείας και πλησιάζουμε τις σεπτές μέρες που θα γιορτάσουμε τα σωτήρια πάθη, το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού. Η μητέρα μας Εκκλησία μεριμνά ώστε να μην αντιμετωπίσουμε τις ιερές αυτές στιγμές ανάξιοι, χωρίς προετοιμασία. Γι' αυτό και στο μέσον αυτής της πορείας της νηστείας, μας κάνει μια στάση. Και με τα ίδια λόγια που χρησιμοποίησε προκαταβολικά ο Κύριος για να προετοιμάσει τους μαθητές Του, καθώς και το λαό, για τη σταύρωσή Του, η Εκκλησία μας προετοιμάζει για τη σεπτή αυτή ανάμνηση.
Στο Ευαγγέλιο της ημέρας ακούμε πάλι τα λόγια του Χριστού: «όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι» (Μάρκ. η' 34). Κι αυτό που μας διακηρύσσει η Εκκλησία το ακούμε με τ' αυτιά μας και το βλέπουμε με τα μάτια μας. Βλέπουμε δηλαδή το Σταυρό του Χριστού, ώστε να εντυπωθεί μόνιμα στα μάτια μας αυτό που δεν μπορεί να επαναλαμβάνεται διαρκώς στην ακοή μας. Νομίζω πως ακούω αυτήν τη σιωπηλή και παρά ταύτα αρκετή πίστη, ευλάβεια, αγάπη και γνώση:

Καθώς βρίσκεστε μακριά ακόμα, στο στάδιο της προετοιμασίας, ατενίστε τη φοβερή εικόνα του Χριστού να κουβαλάει το σταυρό Του, να καρφώνεται πάνω στο Σταυρό, να πεθαίνει και να ενταφιάζεται. Κι έπειτα σκεφτείτε αν μπορείτε να τον προσεγγίσετε ή θ' αποβληθείτε από εκεί. Πώς θα μπορούσατε ν' αγγίξετε τις πληγές του Χριστού, απ' όπου αναβλύζει η ζωή, χωρίς τον κίνδυνο να καταδικαστείτε; Πολλοί πήγαν κοντά Του, οι περισσότεροι όμως δεν Τον πλησίασαν με σωστικό τρόπο που Τον άγγιξαν ο Ιωσήφ κι ο Νικόδημος. Μόνο οι πιστοί του Χριστού μπορούν να Τον πλησιάσουν και να τον αγγίξουν με σωστικό κι ακατάκριτο τρόπο, ν' απαρνηθούν όπως πρέπει τον εαυτό τους, ν' αναλάβουν το σταυρό και να Τον ακολουθήσουν.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 19-24.