Ζούμε σε χρόνια αίολα, που τα υστερικά συνθήματα ξεθώριασαν στους τοίχους με τα γκράφιτι και στους πολυχρησιμοποιημένους καναπέδες. Η εποποιϊα του ’40 έγινε για τους νεοέλληνες η αβάσταχτη ελαφρότητα της υπαρξιακής ανίας. Οι ήρωες της ελληνικής αντίστασης απέκτησαν την έννοια του κιτς, ενώ για άλλους διαβεβλημένους ηγετίσκους ο διαχωρισμός σε κυβερνητικούς στρατιώτες και σε λαικούς, στρατολογημενους παρτιζάνους έγινε σημαία, για να αιτιολογηθεί ο στίχος ‘’τούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας’’! Η διχόνοια και ο διαμερισμός των Ελλήνων ήταν ανέκαθεν ζωτικής σημασίας υπαρξιακό στοιχείο... Ακόμα και για το ποιος ξεστόμισε το ‘’Όχι’’ έγινε ανεπίτρεπτο ταμπού και απαγορευτική ταμπέλα σε δρόμους μονής κατεύθυνσης κι από ‘’οδηγούς’’ που απαξιώνουν να κοιτάξουν προς τα πίσω. Ας μη γελιόμαστε… Ζούμε σε μια ξετσίπωτη, απόστατη κι ανερυθρίαστη εποχή, που ο λαός μας αρέσκεται να κοιτά σε κλειδαρότρυπες, να ‘’δραπετεύει’’ κατά μόνας μπροστά στο ‘’GNTM’’, το ‘’big brother’’ και το ‘’bachelor’’! Οι εθνικές εορτές υποβιβάστηκαν στα μάτια τους, σε ασπρόμαυρες, φολκλορικές ταινίες και οι συνοικιακές, μαθητικές παρελάσεις σε λούμπεν συνάξεις παραδοσιακών στοιχείων. Οι σημαίες αποκαθηλώθηκαν στον ευτελισμό της επικαιρότητας και τα τραγούδια της Βέμπο ακρωτηριάστηκαν από το fun κοινό του ‘’Voice’’! Σε πείσμα των καιρών που ζούμε και, επειδή αδυνατούμε συχνά να εναρμονιστούμε με αυτήν την αποκρουστικά, σηψαιμική πραγματικότητα αναρτούμε εν όψει της επετείου του ’40, αυτοβιογραφικές σελίδες του Πολέμου, από το εξαιρετικό βιβλίο της Μερόπης Σπυροπούλου ‘’Στην Εποποιϊα του 1940-41 με Πίστη’’. Η Μερόπη Σπυροπούλου είναι ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, με πλούσιο συγγραφικό υλικό, γνωστή από τις δεκάδες διαλέξεις της, αλλά και από τις ομιλίες της μέσα από τον ραδιοσταθμό της ‘’Πειραϊκής Εκκλησίας’’. Το βιβλίο αποτελεί μια διανθισμένη συλλογή από κείμενα λογίων της εποχής του έπους του ’40, παρμένα από περιοδικά, εφημερίδες και ξεχασμένα, σπάνια βιβλία. Οι αναρτήσεις μας υπό τον τίτλο ‘’Στην Εποποιϊα του 1940-41 με Πίστη‘’ θα ολοκληρωθούν σε επτά αυτοτελείς συνέχειες, ως ελάχιστο δείγμα τιμής, μνήμης και υπόμνησης στο έπος του ’40, για όλους εμάς, που ξεχάσαμε να θυμόμαστε και γίναμε διακομιστές μιας επικής, επιλεγμένης αμνησίας!
Γιώργος Δ. Δημακόπουλος Δημοσιογράφος
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟΝ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΓΚΙΑΛΑΣ
(Γ. ΒΕΡΙΤΗΣ) ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΑ,
Χρονογράφημα στο Περιοδικό ''ΖΩΗ'', 1941.
''...Σάββατο απόγευμα σ' ένα χωριό της Μεσσηνίας. Στην πλατεία του χωριού, έξω από το καφενείο είναι συγκεντρωμένοι αρκετοί χωριανοί. Εδώ και ο Μανώλης, ο νεοφερμένος ηρωϊκός τραυματίας του αλβανικού Μετώπου. Η συζήτησις είναι σχετική -με τι άλλο;- με τα γεγονότα του πολέμου.
Το υλικό για τη συζήτησι το δίνει ζωντανή εφημερίδα, ο Μανώλης, που τους διηγείται σκηνές από την πολεμική ζωή. Και ο Μανώλης, έπειτα από την εξιστόρισι κάθε θαυμαστού κατοσθώματος, επαναλαμβάνει: Αλλά, να ξέρετε ένα πράγμα. Εμείς δεν θα πολεμάμε μοναχοί μας. Έχομε το Θεό με το μέρος μας.
Η Παναγία πάει μπροστά και πίσω εμείς. -Εσύ, Μανώλη, το πιστεύεις αυτό; Την ερώτησι την έκαμε σε μια στιγμή κάποιος χωριανός που καθόταν αντίκρυ στον τραυματία. Ο Μανώλης τον κύτταξε καλά, ύστερα κύτταξε κάτω συλλογισμένος. Έπειτα, μ' ένα ύφος σοβαρό, που έκανε εντύπωσι σε όλους, είπε.
-Έχεις δίκηο να μου κάνης αυτή την ερώτησι κυρ Δημητρό. Γιατι με ήξερες κι εσύ, όπως με ήξερε και όλο το χωριό, τι άπιστος και βλάσφημος άνθρωπος ήμουνα πριν από τον πόλεμο. Αλλά αυτή τη στιγμή σας εξομολογούμαι.
Κυττάχτε το χέρι μου. Το βλέπετε; Είναι μισό. Το άλλο μισό έχει μείνει πάνω στα βουνά της Αρβανιτιάς. Λοιπόν, στο όνομα αυτού του χεριού που τώδωκα θυσία στην Πατρίδα, σας βεβαιώνω όλους σας αυτή τη στιγμή, πως ο σημερινός Μανώλης δεν είναι ο Μανώλης που ξέρατε μια φορά. Εκείνος έσβυσε πια.
Τα θαύματα που κάνει ο Θεός στο στρατό μας μου άνοιξαν τα μάτια και κατάλαβα ποσο μεγάλη είναι η θρησκεία μας που την περιφρονούσα. Επίστεψα. Εξωμολογήθηκα. Εκοινώνησα. Έγινα καινούριος άνθρωπος. Από δώ και μπρος θα ζήσω όπως θέλει ο Θεός μας...''.
ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΕ ΓΚΡΑΤΣΙ
Ιταλός Πρεσβευτής στην Ελλάδα το 1940
Απομνημονεύματα. Αναφέρεται από τον Άγγελο Τερζάκη στο:
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΟΠΟΙΪΑ 1940-41.
Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, Ι. Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΥ και Σίας Α. Ε.
4η Έκδοση, 2002.
''...Το έγκλημα της Τήνου είχε γι' αποτέλεσμα, για να μην πω έκαμε το θαύμα, να δημιουργηθεί σ' όλη την Ελλάδα μια απόλυτη ενότητα ψυχών. Μοναρχικοί και Βενιζελικοί, οπαδοί και αντίπαλοι της 4ης Αυγούστου, πείστηκαν πως έναν μόνο αδυσώπητο εχθρό είχε η Ελλάδα: την Ιταλία. Και πως αν δεν γινόταν ν' αποφευχθεί μια σύγκρουση με την Ιταλία, θα είταν προτιμότερο ν' αντιμετωπισθεί ο εχθρός με ανδρισμό, παρά να υποχωρήσει το ελληνικό έθνος μπροστά σ' έναν εχθρό, που δεν δίσταζε να μεταχειρίζεται τέτοια μέσα...''.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ. Αναφέρεται στο
''Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΤΗΝΟΥ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 40'',
του ΑΛΕΚΟΥ Ε. ΦΛΩΡΑΚΗ.
Έκδοση του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου,
Αθήνα 1990.
''...Η ψυχή των ανήκει εις την ελληνικήν Πατρίδα και η πίστις των πηγάζει από την ακλόνητον πεποίθησιν, ότι η Θεομήτωρ τους σκέπει και τους καθοδηγεί εις τον φοβερόν αγώνα των διά την σωτηρίαν και δόξαν της ελληνικής Πατρίδος.
Και εκεί επάνω εις τας απροσίτους χαράδρας και τας κορυφάς των χιονισμένων ορέων, όπου υπερασπίζουν την τιμήν και την ύπαρξιν της Ελλάδος, έγιναν κάτι περισσότερον από θεοφοβούμενοι, έγιναν... θεολόγοι-πολεμισταί, διαθέτοντες τας μεταξύ των μαχών ώρας των εις την μελέτην της Παλαιάς και Καινής Διαθήκης! [...]
Την επομένην το πρωί ευρέθην εις ένα αυτοκίνητον μεταφέρον στρατιώτας. Όταν διεσχίζαμεν ένα χωριουδάκι εις το μέσον του οποίου υπήρχε μια ταπεινή εκκλησούλα, το αυτοκίνησον εσταμάτησε και όλοι κατέβηκαν. Όλοι αντελήφθησαν τον σκοπόν της σταθμεύσεως, εκτός από εμέ. Τους ηκολούθησα εισερχόμενος εις την εκκλησούλα, όπου ο καθένας των έτρεχε να προλάβη μήπως εξαντληθούν τα κεράκια.
Κατέθετον την δραχμή των -μερικοί είνε ζήτημα αν θα είχον άλλην εις τα θυλάκιά των- έπαιρναν το κεράκι και το άναβαν εμπρός από την ξεθωριασμένην από τον καιρόν και τα φιλήματα των πιστών μικρή εικόνα της Παναγίας. Άλλοι γονυπετείς και άλλοι όρθιοι, όλοι σταυροκοπούμενοι, εψέλλιζον μερικάς απλοϊκάς λέξεις προσευχής, προσευχής διά τον αγώνα της Πατρίδος, προσευχής διά τους γονείς των, τας συζύγων των, τα παιδιά των, που είχον αφήσει εις κάποιαν γωνίαν της ελληνικής γης και ποιος ξέρει πότε θα επενέβλεπον.
Το θέαμα ήτο δραματικόν, συγκινητικόν, μου ήρχοντο δάκρυα εις τα μάτια. Αλλά η ώρα περνούσε και ο υπεύθυνος διά την εις ωρισμένην ώραν και εις ωρισμένον σημείον άφιξιν ανησυχεί... -Εμπρός παιδιά, γιατι θα νυκτώσωμε... Γρήγορα εις το αυτοκίνητο... Έννοια σας και πιο πέρα θα περάσωμε από άλλη εκκλησία...''.
Εφ. ''Έθνος'', 18/12/1941.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ
Καθηγητής ΠανεπιστημίουΗ ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΟΝΤΑ ΜΑΣ!
Ανταπόκριση στην εφημερίδα ''Αέρα'', 7/3/1941.
''...Όνειρα, οπτασίαι, θαύματα, άξια να συγκινήσουν και την πλέον ψυχράν λογικοφάνεια, ικανά να γοητεύσουν και την πλέον γόνιμον ποιητικήν φαντασίαν, κυκλοφορούν από στόματος εις στόμα, μεταδίδονται αστραπιαίως από της μιας άκρας του μετώπου εις την άλλην και φθάνουν με την ιδίαν γοργότητα εις τα μετόπισθεν.
Κάθε μάχη έχει και τα ιδικά της οπτασίας της εξ ουρανών βοηθείας, κάθε νίκη τα ιδικά της θαύματα.
Ένας ηρωϊκός αρχιμανδρίτης ιεροκήρυξ μεγάλης στρατιωτικής μονάδος, ο οποίος -άξιος συνεχιστής του Παπαφλέσσα, του Γερμανού και του Ρωγών Ιωσήφ- περιφέρεται εις την πρώττην γραμμήν με τον σταυρόν και την εικόνα της Παναγίας εις τας χείρας, μου επεδείκνυε μίαν ημέρα ένα σημειωματάριον
εις το οποίον έχει καταγράψει με ημερομηνίας, καθορισμούς υψωμάτων, απαριθμήσεις μαχών και μαρτυρίας στρατιωτικών, πλήθος παρομοίων σκηνών και επεισοδίων της πίστεως των μαχομένων, διά την κατά την κρίσιμον στιγμήν θαυματουργόν επέμβασιν του Θείου προς την επιτυχίαν της νίκης.
Αν μη τι άλλο, η ευσεβής αυτή καταγραφή του κληρικού-πολεμιστού θα χρησιμεύση εις τον ιστορικόν διά την πληρεστέραν κατανόησιν του πνεύματος, το οποίον διέπει τον ελληνικόν αγώνα, ως είδος πανηγυρικής επιβραβεύσεως των ιερωτέρων παραδόσεων, με τας οποίας έζησεν, εσώθη, εθριάμβευσε και εδοξάσθη ανέκαθεν ο Ελληνισμός''.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπάσματα εκ του βιβλίου της Μερόπης Σπυροπούλου,
Ομότιμης καθηγήτριας του Πανεπιστημίου Αθηνών
‘’Στην Εποποιϊα του 1940-41 με Πίστη’’ Αποσπάσματα από γραπτές μαρτυρίες,
εκδόσεις Αρχονταρίκι,
Αθήνα 2009, δ’ έκδοση 2018, σελ. 65-73.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου