ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ-ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ

Ἕνα ἀπὸ τὰ πλέον ὠφέλιμα καὶ οἰκοδομητικὰ πράγματα γιὰ κάθε εὐλαβῆ καὶ συνεπῆ Ὀρθόδοξο εἶναι ἡ τήρησις τοῦ Λειτουργικοῦ-Ἐκκλησιαστικοῦ Ἡμερολογίου τῆς Ἐκκλησίας μας. Κάθε ἡμέρα τοῦ χρόνου μᾶς φέρνει μαζί της στὸν Ἑόρτιο Κύκλο τοῦ Ἔτους, ὁ ὁποῖος ζωντανεύει ποικίλα περιστατικὰ τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ μας καὶ τῶν Ἁγίων. Τὸ Λειτουργικὸ Ἡμερολόγιο μᾶς δίδει καθημερινὰ Ἀναγνώσματα, τὰ ὁποῖα σβήνουν τὴν δίψα μας. Ἡ ἱστορικὴ μνήμη τῆς Ἐκκλησίας, ἔτσι ὅπως τὴν ζοῦμε μέσα ἀπὸ Περιόδους Νηστείας, καὶ Περιόδους Ἑορτῶν, μᾶς ἐπιτρέπει νὰ γευθοῦμε ἕναν Χριστιανισμό, ὁ ὁποῖος σφύζει ἀπὸ ζωὴ καὶ πλημμυρίζει ἀπὸ νόημα. Σημαντικὸ στοιχεῖο τοῦ Λειτουργικοῦ Ἡμερολογίου εἶναι ἡ καθημερινὴ μνήμη Ἁγίων καὶ Μαρτύρων. Γιὰ τοὺς εὐσεβεῖς, οἱ Ἅγιοι τῆς κάθε ἡμέρας εἶναι ζωντανὲς παρουσίες, οἱ ὁποῖες μᾶς δίδουν τὴν εὐκαιρία νὰ μιμηθοῦμε τὴν ζωὴ ἐκείνων ποὺ εἶχαν ἤδη κερδίσει τὴν μάχη, καὶ εἶχαν ἀποκτήσει τὴν ἁγιότητα ποὺ ζητεῖ ὁ Κύριος. Οἱ Ἅγιοι τῆς κάθε ἡμέρας μᾶς θυμίζουν τὴν μυστικὴ σύνδεσι μεταξὺ τῆς Στρατευομένης Ἐκκλησίας, ποὺ ζῆ ἐδῶ στὴν γῆ, καὶ τῆς Θριαμβευούσης, ποὺ εἶναι ἤδη στὸν Οὐρανό. Ὅπως ἀκριβῶς ἕνας στρατηγός, ὅταν προετοιμάζεται νὰ ὁδηγήση τὸ στράτευμα στὴν μάχη, μελετᾶ τὰ στρατιωτικὰ σχέδια τῶν παλαιοτέρων, ἔτσι καὶ ἐμεῖς μελετοῦμε τὴν ζωὴν τῶν Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι ἐθριάμβευσαν στὸν ἀόρατο πνευματικὸ πόλεμο. Ἐκεῖ θὰ βροῦμε καὶ ἐμεῖς τὴν ἔμπνευσι, ἂν θέλουμε νὰ ἀγωνισθοῦμε μὲ συνέπεια καὶ νὰ βαθύνουμε τὴν ἀγάπη μας πρὸς τὸν Θεό.

Ὁ Ἐρανιστὴς

† ὁ Μητροπολίτης Κυπριανὸς

3.9.2023 ἐκ. ἡμ.,

† Ἁγίου Ἱερομάρτυρος Ἀνθίμου, Ἐπισκόπου Νικομηδείας

Ιερά Μητρόπολη Ωρωπού και Φυλής

της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών

Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΒ' ΛΟΥΚΑ (2024)

Ιερά Μονή Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης,

Φυλή Αττικής

ΑΓΕΛΕΣ «ΣΥΝΤΡΟΦΩΝ» ΚΑΙ ΓΚΡΟΥΠΟΥΣΚΟΛΑ

Γιατί μας αφορά η αξιωματική αντιπολίτευση και η αντιπολίτευση γενικά;

Επειδή μας ενδιαφέρει η λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Δρ. Κώστας Θεολόγου,

Αρθρογράφος, Καθηγητής, Διευθυντής του Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου ΕΜΠ.


Οι κοστουμάτοι γυρολόγοι της πολιτικής δεν έχουν ιθαγένεια, σαν τον άνηθο, το φυτό, δεν έχουν πατρίδα, ούτε δεσμεύονται ιδεολογικά στο άρμα κάποιου κόμματος. Εφόσον τα κόμματα κατάντησαν επιχειρήσεις πολιτικού μάνατζμεντ, ας αλλάξει άρδην η ύλη της πολιτικής και της διοικητικής επιστήμης και να διδάσκονται ως εφαρμοσμένες αρχές του αριβισμού (γεια σας ήρθα!), της μικροοικονομίας (πόσα θα βγάλω) ή της τηλεπικοινωνίας (πώς φαίνομαι;).

Τι κρίμα που το κάθε γκρουπούσκουλο της επαναστατικής ψευδαίσθησης και ο κάθε γερασμένος κομμουνιστής ηδονοβλεψίας στέκονται σε μια γωνιά και να παρατηρούν χαιρέκακα εκ του περισσού να διασύρεται η ανανεωτική και αναθεωρητική παράταξη της δαρμένης αριστεράς σε αυτό το γωνιακό μεσογειακό οικόπεδο, που οι δυνατοί το κατέχουν σαν μαγαζί και κάνουν μπίζνες.

Βέβαια και αυτή τούτη η αναθεωρητική δήθεν ριζοσπαστική αριστερά αυτογελοιοποιήθηκε πολλάκις, εκλέγοντας τον σούπερ νόβα για Πρόεδρο, τα έκανε μούσκεμα με το καταστατικό της, καταρράκωσε το όποιο πολιτικό επίτευγμά της, έδωσε λαβές στον κόσμο και στους κομπάρσους της να την αποκαθηλώσουν και διασπάστηκε σαν κακό χωριό με πολλές μούτες και πόζες από το μπουλούκι της.

Γιατί μας αφορά η αξιωματική αντιπολίτευση και η αντιπολίτευση γενικά; Επειδή μας ενδιαφέρει η λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, ιδίως σε μια περίοδο στην οποία καταφαίνεται η ανεπάρκεια του κρατικού προσωπικού να διαχειριστεί την ανέχεια, τη φτώχεια, την ακρίβεια, την εγκληματικότητα και την ανασφάλεια του κόσμου όχι μόνο στην ενδοχώρα, αλλά και στο επίπεδο της γεωπολιτικής. Η ελπίδα ήρθε, κυβέρνησε και απήλθε προ πολλού· πέτυχε ολίγα και απέτυχε σε πολλά.

Δεν θέλω να ανατρέξω στην πολιτική ιστορία της τάλαινας ελληνικής Αριστεράς, ούτε να συνθέσω κάποιο ποιητικό μοιρολόι ή μια δημώδη παραλογή, παιανίζοντας μια θλιβερή φιλαρμονική για το τσίρκο που κατάντησε. Δυστυχώς όσες ιδέες απέκτησαν υπόσταση και ραχοκοκαλιά το κατάφεραν ανιδιοτελώς, αλλά και αιματοβαμμένες. Η επαγγελματική πολιτική θανατώνει τις ιδέες άμα τη συναντήσει τους· η σύζευξη της πολιτικής με την ιδεολογία είναι ανέφικτη, διότι η επαγγελματική πολιτική είναι τεχνική του εφικτού χωρίς όρους και προϋποθέσεις.

Οι αξίες της ισότητας, της συντροφικότητας, της δικαιοσύνης, της φιλίας, του καλοπροαίρετου διαλόγου, της ανιδιοτέλειας, της προσφοράς, της θυσίας και της έντιμης συνεργασίας ξεφτίζουν καθώς πορεύονται στους διαδρόμους της κομματικής καμαρίλας, της κατευθυνόμενης νομοθετικής αποστολής και της εξυπηρέτησης προσωπικών φιλοδοξιών ή παρεΐστικων, για να μην πούμε συμμορίτικων, στόχων.

Στην πολιτική αναμέτρηση φαίνεται ότι το συγκριτικό πλεονέκτημα δεν έχει ηθικό χρώμα· και όσο οι πολίτες χάνουν το ενδιαφέρον τους για τις αξίες που παρέθεσα και για τις ηθικές αποχρώσεις στην παλέτα της κάλπικης πραγματικότητας, δηλαδή μπροστά στην κάλπη με τα άπειρα ψηφοδέλτια, την παρτίδα κερδίζει ο φαφλατάς, ο Σάκαρος ή δασκαλεμένος ημιαγράμματος, ο πιο beef, που κάνει καλό diss και χάσλιν στην τηλεοπτική hood.

Έτσι, λοιπόν, ενώπιον αυτής της προδιαγεγραμμένης διάλυσης θυμάμαι μόνο τον Φεντερίκο Γκαρσία Λόρκα (1898-1936) και τον σπαρακτικό Θρήνο για τον -ποιητή ταυρομάχο- Ιγκνάσιο Σάντσεθ Μεχίας (1935), όπως τον απέδωσε ο Νίκος Γκάτσος (1911-1992)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (2024)

Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

Στὸ σημερινὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα κάποιος νέος πλησιάζει μὲ σεβασμὸ τὸν Κύριό μας κάνοντας τὴν ἑξῆς ἐρώτηση: «Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί καλὸ νὰ κάνω γιὰ νὰ κληρονομήσω τὴν αἰώνια ζωή;». Καὶ ὁ Χριστός, ἀρχικά, τὸν ρωτᾶ: «Γιατί μὲ λὲς ἀγαθό; Κανένας δὲν εἶναι ἀγαθός, παρὰ μόνο ἕνας, ὁ Θεός», δείχνοντάς του μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ὅτι ὁ Ἴδιος εἶναι ὁ Θεός. Καὶ συνεχίζει λέγοντας: «Ἂν θέλεις νὰ εἰσέλθεις στὴν ζωή, νὰ τηρεῖς τὶς ἐντολὲς τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου. […] Μὴν φονεύσεις, μὴν μοιχεύσεις, μὴν κλέψεις, μὴν ψευδομαρτυρήσεις, νὰ δείχνεις τιμὴ καὶ σεβασμὸ στοὺς γονεῖς σου καὶ νὰ ἀγαπᾶς τὸν συνάνθρωπό σου ὅπως τὸν ἑαυτό σου». Ἡ ἀπάντηση τοῦ Χριστοῦ, πολὺ ἁπλὴ καὶ περιεκτική.

Οὐσιαστικά, μᾶς διδάσκει ὅτι ἂν τηροῦμε μὲ ἀγάπη τὶς ἐντολές, θὰ κερδίσουμε τὸν Παράδεισο. Τί πιὸ εὐχάριστο; Καὶ ὅμως, ὁ νέος δὲν μένει ἱκανοποιημένος, διότι αὐτὰ τὰ θεωρεῖ δεδομένα. Βεβαιώνει ὅτι τηρεῖ τὶς ἐντολὲς ἀπὸ τὴν παιδική του ἡλικία καὶ ρωτᾶ ξανά: «τί ἐπιπλέον μοῦ λείπει;». Καταλαβαίνετε τί σημαίνει αὐτό; Ὁ νέος μπορεῖ νὰ τηροῦσε ὅλες τὶς ἐντολές, ἀλλὰ ἀκόμη αἰσθανόταν κενὸ στὴν ψυχή του, γιὰ αὐτὸ καὶ ἤθελε νὰ πάει ἕνα βῆμα πιὸ μπροστά.

Ἀφοῦ, λοιπόν, ἔδειξε αὐτὴ τὴν καλὴ πρόθεση, τότε ὁ Δεσπότης Χριστὸς τοῦ εἶπε: «ἂν θέλεις νὰ εἶσαι τέλειος, πήγαινε, πούλησε τὰ ὑπάρχοντά σου καὶ δῶσ΄ τὰ στοὺς φτωχοὺς καὶ θὰ ἀποκτήσεις μισθὸ στὸν οὐρανό, καὶ ἕλα νὰ μὲ ἀκολουθήσεις». Λυπήθηκε ὁ νέος. Εἶχε, βλέπετε, κτήματα καὶ πλούτη πολλὰ καὶ δὲν ἦταν σὲ θέση νὰ κάνει αὐτὸ τὸ τόσο μεγάλο βῆμα νὰ δώσει τὰ πάντα στοὺς φτωχούς. Ἔτσι, λοιπόν, ἔφυγε στενοχωρημένος ἀπὸ τὸν Κύριό μας καὶ πῆρε τὸν δρόμο του.

Ἡ συμπεριφορὰ αὐτὴ τοῦ πλουσίου νέου μᾶς θυμίζει ἔντονα ἕνα διαχρονικό, δυσάρεστο φαινόμενο. Ἄνθρωποι χριστιανοί, λαϊκοὶ καὶ Κληρικοί, συμβουλεύονται τὸν πνευματικό, ἀλλὰ μόλις ὁ πνευματικὸς τοὺς δώσει ἀπάντηση ποὺ δὲν ἱκανοποιεῖ τὰ «θέλω» τους, στρέφουν τὴν πλάτη καὶ παίρνουν τὸν δικό τους δρόμο, ἀναζητῶντας ἕνα περιβάλλον ὅπου τὸ Εὐαγγέλιο εἶναι «κομμένο καὶ ραμμένο» στὰ μέτρα τοῦ καθενός. Ἀγνοοῦν, δυστυχῶς, ὅτι ἡ Ἐκκλησία εἶναι ἰατρεῖο ψυχῶν. Καὶ ὡς ἰατρεῖο ψυχῶν καλεῖται νὰ θεραπεύει τὶς ψυχὲς μὲ τὸν δικό της τρόπο καὶ ὄχι νὰ προσαρμόζεται στὶς ἀσθένειες, ἀφήνοντάς τες ἀθεράπευτες νὰ μολύνουν τὸ ἅγιο περιβάλλον της.

Βλέποντας, λοιπόν, ὁ Κύριος τὸν πλούσιο νὰ φεύγει, δίδαξε τοὺς Μαθητὲς ὅτι πιὸ εὔκολα τὸ χοντρὸ καραβόσκοινο θὰ περάσει ἀπὸ τὴν τρύπα τῆς βελόνας, παρὰ ὁ πλούσιος θὰ εἰσέλθει στὴν βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Δηλαδή; Κάποιος ποὺ μὲ σκληρὴ καὶ τίμια ἐργασία κατάφερε νὰ συγκεντρώσει τὴν περιουσία του, εἶναι γιὰ τὴν Κόλαση μόνο καὶ μόνο ἐπειδὴ εἶναι πλούσιος; Ἀσφαλῶς καὶ ὄχι. Ὅπως τὸ νὰ εἶναι κανεὶς φτωχός, δὲν σημαίνει ἀπαραίτητα ὅτι θὰ εἰσέλθει στὸν Παράδεισο, ἔτσι τὸ νὰ εἶναι κανεὶς πλούσιος δὲν σημαίνει ὅτι εἶναι καταδικασμένος γιὰ τὴν Κόλαση.Ἑπομένως, τί ἐννοεῖ ἐδὼ ὁ Κύριος;

Ὁ Χριστὸς ἀναφέρεται κατὰ κύριο λόγο στὴν προσκόλληση στὰ χρήματα, καὶ κατ’ ἐπέκταση στὴν κακὴ διαχείριση τοῦ πλούτου, στὴν πλεονεξία καὶ στοὺς πολλοὺς πειρασμοὺς ποὺ συνοδεύουν τὸν πλοῦτο, στοὺς ὁποίους ἂν κάποιος πέσει, ἀποδυναμώνονται οἱ ἠθικὲς δυνάμεις τῆς ψυχῆς του.

Ὡστόσο, ἡ προσκόλληση, ἡ πλεονεξία καὶ ἡ κακὴ διαχείριση δὲν εἶναι πάθη μόνο πλουσίων, ἀλλὰ καὶ πολλῶν πτωχῶν. Σκοπός, ἑπομένως, τοῦ Κυρίου μας δὲν εἶναι νὰ κάνει διαχωρισμὸ ἀνάμεσα σὲ φτωχοὺς καὶ πλουσίους. Ἄλλωστε, ὁ πλούσιος ποὺ διαχειρίζεται τὰ χρήματά του μὲ χριστιανικὴ διάκριση, μπορεῖ πολλὰ ἀγαθὰ νὰ προσφέρει στὴν κοινωνία καὶ νὰ ἀποταμιεύσει θησαυρὸ στὴν «τράπεζα» τοῦ οὐρανοῦ. Βεβαίως, ἡ ἐντολὴ τῆς ἐλεημοσύνης δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὴν ποσότητα τῶν χρημάτων. Οὔτε ὁ πλούσιος, ἀλλὰ οὔτε καὶ ὁ φτωχὸς ἐξαιρεῖται ἀπὸ αὐτῆν. Σκοπὸς τοῦ Κυρίου στὸ σημερινὸ ἀνάγνωσμα εἶναι νὰ τονίσει τὴν ἀνάγκη γιὰ ἐλευθερία.

π. ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΑΦΑΝ: Ο ΜΕΓΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

ΠΟΛΛΕΣ ἀπὸ τὶς κυριώτερες ῾Εορτὲς τοῦ Σεπτεμβρίου (1η — ἡ ᾿Αρχὴ τοῦ ᾿Εκκλησιαστικοῦ ῎Ετους, 13η — ᾿Εγκαίνια τοῦ Ναοῦ τῆς ᾿Αναστάσεως, 14η — ῞Υψωσις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, 23η — Σύλληψις τοῦ Προδρόμου) συνδέονται ἄμεσα ἢ ἔμμεσα μὲ τὸ πρόσωπο τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τοῦ ἀρχιτέκτονος τῆς εἰρήνης τῆς ᾿Εκκλησίας. Στὸ σημείωμα ποὺ ἀκολουθεῖ θὰ προσπαθήσουμε νὰ προσεγγίσουμε τὴν συμβολὴ τοῦ Θεοστέπτου καὶ ᾿Ισαποστόλου ῾Αγίου στὴν διαμόρφωση τοῦ ῾Εορτολογίου τοῦ μηνός. 1η καὶ 23η Σεπτεμβρίου με τὸ γνωστὸ Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων τὸ ἔτος 313, ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἐξασφάλισε γιὰ τὴν ᾿Εκκλησία τὴν εἰρήνη καὶ τὴν ἐλευθερία Της.

Τὴν ἴδια χρονιὰ ὅμως, ὁ Αὐτοκράτορας αὐτός, σκεπτόμενος ὄχι μόνον ὡς Χριστιανός, ἀλλὰ καὶ ὡς ῾Ρωμαῖος, ἐκδίδει ἄλλο ἕνα Διάταγμα ποὺ ὁρίζει τὴν 23η Σεπτεμβρίου ὡς ἀρχὴ τῆς ᾿Ινδίκτου, δηλαδὴ τοῦ φορολογικοῦ ἔτους στὴ ῾Ρωμαϊκὴ Αὐτοκρατορία. ῾Η 23η Σεπτεμβρίου ἦταν γιὰ τοὺς ῾Ρωμαίους ἡ ἑορτὴ τῶν γενεθλίων τοῦ Καίσαρος Αὐγούστου, βασιλέως κατὰ τὴν Γέννησιν τοῦ Χριστοῦ καὶ δημιουργοῦ τῆς μεγάλης Pax Romana. Σὲ ἀρκετὲς ἐπαρχίες τῆς ᾿Ανατολῆς ἡ ἡμέρα ἐκείνη εἶχε ἐπικρατήσει ὡς ἑορτὴ τοῦ Νέου ῎Ετους. ῾Η ᾿Εκκλησία μὲ τὴ σειρά Της ὥρισε τὴν ἴδια ἀκριβῶς ἡμέρα ὡς τὴν ᾿Αρχὴ τοῦ ᾿Εκκλησιαστικοῦ ῎Ετους.

Μόνο ποὺ γιὰ τὴν ᾿Εκκλησία ἡ σημασία τῆς ἡμέρας δὲν εἶναι ὁ Natalis Augusti (τὰ γενέθλια τοῦ Καίσαρος), ἀλλὰ ἡ ἀρχὴ τοῦ Μυστηρίου τῆς Σωτηρίας. Γι᾿ αὐτὸ ὡς πρῶτο εὐαγγελικὸ ᾿Ανάγνωσμα τοῦ ἔτους καθιερώθηκε ἡ διήγησις τῆς Συλλήψεως τοῦ Προδρόμου ἀπὸ τὸ πρῶτο κεφάλαιο τοῦ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίου. ῾Η Σύλληψις τοῦ Προδρόμου εἶναι χρονολογικὰ τὸ πρῶτο Μυστήριο τοῦ Εὐαγγελίου. ῞Ομως ἡ κατάργησις τῆς λατρείας τοῦ Αὐγούστου καὶ τῶν ἄλλων εἰδωλολατρικῶν ἑορτῶν ἀπὸ τὸν Αὐτοκράτορα Θεοδόσιο τὸν Μεγάλο τὸ ἔτος 393, στέρησε τὴν 23η Σεπτεμβρίου τῆς πολιτικῆς της σημασίας. Παράλληλα, μειώθηκε καὶ ἡ ἐκκλησιαστική της σημασία, ὡς «ἡ ἀρχὴ τῆς ἱστορίας τῆς σωτηρίας», μὲ τὸ θέσπισμα τῆς χρονολογικὰ προγενέστερης ῾Εορτῆς τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου τὴν 8η Σεπτεμβρίου. ᾿Απὸ δὲ τὸ ἔτος 462 ἡ ἀρχὴ τῆς ᾿Ινδίκτου μεταφέρθηκε στὴν 1η Σεπτεμβρίου, ὅπου τὴν βρίσκουμε καὶ σήμερα.

Η ῾Εορτὴ τῆς Συλλήψεως τοῦ Προδρόμου, βέβαια, παρέμεινε στὶς 23 Σεπτεμβρίου καὶ μέχρι σήμερα ἡ ᾿Εκκλησία ἀρχίζει ἀπὸ τὴν ἡμέρα αὐτὴ τὴν ἀνάγνωση τοῦ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγελίου. 13η καὶ 14η Σεπτεμβρίου ΚΑΤΑ τὰς ἱερὰς «εἰδοὺς»** τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους 509 π.Χ. ἡ ῾Ρώμη ἑώρτασε τὰ ἐγκαίνια τοῦ μεγάλου ναοῦ τοῦ Juppiter Optimus Maximus (τοῦ κρατίστου καὶ μεγίστου Διὸς) στὸ Καπιτώλιο. ῾Η ἑορτὴ αὐτὴ μᾶς δίδει τὴν πρώτη σίγουρη ἡμερομηνία γιὰ τὴν ἱστορία τῆς πόλεως: 13η Σεπτεμβρίου 509 π.Χ. ᾿Απὸ τότε, τὶς «εἰδοὺς» τοῦ κάθε μηνὸς ἕνα τέλειο λευκὸ πρόβατο ὡδηγεῖτο ἐν πομπῇ πάνω στὸ Καπιτώλιο γιὰ νὰ θυσιαστεῖ πρὸς τιμὴν τοῦ ὑψίστου θεοῦ τοῦ ῾Ρωμαϊκοῦ πανθέου καὶ εἰς μνήμην τῆς ἱδρύσεως τοῦ ναοῦ του. ᾿Εξάλλου, κάθε θρίαμβος αὐτοκράτορος ἦταν συγχρόνως ἑορτὴ πρὸς τιμὴν τοῦ Καπιτωλίου Διός. 

'Ομως, καὶ στὴν ἑβραϊκὴ παράδοση ἡ 13η Σεπτεμβρίου ἀναφέρεται ὡς ἡμέρα ἐξεχούσης σημασίας. Μέσα στὸν ῾Εβραϊκὸ μῆνα τοῦ ᾿Εθανὶμ καὶ ὀλίγες ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν ἑορτὴ τῶν Σκηνοπηγίων τοῦ ἔτους 960 πρὸ Χριστοῦ, «ὁ Βασιλεὺς Σαλωμὼν καὶ πάντες οἱ υἱοὶ ᾿Ισραὴλ ἐνεκαίνισεν τὸν οἶκον Κυρίου» στὰ ῾Ιεροσόλυμα, τὸν περικάλλιστο καὶ περιλάλητο Ναὸ τοῦ Σολομῶντος (Γʹ Βασ. ηʹ 63). ᾿Απ᾿ ὅ,τι δὲ μᾶς πληροφορεῖ ἡ Μοναχὴ Αἰθερία, προσκυνήτρια εἰς τοὺς ῾Αγίους Τόπους τὸν τέταρτο αἰῶνα, ἡ ἀντίστοιχη ἡμερομηνία στὸ ῾Ρωμαϊκὸ ἡμερολόγιο γιὰ τὴν ἵδρυση τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος εἶναι ἡ 13η Σεπτεμβρίου! ῾Η ἁγία Πόλις ῾Ιερουσαλὴμ ἐρημώθηκε τὸ 135 μ.Χ. καὶ μετατράπηκε σὲ ἕνα ῾Ρωμαϊκὸ στρατόπεδο μὲ τὸ καινούργιο ὄνομα Aelia Capitolina.

Πάνω στὰ ἐρείπια τῆς παλαιᾶς Πόλεως —πιθανὸν πάνω στὰ ἐρείπια τοῦ Ναοῦ τοῦ ῾Ηρώδου ποὺ γνώρισε ὁ Χριστὸς— κτίζεται ναὸς τοῦ Καπιτωλίου Διὸς καὶ δεσπόζει φοβερὸς γιὰ 200 περίπου χρόνια... Αὐτὴ ἦταν ἡ κατάσταση τῆς ἁγίας Πόλεως, ὅταν ἔλαβε τὴν ἐξουσία ὁ Κωνσταντῖνος. ᾿Αμέσως ὁ Αὐτοκράτορας ἀρχίζει νὰ θεμελιώνει περικαλλεῖς Ναοὺς γύρω ἀπὸ τὶς «μυστικὲς σπηλιὲς» ποὺ καθηγίασε ὁ Χριστὸς στὴν Βηθλεέμ, στὸ ῎Ορος τῶν ᾿Ελαιῶν καί, πάνω ἀπ᾿ ὅλα, στὸν Γολγοθᾶ, στὸν τόπο τοῦ Πάθους καὶ τῆς ᾿Αναστάσεως, ζητώντας νὰ ἐκπληρώσει τὸ ὅραμά του, ποὺ ἦταν ἡ ἀνοικοδόμησις τῆς ῾Ιερουσαλὴμ ὡς θρησκευτικῆς πρωτεύουσας τῆς Αὐτοκρατορίας.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ: «Ο ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΝΕΑΝΙΑΣ»

 

ΙΒ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ ΙΘ´ 16 – 26

<<16 Καὶ ἰδοὺ εἷς προσελθὼν εἶπεν αὐτῷ· Διδάσκαλε ἀγαθέ, τί ἀγαθὸν ποιήσω ἵνα ἔχω ζωὴν αἰώνιον; 17 ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ· Τί με λέγεις ἀγαθόν; οὐδεὶς ἀγαθὸς εἰ μὴ εἷς ὁ Θεὸς. εἰ δὲ θέλεις εἰσελθεῖν εἰς τὴν ζωὴν, τήρησον τὰς ἐντολάς. 18 λέγει αὐτῷ· Ποίας; ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπε· Τὸ οὐ φονεύσεις, οὐ μοιχεύσεις, οὐ κλέψεις, οὐ ψευδομαρτυρήσεις, 19 τίμα τὸν πατέρα καὶ τὴν μητέρα, καί, ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν. 20 λέγει αὐτῷ ὁ νεανίσκος· Πάντα ταῦτα ἐφυλαξάμην ἐκ νεότητός μου· τί ἔτι ὑστερῶ; 21 ἔφη αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Εἰ θέλεις τέλειος εἶναι, ὕπαγε πώλησόν σου τὰ ὑπάρχοντα καὶ δὸς πτωχοῖς, καὶ ἕξεις θησαυρὸν ἐν οὐρανῷ, καὶ δεῦρο ἀκολούθει μοι. 22 ἀκούσας δὲ ὁ νεανίσκος τὸν λόγον ἀπῆλθε λυπούμενος· ἦν γὰρ ἔχων κτήματα πολλά. 23 Ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ· Ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι δυσκόλως πλούσιος εἰσελεύσεται εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν. 24 πάλιν δὲ λέγω ὑμῖν, εὐκοπώτερόν ἐστι κάμηλον διὰ τρυπήματος ῥαφίδος διελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν. 25 ἀκούσαντες δὲ οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἐξεπλήσσοντο σφόδρα λέγοντες· Τίς ἄρα δύναται σωθῆναι; 26 ἐμβλέψας δὲ ὁ Ἰησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Παρὰ ἀνθρώποις τοῦτο ἀδύνατόν ἐστι, παρὰ δὲ Θεῷ πάντα δυνατά ἐστι>>.

ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ: ΟΜΙΛΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΠΛΟΥΤΟΥΝΤΑΣ

''Ο ΝΟΜΟΣ ΔΙΑ ΜΩΥΣΕΩΣ ΕΔΟΘΗ, Η ΧΑΡΙΣ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΔΙΑ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΕΓΕΝΕΤΟ'' (ΙΩ. 1:17)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (2023)

''ΑΚΟΥΣΑΣ ΔΕ Ο ΝΕΑΝΙΣΚΟΣ ΤΟΝ ΛΟΓΟΝ ΤΟΥΤΟΝ ΑΠΗΛΘΕ ΛΥΠΟΥΜΕΝΟΣ΄ ΗΝ ΓΑΡ ΕΧΩΝ ΚΤΗΜΑΤΑ ΠΟΛΛΑ''...

Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΒ' ΛΟΥΚΑ (2024)

.ΑΓΙΟΥ ΙΓΝΑΝΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ: ''ΔΙΔΑΧΗ ΤΗΝ ΙΒ' ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΜΑΤΘΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΤΗΡΙΑ''

ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (2022)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΕΘΩΝΗΣ κ. ΑΜΒΡΟΣΙΟΥ: ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΒ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (2023)

ΔΙΔΑΣΚΑΛΕ ΑΓΑΘΕ, ΤΙ ΑΓΑΘΟ ΠΟΗΣΩ ΙΝΑ ΕΧΩ ΖΩΗ ΑΙΩΝΙΟΝ;

ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Α': ''ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ''

π. ΙΩΑΝΝΟΥ ΡΑΦΑΝ: Ο ΜΕΓΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (2024)

ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΩΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΦΥΛΗΣ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Α': ''Ο ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΝΕΑΝΙΑΣ''

ΕΙΣ ΤΗΝ Α' ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ ΗΤΟΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ

Ίνδικτον ημίν ευλόγει Nέου Xρόνου,
Ω και παλαιέ, και δι’ ανθρώπους νέε (ήτοι συ ω Xριστέ)

Πρέπει να ηξεύρωμεν, αδελφοί, ότι η του Θεού αγία Eκκλησία εορτάζει σήμερον την Iνδικτιώνα, διά τρία αίτια. Πρώτον, επειδή και αυτή είναι αρχή του χρόνου. Διά τούτο και κοντά εις τους παλαιούς Pωμάνους πολλά ετιμάτο αυτή εξ αρχαίων χρόνων. Iνδικτιών δε κατά την ρωμαϊκήν, ήτοι λατινικήν γλώσσαν, θέλει να ειπή ορισμός1. Kαι δεύτερον εορτάζει ταύτην η Eκκλησία, επειδή και κατά την σημερινήν ημέραν, επήγεν ο Kύριος ημών Iησούς Xριστός μέσα εις την Συναγωγήν των Iουδαίων, και εδόθη εις αυτόν το Bιβλίον του Προφήτου Hσαΐου, καθώς γράφει ο Eυαγγελιστής Λουκάς (Λουκ. δ΄). Tο οποίον Bιβλίον ανοίξας ο Kύριος, ω του θαύματος! ευθύς εύρε τον τόπον εκείνον, ήτοι την αρχήν του εξηκοστού πρώτου κεφαλαίου του Hσαΐου, εις το οποίον είναι γεγραμμένον διά λόγου του τα λόγια ταύτα: «Πνεύμα Kυρίου επ’ εμέ, ου ένεκεν έχρισέ με, ευαγγελίσασθαι πτωχοίς απέσταλκέ με, ιάσασθαι τους συντετριμμένους την καρδίαν, κηρύξαι αιχμαλώτοις άφεσιν και τυφλοίς ανάβλεψιν, αποστείλαι τεθραυσμένους εν αφέσει, κηρύξαι ενιαυτόν Kυρίου δεκτόν». Aφ’ ου δε ανέγνωσεν ο Kύριος τα περί αυτού λόγια ταύτα, εσφάλισε το Bιβλίον και το έδωκεν εις τον υπηρέτην. Έπειτα καθίσας, είπεν εις τον λαόν «ότι σήμερον ετελειώθησαν οι λόγοι της Προφητείας ταύτης εις τα εδικά σας αυτία». Όθεν ο λαός ταύτα ακούων, εθαύμαζε διά τα χαριτωμένα λόγια, οπού εύγαινον εκ του στόματός του, ως τούτο γράφει ο αυτός Eυαγγελιστής Λουκάς (αυτόθι)2. Eίναι δε και τρίτη αιτία, διά την οποίαν η Eκκλησία του Xριστού κάμνει σήμερον ενθύμησιν της Iνδίκτου, και εορτάζει την αρχήν του νέου χρόνου: ήγουν, ίνα διά μέσου της υμνωδίας και ικεσίας, οπού προσφέρομεν εις τον Θεόν εν τη εορτή ταύτη, γένη ο Θεός ίλεως εις ημάς, και ευλογήση τον νέον χρόνον, και χαρίση τούτον εις ημάς ευτυχή και γεμάτον από όλα τα σωματικά αγαθά. Kαι ίνα φωτίση τας διανοίας μας, εις το να περάσωμεν όλον τον χρόνον καθαρώς και με αγαθήν συνείδησιν, και εις το να ευαρεστήσωμεν τω Θεώ, με την φύλαξιν των εντολών του. Kαι ούτω να τύχωμεν των εν Oυρανοίς αιωνίων αγαθών3.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Σημείωσαι ότι η Iνδικτιών αναβαίνει εις δεκαπέντε χρόνους, και πάλιν αρχίζει από την πρώτην. Άρχισε δε η της Kωνσταντινουπόλεως Iνδικτιών τη εικοστή τετάρτη του Σεπτεμβρίου, εν έτει από Xριστού τκζ΄ [327]. Δηλαδή κατά τον καιρόν της εν Nικαία πρώτης Oικουμενικής Συνόδου. Iνδικτιών δε κατά τον Συμεώνα Λογοθέτην εν τω Xρονικώ, σημαίνει Eπινέμησιν: ήγουν του χρόνου μερισμόν. Eκείνο γαρ οπού σημαίνει η Iνδικτιών λατινικά, τούτο σημαίνει και η Eπινέμησις ελληνικά. Διατί δε η Iνδικτιών αναβαίνει εις δεκαπέντε μόνον ημέρας και πάλιν επιστρέφει. Kαι τι δηλούσιν αι δεκαπέντε ημέραι αύται. Ή διατί η Iνδικτιών μόνη δεν συμφωνεί ούτε με τους κύκλους της σελήνης και τα θεμέλια, ούτε με τους κύκλους του ηλίου και με την εβδομάδα, ουδέν βέβαιον ηδυνήθην να εύρω. Πλην τούτο μόνον λέγει ο κυρ Mατθαίος, ότι η αιτία του να αναβαίνη η Iνδικτιών έως εις τας δεκαπέντε, είναι η εναλλαγή των ανθρωπίνων ηλικιών. Kατά δεκαπέντε γαρ χρόνους αλλάττουν οι άνθρωποι μεγάλας εναλλαγάς. Διότι εις τους δεκαπέντε χρόνους αρχίζει ο άνθρωπος να τριχόνη. Eις τους δις δεκαπέντε, λαμβάνει το τέλειον της ηλικίας. Eις τους τρίς δεκαπέντε, γίνεται ο άνθρωπος μεσοκαιρίτης. Eις τους τετράκις δεκαπέντε, γίνεται ασπρογένης. Eις τους πεντάκις δεκαπέντε, γίνεται ο άνθρωπος γέρων. Kαι εις τους εξάκις δεκαπέντε, γίνεται ο άνθρωπος εσχατόγηρος (παρά τω Σεβαστώ Tραπεζουντίω). Λέγουσι δέ τινες, ότι ο μοναχός Πανόδωρος, είτε άλλος τις, εφεύρεν, ότι κατά τους 7980, κατά την περίοδον, λέγω, ταύτην, συμφωνεί η Iνδικτιών με τους κύκλους του ηλίου και της σελήνης. Tότε γαρ έχει πρώτον κύκλον ο ήλιος, πρώτον κύκλον η σελήνη, και τότε είναι και πρώτη Iνδικτιών. Oμοίως και εν τη συντελεία του κόσμου, ο μεν ήλιος θέλει έχει κύκλους εικοσιοκτώ. H δε σελήνη κύκλους δεκαεννέα. Kαι η Iνδικτιών κύκλους δεκαπέντε. Oι μεν ουν κύκλοι του ηλίου, και της σελήνης οι κύκλοι και τα θεμέλια, και αι επακταί των μηνών, αρχίζουν από τον Mάρτιον. Aι δε Iνδικτιώνες, αρχίζουν από τον Σεπτέμβριον. Όρα Aλέξανδρον εις τα Iουδαϊκά, σελ. ιβ΄, και τον πρώτον τόμ. του Mελετίου εν τη εισαγωγή.
2. Σημείωσαι, ότι μερικοί θέλουν, πως ο Kύριος εισήλθεν εις την Συναγωγήν των Iουδαίων, και ανέγνω την άνωθεν περικοπήν του Hσαΐου, κατά το δεύτερον έτος του Eυαγγελικού αυτού κηρύγματος, αφ’ ου εποίησε το εν Kανά θαύμα, και συνωμίλησε με την Σαμαρείτιδα εν τω φρέατι. Tότε γαρ από της Σαμαρείας απελθών εις την Γαλιλαίαν εκήρυσσε το Eυαγγέλιον της Bασιλείας, και πολλά σημεία εις Kαπερναούμ εκτελέσας, μετέβη και εις Nαζαρέτ, εν η ανετράφη. Όπου και εμβήκεν εις την Συναγωγήν. (Όρα εις την νεοτύπωτον Eκατονταετηρίδα.)
3. Σημείωσαι, ότι πανηγυρικόν λόγον έχει ο Xρυσόστομος εις την αρχήν ταύτην της Iνδίκτου, ου η αρχή· «Θαυμασταί των ορθοδόξων αι πανηγύρεις». (Σώζεται εν τω πέμπτω τόμω της εν Eτόνη εκδόσεως.) Oμοίως και έτερον λόγον εις την αυτήν, ου η αρχή· «Eπάλληλον σημείον παρά του Δεσπότου Xριστού, η των αγαθών επομβρία». (Σώζεται εν τω αυτώ τόμω.)

Από το βιβλίο: Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού.

Τόμος Α´. Εκδόσεις Δόμος, 2005)

Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού

Ο ΑΓΙΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΕΡΙΚΟΠΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ 

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΔΙΚΤΟΥ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ (Α' Τιμ. 2, 1-7)

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΩΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΦΥΛΗΣ κ. ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ Β': ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙKOY ΕΤΟΥΣ

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΡΧΗΝ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ

ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΚΕΡΑΜΕΩΣ: ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΡΧΗΝ ΤΗΣ ΝΔΙΚΤΟΥ, ΗΤΟΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΤΟΥΣ

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ - ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΕΡΟ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ (Ματθ. 13, 53-58)

«ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ»;

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ; ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΕΤΟΣ «ΞΕΚΙΝΑ» ΣΗΜΕΡΑ

ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΙΝΔΙΚΤΟΥ: «Ο ΔΕΚΤΟΣ ΕΝΙΑΥΤΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ»

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1η - ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ

THE JOURNEY OF E PRIEST | PRESBYTER ALEXANDER HAHR

Oρθόδοξος Θεολογική Σχολή του Αγίου Φωτίου

Ιερά Επισκοπή Έτνα και Πόρτλαντ

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ (Β')

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Πέτρου Μπότση
«Πατερικό της Όπτινα»,
β' έκδοση, Αθήνα 2006, σελ. 38-42.
«Στο βιβλίο αυτό, το «Πατερικό της Όπτινα», καταχωρήσαμε όσα στοιχεία διασώθηκαν, εκείνα που εμείς μπορέσαμε να βρούμε από τους βίους και τα κατορθώματα των οσίων εκείνων πατέρων. Η ύλη κατανεμήθηκε σε τέσσερα κεφάλαια ως εξής:
Στο Α' κεφάλαιο αναφερόμαστε στην ιστορία της Όπτινα και το θεσμό των γερόντων, όπως εγκαθιδρύθηκε στο μοναστήρι και τη σκήτη. Στο Β' κεφάλαιο παραθέτουμε τις βιογραφίες των δεκατεσσάρων στάρετς που έχουν ήδη ανακηρυχτεί άγιοι. Μολονότι, όπως προαναφέραμε, οι βιογραφίες των έξι από τους οσίους αυτούς έχουν κυκλοφορήσει ήδη στην ελληνική, τους συμπεριλάβαμε κι εκείνους με σύντομες περιλήψεις των βίων τους, γιατί φρονούμε πως χωρίς αυτούς δε θά' ταν ολοκληρωμένο το «Πατερικό».
Η σειρά με την οποία κατατάσσονται στο βιβλίο όλοι οι όσιοι, είναι χρονολογική κι όχι αξιολογική, αναφέρονται δηλαδή με τη σειρά προσέλευσης και διαμονής τους στο μοναστήρι. Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε πως, εκτός από τα βιβλία των έξι στάρετς που ήδη κυκλοφορούν στην ελληνική, για τους περισσότερους υπάρχουν πλήρεις και λεπτομερείς βιογραφίες (στη ρωσική ή στην αγγλική γλώσσα). Οι ανάγκες όμως κι ο σκοπός του βιβλίου αυτού μας περιορίζει στη σύντομη παρουσίασή τους. Στο ίδιο κεφάλαιο, σε παράρτημα, έχουμε παραθέσει τις σύντομες βιογραφίες πέντε άλλων οσίων στάρετς, των οποίων η αγιότητα δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί από την Εκκλησία. Στο Γ' κεφάλαιο υπάρχουν οι βιογραφίες 19 οσίων και γερόντων που σχετίζονταν άμεσα με το μοναστήρι και τους γέροντες της Όπτινα.
Οι γέροντες αυτοί είτε προέρχονταν άμεσα από την Όπτινα κι αναγκάστηκαν για διάφορους λόγους ν' απομακρυνθούν απ' αυτήν, είτε ζούσαν σε κοντινά μοναστήρια κάτω από την απόλυτη καθοδήγηση των γερόντων. Αν και μερικές από τις βιογραφίες αυτές είναι πολύ σύντομες, θα συναντήσει κανείς περιστατικά θαυμαστά, γεμάτα δύναμη σημαντική. Στο Δ' Κεφάλαιο τέλος θεωρήσαμε σκόπιμο να παρουσιάσουμε έξι από τους σπουδαιότερους συγγραφείς που επηρεάστηκαν άμεσα από τους γέροντες της Όπτινα (Γκόγκολ, Ντοστογιέφσκυ, Τολστόϊ κλπ.). Αναφερόμαστε με συντομία στα βιογραφικά τους στοιχεία και δώσαμε περισσότερο χώρο και έμφαση στην παρουσίαση των περιστατικών εκείνων που φανερώνουν την καταλυτική σε πολλές περιπτώσεις επίδραση που είχε πάνω τους η συνάντηση κι η συναναστροφή τους με τους γέροντες.
Σε πολλούς από τους βίους των στάρετς ίσως να μη συναντήσει κανείς τη σοφία του κόσμου τούτου. Θα συναντήσει όμως, ακόμα και στην πιο σύντομη βιογραφία, την αύρα του Αγίου Πνεύματος, μια σοφία θεϊκή. Η χάρη του Θεού είναι ολοφάνερη και στους απλοϊκότερους των μοναχών, σ' αυτούς ίσως περισσότερο, γιατί «τα μωρά του κόσμου εξελέξατο ο Θεός ίνα τους σοφούς καταισχύνη». Το μοναστήρι της Όπτινα για έναν αιώνα, από το 1821 που επανιδρύθηκε ως το 1923 που το έκλεισαν οι μπολσεβίκοι, αναδείχτηκε σε ορμητήριο αναβάσεων πνευματικών. Με την επιρροή των μεγάλων μορφών των στάρετς, αυτών των ανυπέρβλητων καθοδηγητών των ψυχών, η Όπτινα έγινε φυτώριο αγίων, τόπος παραμυθίας, προσευχής και αγιότητας. Και όπως λέει ο Γκόγκολ, επίδρασή της δεν περιορίστηκε μόνο στους μοναχούς κι όσους εργάζονταν στο μοναστήρι και τη σκήτη.
Όλη η γύρω περιοχή είχε υποστεί την αγαθή επιρροή του σπουδαίου αυτού μοναστηριού. Είναι ευχάριστο και πολύ παρήγορο το γεγονός ότι στις μέρες μας, μετά από μερικές δεκαετίες σκληρής δοκιμασίας και ερήμωσης, στην Όπτινα άρχισαν πάλι να καλλιεργούνται τα θαυμαστά άνθη της ερήμου. Οι μοναχοί που ζουν σήμερα εκεί και που αγγίζουν ήδη τους εκατό, επιθυμούν κι ελπίζουν, όπως και όλοι μας, ν' αποκτήσει ξανά το άγιο αυτό μοναστήρι την παλιά της πνευματική δόξα και λαμπρότητα. Ν' αναστηθούν ξανά αναστήματα του μεγέθους των οσίων αυτών πατέρων, για να οικοδομήσουν τώρα την πίστη και την ευλάβεια στο δοκιμασμένο και βασανισμένο λαό».
Πέτρος Μπότσης - Ιανουάριος 2002.
(Απόσπασμα εκ του προλόγου).
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

ΠΕΤΡΟΥ ΜΠΟΤΣΗ: ΠΑΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ

3. Ο Θεσμός των Γερόντων (Β')

Ο στάρετς διακρίνεται για τα χαρίσματα της διόρασης και της πνευματικής διάκρισης,
πού 'ναι καρπός
μακρόχρονης σπουδής στην προσευχή και την άσκηση.
Ζει με εσωτερική ησυχία, κοντά του όμως μπορούν να βρουν τη σωτηρία τους χιλιάδες άνθρωποι.
Με το προορατικό του χάρισμα ο στάρετς βοηθάει τον εξομολογούμενο με πολλούς τρόπους.
Με έντεχνες και διακριτικές ερωτήσεις του αποσπά αμαρτίες ή λογισμούς που ο τελευταίος
δεν ανέφερε επειδή είτε τις είχε ξεχάσει είτε δεν τις είχε λογαριάσει άξιες για την εξαγόρευση
είτε κι από υστερόβουλη σκοπιμότητα καμία φορά, από αίσθημα ντροπής.

Και κοντά στις συμβουλές και τις παρατηρήσεις του ο στάρετς δεν ξεχνά ποτέ να προσεύχεται για τα πνευματικά του παιδιά, ενισχύοντας έτσι το σύνδεσμο της αγάπης. Συμμετέχει κοντά τους σ' όλες τις χαρές και τις λύπες τους, τις λογαριάζει δικές του. Παίρνει στους ώμους του κάθε ανησυχία και στενοχώρια, κουβαλάει κάθε στεναγμό ενοχής, τους ανακουφίζει με την αγάπη του. Για νά 'ναι κανείς αληθινός στάρετς πρέπει να χαίρεται με τα πνευματικά του παιδιά, να πάσχει μαζί τους και κυρίως να προσεύχεται πολύ γι' αυτά. Ο στάρετς έχει μια ξεχωριστή συμβολή για τον καθένα, που θα τον ωφελήσει στη συγκεκριμένη περίπτωση. Δεν αναφέρεται σε γενικολογίες ούτε κι επαναλαμβάνει κλασσικές εκφράσεις γενικής οικοδομής. Παρακολουθεί με προσοχή, προσευχή και διακριτικότητα την πορεία κάθε ψυχής, τους πειρασμούς, τις δυσκολίες, μα και τις χαρές και την προκοπή τους στην αρετή. Με το προορατικό του χάρισμα βλέπει τις κινήσεις της ψυχής και δίνει συμβουλές που αφορούν στα πιο ποικίλα προβλήματα και τις δραστηριότητες της πνευματικής μα και της κοινωνικής ζωής της. Οι στάρετς μιλούν για νοερά προσευχή, για τήρηση των εντολών του Θεού και χριστιανική συμπεριφορά, μα και για συνοικέσια, για εμπορικές δραστηριότητες, ανατροφή παιδιών, φιλονικίες ανάμεσα σε συζύγους, αδέρφια ή συγγενείς, λύνουν απορίες σε δύσκολα χωρία της Αγίας Γραφής κ.α. Η αληθινή σχέση του γέροντα με τον υποτακτικό του στην ασκητική φιλολογία ονομάζεται «πνευματικό μυστήριο». Όλα γίνονται με την επίβλεψη και την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος. Εκείνοι που υποτάσσονται απόλυτα στην καθοδήγηση του αληθινού γέροντα, νιώθουν ένα ευχάριστο αίσθημα και μια ελευθερία εν Κυρίω. Ο γέροντας είναι ο άμεσος φορέας του θελήματος του Θεού. Η κοινωνία με το Θεό συνοδεύεται πάντα από ένα αίσθημα πνευματικής ελευθερίας, χαράς και απερίγραπτης εσωτερικής ειρήνης. Η αγάπη του στάρετς για τον άνθρωπο είναι απεριόριστη, συγκλονιστική. Είναι διακριτικός, λεπτός, δεν επιτιμά, συμβουλεύει. Ο στάρετς Ιωσήφ όταν ήθελε να πει κάτι στους υποτακτικούς του δεν τους έδινε εντολές, αλλά τους έλεγε: -Νομίζω πως θα πρέπει να κάνουμε αυτό κι αυτό... ή... έχω την εντύπωση πως θά 'ταν καλύτερα να συμπεριφερθείς έτσι. Ποτέ ο στάρετς δεν καταπιέζει τον άνθρωπο ν' ακολουθήσει τη συμβουλή του. Την εσωτερική του ελευθερία τη θεωρεί πάντα απαραβίαστη και προσπαθεί μάλιστα να την ενισχύσει. Γνωρίζει πως η αναγκαστική υπακοή δεν φέρνει την εσωτερική αλλοίωση, γι' αυτό φροντίζει να τον φέρει σε πνευματική ωριμότητα τέτοια, ώστε μόνος του ν' αποφασίσει για την πνευματική του πορεία. Αν ο ίδιος δεν επιθυμεί ή δεν έχει τη δύναμη ν' ακολουθήσει τις συμβουλές του, ο στάρετς δεν μπορεί με κανένα τρόπο να τον βοηθήσει, παρά μόνο με την προσευχή του... Ζώντας κοντά στο Θεό ο στάρετς εκφράζει την αλήθειά Του. Γίνεται ο ίδιος φορέας της θείας αλήθειας και μπορεί να τη μεταδίδει και σε μάς. Έτσι η ύπαρξη ενός στάρετς ανάμεσά μας είναι η μεγαλύτερη παρηγοριά. «Ας είμαστε εμείς αμαρτωλοί, γράφει ο Ντοστογέφσκυ, ας κολυμπάμε στο ψέμμα κι ας μας τριγυρίζει ο πειρασμός. Κάπου σ' αυτόν τον κόσμο, σε κάποιο μέρος, υπάρχει ένας άγιος. Αυτός ζει μέσα στη αλήθεια, γνωρίζει την αλήθεια. Πα να πει πως δεν πεθαίνει η αλήθεια στον κόσμο κι έτσι θά 'ρθει κάποτε και σε μας, θα ξαναδοθεί σ' όλους τους ανθρώπους όπως μας είναι υποσχεμένο» (Φ. Ντοστογέφσκυ, «Αδελφοί Καραμαζώφ», εκδ. «Γκοβόστη», τ. Α', σελ. 36). 4.

Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ ΚΑΙ ΠΛΑΠΟΥΤΑ ΣΕ ΘΑΝΑΤΟ! ΤΟ ΕΓΓΡΑΦΟ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ

Στην πλούσια σε γεγονότα και μακρόχρονη ελληνική ιστορία, υπάρχουν δυστυχώς και ορισμένες μελανές σελίδες, που επισκιάζουν την κατά τ’ άλλα ένδοξη παράδοση της χώρας μας, με τα επιτεύγματα και τους αγώνες για την υπεράσπιση και των Εθνικών Δικαίων αλλά και σημαντικών αρχών παγκόσμιας εμβέλειας, όπως της Ελευθερίας και της Δημοκρατίας.

Μια από αυτές τις μελανές σελίδες είναι και η σύλληψη – φυλάκιση (07 Σεπτεμβρίου 1833) και η δίκη του στρατηγού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, του στρατιωτικού ηγέτη και ήρωα της ελληνικής επανάστασης του 1821. Θύμα των εγχώριων παθών και των απροσχημάτιστων παρεμβάσεων ξένων δυνάμεων, ο Κολοκοτρώνης που συνέβαλε τα μέγιστα στον Αγώνα για την απελευθέρωση της πατρίδας από τον Οθωμανικό ζυγό θα υποστεί την ταπείνωση και την πίκρα που επέβαλαν οι ίντριγκες και οι ξένοι παράγοντες, οι οποίοι δεν ήθελαν με κανένα τρόπο να δουν την Ελλάδα να ισχυροποιείται και να ξαναζεί κατά αναλογία την δόξα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,μετά την απελευθέρωσή της.

Η ενηλικίωση του ‘Οθωνα -τον οποίο επέβαλαν στη χώρα οι ξένες δυνάμεις– θα γινόταν τον Μάιο του 1835, ως τότε λοιπόν τα βασιλικά καθήκοντα ασκούσε μια πενταμελής επιτροπή-η αντιβασιλεία- η οποία αποτελούνταν από τον κόμη Αρμανσμπέργκ τον καθηγητή Μάουερ τον υποστράτηγο Χάιντεκ και μέλη τους ‘Αμπελ και Γκρένερ και είχε την πληρεξουσιότητα να ασκεί πλήρως την εξουσία.

Οι λεγόμενες «προστάτιδες δυνάμεις» ήθελαν με κάθε τρόπο να εδραιώσουν την επιρροή τους στην Ελλάδα. Πρωτοπόρος ήταν η Αγγλία η οποία ήθελε να εξαφανίσει την Ρωσική και τη Γαλλική επιρροή. Για την επίτευξη των στόχων της χρησιμοποιούσε τον κόμη Αρμανσμπέργκ. Αντίστοιχα η Γαλλία χρησιμοποιούσε τους Μάουερ και ‘Αμπελ ενώ η Ρωσία τον Χάιντεκ.

Ωστόσο η Αγγλία γνώριζε ότι έπρεπε να είναι πολύ προσεκτική στις κινήσεις της, ώστε να μην συσπειρώσει τις άλλες δύο δυνάμεις, Γαλλία και Ρωσία εναντίον της. Ετσι συμμάχησε πρόσκαιρα με τη Γαλλική προκειμένου να εξαφανίσει τη Ρωσική η οποία ήταν και η πιο δύσκολη και ισχυρή, καθώς την εκπροσωπούσαν οι δυναμικότεροι ‘Ελληνες στρατιωτικοί ηγέτες με επικεφαλής τον στρατηγό Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Τότε εξυφαίνη μια από τις μεγαλύτερες μηχανορραφίες της ελληνικής ιστορίας, της οποίας τα νήματα κινούσαν άλλοτε οι αντιβασιλείς, άλλοτε οι πρέσβεις των μεγάλων δυνάμεων και όσοι βρισκόταν πίσω από αυτούς και που οδήγησε στην φυλάκιση και την δίκη του στρατηγού και στρατιωτικού ηγέτη Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Τον Απρίλιο του 1833 η αντιβασιλεία όρισε το νέο υπουργικό συμβούλιο, το οποίο αποτελούνταν από τον Σπ. Τρικούπη τον Αλ. Μαυροκορδάτο τον Ι. Κωλέτη τον Γ. Ψύλλα και τον Γ. Πραϊδη, με φανερή την υπεροχή της Αγγλικής επιρροής στη σύνθεσή του, αλλά και της ανύπαρκτης ρωσικής καθώς το ρωσικό κόμμα δεν εκπροσωπήθηκε από κανένα εκπρόσωπο, διότι αποκλείστηκαν όλοι οι ισχυροί άνδρες του καποδιστριακού κόμματος, ενώ δεν δόθηκε (αν είναι δυνατόν) στον Κολοκοτρώνη η αρχιστρατηγία. Αποκλείστηκαν επίσης από τιμητικά αξιώματα οι Κίτσος Τζαβέλας και Θεόδωρος Γρίβας.

Ετσι όλη η δύναμη συγκεντρώθηκε στην αντιβασιλεία, καθώς όλες οι άλλες δυνάμεις αποτελούσαν απειλή για την εξουσία. Τα κόμματα συχνά κατέφευγαν στην αντιβασιλεία για να ρυθμίζουν τις επιδιώξεις τους και έτσι της έδιναν πάτημα να επεμβαίνει στις ελληνικές υποθέσεις, ενώ αυτή φρόντιζε εντέχνως να μην υπάρχει θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη και την επιβίωσή τους.

Το Φεβρουάριο του 1833 ο Κολοκοτρώνης έστειλε επιστολή στον υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας εκφράζοντας την ανησυχία του για την εκκλησιαστική πολιτική της αντιβασιλείας. Την ίδια περίοδο “οι Ναπαίοι” το ρωσικό κόμμα κυκλοφορούσε προς υπογραφή ένα κείμενο απευθυνόμενο προς τον Τσάρο με το οποίο ζητούσε να αναλάβει καθήκοντα άμεσα ο ‘Οθωνας και βέβαια την ανάκληση της αντιβασιλείας.

ΠΩΣ ΚΑΗΚΕ Η ΣΜΥΡΝΗ

Τη Σμύρνη την έκαψε ο Κεμάλ!
Και όχι μόνον έδωσε εντολή για το κάψιμό της, αλλά απολάμβανε και την καταστροφή της.
Αυτό το μαρτυρούν και το βεβαιώνουν ακόμα και Τούρκοι ιστορικοί.
Ιδού, λοιπόν, τα γεγονότα:

Αύγουστος 1922, Σμύρνη

Σύμφωνα με την τουρκάλα ιστορικό Αϊσε Χούρ, την ώρα που η Σμύρνη γινόταν παρανάλωμα του πυρός, με χιλιάδες ανθρώπους να καίγονται ζωντανοί στα σπίτια τους και χιλιάδες άλλους, σε κατάσταση πανικού, να παρακαλάνε στην προκυμαία για σωτηρία, ενώ τσέτες και στρατιώτες, σκότωναν, λήστευαν και βίαζαν κορίτσια και γυναίκες, ο Κεμάλ απολάμβανε ένα πλούσιο γεύμα, ως άλλος Νέρων, στο μπαλκόνι του σπιτιού της μελλοντικής συζύγου του, Λατιφέ.

Σύμφωνα με την Αϊσε Χούρ: “Στην πυρκαγιά καταστράφηκε έκταση 2.6 εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων.

Κάηκαν 25.000 σπίτια, καταστήματα, εκκλησίες, αποθήκες. Μαζί με τους Έλληνες και Αρμένιους, που έφτασαν στη Σμύρνη καθώς τους κυνηγούσαν οι δυνάμεις των Τούρκων, ο πληθυσμός τους είχε φτάσει τους 500.000. Αν λάβουμε υπ’ όψη πως 380.000 άνθρωποι σώθηκαν με τα καράβια, και πως περίπου 180.000 άνθρωποι κάηκαν στην πυρκαγιά, η πόλη είχε «απελευθερωθεί» ήδη αυτόματα από τον πληθυσμό της.”

Σημειώνουμε, επίσης, ότι όλοι οι Ελληνες άρρενες 15-45 ετών συνελήφθησαν από τις ορδές του Κεμάλ και οδηγήθηκαν στα σώματα αναγκαστικής εργασίας και στάλθηκαν στα βάθη της Ανατολίας για ν’ ανοικοδομήσουν την νέα Τουρκία. Ελάχιστοι κατάφεραν να επιστρέψουν ζωντανοί... Οσοι ενδιαφέρεστε να μάθετε τις λεπτομέρειες, διαβάστε το βιβλίο του Ηλία Βενέζη: "Νούμερο 31328" Όλα αυτά, ήταν έργο του Κεμάλ.

Δεν υπάρχει πλέον ουδεμία αμφιβολία ότι η πυρπόληση της Σμύρνης ήταν έργο των Κεμάλ και Νουρεντίν. Ιδού πως περιγράφει ένας αυτόπτης μάρτυς. Ο George Horton, Πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη, στο βιβλίο του: “Η μάστιγα της Ασίας”: Αντιγράφουμε:

1. Οι δρόμοι πού οδηγούσαν προς στην Αρμενική συνοικία, φυλάγονταν από Τούρκους στρατιώτες φρουρούς και δεν επιτρεπόταν σε κανέναν να μπει σ' αυτούς, όσο διαρκούσε η σφαγή.

2. Ένοπλοι Τούρκοι, κι ανάμεσα σ' αυτούς πολλοί στρατιώτες, μπήκαν στην συνοικία αυτή πού φυλαγόταν όπως είπαμε και τη διέσχιζαν πέρα ως πέρα λεηλατώντας, σφάζοντας και καταστρέφοντας. Έκαναν ένα συστηματικό και τρομερό «ξεκαθάρισμα», ύστερα απ' το όποιο έβαλαν φωτιά σε διάφορα σημεία στη συνοικία τοποθετώντας δοχεία πετρελαίου ή άλλα καύσιμα μέσα στα σπίτια ή μουσκεύοντας δέματα από κουρέλια με πετρέλαιο και ρίχνοντας τα δέματα αυτά μέσα στα σπίτια απ' τα παράθυρα.

3. Τοποθέτησαν μικρές μπόμπες κάτω απ' το λιθόστρωτο σε διάφορα σημεία του Ευρωπαϊκού τμήματος της πόλεως για να εκραγούν και αποτελέσουν έναν συμπληρωματικό παράγοντα στο έργο της καταστροφής, πού θα επέφερε το αναμμένο πετρέλαιο, με το οποίο Τούρκοι στρατιώτες είχαν ραντίσει τους δρόμους. Το πετρέλαιο μετέδωσε τη φωτιά και την εξάπλωσε πέρα για πέρα μέσα στην Ευρωπαϊκή συνοικία και οι μπόμπες γκρέμιζαν τους τοίχους πού κλονίζονταν...

4. Στις 13 Σεπτεμβρίου (νέο ημερολόγιο) 1922 έβαλαν φωτιά στην Αρμενική συνοικία. Οι τελευταίοι Έλληνες στρατιώτες είχαν περάσει απ' τη Σμύρνη το βράδυ της 8ης Σεπτεμβρίου (νέο ημερολόγιο) , δηλ. οι Τούρκοι είχαν στην πλήρη και αναμφισβήτητη κατοχή τους την πόλη επί πέντε μέρες, προτού να εκραγεί η φωτιά και κατά το μεγαλύτερο μέρος αυτού του διαστήματος είχαν αποκλείσει στρατιωτικώς την Αρμενική συνοικία, ενώ ενεργούσαν μέσα σ' αυτή συστηματική και ολοκληρωτική σφαγή. Εάν μερικοί Αρμένιοι ήταν ακόμα ζωντανοί στις τοποθεσίες, οπού οι Τούρκοι είχαν βάλει φωτιά, ήταν κρυμμένοι στα υπόγεια κατατρομαγμένοι τόσο, ώστε να μην μπορούν να μετακινηθούν, γιατί όλη η πόλη είχε κατακλυστεί από Τούρκους στρατιώτες και ιδιαίτερα οι τοποθεσίες οπού είχαν αρχίσει οι πυρκαγιές...

ΟΙ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΕΣ

Η αντίσταση των Ελλήνων μετά το 1453 ήταν εξίσου σημαντική ήταν και στο πνευματικό πεδίο (Ορθοδοξία, γλώσσα, ιστορική συνείδηση και λαϊκή παράδοση).

του Γιώργου Καραμπελιά

Η αντίσταση στους έξι αιώνες της ξένης κατοχής δεν περιορίστηκε μόνο στο στρατιωτικό πεδίο (όπως είδαμε στο προηγούμενο αφιέρωμα μας, Η αντίσταση των Ελλήνων μετά το 1453), αλλά εξίσου σημαντική ήταν και στο πνευματικό πεδίο (Ορθοδοξία, γλώσσα, ιστορική συνείδηση και λαϊκή παράδοση).

Αν, για τους λογίους και τους πεπαιδευμένους Έλληνες, συστατικό και ενισχυτικό της ταυτότητάς τους, εκτός από τη θρησκεία, ήταν η γλώσσα και η ιστορία, για τον λαό, ιδιαίτερα για τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, η ορθόδοξη πίστη αποτελούσε το μοναδικό ανάχωμα στην απώλεια της ταυτότητας και τους εξισλαμισμούς. Εξ ου και η τεράστια σημασία των νεομαρτύρων και η ευρύτατη διάδοση των «Μαρτυρολογίων» και των «Συναξαριστών». Ο Νεκτάριος Τέρπος, προς παραδειγματισμό των λιποψυχούντων, αναφέρεται ιδιαίτερα στην περίπτωση του «νεομάρτυρα» της Β. Ηπείρου, άγιου Νικόδημου του Ελβασάν, που μαρτύρησε το 1722 και η μνήμη του τιμάται στις 11 Ιουλίου:

«Καὶ ἀ­κού­σα­τε. Ἐ­τοῦ­τος ὁ ἅ­γιος ἦ­τον ἀ­πὸ τὰ Βε­λά­γρα­δα [ ] φθό­νῳ τοῦ δι­α­βό­λου, ἀρ­νή­θη τὸν Χρι­στὸν παῤ­ῥη­σί­α, καὶ ἔ­γι­νεν Ἀ­γα­ρη­νός[ ]. Ἡ δὲ γυ­νὴ αὐ­τοῦ ἐ­λυ­πᾶ­το πολ­λὰ δι’ αὐ­τόν, καὶ ἐ­πα­ρα­κά­λει… διὰ νὰ ἐ­πι­στρέ­ψῃ πά­λιν πρὸς Κύ­ριον. Τέ­λος ὑ­πῆ­γε εἰς τὸ Ἅ­γιον Ὅ­ρος καὶ ἐ­ξο­μο­λο­γή­θη, [ ] ἔ­λα­βε τὸ Ἅ­γιον Σχῆ­μα καὶ ἔ­γι­νε κα­λό­γε­ρος. (Τρία χρόνια μετά) ἐ­βου­λή­θη νὰ ἐ­πι­στρέ­ψῃ εἰς τὰ Βε­λά­γρα­δα, νὰ μαρ­τυ­ρή­σῃ διὰ τὸ ὄ­νο­μα τοῦ Χρι­στοῦ. [ ] … ἐ­παῤ­ῥη­σιά­σθη εἰς τοὺς ἀ­σε­βεῖς. …τὸν ἐ­πῆγαν εἰς τὸν ἡ­γε­μό­να λε­γό­με­νον Χου­σὲν πα­σιᾶς.

Ὁ δὲ ἅ­γιος τοῦ ἀ­πη­λο­γή­θη· μὴ γέ­νοι­το, ὦ ἡ­γε­μὼν νὰ ἀρ­νη­θῶ πο­τὲ τὸν (Μωάμεθ) πι­στεύ­ω πῶς εἶ­ναι προ­φή­της τοῦ σα­τα­νᾶ, καὶ κά­θε­ται μέ­σα εἰς τὸ πῦρ τὸ αἰ­ώ­νιον, αὐ­τὸς καὶ ὅ­σοι τὸν πι­στεύ­ουν διὰ προ­φή­την. Ταῦ­τα εἰ­πὼν ὁ ἅ­γιος, ὁ ἡ­γε­μὼν ἐ­θυ­μώ­θη καὶ ἐν τῷ ἅ­μα τὸν ἀ­πο­φά­σι­σε νὰ τὸν ἀ­πο­κε­φα­λί­σουν. Καὶ ἡ μὲν ἁ­γί­α του ψυ­χὴ ἀ­νέ­βη στε­φη­φό­ρος εἰς τὸν χο­ρὸν τῶν ἁ­γί­ων μαρ­τύ­ρων, τὸ δὲ ἅ­γιον αὐ­τοῦ λεί­ψα­νον, λα­βόν­τες οἱ χρι­στια­νοὶ κα­τέ­θε­σαν αὐ­τὸ εἰς τὸν να­ὸν τῆς Θε­ο­τό­κου λε­γό­με­νον Σου­ρούμ­που­λη, εἰς δό­ξαν Θε­οῦ[1].»

Ο Νικόδημος Αγιορείτης πρώτος εξέδωσε, το 1799, μαρτυρίες με τους βίους και ορισμένες ακολουθίες νεομαρτύρων, καταγράφει δε 86 τον αριθμό. Ο Κ. Σάθας τους ανεβάζει σε 101, ο Χρυσόστομος Παπαδόπουλος σε 124, ο δε Ιωάννης Περαν­τώ­νης, βιογραφεί 162[2]. Για τους νεομάρτυρες διατηρείται ακόμα και σήμερα μια προφορική παράδοση, χαμένη σε θρύλους και μύθους πολλών τοπικών κοινωνιών, και μια γραπτή παράδοση μαρτυρολογίων και λειτουργιών.

«… τα Μαρτύρια των αιώνων 15ου-17ου, είναι της λόγιας βυζαντινής παράδοσης, ενώ αυτά που γράφηκαν κατά τους 18ο-19ο αι., είναι της δημοτικής παράδοσης. Της λόγιας παράδοσης, ανήκουν σε συγγραφείς, όπως ο Ανώνυμος του 15ου αι., συγγραφέας του μαρτυρίου του νεομάρτυρα αγίου Γεωργίου, που άθλησε στην Αδριανούπολη (+1437, Μαρτίου 26), οι Ιωάννης Μόσχος, Παχώμιος Ρουσάνος, Νικόλαος Μαλαξός, Δαμασκηνός Στουδίτης, Μελέτιος Συρίγος και Ιωάννης Καρυοφύλλης, κ.ά. Τα Μαρτύρια της δεύτερης περιόδου, ήτοι της δημοτικής παράδοσης, προέρχονται από συγγραφείς, όπως οι Ιωνάς Καυσοκαλυβίτης, Νικόδημος Αγιορείτης, Μακάριος Νοταράς, Νικηφόρος Χίος, Αθανάσιος Πάριος κ.α».[3]

Καθόλου τυχαία, από τα μέσα του 18ου αιώνα, πολλαπλασιάζονται οι νεομάρτυρες, ιδιαίτερα στις περιοχές της Δυτικής Μικράς Ασίας, της Θράκης, της Μακεδονίας. Η Κων/πολη, η Χίος, η Μυτιλήνη, η Θεσ/νίκη, η Δυτική Μ. Ασία, είναι τα μεγάλα κέντρα της δράσης και του μαρτυρίου των νεομαρτύρων. Η επίταση της εμφάνισης νεομαρτύρων κατά τον 18ο αι. και η γεωγραφική επικέντρωσή τους μαρτυρεί είτε μια σκλήρυνση των τουρκικών αντιδράσεων, καθώς το ελληνικό στοιχείο ενισχύεται, είτε μια αυξανόμενη αντίσταση των ραγιάδων στους εξισλαμισμούς, είτε όλα μαζί. Πάντως, ούτως ή άλλως, καταρρίπτει το σχήμα μιας απάλυνσης της οθωμανικής θηριωδίας, ή της εξασθένισης της θρησκευτικής αντιπαράθεσης: Από τους 140 νεο­μάρτυρες της Τουρκοκρατίας, τους οποίους τιμά η Εκκλησία, οι 58 μαρτύρησαν κατά την περίοδο 1780-1830[4].

Παράλληλα με την ενίσχυση των επαναστατικών κινήσεων του ελληνισμού, [ ]ίσως, σε περιοχές όπου η αντίθεση δεν μπορούσε να πάρει τη μορφή επαναστατικών κινήσεων, σε λαϊκά στρώματα που είχαν μικρότερη επαφή με την εκπαίδευση και ήταν περισσότερο εκτεθειμένα στις καταφρονητικές συμπεριφορές των Τούρκων, εκεί θα ακολουθήσει μάλλον τον δρόμο των νεομαρτύρων.

ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ Η ΥΣΤΕΡΙΑ ΤΩΝ ΚΗΡΥΚΩΝ ΤΗΣ WOKE ΑΤΖΕΝΤΑΣ;

ΚΑΙ ξαφνικά τά μέσα κοινωνικῆς δικτυώσεως ἐξαπέλυσαν ὁμαδικά πυρά κατά τοῦ ἠθοποιοῦ Μάρκου Σεφερλῆ. Ὁ ὁποῖος «ἐτόλμησε» σέ μιάν ἐπετειακή ἐκδήλωση τοῦ «Δελφιναρίου» νά σατιρίσει τήν Eurovision πού εἶχε ἀναδείξει τόν «non binary» Nemo ὡς νικητή τοῦ τελευταίου διαγωνισμοῦ. Μπορεῖ κανείς νά συμφωνεῖ ἤ νά διαφωνεῖ μέ τήν ὅποια κριτική καί τήν ὅποια σάτιρα. Μπορεῖ νά θεωρεῖ τόν συγκεκριμένο ἠθοποιό καλό ἤ κακό, πνευματώδη ἤ ρηχό, νά ἐκτιμᾶ ἤ νά μήν ἐκτιμᾶ τό χιοῦμορ του. Ἐν προκειμένῳ ὅμως δέν εἶναι αὐτό τό θέμα.

του Ευθ. Π. Πέτρου

Τό θέμα εἶναι ὅτι ἔθιξε τήν woke κουλτούρα. Ὁπότε οἱ ἐπιθέσεις ἐναντίον του ἔφθασαν νά εἶναι ἀκόμη καί ὑστερικές. Δικαιολογεῖ ἆρά γε ἡ παράστασις τοῦ ἠθοποιοῦ αὐτές τίς ὑπερβολές; Αὐτό πού ἀπό ὅ,τι φαίνεται ἐνόχλησε περισσότερο τούς «κήρυκες» τῆς νέας ἀσυδοσίας, ἦταν ὁ ἑξῆς στίχος: «Πάλιωσε τό gay, τώρα πιά δέ λέει, αὐτό papa, ἔλα χαμογέλα, εἶναι ἡ νέα τρέλλα, αὐτό papa, ἐξαρτᾶται ἀπό τό πῶς θά ξυπνήσω τό πρωί, θά νοιώθω κόρη ἤ γυιός, ἴσως καί τά δύο μαζί». Στό χιοῦμορ συνήθως ἀπαντᾶ κανείς μέ χιοῦμορ. Ἐπειδή ὅμως τό χιοῦμορ προϋποθέτει ἕνα ἐπίπεδο εὐφυΐας, οἱ ὀπαδοί τῆς woke νοοτροπίας δέν γνωρίζουν ἄλλον τρόπο νά ἀντιδροῦν παρά μόνον μέ ἀπαξιωτικά σχόλια καί κατάρες. Στήν ἴδια λογική, ἄλλοι θέλησαν νά ἀπαξιώσουν τό σχόλιο διακεκριμένου ἐπιστήμονος ὁ ὁποῖος ἐπεσήμανε ὅτι: «Μόνο κάποιες σαῦρες, τά ἰγκουάνα δέν ἔχουν φῦλο καί αὐτό μεταβάλλεται μέ τή θερμότητα». Τό γεγονός ὅτι ὁ ἴδιος εἶχε ταυτοχρόνως δηλώσει ὅτι «ἡ κοινωνία ἔχει ἐξελιχθεῖ καί σεβόμαστε καί ἀποδεχόμαστε τή διαφορετικότητα τῶν ἀνθρώπων γιά τούς σεξουαλικούς προσανατολισμούς τους» οὐδόλως ἐμετρίασε τίς ἀντιδράσεις. Οὔτε ἡ πραγματικότης πού ἐνυπάρχει στήν φύση, οὔτε ἐπιστημονικῶς ἀποδεδειγμένα πράγματα ἐπιτρέπεται νά λέγονται ἐάν ἔρχονται σέ ἀντίθεση μέ τόν «wokισμό». Κατά τά λοιπά, κάποιοι ἐπιμένουν ὅτι σκοταδισμός ὑπῆρχε μόνον στόν Μεσαίωνα… Ἡ δρᾶσις ὅμως δημιουργεῖ ἀντίδραση. Καί ὅσο προσπαθεῖ κάποιος νά τεντώσει τό ἐκκρεμές πρός μία κατεύθυνση, τόσο δημιουργεῖ προϋποθέσεις νά κινηθεῖ αὐτό πρός τό ἄλλο ἄκρο. Τοῦτο μπορεῖ νά φαίνεται ἀπολύτως λογικό σέ αὐτούς πού ἀποδέχονται τήν τάξη τοῦ κόσμου καί τούς κανόνες τῆς φυσικῆς, εἶναι ὅμως «ψιλά γράμματα» γιά αὐτούς πού τούς ἀπορρίπτουν. Ἔτσι δέν ἀντιλαμβάνονται ὅτι ἤδη ἡ κατάστασις τήν ὁποία προσπαθοῦν νά δημιουργήσουν στρέφεται ἐναντίον τους. Οἱ πολῖτες ἀντιδροῦν. Στό σχετικό χθεσινό πρωτοσέλιδο τῆς «Ἑστίας» ἡ νέα κατάστασις χαρακτηριζόταν ὡς συντηρητική ἐπανάστασις τῆς σιωπηλῆς πλειοψηφίας. Πολύ ἁπλά μποϋκοτάρουν τίς ἑταιρεῖες πού εἶχαν εὐθυγραμμισθεῖ μέ τήν woke ἀτζέντα, μέ ἀποτέλεσμα νά ὑφίστανται ζημίες. Ὑποχρεώνονται ἔτσι νά ἐπιστρέψουν στήν ὁδό τῆς λογικῆς. Τήν κατάσταση περιγράφει ἡ Black Rock σέ σχετικό σχολιασμό, στόν ὁποῖο ἀναφέρει: «Πάρα πολλές (woke) προτάσεις ἦταν ὑπερβολικές, στεροῦνταν οἰκονομικῆς ἀξίας ἤ ἦταν ἁπλῶς περιττές, καί ἦταν ἀπίθανο νά βοηθήσουν στήν προώθηση τῆς μακροπρόθεσμης ἀξίας τῶν μετόχων. Ἡ πλειονότητα τῶν προτάσεων ἀποτύγχανε». Μέ λίγα λόγια δηλαδή λέγει ὅτι τό νά προωθεῖ ἁπλά μιά ἑταιρεία ψηφίσματα χωρίς οὐσία μόνο καί μόνο γιά νά ἱκανοποιεῖ μία woke ἀτζέντα, δέν λειτουργεῖ. Αὐτό ὅμως ἐν τέλει δημιουργεῖ ἕναν φαῦλο κύκλο μέ τήν woke ὑστερία νά κορυφώνεται. Τό ἀποτέλεσμα τό γράψαμε καί χθές: «Ἡ αὐτοκινητοβιομηχανία Ford Motor Company πρίν λίγες ἡμέρες ἀνεκοίνωσε τόν τερματισμό τῆς συμμετοχῆς της στό σύστημα “Ἑταιρικῆς Ἰσότητος” (Corporate Equality) πού κάποιοι προσπαθοῦν νά ἐπιβάλλουν στίς ΗΠΑ. Ἔτσι διακόπτει τίς χορηγίες “σέ ἐκδηλώσεις ὑπερηφάνειας ἤ ἄλλες ἐκδηλώσεις πού προκαλοῦν διχασμό” καί καταργεῖ τίς “ποσοστώσεις ποικιλομορφίας” πού ἐπέβαλλαν τήν ἐπιλογή προσωπικοῦ μέ κριτήρια “διαφορετικότητος”. Πλέον ἡ προσέγγισις τῆς ἑταιρείας θά εἶναι ἀποκλειστικῶς ἀξιοκρατική». Σέ αὐτά ἡ Ford ἀκολουθεῖ ἄλλες ἀμερικανικές ἑταιρεῖες πού ἔχουν ἐπιλέξει νά κάνουν τό ἴδιο. Ὁ γίγαντας τοῦ οὐίσκυ Jack Daniel’s ἀποχώρησε πρόσφατα ἀπό τήν ἀριστερή ἀτζέντα, μαζί μέ τίς Tractor Supply Company, John Deere καί Lowe’s. Καί φυσικά πολύ περισσότερες θά ἀκολουθήσουν. *Εκ της εφημερίδας «Εστία» της 7.9.2024. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.         

ΔΙΔΩΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ: «ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ» 1962 - ΕΙΚΟΣΤΟ ΕΚΤΟ - (ΤΕΛΟΣ)

 

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΔΙΔΩΣ ΣΩΤΗΡΙΟΥ:

«ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ»

Ένας επικός θρήνος, μια λυρική ελεγεία, μία ανείπωτη πραγματεία για τη ζωή των Ελλήνων Μικρασιατών και την καταστροφή της Σμύρνης. Για να θυμόμαστε αυτά, που ενδεχομένως να ζήσουμε! <<Πόλεμοι και ξανά πόλεμοι! Τι στο καλό θα βγάλει η μαγκούφα η εποχή μας και κοιλοπονάει τόσο άγρια>>; Μπήκε το κακό με τους Βαλκανικούς Πολέμους και άργησε να βγει. Χρόνια σπαρμένα με θυσίες, πολέμους και νεκρούς. Η Μικρασιατική εκστρατεία και η καταστροφή. Η ιστορία του Μανώλη Αξιώτη, Μικρασιάτη αγρότη από τον Κιρκιντζέ. Άνθρωπος του μόχθου, δεμένος με τον τόπο του, το πατρικό του σπίτι, τους χωριανούς του. Ο άντρας που πάλεψε με κορμί και με ψυχή. Στο Αμελέ Ταμπουρού, τα Τάγματα Εργασίας της Άγκυρας, το 1915. Στο μέτωπο του Αφιόν Καραχισάρ το 1922. Μια λεύτερη πατρίδα ονειρευόταν καθώς έσφιγγε τα δόντια και έλεγε: <<Ώρα μάχης, Αξιώτη, ώρα θυσίας. Δεν έχεις ελόγου σου κανένα πάρε δώσε με την πολιτική. Το χρέος σου κάνεις>>. Γνώρισε κακουχίες και στερήσεις, είδε βασανιστήρια και θανάτους, έζησε την αιχμαλωσία και την προσφυγιά, για να συλλογιστεί: <<Θηρίο είν' ο άνθρωπος>>! Το μνημειώδες έργο της σύγχρονης ελληνικής πεζογραφίας έγινε bestseller της σύγχρονης εξόδου του Μικρασιάτικου Ελληνισμού. Από το 1962 που πρωτοεκδόθηκαν μέχρι σήμερα τα <<Ματωμένα Χώματα>> έχουν ξεπεράσει σε πωλήσεις τα 400.000 αντίτυπα. Το βιβλίο έχει μεταφραστεί στις εξής γλώσσες: αγγλικά, βουλγαρικά, εσθονικά, γαλλικά, γερμανικά, ολλανδικά, ουγγρικά, ρώσικα, ρουμανικά, σερβικά, ισπανικά, ιταλικά, τουρκικά και κέλτικα βρετανικά. Στην Τουρκία το βιβλίο είχε συγκλονιστική απήχηση.

ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ
(1962)

Σαράντα χρόνια συμπληρώθηκαν από τότε που ο μικρασιατικός ελληνισμός ξεριζώθηκε από τις προγονικές εστίες του. Και είναι τούτος ο ξεριζωμός ένα από τα πιο συγκλονιστικά κεφάλαια της νεότερης ιστορίας μας. Κείνοι που έζησαν μέσα στη θύελλα φεύγουν ένας ένας κι η ζωντανή μαρτυρία τους χάνεται. Χάνονται οι λαϊκοί θησαυροί ή μπλαλσαμώνονται στα ιστορικά αρχεία. <<Απ' του πεθαμένου το μάτι, μην περιμένεις δάκρυ>> λέει μια μικρασιατική παροιμία. Στις μνήμες των ζωντανών έσκυψα. Ακούμπησα μ' αγάπη και πόνο τ' αφτί στις καρδιές τους, εκεί που κρατούν τις θύμησες, όπως το κονοστάσι τα βάγια και τα στέφανα. Κάτω απ' το Μανώλη Αξιώτη, τον κεντρικό αφηγητή του βιβλίου, υπάρχει ο μικρασιάτης αγρότης, που έζησε τ' Αμελέ Ταμπούρια του 14-18, που φόρεσε αργότερα τη στολή του Έλληνα φαντάρου, που είδε την καταστροφή, έζησε την αιχμαλωσία και που πρόσφυγας, έφαγε πικρό ψωμί, σαράντα χρόνια λιμενεργάτης συνδικαλιστής, μαχητής της Εθνικής μας Αντίστασης. Ήρθε και με βρήκε και μου έδωσε ένα τεφτέρι με τις αναμνήσεις του. Συνταξιούχος, κάθισε με υπομονή και κοπίασε να γράψει με τα λίγα γράμματάκια του, τα όσα είδαν τα μάτια του εξήντα τόσα χρόνια. Από τέτοιους αυτόπτες μάρτυρες πήρα το υλικό που χρειαζόμουνα, για να γράψω τούτο το μυθιστόρημα, με μοναδική έγνοια να συμβάλλω στην ανάπλαση ενός κόσμου που χάθηκε για πάντα' να μην ξεχνούν οι παλιοί' να βγάλουν σωστή κρίση οι νέοι.

Δ.Σ.

«ΜΑΤΩΜΕΝΑ ΧΩΜΑΤΑ»

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο
της Διδώς Σωτηρίου: <<Ματωμένα Χώματα>>, εκδόσεις <<ΚΕΔΡΟΣ>>,
11η έκδοση, Αθήνα 1986, σελ. 330-340..
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Μόλις ξεμακρύναμε, μ' έπιασε ο Πάνος με τα δυο του χέρια απ' τη μέση κ' έγειρε το πανωκόρμι του. Έγειρα κ' εγώ, έτσι που οι δυο μαζί να φαινόμαστε από μακριά σαν άλογο που βόσκει. Οι σκοποί ξεγελαστήκανε. Όταν μας πήρανε χαμπάρι ήτανε πια αργά. Φτερά κάναμε. Είμαστε ξεσκολισμένοι κ' οι δυο, ξέραμε πως να κινηθούμε. Πέσαμε σε ντερεδιές κι από κει ανηφορίσαμε. Τα μέρη ήταν γνώριμα. Βρισκόμαστε πια στα βουνά της πατρίδας μας. Η αλήθεια είναι πως σταθήκαμε τυχεροί! Μόνο τ' άλλο βράδι ανταμώσαμε ένα Τουρκί. 

Το ρωτήσαμε γιατί αυτή η ερημιά και που έχει πάει ο κόσμος. Μας αποκρίθηκε: -Κατέβηκαν όλοι στα χωριά και στις πολιτείες. Γιορτάζουμε τη φευγάλα των γιουνάνηδων! Μόλις πλησιάσαμε στον Κιρκιντζέ δεν κάναμε ζάφτι την καρδιά μας. Μας έπιασε σύγκρυο και κόπηκε η αναπνοή μας. Σιγουρευτήκαμε πως το χωριό ήταν ακατοίκητο και χωθήκαμε στις γειτονιές. Γλυστρούσαμε τοίχο τοίχο, σαν κλέφτες. Το φεγγάρι έριχνε αρκετό φως για να ξεδιακρίνεις το κάθε τι. Οι πόρτες των σπιτιών τρίζανε καθώς τις ανοιγόκλεινε ο αγέρας, θάρρειες κ' είχε πέσει πανούκλα και θέρισε τους ζωντανούς. Όλα έρημα, άδεια. Στα σκαλοπάτια και στους δρόμους πεταμένα ρούχα, σπασμένα έπιπλα και γυαλικά. Που και που κανένα σκυλί αλυχτούσε λυπητερά «γόου! γόου! γόου!».

Ως κ' οι γάτες κι αυτές κλαψουρίζανε ανήσυχα, ξερά κ' επίμονα κι αυγατίζανε την αγριίλα. Κάθε σπίτι, κάθε σοκάκι, κάθε δεντρί και κάθε πετράδι από τούτη τη γης ήτανε ζυμωμένο με την καρδιά και με τη θύμησή μας. Μας πήρε το παράπονο! Μπρε δικό μας δεν είναι τούτο το χωριό ; Δικά μας δεν είναι τα σπίτι; Δικά μας δεν είναι τα χώματα, τα σπαρτά, τα δέντρα ; Εδώ δε μεγαλώσαμε; Εδώ δε δουλέψαμε; Εδώ δεν είναι βαμένα τα κόκκαλα των πατεράδων μας; Εδώ δεν είναι τα καζάντια μας, οι μνήμες μας, τα όνειρά μας! Πώς έγινε και δεν είναι πια τίποτε δικό μας; -Σύρε να φύγουμε! είπε ο σύντροφός μου. Αν μας δει μάτι, δε θα μείνει απ' το κορμί μας ουδέ κόκκαλο για τα σκυλιά! Ανηφορίσαμε για το σπίτι του κεχαγιά Σεφέρογλου. Εκεί ξέραμε πως θα βρίσκαμε ό,τι χρειαζόμαστε∙ τραγίσια τουλούμια να τα φουσκώσουμε και να πέσουμε μ' αυτά στη θάλασσα, σκοινιά, ρούχα, φανάρια, τρόφιμα. Το σπίτι απομονωμένο στο βουνό, δεν είχε ακόμα πατηθεί. Μόνο τα κοπάδια λείπανε.

Τα γιατάκια στρωμένα κάτω απ' τη γκορτσά. Οι κόττες με το που μας νιώσανε φτερακούσανε. Δε χάσαμε καιρό∙ τα κατατόπια τα ξέραμε. Ό,τι ζητήσαμε το βρήκαμε. Πριν φύγουμε ο Πάνος με σταμάτησε. -Για βάστα, έκανε , λαχτάρησα να μασήσω κρέας! Τρέχει τσακώνει δυο κόττες∙ βγάζει μαχαίρι να τις σφάξει μήπως και κακαρίζουνε στο δρόμο. Μα γίνεται κίτρινος, τρέμει το χέρι του∙ τις παρατάει. -Δεν μπορώ, κάνει. Πάμε! Μόλις φτάσαμε στο δάσος βρήκαμε μιαν απόμερη σπηλιά να ξαποστάσουμε. Δοκιμάσαμε τα τουλούμια μήπως και χάνουν αέρα. Ύστερα καθήσαμε να φάμε τα κριθαρένια παξιμάδια και τα ξερά σύκα του φίλου μας του Σεφέρογλου. Ήπιαμε ρακί, στρίψαμε τσιγάρο. Ξαναπήραμε τη στράτα. Βγήκαμε σε μιαν έρημη παραλία.

Ανάμεσα Τσαγκλί και Σάμο είναι ένα ερημονήσι. Αν καταφέρουμε και φτάσουμε ζωντανοί ίσαμε κει, ύστερα ένα σάλτο είναι πια η Σάμο. Θα κάνουμε σινιάλα στους ψαράδες, θα φωνάξουμε. Ένας ήταν ο κίνδυνος∙ μήπως προλάβανε οι Τούρκοι και βάλανε φυλάκια. Αυγές ζυγώσαμε τη θάλασσα∙ η αγωνία μας κορυφώθηκε. Κάθε ήχος μας αλάφιαζε. Κάποια στιγμή ακούσαμε κουβέντες. Μπροστά μας ήταν ένας βάλτος∙ χωθήκαμε μέσα στη λάσπη. Ο Πάνος δεν άντεξε πολύ. Έβγαλε το κεφάλι του και σαν είδε πως προσπέρασαν οι Τούρκοι, μ' ανάσυρε κ' εμένα. Κρυφτήκαμε πίσω από βράχια. Αέρας τάραζε τη θάλασσα και την έκανε να σπάζει με θόρυβο πάνω στις πέτρες. Φουσκώσαμε γρήγορα τα τουλούμια κ' ετοιμαστήκαμε να πέσουμε. Την ύστατη στιγμή ο φίλος μου δείλιασε.

Δεν είχε ξαναμπεί στο νερό. Για να του δώσω κουράγιο έπεσα πρώτος και με ψηλά τα χέρια του δειξα πως τα τουλούμια με σηκώσανε στον αφρό. Στεργιανός ήμουνα και γω, όμως είχα μπει σε θάλασσα πολλές φορές στο Κουσάντασι και στη Σμύρνη. Του εξήγησα πως με τα τουλούμια δεν είχαμε να φοβηθούμε τίποτα. -Πέσε! του φώναξα. Μη χάνουμε καιρό. Ο Πάνος, που δεν είχε τίποτα σκιαχτεί στη ζωή του, έτρεμε μπρος στη θάλασσα. Έκανε δυο βήματα μπρος και δέκα πίσω. Αναγκάστηκα να ξαναβγώ στη στεριά. -Δεν μπορώ! Δεν έρχομαι! Θά 'χουνε φυλάκιο οι Τούρκοι στο νησί, -Αχ, μωρέ Πάνο, εσύ τα λες αυτά! Εσύ: Θα τους ριχτούμε, θα τους τσακώσουμε απ' τ' αχαμνά! Θα τους στραμπουλίξουμε! Θα τους αρπάξουμε τα όπλα. Έλα!

Άλλη ευκαιρία δε θα ξαναβρούμε. Βιάσου! Κουνήσου! Μουλάρωσε, σφήνωσαν τα πόδια του στα βράχια∙ δεν έκανε βήμα. Τον πλησίασα, τον καλόπιασα, του αγρίεψα, τον έσυρα με το ζάρι, τίποτα∙ παρά τρίχα να ρθούμε στα χέρια. Δεν ήξερα τι να κάνω. Η ώρα περνούσε. -Τι κάθεσαι; φώναξε μπουρινιασμένος. Δε σε κρατάω γω. Πάγαινε! Γύρισα και τον κοίταξα. -Μπρε, Πάνο! Κρίμα! Κατέβασε το κεφάλι του. Τοιμάστηκα να πέσω στο νερό. Η καρδιά μου ήτανε βαρειά. -Γεια σου! είπα. Τον έπιασε συγκίνηση. -Αν πετύχεις βάρκα και μπορέσεις, έλα πάρε με. Θα στέκω εδωνά, να σε περιμένω. Αν φύγω, πα να πει πως κάτι τρέχει, κάποιος κίνδυνος. Μη ζυγώσεις τότες και καείς.