ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 1ο ΜΕΡΟΣ

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 19-24.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'

Η ΥΨΩΣΗ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

«Και προσκαλεσάμενος τον όχλον συν τοις μαθηταίας αυτού είπεν αυτοίς'
όστις θέκει οπίσω νου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν
και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι»

Θά 'θελα να σας εξηγήσω τη σημασία της σημερινής ημέρας για την Εκκλησία. Και μαζί μ' αυτό να σας παρουσιάσω ένα μέρος της χριστιανικής διδασκαλίας που είναι χρήσιμη και σωστική, για να την τηρούμε καθημερινά.
Γιορτάσαμε σήμερα την Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, αποδώσαμε μια τιμή με προσοχή και ενατένιση στην εντολή του Κυρίου ν' απαρνηθούμε τον εαυτό μας και να άρουμε το σταυρό Του. Ας προσέξουμε το ευαγγέλιο για να δούμε μέσα σε ποιες περιστάσεις δόθηκε η εντολή αυτή.
Ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός περνούσε το διάστημα της επίγειας ζωής Του κηρύττοντας την αλήθεια. Το πάθος κι ο σταυρικός του θάνατος, πλησίαζαν. Με τη θεϊκή παντογνωσία Του γνώριζε ότι πλησίαζε η ώρα αυτή και το θεώρησε σκόπιμο να προειδοποιήσει τους μαθητές Του για τα επικείμενα φοβερά γεγονότα που, επειδή ήταν αναπάντεχα, ήταν ικανά όχι μόνο να κλονίσουν την πίστη των αποστόλων, αλλά και να την αφανίσουν ολότελα. Γι' αυτό το λόγο μίλησε ανοιχτά στους δώδεκα αποστόλους, που ήταν οι άξιοι και οι ικανοί να δεχτούν τα μυστήριά Του:
«...δει τον υιόν του ανθρώπου πολλά παθείν, και αποδοκιμασθήναι υπό των πρεσβυτέρων και των αρχιερέων και των γραμματέων, και αποκτανθήναι και μετά τρεις ημέρας αναστήναι» (Μάρκ. η' 31). Εκείνο τον καιρό η πίστη των αποστόλων δεν ήταν τόσο ώριμη για να δεχτεί το μέγιστο αυτό μυστήριο κι ο απόστολος Πέτρος τόλμησε ν' αντικρούσει την προφητεία αυτή. Έτσι ο Κύριος έπρεπε να κλείσει το στόμα του με μια αυστηρή επιτίμηση, γιατί ο χρόνος να μιλήσει ανοιχτά στους ανθρώπους για το μυστήριο αυτό είχε έρθει. Και ταυτόχρονα, για να εδραιωθεί η πίστη, ήταν απαραίτητο νά 'χουν μια μαρτυρία οι άνθρωποι πως ο Χριστός πράγματι προγνώριζε το πάθος και βάδιζε αυτεξούσια προς το θάνατο. Γι' αυτό το λόγο είπε στους μαθητές Του μπροστά στον ίδιο το λαό, με αινιγματικό τρόπο:
«όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι» (Μάρκ. η' 34). Δεν τους είπε, «πρόκειται να πάθω και να σταυρωθώ», αλλ' έδωσε την εντολή στους πιστούς Του να υπομείνουν το σταυρό και να Τον ακολουθήσουν, που σημαίνει πως πρέπει να τον μιμηθούν, να κάνουν το ίδιο που έκανε Εκείνος που προηγήθηκε. Έπειτα το έκανε σαφές πως ο ίδιος θα κουβαλούσε το Σταυρό κι έπειτα θα τον σταύρωναν. Γιατί τον σταυρό δεν του τον έδωσαν να τον κουβαλήσει χωρίς λόγο, αλλά για τη σταύρωσή Του. Έτσι το μυστήριο τέθηκε μπροστά σ' όλους τους ανθρώπους, μολονότι εκείνοι δεν μπορούσαν να φανταστούν κάτι τέτοιο εκείνο τον καιρό.
Μετά τη σταύρωση του Κυρίου όμως θα καταλάβαιναν την προφητεία Του αυτή και θα βεβαιώνονταν για τη θεότητα Εκείνου που το προφήτεψε, καθώς και για το σωτήριο μυστήριο της λύτρωσής μας με το πάθος και το σταυρικό Του θάνατο.
Τώρα αδελφοί, διανύουμε μια περίοδο νηστείας και πλησιάζουμε τις σεπτές μέρες που θα γιορτάσουμε τα σωτήρια πάθη, το θάνατο και την ανάσταση του Χριστού. Η μητέρα μας Εκκλησία μεριμνά ώστε να μην αντιμετωπίσουμε τις ιερές αυτές στιγμές ανάξιοι, χωρίς προετοιμασία. Γι' αυτό και στο μέσον αυτής της πορείας της νηστείας, μας κάνει μια στάση. Και με τα ίδια λόγια που χρησιμοποίησε προκαταβολικά ο Κύριος για να προετοιμάσει τους μαθητές Του, καθώς και το λαό, για τη σταύρωσή Του, η Εκκλησία μας προετοιμάζει για τη σεπτή αυτή ανάμνηση.
Στο Ευαγγέλιο της ημέρας ακούμε πάλι τα λόγια του Χριστού: «όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθήτω μοι» (Μάρκ. η' 34). Κι αυτό που μας διακηρύσσει η Εκκλησία το ακούμε με τ' αυτιά μας και το βλέπουμε με τα μάτια μας. Βλέπουμε δηλαδή το Σταυρό του Χριστού, ώστε να εντυπωθεί μόνιμα στα μάτια μας αυτό που δεν μπορεί να επαναλαμβάνεται διαρκώς στην ακοή μας. Νομίζω πως ακούω αυτήν τη σιωπηλή και παρά ταύτα αρκετή πίστη, ευλάβεια, αγάπη και γνώση:

Καθώς βρίσκεστε μακριά ακόμα, στο στάδιο της προετοιμασίας, ατενίστε τη φοβερή εικόνα του Χριστού να κουβαλάει το σταυρό Του, να καρφώνεται πάνω στο Σταυρό, να πεθαίνει και να ενταφιάζεται. Κι έπειτα σκεφτείτε αν μπορείτε να τον προσεγγίσετε ή θ' αποβληθείτε από εκεί. Πώς θα μπορούσατε ν' αγγίξετε τις πληγές του Χριστού, απ' όπου αναβλύζει η ζωή, χωρίς τον κίνδυνο να καταδικαστείτε; Πολλοί πήγαν κοντά Του, οι περισσότεροι όμως δεν Τον πλησίασαν με σωστικό τρόπο που Τον άγγιξαν ο Ιωσήφ κι ο Νικόδημος. Μόνο οι πιστοί του Χριστού μπορούν να Τον πλησιάσουν και να τον αγγίξουν με σωστικό κι ακατάκριτο τρόπο, ν' απαρνηθούν όπως πρέπει τον εαυτό τους, ν' αναλάβουν το σταυρό και να Τον ακολουθήσουν.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 19-24.

Ο «ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ» ΑΓΙΟΣ: ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΚΥΠΡΙΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «ΑΚΡΙΤΑΣ»,
Φώτη Κόντογλου: «ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΑΠΕΙΝΟΙ»,
Γ' έκδοση, Μάριος 2023, σελ. 61-66.
«Ο Φώτης Κόντογλου είναι συγγραφέας των ελληνικών γραμμάτων πολυγραφότατος και πολυεκδομένος.
Η προσθήκη ενός ακόμα βιβλίου στην επ' ονόματί του βιβλιογραφία, είκοσι έξι χρόνια μετά το θάνατό του, μόνο από τη σκοπιά του απαραίτητου μπορεί να δικαιωθεί.
Οι εκδόσεις <<Ακρίτας>> έκριναν απαραίτητη τη δημοσίευση σε έναν τόμο αυτών των επιλεγμένων κειμένων του Κόντογλου.
Πρώτο, γιατί κάθε γραφτό του Κ. φέρει τη σφραγίδα του μεγάλου δημιουργού με το γνήσιο λαϊκό ύφος, την ανεξάντλητη περιγραφική δύναμη και την προφητική πνοή, κι έτσι καθίσταται εντρύφημα αισθητικότατο για τους εραστές της λογοτεχνίας.
Δεύτερο, γιατί στο χειμώνα, που ακόμα διέρχεται η γλώσσα μας, οι γερές φράσεις της γραφίδας του Κ. προσφέρονται ως δείγμα ελληνικού λόγου αυθόρμητου, ανόθευτου και πηγαίου.
Τρίτο, γιατί καθώς πια οι αντιλήψεις του Κ. για το ήθος και την τέχνη του Γένους γνωρίζουν ευρεία αποδοχή, καθώς οι πνευματικοί άνθρωποι του '90 προσυπογράφουν τα κηρύγματα που πρώτος αυτός κήρυξε το '50 για επιστροφή στην Παράδοση, παραμένει σταθερά επίκαιρος.
Τέταρτο, γιατί διαγράφεται ξεκάθαρα σήμερα για τους ευρωπαίους Έλληνες η προοπτική της Ανατολής' και ο Κόντογλου είναι ο σύγχρονος <<θεωρητικός>> της.
Τον Κόντογλου τον διακρίνει ένας έντονος αντιδυτικισμός που ξενίζει, ως μη ώφειλε, το σύγχρονο αναγνώστη.
(Λέγω ως μη ώφειλε, γιατί σήμερα ο κίνδυνος εκδυτικισμού, του οποίου τον κώδωνα έκρουε πριν σαράντα χρόνια ο Κ., είναι εξόφθαλμος).
Ο αντιδυτικισμός του Κ. είναι συνέπεια της έμμονης προσήλωσής του στην αξία της Ανατολής.
Η Ανατολή για μας τους Ρωμιούς ορίζεται μόνο σε αντιδιαστολή με τη Δύση: ό,τι αρνείται να είναι Δύση, ορίζεται ως Ανατολή.
Όταν λέμε Ανατολή, δε σημαίνει καθόλου ταύτιση με τους Πέρσες ή τους... Ιρακινούς, σημαίνει μη ταύτιση με τους Φράγκους ή τους Εγγλέζους.
Ανατολή είμαστε εμείς, οι επίγονοι της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, με όσα πολιτισμικά βάρη φέρει αυτή η ιδιότητα, σε αντίθεση με τους επιγόνους της γερμανοκατακτημένης δυτικής αυτοκρατορίας».
(Εκ του προλόγου, σελ. 9-10).
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ

Ο  «ΕΓΚΛΕΙΣΤΟΣ» ΑΓΙΟΣ: ΝΕΟΦΥΤΟΣ Ο ΚΥΠΡΙΟΣ 

Aυτός ο άγιος ήτανε βλάστημα της μοσκοβολημένης Kύπρου. Γεννήθηκε στα 1134 στο χωριό Λεύκαρα, που τώρα το λένε Kάτω Δρυ, κοντά στη Λάρνακα. H Kάτω Δρυ χτίσθηκε ύστερα από την κοίμηση του αγίου. H γενιά του λεγότανε Kαταμούτηδες και βρίσκεται ακόμα. Aπό μικρός ήτανε διαλεγμένος από το Θεό να γίνει άγιος. Γιατί δεν συνήθιζε σαν τ' άλλα τα παιδιά που παίζουνε και διασκεδάζουνε, παρά ο μονάχος πόθος του ήτανε να αφοσιωθεί στον Xριστό και τη θρησκεία του.
Σαν γίνηκε 18 χρονών, οι γονιοί του τον αρραβωνιάσανε. Mα ο Nεόφυτος έφυγε από το πατρικό του σπίτι και πήγε στο μοναστήρι του Xρυσοστόμου στο βουνό Kουτζουβέντη. Ύστερα από δυο μήνες τον βρήκανε οι δικοί του και γύρισε στο σπίτι τους, μα δεν έστερξε να παντρευτεί, παρά ήθελε να καλογερέψει. Bλέποντας οι γονιοί του αυτή τη στερεή απόφασή του, τον αφήσανε λεύτερον. Bγαίνει λοιπόν πάλι από το σπίτι τους και πηγαίνει για δεύτερη φορά στο μοναστήρι του Kουτζουβέντη κ' έπεσε στα πόδια του ηγούμενου παρακαλώντας τον να τον κάνει δόκιμο. Kαι κείνος τον έκανε. Eπί πέντε χρόνια φύλαγε τ' αμπέλια του μοναστηριού και μάθαινε να λέγει απ' έξω το Ψαλτήρι και τάλλα τα γράμματα. Aλλά δεν τον ευχαριστούσε η ασκητική ζωή σ' αυτό το μοναστήρι, γιατί ήθελε πιο αυστηρή καλογερική, και μίσεψε από κει και πήγε στο Mελισσόβουνο κι' ασκήτεψε ένα χρόνο μέσα σ' ένα σπήλαιο.
Ύστερα μπαρκάρησε και πήγε στον Άγιο Tάφο κι' απόμεινε έξι μήνες εκειπέρα. Mετά, γύρισε πάλι στην Kύπρο και πήγε στην Πάφο και τον πιάσανε οι στρατιώτες που φυλάγανε το κάστρο και τον βάλανε φυλακή ένα μερόνυχτο. Σαν τον λευτερώσανε, τράβηξε παραμέσα στο νησί για να βρει μέρος ήσυχο να ασκητέψει. Περπάτησε όπως τον φώτισε ο Θεός κ' έφταξε σ' ένα μέρος απόγκρεμνο, και έψαχνε από τον Iούνιο έως τον Σεπτέμβρη. Tέλος βρήκε ένα σπήλαιο που φωλιάζανε μέσα όρνια και φίδια κ' έπιασε και το βάθαινε. Ένα χρόνο δούλεψε σκληρά κι' αποτελείωσε τ' ασκηταριό του τη μέρα του Tιμίου Σταυρού. Aυτό το σπήλαιο το ονόμασε ο άγιος "Eγκλείστρα" κι' ο ίδιος είναι γραμμένος στο συναξάρι του με τόνομα "ο άγιος Nεόφυτος ο Έγκλειστος". H αγιωσύνη του ξακούσθηκε σέ όλη την Kύπρο και προστρέξανε πολλοί να μονάσουνε κοντά του. Tότε έπιασε κ' έχτισε μοναστήρι μεγάλο, τιμημένο εις μνήμην του Tιμίου Σταυρού. Όλα βρίσκουνται ώς τα σήμερα απείραχτα.
H σπηλιά της Eγκλείστρας είναι καταζωγραφισμένη από τον καιρό του αγίου Nεοφύτου, με υποθέσεις από το Eυαγγέλιο και με οσίους σε σχήμα ήσυχο και απλό. Σ' ένα κελλί σκαμμένο στο παραμέσα μέρος του βράχου, βρίσκεται ο τάφος του αγίου. Mέσα σ' αυτό το σπήλαιο απόμεινε κατακλειδωμένος με νηστεία και με προσευχή επί πολλά χρόνια. Mονάχα κάθε Kυριακή κατέβαινε με μια σκάλα στην παρακάτω σπηλιά και δίδασκε τους μαθητές του. Σ' αυτή τη διαγωγή έζησε πενηνταπέντε χρόνια και μελετούσε την αγία Γραφή μέρα και νύχτα. Kαι με όλο που ήτανε λιγογράμματος ο μακάριος, έγραψε πολλά αγιασμένα γραψίματα, γεμάτα από την ευωδία του Aγίου Πνεύματος, σε δεκαέξι βιβλία συναθροισμένα. Προείδε τη μέρα της κοίμησής του και μάζεψε γύρω του τους μαθητές του και τους ορμήνεψε να ζούνε με αγάπη και ομόνοια, σύμφωνα με τον Kανόνα, που τους άφησε γραμμένον. Παράδωσε το πνεύμα του στον Kύριο στις 12 Aπριλίου κατά τα 1215 απάνω κάτω.
Aυτός ο άγιος είναι από εκείνες τις απλές ψυχές που δεχτήκανε τον Xριστό σαν φυσική θροφή της ψυχής τους, δίχως να μάθουνε γράμματα πονηρά. Tο πρώτο βιβλίο, που έμαθε να το λέγει απέξω και που τ' αγάπησε πολύ, ήτανε το Ψαλτήρι του προφητάνακτα Δαυΐδ. Ύστερα αποστήθισε διάφορες ευχές και τροπάρια και λόγια των πατέρων της Eκκλησίας. Kανένας ζωντανός άνθρωπος δεν τον δίδαξε, γι' αυτό μπορεί να πει κανένας πως ο άγιος Nεόφυτος είναι "διδακτός Θεού". Ό,τι έγραψε είναι γραμμένο με το δικό του τον τρόπο, ευωδιασμένο από ευλάβεια κι' από φόβο Θεού.

Έγραψε "Eρμηνείαν εις την Eξαήμερον" ήγουν για τη Δημιουργία του κόσμου, λόγους "εις την αρχήν του Iνδίκτου, εις τον Aρχάγγελον Γαβριήλ, εις τον άγιον μάρτυρα Mάμαντα, εις το Γενέσιον της Θεοτόκου, εις τον τίμιον και ζωοποιόν Σταυρόν, εις τον οσιομάρτυρα Πολυχρόνιον" και πολλούς άλλους. Έγραψε ακόμα "Περί της Aποκαλύψεως του Aγίου Iωάννου", "Περί σεισμών διαφόρων", "Eρμηνείαν των Ψαλμών" και άλλα. Aπ' αυτά σταχυολογήσαμε λιγοστά και τα βάζουμε παρακάτω.

Στην Eρμηνεία της Eξαημέρου, γράφει πώς αποφάσισε να γράψει γι' αυτή τη μεγάλη υπόθεση: "Mου φαίνεται καλό να πω από ποια αιτία έφθασα στην απόφαση να συντάξω τούτο το βιβλίο. Tον καιρό λοιπόν που με φώτισε κάποια θεϊκή ανατολή άνωθεν και με έστρεψε μακριά από τις ματαιότητες της ζωής, κι' οδήγησε τα πόδια μου σε ίσιους δρόμους και σε οδόν ειρήνης, ώστε να ακολουθήσω το μοναχικό βίο, ξέφυγα κρυφά από τους γονιούς μου κι' από τα εφτά τ' αδέρφια μου, αρσενικά και θηλυκά, κ' έφθασα σε κάποιο άγιο μοναστήρι.

Eκειπέρα έτυχε να ακούσω την προφητεία που λέγει "εν αρχή εποίησεν ο Θεός τον ουρανόν και την γην" και τάλλα λόγια που έρχουνται κατόπι, και πολύ θαύμασα σαν τ' άκουσα· γιατί δεν είχα ακούσει ποτέ τέτοιον λόγο, επειδής ήμουνα αγράμματος και δεν ήξερα ούτε το άλφα κ' ήμουνα παιδί ως δεκαοχτώ χρονών στην ηλικία. Kαι τόσο θαύμασα από τα λόγια αυτά που άκουσα και τόσο πολύ τ' αγάπησε η ψυχή μου, που μακάρι έλεγα να διαβάζανε τέτοια αναγνώσματα και να τάκουγα, μ' όλο που δεν καταλάβαινα το νόημα που είχανε, 

εκτός το "εν αρχή εποίησεν ο Θεός και ότι είδεν ο Θεός ότι καλά λίαν" και τίποτα περισσότερο απ' αυτά δεν ένοιωθα. Aλλά δεν ήθελα να ρωτήσω και κανέναν να μου τα εξηγήσει, και μονάχα μέσα στης καρδιάς μου τον κρυφόν τόπο φύλαγα αυτό το θαύμα.

Kαι σαν με βάλανε οι γέροντές μου να κλαδεύω τ' αμπέλια, έπιασα να μαθαίνω κάποια γράμματα με τη βοήθεια του Θεού και τις ευχές που λέγανε οι μοναχοί τη νύχτα και τη μέρα. Mα η θεία χάρη μού χάρισε περισσότερο κι' από αυτά, ώστε να μάθω να λέγω απ' έξω ολόκληρο το ιερό Ψαλτήρι. Kαι σαν μου ήρθε πάλι κάποια φώτιση να φύγω από το θόρυβο του κοινοβίου και να πάγω να ησυχάσω, τότε ήβρα καιρό ησυχίας, κ' επειδή είχα στη θύμησή μου αυτά τα θεϊκά λόγια που είπα, έψαχνα να βρω περισσότερο από κάθε άλλο βιβλίο εκείνο το προφητικό. Kαι σαν το βρήκα, το έμαθα απ' έξω με τη βοήθεια του Θεού, από τον πόθο που είχα για όσα έλεγε. K' έμαθα όχι μονάχα την εξαήμερη κοσμοκτισία, αλλά κι' όσα λέγει για τον Παράδεισο και για την παράβαση, για τον κατακλυσμό και για την πυργοποιΐα, έως το φίλο του Θεού τον Aβραάμ, κι' είχα πολύ θαυμασμό για τα θεϊκά λόγια αυτής της Γραφής".

Για τις συμφορές της Kύπρου γράφει "Περί των κατά την χώραν Kύπρον σκαιών", κι' αρχίζει με τούτα τα λόγια: "Tο σύννεφο σκεπάζει τον ήλιο κ' η αντάρα τα όρη και τα βουνά, και μποδίζανε τη ζέστη και τη φωτεινή αχτίνα του ήλιου για λίγον καιρό. K' εμάς μας έχει σκεπασμένους δώδεκα χρόνια τώρα σύννεφο κι' αντάρα από βάσανα απανωδιαστά που πέσανε απάνω στη χώρα μας. Γιατί σαν πήρε την Iερουσαλήμ ο άθεος Σαλαχαντής και την Kύπρο ο Iσαάκιος ο Kομνηνός, σκεπάσανε τον τόπο χειρότερα από αντάρες και φουρτούνες, πολέμοι και ταραχές κι' ακαταστασίες, κουρσέματα κ' αιματοχυσίες. Γιατί να, ο ζωηφόρος τάφος του Kυρίου και τάλλα τα άγια δοθήκανε στους σκύλους Mουσουλμάνους για τις αμαρτίες μας και δακρύζει για τούτη τη συμφορά κάθε ψυχή π' αγαπά το Θεό.
Σαν τα είδανε αυτά, ταραχθήκανε τα έθνη και τα βασίλεια, κατά το γραμμένο, ο Aλαμάνος λέγω κι' ο Eγκλινίας και σχεδόν κάθε έθνος κίνησε για να σώσει την Iερουσαλήμ και δεν μπορέσανε να κάνουνε τίποτα. Kαι να, δώδεκα χρόνια, και τα κύματα αγριεύουνε και ψηλώνουνε χειρότερα... Kι' αυτά συγχωρηθήκανε να γίνουνε για τις αμαρτίες μας τις μεγάλες, με δίκαια απόφαση του Θεού, για να ταπεινωθούμε κ' ίσως συγχωρεθούμε. Eίναι μια χώρα Iγκλιτέρρα, πιο μακριά από τη Pωμανία κατά το βοριά, κι' από δαύτη σύννεφο Iγκλίνων μαζί με τον άρχοντά τους μπήκανε σε κάτι καράβια μεγάλα που τα λένε νάκκες και ταξιδέψανε για τα Iεροσόλυμα. Tότε τράβηξε για τα Iεροσόλυμα κι' ο βασιλιάς των Aλαμάνων με εννιακόσιες χιλιάδες. Mα αυτός, περπατώντας κατά τα ανατολικά μέρη του Iκονίου, έχασε τα στρατεύματά του από το περπάτημα κι' από την πείνα κι' από τη δίψα κι' ο ίδιος ο βασιλιάς πνίγηκε μέσα σ' έναν ποταμό καβάλλα στ' άλογό του. Kι' ο Iγκλίτερ ήρθε στην Kύπρο και τη βρήκε σαν χαροκαμένη μάνα...
H χώρα μας είναι σαν τη θάλασσα πούναι αγριεμένη από πολλή ανεμοζάλη. Kαι μάλιστα η συμφορά μας είναι χειρότερη κι' από την άγρια τη θάλασσα. Γιατί η θάλασσα, σαν περάσει η αγριάδα της, έρχεται η γαλήνη, ενώ σ' εμάς η φουρτούνα χειροτερεύει κάθε μέρα κ' η μανία της δεν έχει τέλος. Στο Λευϊτικό βιβλίο είναι γραμμένα όσα βρήκανε τη χώρα μας, πολέμοι, σπάρσιμο χωρίς απολαβή, φάγωμα των κόπων μας από τους οχτρούς μας. K' η δύναμή μας γίνηκε ένα τίποτα· κι' απομείναμε λιγοστοί. "Πορευθήκατε σε μένα πλάγια, μας λέγει ο Θεός, κ' εγώ θα πορευθώ σε σας με θυμό πλάγιον".
Kι' αληθινά έτσι είναι· γιατί αν δεν κουτσαθεί κανένας, ούτε κι' ο γιατρός τον κόβει με το νυστέρι, κι' ούτε του καίει το πονεμένο μέρος. Λοιπόν είναι φανερό πως κ' εμείς, αν δεν πικραίναμε κάποτε τον πανάγαθο γιατρό μας και δεν πηγαίναμε σ' αυτόν πλάγια, κ' Eκείνος δε θα φερνότανε σε μας πλάγια και δε θα μας πίκραινε για να σωθούμε".

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Φώτη Κόντογλου:
<<ΓΙΓΑΝΤΕΣ ΤΑΠΕΙΝΟΙ>>, εκδόσεις <<ΑΚΡΙΤΑΣ>>,
Γ' έκδοση, Μάρτιος 2023, σελ. 61-66.

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΒΟΙΩΤΙΑΣ κ. ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ: ΜΗΝΥΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΡΙΑΚΗ Δ' ΛΟΥΚΑ (2023)

Ἀγαπητοὶ ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,

Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ τὸν ἄνθρωπο τὸν ὁποῖο βρίσκεται στὸ σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας ἔχει τὴ δύναμη νὰ τὸν μεταμορφώσει καὶ ἀπὸ σκοτεινὸ νὰ τὸν καταστήσει φωτεινό, ἀπὸ ἄγριο, Θεὸ κατὰ χάριν. Τότε, θὰ ρωτήσει καλοπροαίρετα κάποιος, γιατὶ ἡ κοινωνία μας βρίσκεται σὲ αὐτὸ τὸ χάος τῆς ἁμαρτίας; Μὴπως τάχα οἱ περισσότεροι δὲν ἔχουν ἀκούσει ποτὲ τὸν θεῖο λόγο, ἤ κάτι ἄλλο συμβαίνει; Τὴν ἀπάντηση μᾶς τὴ δίνει σήμερα ὁ Χριστὸς μέσα ἀπὸ τὴν παραβολὴ τοῦ σπορέως.

Παραβολὴ εἶναι μία μικρὴ ἱστορία μὲ σκηνὲς ἀπὸ τὴν καθημερινότητά μας, ἡ ὁποία μᾶς βοηθᾶ νὰ κατανοήσουμε μεγάλες ἀλήθειες καὶ σημαντικὰ πνευματικὰ νοήματα. Τὸν παραβολικὸ τρόπο διδασκαλίας τὸν χρησιμοποιοῦσε συχνὰ ὁ Κύριός μας, προκειμένου νὰ γίνεται ἀντιληπτὸς ὁ λόγος Του ἀπὸ τὸν μικρότερο ἕως τὸν μεγαλύτερο, ἀπὸ τὸν πιὸ μορφωμένο, ἕως τὸν ἀγράμματο. Ὅλοι ὅσοι διακονοῦμε τὸν θεῖο λόγο πρέπει αὐτὸ νὰ τὸ λαμβάνουμε πολὺ σοβαρὰ ὑπ΄ ὄψιν, νὰ φροντίζουμε δηλαδὴ ὁ λόγος μας νὰ διακρίνεται ἀπὸ ἁπλότητα καὶ ἐγκαρδιότητα καὶ ὄχι ἀπὸ διάθεση ἐπίδειξης, ὥστε νὰ γίνει ὁ λόγος ἀπόλυτα κατανοητὸς ἀπὸ ὅλους.

Ξεκινᾶ, λοιπόν, ὁ Χριστὸς τὴν παραβολὴ λέγοντας ὅτι ὁ σπορέας βγῆκε στὸ χωράφι γιὰ νὰ σπείρει τὸν σπόρο του καὶ ἐξηγεῖ ὕστερα στοὺς Μαθητές Του ὅτι ὁ σπόρος εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ἐκ πρώτης ὄψεως, δὲν εἶναι εὐκαταφρόνητος ἕνας σπόρος; Ἕστω ὅτι εἴμαστε πεινασμένοι. Δὲν θὰ προτιμούσαμε μάλλον ἕναν ὤριμο καρπό, ἀπὸ ἕναν σπόρο, ὁ ὁποῖος ἄλλωστε συνεπάγεται κόπο, μόχθο καὶ σκληρὴ ἐργασία γιὰ νὰ αὐξηθεῖ; Σωστά. Ὡστόσο, τρώγοντας στὸ παρὸν τὸν καρπό, μετὰ μένουμε χωρὶς τροφή. Ἀντιθέτως, ἐπιλέγοντας τὸν σπόρο, ἐξασφαλίζουμε πολλαπλάσιους καρποὺς γιὰ τὸ μέλλον. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ μὲ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι εἶναι πνευματικὰ πεινασμένοι καὶ ψάχνουν ἀπὸ ἐδὼ κὶ ἀπὸ κεὶ νὰ βροῦν «τροφή».

Ὁ Χριστὸς προσφέρει τὸν σπόρο, τὸν λόγο Του. Αὐτός, ὅμως, στοὺς πολλοὺς δὲν φαίνεται ἑλκυστικός, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καταφεύγουν σὲ πιὸ πρόχειρες καὶ προσωρινὲς λύσεις, οἱ ὁποῖες, ὅμως, δὲν λύνουν μόνιμα τὸ πρόβλημα τῆς «πείνας». Αὐτὸς ποὺ μπορεῖ γιὰ πάντα νὰ λύσει αὐτὸ τὸ πρόβλημα καὶ νὰ καλύψει ὅλα τὰ κενὰ τῆς ψυχῆς μας εἶναι μόνο ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, γιὰ αὐτὸ ὁ Κύριός μας τὸν παρομοιάζει μὲ τὸν μικρὸ σπόρο μὲ τὴ μεγάλη δύναμη.

Ἐπιστρέφοντας στὴν παραβολή, μαθαίνουμε ὅτι κατὰ τὴν διαδικασία τῆς σπορᾶς, ἕνας σπόρος ἔπεσε στὴν ὁδὸ καὶ ἦλθαν τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τὸν ἔφαγαν. Πρόκειται γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἀκοῦνε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ μένουν παντελῶς ἀσυγκίνητοι καὶ ἀδιάφοροι, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἔρχεται ὁ πειρασμὸς καὶ νὰ ἁρπάζει τὸν σπόρο ἀπὸ τὴν καρδιά τους. Ἕτερος σπόρος ἔπεσε στὶς πέτρες καὶ μὲ τὸ ποὺ φύτρωσε ξεράθηκε, διότι δὲν εἶχε ὑγρασία, συμβολίζοντας τοὺς ἀνθρώπους ποὺ δέχονται μὲ ἐνθουσιασμὸ τὸν θεϊκὸ λόγο, ἀλλὰ ἐπιφανειακά, χωρὶς νὰ τοῦ ἐπιτρέψουν νὰ ριζώσει, νὰ ἐπιβιώσει καὶ νὰ καρποφορήσει. 

Ἄλλος σπόρος ἔπεσε ἀνάμεσα στὰ ἀγκάθια καὶ ἐνῶ φύτρωσε καὶ ρίζωσε, ὕστερα ἀπὸ λίγο τὰ ἀγκάθια ἔπνιξαν τὸ φύτρο. Ἀγκάθια εἶναι τὰ ἀνθρώπινα πάθη, οἱ ἐπίγειες μέριμνες καὶ ἡ ἀπάτη τοῦ πλούτου ποὺ ὑπερβαίνουν τὴν ἐπιθυμία μας νὰ κάνουμε πράξη τὰ εὐαγγελικὰ διδάγματα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἀποτρέπουν τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸ νὰ καρποφορήσει. Τέλος, ἕνας ἄλλος σπόρος ἔπεσε στὴ γῆ τὴν ἀγαθή, δηλαδὴ στὸν ἄνθρωπο τὸν καλοπροαίρετο, τὸν ταπεινό, ὁ ὁποῖος εἶναι καταδεκτικὸς στὴν ἀλήθεια, παρὰ τὶς ὅποιες ἀδυναμίες του. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ σὲ αὐτὸν τὸν ἄνθρωπο καρποφορεῖ ἑκατὸ φορὲς περισσότερο καὶ μεταμορφώνει ριζικὰ τὴ ζωή του.

Τὸ χωράφι τῆς ψυχῆς μας σὲ τί κατάσταση βρίσκεται, ἀγαπητοί; Οὐσιαστικά, ἡ σημερινὴ παραβολὴ αὐτὴ τὴν ἐρώτηση μᾶς καλεῖ νὰ ἀπαντήσουμε, γεγονὸς ποὺ ἀπαιτεῖ αὐτογνωσία. 

Ἤδη ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα καὶ ἰδίως στὴν Ἑλλάδα πολλοὶ σοφοὶ μίλησαν γιὰ τὴν ἀναγκαιότητα νὰ γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας, τὸ λεγόμενο «γνῶθι σαὐτόν». Πρόκειται πραγματικὰ γιὰ πολὺ μεγάλη ἀνάγκη ἄν θέλουμε νὰ προοδεύσουμε στὴν κατὰ Θεὸν ζωή, διότι μᾶς παρέχει σημαντικὰ ὀφέλη.

Ἡ γνώση τοῦ ἑαυτοῦ μας, μᾶς βοηθάει νὰ φύγουμε ἀπὸ τὴν πλάνη ποὺ ἀφορᾶ τὸ «ἐγώ» μας καὶ νὰ προσεγγίσουμε τὴν πραγματικότητα. Μᾶς βοηθάει νὰ κατανοήσουμε σὲ ποιὸ σημεῖο τοῦ χαρακτήρα μας νὰ δώσουμε περισσότερη βαρύτητα. Ὡς ἄλλη διάγνωση, μᾶς δείχνει ἄν ὑπάρχει κάποια ἀρρώστια καὶ μᾶς πληροφορεῖ μὲ τὶ φάρμακα χρειάζεται νὰ τὴν ἀντιμετωπίσουμε. Μᾶς διδάσκει ἄν ἀκολοθοῦμε σωστὴ πορεία, ἤ ἄν πρέπει νὰ ἀλλάξουμε διαδρομή. Μᾶς παρουσιάζει τὶς δυνατότητες καὶ τὶς ἀδυναμίες μας. Μᾶς ὁδηγεῖ στὴν ταπείνωση, στὸν σεβασμὸ καὶ στὴν ἀγάπη. Τελικά, λοιπόν, ἐτοιμάζει καὶ τὸ χωράφι γιὰ νὰ πέσει ὁ σπόρος.

Εἶναι γεγονός, ὅτι καμία ἀπὸ τὶς τρεὶς ἄκαρπες περιπτώσεις ποὺ παρουσιάζει ὁ Χριστὸς στὴν παραβολὴ εἶναι καταδικασμένη νὰ μείνει γιὰ πάντα ἄκαρπη. Ἁπλῶς, κάθε περίπτωση χρειάζεται τὴν δυναμικὴ ἀντιμετώπισή μας. Εἶναι ἡ ψυχή μας σὰν τὸν χιλιοπατημένο δρόμο, σκληρὴ καὶ ἄγονη; Μὴν ἀπελπιζόμαστε! Μποροῦμε νὰ τὴν ὀργώσουμε σὲ βάθος καὶ τότε θὰ μπορεῖ νὰ ἐνεργοποιήσει τὸν σπόρο. Εἶναι ἡ ψυχή μας γεμάτη πέτρες καὶ δέχεται μόνο επιφανειακὰ τὸν σπόρο; Μποροῦμε νὰ τὶς ἀφαιρέσουμε μιὰ γιὰ πάντα, κάνοντας ὑπομονὴ στὶς δοκιμασίες γιὰ νὰ δώσουμε στὸν σπόρο τὸν χρόνο νὰ ριζώσει καλὰ μέσα μας. Εἶναι ἡ ψυχή μας γεμάτη ἀγκάθια, γεμάτη κοσμικὲς μέριμνες γιὰ πλούτη καὶ ἠδονές; Μποροῦμε καὶ αὐτὰ νὰ τὰ ἀφαιρέσουμε μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ τότε τίποτα δὲν θὰ ἐμποδίσει τὴν καρποφορία τοῦ σπόρου.

Ὁδηγούμαστε, τελικά, στὸ συμπέρασμα ὅτι ἡ κοινωνία μας βρίσκεται σὲ αὐτὸ τὸ χάος -παρ’ ὅλο ποὺ ἔχει ἀκούσει κάποιες φορὲς τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ- ὄχι διότι εἶναι προβληματικὸς ἤ ξεπερασμένος ὁ ἴδιος ὁ λόγος. Ὁ θεῖος λόγος ἔχει τὴ δύναμη νὰ ἀγγίζει ψυχὲς καὶ αὐτὴ ἡ δύναμη εἶναι διαχρονική. Τὸν ἴδιο λόγο ποὺ ἀκοῦμε σήμερα ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο τὸν ἄκουσαν ληστὲς καὶ ἐπέστρεψαν τὰ κλοπιμαῖα, πόρνες καὶ ἀγάπησαν τὴν σεμνότητα καὶ τὴν ἁγνότητα, φονεῖς καὶ ἔχυσαν δάκρυα γιὰ τὶς ἁμαρτίες τους. Αὐτοὶ μεταμορφώθηκαν διότι ἔδιωξαν τὶς πέτρες, ἀφαίρεσαν τὰ ἀγκάθια, ὄργωσαν τὸ χωράφι καὶ ἐπέτρεψαν στὸν λόγο τοῦ Θεοῦ νὰ ἀναπαυθεῖ στὴν ψυχή τους. Ἄν τὰ κατάφεραν ἐκεῖνοι, πολὺ περισσότερο ὀφείλουμε νὰ τὰ καταφέρουμε κὶ ἑμεῖς ποὺ ξεγελοῦμε τοὺς ἑαυτούς μας πιστεύοντας ἴσως πὼς βρισκόμαστε ἀπὸ ἐκείνους σὲ καλύτερη θέση.

Μετ’ εὐχῶν,

ὁ Ἐπίσκοπός σας,

† ὁ Ἀττικῆς καὶ Βοιωτίας Χρυσόστομος

Ιερά Μητρόπολη Αττικής και Βοιωτίας

της Εκκλησίας των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΛΑΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΛΑΤΑΜΩΝΟΣ κ. ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ: ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΠΟΡΕΩΣ (2007)

 

Αποσπασματική ομιλία

του Μητροπολίτη Λαρίσης και Πλαταμώνος κ. Κλήμεντος,

που εκφωνήθηκε το 2007 στο πνευματικό κέντρο της Ιεράς Μονής Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης, 

Πατρών 12, Κολωνός.

Με την ευχή και ευλογία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη και πατρός ημών θα ασχοληθούμε λίγο με το άγιο Ευαγγέλιο που αναγνώστηκε σήμερα Κυριακή του Σπορέως. Ο λόγος του Θεού είναι η σπορά που ο Θεός ο ίδιος καταπέμπει, δικός του είναι ο σπόρος, δικός του είναι ο λόγος -του Θεού δηλαδή- κι εμείς απλώς τον διακονούμε, εμείς απλώς τον διανέμουμε, εμείς απλώς τον παρουσιάζουμε. Εμείς απλώς τον εμφυτεύουμε στις καρδιές των ανθρώπων! Εξωτερικά στις ακοές των ανθρώπων κι από τις ακοές πρέπει να έρχεται ο λόγος μέσα μας, μέσα στη ψυχή μας, μέσα στη καρδιά μας, για να μας βοηθά, για να γίνει μέσα μας αυτό ακριβώς το μυστήριο της καρποφορίας!

Να βρίσκει, χώρο, να βρίσκει  «γη αγαθή» ο λόγος του Θεού και να μας εμπνέει στη ζωή μας, να μας καθοδηγεί στη ζωή μας, να μας φωτίζει στη ζωή μας για να μπορέσουμε να δώσουμε κάποια καρποφορία στο Θεό. Διότι ο Θεός δεν δίνει τον λόγο του, δεν δίνει δηλαδή την σπορά του χωρίς να υπάρχει λόγος, χωρίς να υπάρχει αιτία. Δίνει τον λόγο Του γιατί περιμένει κάτι από εμάς. Μεγάλη ευλογία ότι υπάρχει ο λόγος του Θεού, αλλά και μεγάλη ευθύνη πλέον όλων μας. Όχι μόνο ημών των κληρικών που είπαμε στην αρχή, μεγάλη ευθύνη όλων, γιατί δεχόμενοι τον λόγο του Θεού πρέπει και όχι απλώς να τον ακούσουν, αλλά όπως είπαμε κι άλλη φορά, να τον υπακούσουν!

Πολλοί οι ακροαταί, πολλοί οι υπήκοοι του λόγου του Θεού, πολλοί ακούν τον λόγο του Θεού, αλλά λίγοι -όπως γνωρίζουμε από την πείρα μας εμείς οι ίδιοι- λίγοι τον βάζουν σε εφαρμογή για να τον τηρήσουν, ώστε να μην πηγαίνει ας πούμε απλά χαμένη η προσπάθεια, αν και τίποτα δεν πηγαίνει χαμένο απ' τον Θεό, αλλά η ευθύνη μας είναι μεγάλη. Μεγάλη αν θα πρέπει να ανταποκριθούμε. Ο Θεός τώρα από μεγάλη φιλανθρωπία κι από μεγάλη συγκατάβαση δίνει τον λόγο του, όχι όπως λέμε έτσι απλά ατόφιο, τον δίνει συγκεκαλυμένο, τον δίνει δηλαδή με ένα τρόπο -έτσι- πιο προσιτό στους πολλούς.

Γιατί ο Θεός απευθύνεται σε όλους και δεν μπορεί να μας παρουσιάσει τον λόγο του, όπως λέμε έτσι απλά γυμνό, γιατί δεν θα τον αντέξουμε. Είναι πολύ βαθύς και πολύ δύσκολος και πολύ απαιτητικός. Και πρέπει οπωσδήποτε να υπακούσεις και επειδή ο Θεός γνωρίζει, ότι δεν είμαστε όλοι σε ετοιμότητα να δεχτούμε τον λόγο του Θεού και να τον εφαρμόσουμε αμέσως, να τον κατανοήσουμε δηλαδή. Μας κάνει μια συγκατάβαση και μας κάνει μία χάρη. Από την φιλανθρωπία του είναι αυτό και μας το λέει με τρόπο παραβολικό, δεν μας λέει ακριβώς κατ' ευθείαν την ίδια την αλήθεια, μας την δίνει μ' έναν τρόπο έτσι πιο προσιτό, πιο πλάγιο, ώστε εμείς σιγά-σιγά να ανακαλύψουμε σαν να λέμε από την επιφάνεια τί κρύβεται πίσω, κάτω, στο βάθος. Να περάσουμε, να προχωρήσουμε από την επιφάνεια στο βάθος. Γι' αυτό ο Κύριός μας όταν δίδασκε χρησιμοποιούσε παραβολές.

Δηλαδή χρησιμοποιούσε παραδείγματα από τη καθημερινή ζωή, πολύ απλά παραδείγματα, πράξεις δηλαδή και γεγονότα της ζωής της οποίας ζούμε και βλέπουμε καθημερινά σχεδόν. Αλλά τότε από μόνοι μας δεν πάει ο νους μας κάπου βαθύτερα. Τί σημαίνουν αυτά που βλέπουμε γύρω μας; Η φύση, οι κινήσεις της φύσεως, οι ενέργειες της φύσεως, η ίδια η οργάνωση της ζωής έχει κάποιο νόημα, έχει κάποιο σκοπό, κρύβει κάτι από πίσω; Μεταδίδει αλήθειες, κάποιες θεϊκές αλήθειες, κάποιες αιώνιες αλήθειες που έχουν νόημα για μας, που μας διδάσκουν, που σχετίζονται άμεσα με την πίστη μας, με τη ζωή μας, με την σωτηρία μας; Έχουν σχέση με την σωτηρία μας; Όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας στον φυσικό κόσμο και τα θεωρούμε φυσικά φαινόμενα;

Ο Κύριος στο άγιο Ευαγγέλιο με τις παραβολές μας αποδεικνύει, ότι ναι! Όλα έχουν σχέση κι όλα έχουν κάποιο νόημα! Κι όλα έχουν κάποια διδασκαλία κι όλα έχουν κάποιο βάθος. Και αυτά που φαίνονται σαν πολύ απλοϊκά και σαν πολύ συνηθισμένα και πολύ ανούσια. Η σπορά που σπέρνουν οι γεωργοί -το σπόρο της γης- δεν θα μπορούσε κανείς να κατανοήσει μέχρι να μας το αποκαλύψει αυτό ο Κύριος ο Ίδιος, δηλαδή, ότι έχει κάποιο πνευματικό νόημα, ότι έχει κάποιο -όπως λέμε- πνευματικό αντίκρισμα. Ότι δηλώνει κάτι πολύ βαθύ, πολύ μεγάλο. Ότι είναι μια εικόνα της ίδιας της σχέσεως του Θεού με τον άνθρωπο και του ανθρώπου με τον Θεό. Η σπορά! Που είναι μια πολύ απλή πράξη και την έκαναν από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι. Από τότε που κατάλαβαν οι πρωτόγονοι, οι πρωτόπλαστοι, που βγήκαν από τον παράδεισο και έπρεπε να ασχοληθούν με τη γη, για να δώσει η γη καρπούς, για να ζήσουν. Γιατί αλλιώς δεν θα ζούσαν οι άνθρωποι.

Αλλά δεν ήξεραν οι άνθρωποι που έκαναν αυτή την πράξη, ότι η πράξη αυτή από τον Θεό ετέθη εξαρχής στη ζωή των ανθρώπων, για να τους θυμίσει κάτι άλλο, για να τους πάει κάπου αλλού. Ναι, ο Θεός πάντως και με τη σημερινή παραβολή και με τις άλλες παραβολές που δίδασκε στο άγιο Ευαγγέλιο και τις ακούμε μέχρι σήμερα και θα τις ακούν οι άνθρωποι μέχρι συντελείας του αιώνος, μέχρι στη δευτέρα παρουσία που θα έρθει. Μας διδάσκει βασικές αλήθειες, όπως είπαμε συγκεκαλυμένα. Γιατί αυτό;

Όπως είπαμε από φιλανθρωπία. Γιατί ξέρει ότι όλοι οι άνθρωποι εξαιτίας της ελευθέρας προαιρέσεως που έχουν, δεν έχουν την διάθεση ν' ακούσουν τον λόγο του Θεού και πολύ περισσότερο, δεν έχουν την διάθεση να εφαρμόσουν τον λόγο του Θεού... Σαν να λέμε, για να μην έχουν οι άνθρωποι περισσότερο κρίμα, για να μην έχουν οι άνθρωποι περισσότερη αμαρτία, για να μην είναι πιο αναπολόγητοι, ο ίδιος ο Θεός από τη φιλανθρωπία Του ελαφρύνει κάπως τα πράγματα και δίνει τον λόγο Του με μία μορφή προσιτή σε όλους, ώστε μόνον όσοι έχουν αγαθή διάθεση και καλή προαίρεση και καλό ενδιαφέρον, να ασχοληθούν και να πάνε από την επιφάνεια και να περάσουν μέσα στην ουσία! [...]

Χθες εόρταζε η Αγία Παρασκευή η νέα! Η Παρασκευή λεγομένη Επιβατινή από την Νέα Καλλικράτεια της Θράκης. Έζησε στα νεότερα χρόνια. Αυτή και μόνο από μικρή που πήγε στην εκκλησία με την μητέρα της κι άκουσε τον λόγο του Θεού, ο Κύριος ζήτησε δηλαδή απάρνηση του εαυτού, δηλαδή να σηκώσεις τον σταυρό σου, να απαρνηθείς τον εαυτό σου και να με ακολουθήσεις. Ρώτησε εκεί, ζήτησε να μάθει πολύ μικρή από τη μητέρα της, από άλλους, τί πρέπει να κάνω για να ευαρεστήσω τον Θεό, να σηκώσω τον σταυρό; Πώς λειτουργεί ο λόγος του Θεού! Πέφτει αμέσως σε μια ψυχή και την ενθουσιάζει και θέλει αμέσως να ανταποκριθεί, μικρό κοριτσάκι, ε; Της είπαν, να είσαι καλή, να έχεις έλεος, να δίνεις ό,τι έχεις, να φροντίζεις και τους άλλους, να βοηθάς. Δεν είναι πολύ δύσκολο αυτό, λέει.

Βγήκε από την εκκλησία, πήγαινε με την μητέρα της στο σπίτι, είδε ένα άλλο φτωχικό κοριτσάκι που τουρτούριζε, δεν είχε ούτε ενδύματα να φορέσει, αυτή ξέφυγε από τη μητέρα της με τρόπο, έβγαλε τα ενδύματά της τα καλά, της τά 'δωσε και γύρισε γρήγορα στο σπίτι. Της είπαν οι γονείς της: -Τί είν' αυτά; Που είναι τα ρούχα σου; Πώς ήρθες έτσι στο σπίτι; Λέει αυτή: -Έτσι μας είπαν στην εκκλησία, να δίνουμε. Είδα μια φτωχή κοπέλα κι έδωσα τα καλά!

Αυτοί θύμωσαν τόσο -λέει- οι γονείς της, που δεν έμειναν μόνο στα λόγια να την παρατηρήσουν, αλλά την έδειραν κιόλας, να την φοβίσουν, να μην ξανακάνει το ίδιο. Αλλά ο λόγος του Θεού έπεσε σε αυτή, σε πολύ αγαθή γη, ε; Και άπαξ αρχίζει και αποδίδει καρπούς δεν μπορείς ύστερα να το καταστείλεις αυτό. Οπότε αυτή έφυγε απ' το σπίτι να κάνει αγαθοεργίες, να βοηθάει όπου είχαν ανάγκη, έργω και λόγω έμπρακτα. Οι γονείς της την πίεζαν, δεν ήθελαν να κάνει και τόση χριστιανική ζωή κι αφιερωμένη. Αυτή βέβαια είχε πλήρη πόθο στο Θεό, αγάπη και έρωτα και ήθελε να τα δώσει όλα γι' Αυτόν κι έτσι έφυγε κάποια στιγμή.

Έφτασε μέχρι τους Αγίους Τόπους, έζησε πολύ ασκητική ζωή και ευάρεστη στο Θεό. Και κινείτο άγνωστη μεταξύ αγνώστων σε μία πόλη εκεί στη Θράκη, κάπου κοντά στη γενέτειρά της και ετάφη κάπου εκεί, σ' ένα χώρο παρακείμενο σε μία εκκλησία. Μετά από λίγο καιρό πέθανε στην ίδια περιοχή ένας άνθρωπος (Φαβλόβιος), πάρα πολύ αμαρτωλός, κατ' όνομα μόνο χριστιανός, αλλά πέθανε χωρίς μετάνοια μέσα στα πάθη και ιδίως μέσα στα πάθη της σαρκός. Και μη έχοντας πού να τον θάψουν, τον έθαψαν δίπλα ακριβώς στον τάφο αυτής της αγνώστου Παρασκευής, την οποία δεν είχαν ως αγία, δεν ήξερε κανείς ότι ήταν αγία.

Αλλά μετά από λίγο που την έθαψαν, εμφανίστηκε σε κάποιο μοναχό που κατοικούσε εκεί γύρω και του είπε: -Είμαι η Παρασκευή η νέα! Έτσι συστήθηκε. Και εκεί που είναι το σώμα μου -λέει- όλο φως και όλο μύρο ουράνιο, βάλατε κάποιον Φαβλόβιο κι εγώ δεν ανέχομαι να είναι δίπλα μου τέτοιος αμαρτωλός άνθρωπος και να με βρωμίζει. Θα πει κανείς, η ψυχή της είναι στον ουρανό και χαίρεται και αγάλλεται' ναι! Λέμε, ότι τα σώματα των αγίων είναι συνδεδεμένα με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος κι είναι σ' αυτά παρόντα και το πνεύμα τους κατά κάποιο τρόπο και δεν ανέχονται ακαθαρσία. Ούτε εγγύτητα ήθελε το σώμα της, ούτε εγγύτητα ακαθαρσίας, αμαρτίας. Αυτόν τον άνθρωπο, οι άλλοι άνθρωποι μπορεί να τον είχαν για πολύ μεγάλο, ένδοξο και τρανό, αλλά βλέπουμε ότι τα κριτήρια του Ουρανού είναι εντελώς διαφορετικά. Διαφορετικά τα κριτήρια, πολύ διαφορετικά! [...]

Το είπαμε αυτό και για να δείξουμε την κλίση του λόγου του Θεού και την επενέργειά του σε μία ψυχή έως τέλους και την καθαρότητα που λέγαμε σώματος, ψυχής, αισθήσεων και διανοίας. Αυτή η καθαρότητα μεταδίδεται και στο σώμα, όταν εξέλθει η ψυχή. Ευωδιάζει με το μύρο της -λένε οι άγιοι- και το ίδιο το σώμα! Γι' αυτό και κάποιων αγίων τα σώματα μένουν άλιωτα. Δεν θίγονται από τη φθορά του χρόνου, γιατί το Άγιο Πνεύμα καταλαμβάνει τόσο και τη φθαρτή σάρκα τους, που δεν αφήνει να διαλύσει. Εις ένδειξιν ακριβώς της κοινής Αναστάσεως! [..]

Απομαγνητοφώνηση, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ
Αποσπασματική ομιλία
του Μητροπολίτη Λαρίσης και Πλαταμώνος κ. Κλήμεντος,
το έτος 2007,
στο πνευματικό κέντρο της Ιεράς Μονής Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης,
Πατρών 12, Κολωνός.

ΗΡΩΕΣ, ΕΥΖΩΝΟΙ ΚΑΙ ΔΩΣΙΛΟΓΟΙ: Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΩΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ

Τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες μιας προσπάθειας μετατόπισης εμφάσεων σε σχέση με τις πολιτικές μνήμης του επίσημου κράτους, αλλά και φορέων που για διάφορους λόγους, και πάντως όχι μόνον ιδεολογικούς, ευθυγραμμίζονται με την «αναθεωρητική» σχολή σκέψης. Πρόκειται για την αμφισβήτηση της αξίας της δημόσιας μνήμης της 28ης Οκτωβρίου 1940, ως ημέρας έναρξης της ένοπλης αντίστασης κατά των δυνάμεων του Άξονα, και υποκατάστασής της από την 12η Οκτωβρίου, της ημερομηνίας της συντεταγμένης αποχώρησης των γερμανικών στρατευμάτων από την Αθήνα κατά τη διάρκεια του πολέμου, χωρίς να υπάρχει ούτε μάχη, ούτε γερμανική ήττα, ούτε συνθηκολόγηση.

Αθανάσιος Γκότοβος, Αρθρογράφος
τ. Καθηγητής Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Η αμφισβήτηση της 28ης Οκτωβρίου ως ημέρας εθνικής μνήμης, δηλ. ως εθνικής επετείου, δεν είναι κάτι καινούριο. Σε έναν κύκλο διανοητών που αυτοπροσδιορίζονται ως «αριστεροί» ή «προoδευτικοί» η αξία αυτής της επετείου, και όχι μόνον αυτής, αμφισβητείται εδώ και δεκαετίες, κυρίως στο όνομα της προώθησης της ειρήνης μεταξύ των λαών, της διεθνούς αλληλεγγύης και του αντιμιλιταρισμού, της καταπολέμησης του εθνικισμού και προσφάτως της προώθησης της πολυπολιτισμικότητας.

Η διαφορά είναι ότι τα τελευταία χρόνια η υπόθεση «αποδόμηση της 28ης Οκτωβρίου» βρίσκεται ψηλά στην ιδεολογική ατζέντα κάποιων που τώρα δεν έχουν, όπως παλιότερα, περιθωριακό ρόλο και θέση και προωθείται με πολλές και ποικίλες δράσεις η υποκατάστασή της, χωρίς να έχει καταγγελθεί ακόμη επισήμως ως «ακροδεξιά» επέτειος. Νέα επιχειρήματα για τη θεμελίωση της αμφισβήτησης δεν υπάρχουν, έχει διευρυνθεί απλά ο χορός των αμφισβητούντων καθώς η αμφισβήτηση από μόνη της παράγει «προοδευτική» ταυτότητα.

Όταν αμφισβητείται μια πολιτική μνήμης και στη θέση της προτείνεται μια εναλλακτική πολιτική, παράγεται δημόσιος απαξιωτικός και θεμελιωτικός λόγος. Ο πρώτος αφορά την απαξία της καθιερωμένης πολιτικής μνήμης, ενώ ο δεύτερος σχετίζεται με την αναγκαιότητα υποκατάστασης της καθιερωμένης πρακτικής με κάποια άλλη, προοδευτικότερη. Η δημοσιότητα είναι η αρένα που συναντώνται οι λόγοι αυτοί με τους αντίστοιχους εκείνων που συνηγορούν υπέρ της συνέχειας της καθιερωμένης πρακτικής και αμφισβητούν την αναγκαιότητα υποκατάστασής της.

Αλλά αυτό που φτάνει στη δημοσιότητα δεν είναι κατ’ ανάγκην εκείνο που υπάρχει στις συνειδήσεις των ομιλητών. Τα προβαλλόμενα επιχειρήματα υπέρ της μετατόπισης των εμφάσεων από την 28η στη 12η Οκτωβρίου αποτελούν στοιχεία ενός «διαφωτιστικού ενεργήματος» που ως τέτοιο έχει τη δική του λογική και συνοχή. Δεν εκφράζει υποχρεωτικά τους πραγματικούς λόγους που κατά την άποψη των νεωτεριστών επιβάλλουν την υποκατάσταση της ισχύουσας επετειακής πρακτικής από κάποια άλλη.

Η βαθιά δομή των επιχειρημάτων των νεωτεριστών, το κίνητρο που τους οδηγεί στην προσπάθεια αποδόμησης και υποκατάστασης της καθιερωμένης πρακτικής μένει αόρατο, δεν φτάνει στη δημοσιότητα, είναι υπόθεση των μυημένων. Η εμβέλεια των επιχειρημάτων ουσίας εξαντλείται σε έναν στενό κύκλο ατόμων που πρωτοστατούν στην παραγωγή του δημόσιου αποδομητικού λόγου. Ποια είναι αυτή η βαθιά δομή; Ποια είναι τα πραγματικά ιδεολογικά κίνητρα όσων αμφισβητούν την αξία της καθιερωμένης επετείου;

Να σημειώσουμε κατ’ αρχήν ότι η πρόταση για υποκατάσταση της 28ης προέρχεται πρωτίστως από διανοητές που αυτοπροσδιορίζονται ως «αριστεροί».

Όπως πάντοτε στη σύγχρονη ελληνική ιστορία, και ειδικά στην περίοδο της Μεταπολίτευσης, βρίσκονται δημόσια πρόσωπα που χωρίς να αυτοπροσδιορίζονται οι ίδιοι ως «αριστεροί», υιοθετούν ιδέες της Αριστεράς. Επειδή η τελευταία αυτή κατηγορία των διανοητών κατά κανόνα απλά νομιμοποιούν ό,τι έχει ετοιμάσει ήδη η ιδεολογική κουζίνα της ανανεωτικής Αριστεράς, χωρίς οι ίδιοι να έχουν γράψει τη συνταγή, το κίνητρό τους μπορεί να είναι ο,τιδήποτε άλλο εκτός από ιδεολογικό:

εσωτερικοί ανταγωνισμοί στον πολιτικό τους χώρο, κίνηση σκοπιμότητας για καθιέρωση, υπογράμμιση της προοδευτικότητας, υπενθύμιση της ετοιμότητας για προσαρμογή στα νέα δεδομένα, ευρωπαϊκή διάσταση και άλλα παρόμοια. Τι είναι, τότε, αυτό που ενοχλεί τους διανοητές που αμφισβητούν προγραμματικά και μεθοδευμένα την αξία της καθιερωμένης εθνικής επετείου;

Η απάντηση είναι σχετικά απλή: η 28η Οκτωβρίου δεν είναι τόσο διχαστική όσο χρειάζεται για τις ιδεολογικές τους ανάγκες, δεν είναι τόσο «αριστερή» ώστε να υπηρετεί την ιδέα ενός παλλαϊκού αντιδεξιού μετώπου, ενώ ταυτόχρονα γεννά ενοχλητικές, και επομένως πολιτικά ανεπιθύμητες, απορίες γύρω από τη συμπεριφορά του Μεταξά – πώς είναι δυνατόν να δίνει ένας «φασίστας» το παράγγελμα για έναν αντιφασιστικό αγώνα – και το ρόλο στελεχών του ελληνικού στρατού που πολέμησαν σαν ήρωες στο έπος της Αλβανίας, αλλά αργότερα, μετά την ήττα από τις γερμανικές δυνάμεις, κινούμενοι στη λογική του μικρότερου κακού ή της ένοπλης αντίδρασης απέναντι στην προοπτική εγκαθίδρυσης ενός καθεστώτος λαϊκής δημοκρατίας αποφάσισαν να προσαρμοστούν στη βούληση του στρατιωτικά ισχυρού και να την υπηρετήσουν ως «δωσίλογοι» ή να ενταχθούν σε φιλικά προς την κατοχική κυβέρνηση ένοπλα τμήματα και να συγκρουστούν στρατιωτικά με τον ΕΛΑΣ (τάγματα ευζώνων, τάγματα ασφαλείας).

Η καθιερωμένη σήμερα πολιτική μνήμης δεν διχάζει, λοιπόν, τόσο, όσο ορισμένοι πιστεύουν ότι χρειάζεται. Τιμά όσους πολέμησαν εναντίον του φασιστικού εισβολέα, είτε στο πρόσωπο του Κατσιμήτρου, είτε σ’ εκείνο του Κασλά. Δεν δαιμονοποιεί τον Μεταξά – δεν το έκανε άλλωστε ούτε ο ίδιος ο Ζαχαριάδης, όταν παρενέβαινε δημόσια από τις φυλακές της Κέρκυρας εκείνη την εποχή - και δεν εστιάζει στους μετέπειτα δωσίλογους, ταγματασφαλίτες ή μπολσεβίκους.

Με την έννοια αυτή είναι μια ενωτική επέτειος στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η συλλογικότητα των Ελλήνων, το ελληνικό έθνος, πέρα από γεωγραφικές, οικονομικές, πολιτικές, ιδεολογικές ή άλλες διαιρέσεις. Και βεβαίως αφήνει ανοικτά ζητήματα για κριτική διερεύνηση: πώς συμβαίνει ένας πολιτικός, όπως ο Μεταξάς, να διευθύνει έναν αντιφασιστικό αγώνα; Τι μεσολαβεί ώστε οι ήρωες της μάχης στο Καλπάκι να γίνουν μετά δωσίλογοι; Γιατί κάποιοι πολεμιστές του αλβανικού μετώπου εντάσσονται αργότερα σε ένα ένοπλο αντιστασιακό κίνημα που δεν κρύβει ότι επιδιώκει την εγκαθίδρυση μιας σταλινικού τύπου δικτατορίας, ενώ κάποιοι άλλοι στα ευζωνικά τάγματα ή στα τάγματα ασφαλείας;

Από τη σκοπιά εκείνων που προτείνουν τη 12η Οκτωβρίου ως εθνική επέτειο όλα τα «μειονεκτήματα» της επετείου της 28ης Οκτωβρίου εξαφανίζονται. Μέχρι τις 12 Οκτωβρίου του 1944 ο κατοχικός εμφύλιος είχε ήδη δημιουργήσει πολιτικο-ιδεολογικές ταυτότητες και δεδομένα. Όχι μόνον ο Μεταξάς, αλλά και όσοι δεν ευθυγραμμίζονται με τη βούληση και τις πρακτικές του πολιτικού φορέα που καθοδηγεί τον ΕΛΑΣ στιγματίζονται ως «αντίδραση» ή/και ως «φασίστες». Η 12η Οκτωβρίου απωθεί τις ιδεολογικά επικίνδυνες απορίες και εμφανίζει την ιστορική πραγματικότητα μέσα από ένα μανιχαϊκό σχήμα: άσπρο και μαύρο, άγγελοι και δαίμονες. Είναι η ιδεολογία των συνταγματαρχών αντεστραμμένη.

Η υποκατάσταση της 28ης Οκτωβρίου υπηρετεί πάνω απ’ όλα μια πολιτική σκοπιμότητα. Δεν έχει σχέση ούτε με την Ιστορία, ούτε με τον ιδεολογικό εκσυγχρονισμό, αλλά με το πολιτικό όφελος που από τη σκοπιά κάποιων αναμένεται να έχει για το παρόν η επικράτηση ενός συγκεκριμένου σεναρίου για το παρελθόν. Η καθιέρωση της 12ης Οκτωβρίου ως εθνικής επετείου εντάσσεται στην προσπάθεια δημιουργίας ενός αφηγήματος που διχάζει τους Έλληνες καλύτερα, με τη διαίρεση σε αριστερούς πατριώτες και δεξιούς προδότες.

Την ίδια στιγμή «εξηγεί» απλουστευτικά τις ιδεολογικές αβαρίες της Ιστορίας, εκείνα τα γεγονότα και τις συμπεριφορές που δεν συνάδουν με ό,τι προβλέπει ο «επιστημονικός» ιδεολογικός τσελεμεντές. Το αν γίνει η υποκατάσταση ή όχι, πάντως, δεν εξαρτάται μόνον από το τι επιδιώκουν οι αναθεωρητές των επετείων, αλλά και από το πώς θα αντιδράσει η ελληνική κοινωνία απέναντι στις μέχρι χθες πολιτικά περιθωριακές θέσεις και απόψεις που λόγω της συγκυρίας και της συνδρομής χρήσιμων νάρκισσων τείνουν να καταστούν κρατική ιδεολογία. *Εκ του ιστολογίου «Huffpost» της 28.10.2018. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.

ΤΟ «ΟΧΙ» ΤΟΥ ΧΘΕΣ, Η ΑΜΝΗΣΙΑ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ Η ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΤΟΥ 1940

 

Η πένα του Γεωργίου Α. Βλάχου αφήνει μνημεία αρθρογραφικού λόγου σε όλη τη διάρκεια του πολέμου. Παραθέτουμε ελάχιστο απόσπασμα από το περίφημο άρθρο στην «Καθημερινή» της 29ης Οκτωβρίου 1940 με τίτλο «Το στιλέτον». «Τον πόλεμον αυτόν δεν τον εζητήσαμεν, δεν τον προκαλέσαμεν, δεν τον ηθελήσαμεν. Μας επεβλήθη κατά τον χυδαιότερον, κατά τον σκαιότερον τρόπον. Κληρονόμοι μακράς ιστορίας θα αποθάνωμεν όλοι. Δεν προεκαλέσαμεν κανένα, δεν ηπατήσαμεν κανένα, δεν ηθελήσαμεν ουδέ στόχοι υπονοιών να υπάρξωμεν απέναντι ουδενός. Εκεί εις την γωνίαν όπου ηλπίζαμεν ότι δεν θα μας φθάσουν αι σφαίραι και τα θραύσματα των οβίδων, παρουσιάσθη εξαφνικά το στιλέτον. Θα το υποδεχθώμεν -το υπεδέχθημεν ήδη- με το μέτωπον υψηλά, με το στήθος προτεταμένον, με τας χείρας ενόπλους, με κάτι ανώτερον από τον χάλυβα, τα αεροπλάνα και το πετρέλαιον: με το θάρρος και με τα πτερά της ψυχής. Θα αποθάνωμεν όλοι, χωρίς να πρέπη και χωρίς να το θέλωμεν. Και αν οι Ιταλοί κατορθώσουν να νικήσουν ένα λαόν ο οποίος έχει αποφασίσει να αποθάνη, ε, τότε θα είναι η από αιώνων πρώτη μεγάλη και παράδοξος νίκη των. Αλλ' αυτό δεν θα συμβή. Η Ελλάς θα νικήση, θα νικήση η αυτοθυσία, το θάρρος, η ιδέα - και το στιλέτον θα ηττηθή».

ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ: ΠΕΙΝΑ ΚΑΙ ΛΙΜΟΚΤΟΝΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΟΥ '40

ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ: ΚΑΛΑ ΕΣΥ ΓΙΑ ΠΟΙΟΥΣ ΤΡΑΓΟΥΔΗΣΕΣ;

ΜΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΕ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΜΙΑ ΓΙΑ ΠΑΝΤ' ΑΣΒΗΣΤΟ ΠΑΝΤ' ΑΓΡΥΠΝΟ ΘΑ ΖΕΙ ΚΑΙ ΤΟ 40

Ο ΗΡΩΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΥ '40

ΗΡΩΕΣ, ΕΥΖΩΝΟΙ ΚΑΙ ΔΩΣΙΛΟΓΟΙ: Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ ΩΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΡΙΑΣ ΤΗΣ ΝΙΚΗΣ

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ: ΕΛΛΗΝΟΙΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1940: ΜΙΑ ΝΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

«28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940» ΛΑΟΣ ΠΟΥ ΞΕΧΝΑΕΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΜΕΝΟΣ ΝΑ ΤΗΝ ΞΑΝΑΖΗΣΕΙ

ΜΕΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΕ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΡΑΜΜΕΝΟ ΜΙΑ ΓΙΑ ΠΑΝΤ' ΑΣΒΗΣΤΟ ΠΑΝΤ' ΑΓΡΥΠΝΟ ΘΑ ΖΕΙ ΚΑΙ ΤΟ '40

ΔΙΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΕΙΝΑΣ ΣΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟ ΚΑΜΙΟΝΙ

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ: ΤΙΜΟΥΜΕ ΤΟ ΟΧΙ ΤΟΥ '40 ΛΕΓΟΝΤΑΣ... ΝΑΙ ΣΤΟ '14...;

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΤΟΥ '40: ΤΑ «ΘΕΡΙΑ» ΤΗΣ ΕΠΟΠΟΙΙΑΣ ΤΟΥ 1940 ΠΟΥ ΔΟΞΑΣΑΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΡΩΤΟΣΕΛΙΔΟ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ''ΕΘΝΟΣ'' ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940

Η ΕΚΚΛΗΣΗ ΤΟΥ Π. ΦΙΛΟΘΕΟΥ ΖΕΡΒΑΚΟΥ ΣΤΟΝ ΓΕΡΜΑΝΟ ΔΙΟΙΚΗΤΗ

ΕΘΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΗ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ - 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ: ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1940

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: «ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ»

Ζούμε σε χρόνια αίολα, που τα υστερικά συνθήματα ξεθώριασαν στους τοίχους με τα γκράφιτι και στους πολυχρησιμοποιημένους καναπέδες. Η εποποιϊα του ’40 έγινε για τους νεοέλληνες η αβάσταχτη ελαφρότητα της υπαρξιακής ανίας. Οι ήρωες της ελληνικής αντίστασης απέκτησαν την έννοια του κιτς, ενώ για άλλους διαβεβλημένους ηγετίσκους ο διαχωρισμός σε κυβερνητικούς στρατιώτες και σε λαϊκούς, στρατολογημενους παρτιζάνους έγινε σημαία, για να αιτιολογηθεί ο στίχος ''τούτο το χώμα είναι δικό τους και δικό μας''! Η διχόνοια και ο διαμερισμός των Ελλήνων ήταν ανέκαθεν ζωτικής σημασίας υπαρξιακό στοιχείο... Ακόμα και για το ποιος ξεστόμισε το ''Όχι'' έγινε ανεπίτρεπτο ταμπού και απαγορευτική ταμπέλα σε δρόμους μονής κατεύθυνσης κι από ''οδηγούς'' που απαξιώνουν να κοιτάξουν προς τα πίσω. Ας μη γελιόμαστε… Ζούμε σε μια ξετσίπωτη, απόστατη κι ανερυθρίαστη εποχή, που ο λαός μας αρέσκεται να κοιτά σε κλειδαρότρυπες, να ‘’δραπετεύει’’ κατά μόνας μπροστά στο ‘’GNTM’’, το ‘’big brother’’ και το ‘’bachelor’’! Οι εθνικές εορτές υποβιβάστηκαν στα μάτια τους, σε ασπρόμαυρες, φολκλορικές ταινίες και οι συνοικιακές, μαθητικές παρελάσεις σε λούμπεν συνάξεις παραδοσιακών στοιχείων. Οι σημαίες αποκαθηλώθηκαν στον ευτελισμό της επικαιρότητας και τα τραγούδια της Βέμπο ακρωτηριάστηκαν από το fun κοινό του ‘’Voice’’! Σε πείσμα των καιρών που ζούμε και, επειδή αδυνατούμε συχνά να εναρμονιστούμε με αυτήν την αποκρουστικά, σηψαιμική πραγματικότητα αναρτούμε εν όψει της επετείου του ’40, αυτοβιογραφικές σελίδες του Πολέμου, από το εξαιρετικό βιβλίο της Μερόπης Σπυροπούλου ‘’Στην Εποποιΐα του 1940-41 με Πίστη’’. Η Μερόπη Σπυροπούλου είναι ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, με πλούσιο συγγραφικό υλικό, γνωστή από τις δεκάδες διαλέξεις της, αλλά και από τις ομιλίες της μέσα από τον ραδιοσταθμό της ‘’Πειραϊκής Εκκλησίας’’. Το βιβλίο αποτελεί μια διανθισμένη συλλογή από κείμενα λογίων της εποχής του έπους του ’40, παρμένα από περιοδικά, εφημερίδες και ξεχασμένα, σπάνια βιβλία. Οι αναρτήσεις μας υπό τον τίτλο ‘’Στην Εποποιϊα του 1940-41 με Πίστη‘’ θα ολοκληρωθούν σε επτά αυτοτελείς συνέχειες, ως ελάχιστο δείγμα τιμής, μνήμης και υπόμνησης στο έπος του ’40, για όλους εμάς, που ξεχάσαμε να θυμόμαστε και γίναμε διακομιστές μιας επικής, επιλεγμένης Αμνησίας! 

Γιώργος  Δ. Δημακόπουλος 

Δημοσιογράφος

 

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ (Α' Μέρος)

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ (Β' Μέρος)

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ (Γ' Μέρος)

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ (Δ' Μέρος)

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ (Ε' Μέρος)

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ (ΣΤ' Μέρος)

ΜΕΡΟΠΗΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ: ΣΤΗΝ ΕΠΟΠΟΙΪΑ ΤΟΥ 1940-41 ΜΕ ΠΙΣΤΗ (Ζ' Μέρος)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ»

 

Στα χρόνια μας, η σύλληψη και πραγμάτωση της ιδέας της παγκοσμιοποίησης μεταβάλλει άρδην σε πολλούς το εθνικό τους συναίσθημα, την καλώς εννοούμενη πατριωτική ιδέα και έγερση, σκοπούμενη (η παγκοσμιοποίηση) στην πολιτιστική πολτοποίηση των λαών διά του χωνευτηρίου της πολυσυλλεκτικότητας και της πολυπολιτισμικότητας. Ο εθνισμός (και ουχί ο εθνικισμός) -ως ιδέα- σέβεται και εκτιμά τις ιδιαιτερότητες κάθε έθνους, ταυτόχρονα όμως φροντίζει να διατηρήσει τη δική του προγονική ταυτότητα, το δικό του πατροπαράδοτο πολιτισμό και την ημετέρα λατρευτική Πίστη. Μπροστά στο αποτροπιαστικό και επικίνδυνο φάσμα του Ολοκληρωτισμού που προωθείται, προσφέρουμε στο αναγνωστικό μας κοινό -χάριν της εθνικής μας υπόστασης και του δικού μας ελληνικού πατριωτισμού- το βιβλίο «Λέλα Καραγιάννη - Η θρυλική γιαγιά μου» που έγραψε η εγγονή της Εθνικής μας Αγωνίστριας, Λέλα Βύρ. Καραγιάννη, προς τόνωση και ενίσχυση των κληροδοτημάτων του γένους μας. Το έργο θα ολοκληρωθεί με αποσπασματικές αναρτήσεις, δίχως να απωλέσει το πνεύμα και το ύφος με τα οποία γράφτηκε. Σήμερα, που οι περισσότεροι αποφεύγουν να μιλήσουν για έθνος, γένος, ιστορία, αρχαίο και ρωμέϊκο πολιτισμό, υπό τον κίνδυνο να μην τους αποκαλέσουν εθνικιστές ή φασίστες, το βιβλίο της Λέλας Καραγιάννη έρχεται να θυμίσει, πως ή ίδια βασανίστηκε και τουφεκίστηκε από Έλληνες και ξένους φασίστες! Η ίδια και η εθνική οργάνωση «Μπουμπουλίνα» που δημιούργησε, διώχθηκε ανηλεώς και παντοιοτρόπως από την «Διεύθυνση Ειδικής Ασφάλειας του Κράτους», (απαρτισμένη κατά το πλείστον από Έλληνες δοσίλογους) που ήταν ένα ειδικό τμήμα της «Ελληνικής Χωροφυλακής» δημιουργημένο από τον Ε. Βενιζέλο! Ενταγμένη αργότερα στο κατασκοπευτικό δίκτυο Απόλλων, αποκρυπτογράφησε απόρρητα σχέδια των Γερμανών κατακτητών προκαλώντας τους δολιοφθορές, διοχέτευσε πληροφορίες για Έλληνες συνεργάτες των Αρχών Κατοχής, ενώ παράλληλα συνέβαλε στη βοήθεια των Άγγλων συμμάχων που είχαν εγκλωβιστεί στην Αθήνα. Για όλα αυτά τουφεκίστηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου στις 8 Σεπτεμβρίου του 1944, ένα μήνα πριν από την απελευθέρωση και δυο μήνες πριν από τα Δεκεμβριανά. Ευχόμαστε καλή δημιουργική ανάγνωση και εθνική αφύπνιση, όλα ιδωμένα υπό το άσβεστο φως της Ορθοδοξίας, ως πνευματικού φάρου για την πνευματική και ψυχική μας σωτηρία εδώ και στην Άνω Ιερουσαλήμ. Εύχεσθε!

Γιώργος Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΕΝΑΤΟΝ)

ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ: «Η ΘΡΥΛΙΚΗ ΓΙΑΓΙΑ ΜΟΥ» (ΜΕΡΟΣ ΔΕΚΑΤΟΝ)

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΟΡΘΡΟΥ ΚΑΙ Η ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΣΤ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ (2023)

Ιερά Μονή Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης, Φυλή Αττικής

ΟΙ ΕΚΚΟΛΑΠΤΟΜΕΝΟΙ ΤΥΡΑΝΝΟΙ

Η σκληρή εφηβική παραβατικότητα δεν οφείλεται στον κοινωνικό αποκλεισμό, ούτε στη φτώχεια, όπως επέτασσε κάποτε το προοδευτικό στερεότυπο. Δεν οφείλεται ούτε στην περίφημη «πατριαρχική» ελληνική οικογένεια, η οποία καταπιέζει τα παιδιά της με αποτέλεσμα αυτά να προστρέχουν στη βία για να απελευθερωθούν.
Το παιδί στη δυτική κοινωνία του 21ου αιώνα μεγαλώνει ως ένας εκκολαπτόμενος τύραννος. Κυρίαρχος στο προστατευμένο περιβάλλον της οικογένειας, κατόπιν κυρίαρχος στην τάξη του στο σχολείο, έτοιμος να μεταφέρει το αίσθημα της κυριαρχίας και στον δρόμο και στο πανεπιστήμιο. Το περιβάλλον του τον αντιμετωπίζει με φόβο και ενοχές, οι γονείς, οι δάσκαλοι, ακόμη και οι αρχές της πολιτείας.
Η επιθετικότητα που μεταμορφώνεται σε παραβατικότητα και σε άσκηση βίας είναι ο τρόπος έκφρασης της κυριαρχίας του. Στη δημιουργία του εκκολαπτόμενου τυράννου εμπλέκεται η οικογένεια, το σχολείο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ο μιθριδατισμός απέναντι στη βία που διακατέχει ολόκληρη την κοινωνία. Δεν κλέβουν το κινητό επειδή τους λείπει.
Το κάνουν για να αποδείξουν την ανωτερότητά τους. Η βία δεν είναι καν σεξιστική. Η Λίνα Γιάνναρου στη χθεσινή «Κ» στο ενδιαφέρον της ρεπορτάζ για την Κηφισιά αναφέρει την περίπτωση μιας κοπέλας στην οποία επιτέθηκαν συνομήλικές της επειδή «τις κοίταξε». Λένε ότι το φαινόμενο είναι πρόσφατο. Να θυμίσω την καταστροφή του κέντρου της Αθήνας το 2008; Δεν κάηκε από «μαύρους» όπως το Ντιτρόιτ το 1967, ούτε από «κατατρεγμένους» μουσουλμάνους όπως τα προάστια των Παρισίων. Κάηκε από γόνους ευυπολήπτων οικογενειών.
Μάλλον θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τα στερεότυπα με τα οποία προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε την εφηβική παραβατικότητα. Η αναθεώρηση εντάσσεται σε μια ευρύτερη θεώρηση: πώς η δυτική κοινωνία μεγαλώνει, αναθρέφει και εκπαιδεύει τους γόνους της. Και βέβαια με ποιον τρόπο θα αντιμετωπισθεί η κοινωνική ασθένεια της κοινοτοπίας της βίας.
Κυκλοφορεί ελεύθερη στην κοινωνική δικτύωση και θεωρούμε φυσιολογικό να την ασκούν οι χουλιγκάνοι, οι συλλογικότητες με τις μολότοφ, και οι λοιπές ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες. Μέσα σ’ αυτές και οι έφηβοι.
Γονείς οργανώνουν περιπόλους στην Κηφισιά για να προστατεύσουν τα παιδιά τους από τις επιθέσεις συνομηλίκων τους. Αν αυτό δεν είναι δείκτης της ανασφάλειας, τότε τι είναι. Δεν έχω την ψευδαίσθηση ότι το πρόβλημα μπορεί να το λύσει η αστυνομία. Είναι ένα βαθιά ριζωμένο κοινωνικό πρόβλημα.

Ο ΗΡΩΑΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΥ '40

Πολλοί ποιητές πέθαναν κατά την ιταλογερμανική κατοχή, όπως ο Παλαμάς. Ένας μόνο πέθανε κατά την διάρκεια του ελληνο – ιταλικού πολέμου. Ο Γιώργος Σαραντάρης. Δύο συστρατιώτες του διηγούνται στην Ολυμπία Καράγιωργα (Σημ. Οι μαρτυρίες τους υπάρχουν στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο της «Γιώργος Σαραντάρης ο Μελλούμενος» (Εκδ. Δίαυλος, Αθήνα, 1995, σ. 372 κ.ε.) το πώς θυσιάστηκε στα βουνά της Πίνδου. Ο ένας διηγείται:

του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

«Περάσαμε την Κλεισούρα, τη φοβερή Τρεμπεσίνα, αυτό το γυμνό, άγριο βουνό…Πολλές φορές συναντηθήκαμε με τον Σαραντάρη στα λασποχώρια από όπου περνούσαμε. Είμασταν εξουθενωμένοι και οι δυό. Πολύ περισσότερο όμως εκείνος. Δεν είχε, από την αρχή, πολλά αποθέματα αντοχής. Κάποτε βρέθηκα στο Κιλαρίτσι. Σε κάτι στάβλους είδα τον Σαραντάρη καθισμένο κάτω στο χώμα σε φοβερή εξάντληση. Ήταν χλωμός, αδύναμος. Τα μάτια του φωσφόριζαν παράξενα. Τον πλησίασα. Θυμάμαι ότι γονάτισα να του μιλήσω καθώς ήταν καθισμένος. “Έχεις τίποτα να μου δώσεις να φάω;” μου είπε. Έψαξα το σακίδιο. Βρήκα ένα κομμάτι ξερή κουραμάνα. Τούδωσα. Ύστερα με κόπο ανέσυρε από τον χιτώνα του ένα μάτσο χαρτιά. Το πρώτο που μούδειξε χαμογελώντας ήταν ιατρική γνωμάτευση, που τον έστελνε στο νοσοκομείο στα Γιάννενα…Το δεύτερο ήταν ένα ποίημα…».
Ο δεύτερος συστρατιώτης του τον βρήκε να στέκεται ακίνητος στην ερημιά. Έτρεξε κοντά του. Από κοντά ο Σαραντάρης τον γνώρισε. «Έχασα τα γυαλιά μου» του είπε. «Δεν βλέπω τίποτε…». «Μη φοβάσαι μωρέ Γιώργο» του απάντησε. Άνθρωποι είμαστε, ό, τι χρειαστεί εγώ θάμαι κοντά σου». Ο Σαραντάρης δεν αντέδρασε. Ήταν εξουθενωμένος. Τον κράτησε από την πλάτη και τον βοήθησε να κατέβουν τη χαράδρα. Δεν είχε δύναμη. Τον κρατούσε. Κάπου κάτω από τα κάτασπρα έλατα, ψευτοκατασκήνωσαν. Οι δικοί του προχώρησαν. Τους άφησε. Δεν μπορούσε να αφήσει μόνο τον Σαραντάρη. Του έδωσε λίγο ψωμί, που το έφαγε δύσκολα. Τον είδε τόσο εξαντλημένο και σκέφθηκε: «Πού να πάει ο Σαραντάρης χωρίς μάτια και ποιόν να ακολουθήσει;»…
Εξαντλημένος μεταφέρθηκε στα Γιάννενα, όπου οι εκεί γιατροί δεν μπόρεσαν κάτι να του προσφέρουν και μεταφέρθηκε στην Αθήνα, όπου απεβίωσε στις 25 Φεβρουαρίου 1941 και δεν έζησε την υπό Γερμανούς και Ιταλούς κατοχή. Ο φίλος του Σαραντάρη Ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος έγραψε για το τέλος του Σαραντάρη: «Άρρωστος βαριά, ύστερα από τον υποσιτισμό και τις κακουχίες του επάνω στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας, όπου υπηρετούσε ως απλός στρατιώτης, ενταγμένος παρά την μυωπία του, σε μονάδα πρώτης γραμμής του μετώπου, ήταν γαλήνιος ενώπιον του θανάτου και ψιθύριζε προς τους παραβρισκόμενους δύο νέους που τον θαύμαζαν «παραινέσεις για εμμονή στον δρόμο της αρετής, υψωμένος ήδη στη σφαίρα της αγιότητας».

Επίσης ο Καθηγητής και Ακαδημαϊκός Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος μιλώντας στο Λεωνίδιο, ιδιαίτερη πατρίδα του Σαραντάρη και σε εκδήλωση για τον ποιητή, τόνισε μεταξύ άλλων: «Θυμόμαστε τον Γιώργο Σαραντάρη, τον κρατούμε στη μνήμη μας και ειδοποιούμε τους νέους να τον κρατήσουν στην ψυχή τους, γιατί υπήρξε αληθινός Έλληνας…».- *Εκ του ιστολογίου «Ακτίνες» της 25.10.2023 πολ. ημ. Επιμέλεια, παρουσίαση ημετέρα.