ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 4ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 37-42.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

του Μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (+1867), εκφωνηθείσα στη Λαύρα

του αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι το 1816.

Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον (Ιωάν. γ' 16).

Είναι εποχή αυτή να μιλήσουμε για αγάπη;», ίσως ρωτήσει κανείς. «Τώρα που οι καρποί της έχθρας έχουν ωριμάσει στον αμπελώνα του Ηγαπημένου' τώρα που η γη τρέμει από φόβο και οι πέτρινες καρδιές έχουν ραγίσει, ενώ το μάτι του Ουρανού έχει σκοτιστεί από δυσαρέσκεια;
Μπορεί να μιλήσει κανείς σήμερα γι' αγάπη στον κόσμο, όταν ο Υιός του Θεού πάσχει στον κόσμο αυτόν, εγκαταλειμμένος, χωρίς παρηγοριά και με την προσευχητική κραυγή Του «Θεέ μου, Θεέ μου, ίνα τί με εγκατέλιπες», (Ματθ. κζ' 46), αναπάντητη από τον Πατέρα;
Αλήθεια, χριστιανοί! Σήμερα είναι μέρα έχθρας και φόβου, μέρα οργής και εκδίκησης. Αν είναι έτσι όμως, ποιά θα είναι η τύχη μας όταν η γη στην οποία ζούμε δε θα είναι πια σταθερή κι οι ουρανοί πάνω μας θα πάψουν να είναι ειρηνικοί; Πού θα μπορούσε να πάει κανείς σε μια γη που τρέμει; Πώς θα μπορούσε να δραπετεύσει κανείς από τον απειλητικό ουρανό; Κοίταξε πιο προσεκτικά τον Γολγοθά κι εκεί, όπου είναι ορατό το εστιακό σημείο κάθε δυστυχίας μας, θα βρεις καταφύγιο. Εκεί, όπου «εσαλεύθη και έντρομος εγεννήθη η γη, και τα θεμέλια των ορέων εταράχθησαν και εσαλεύθησαν, ότι ωργίσθη αυτοίς ο Θεός», (Ψαλμ. ιζ' 8), δε βλέπεις πόσο σταθερά στέκεται το «άρριζο» ξύλο του Σταυρού;
Μ' όλο που προσπάθησαν να μειώσουν τη δόξα του Κυρίου λέγοντας: «άλλους έσωσεν, εαυτόν ου δύναται σώσαι», «καταβάτω νυν από του σταυρού και πιστεύσομεν αυτώ», δε βλέπεις πόσο γαλήνιος στέκεται ο Εσταυρωμένος στο σταυρό Του, όταν ούτε οι νεκροί δεν αναπαύονται στον τάφο τους; Ας εγκαταστήσουμε στην καρδιά μας την αλήθεια αυτή, που είναι μυστηριώδης και φοβερή για τον κόσμο, αλλά χαροποιός για τους πιστούς. Δεν υπάρχει τίποτα σταθερότερο σ' ολόκληρο τον κόσμο από το Σταυρό, τίποτα πιο σίγουρο και ασφαλές από τον Εσταυρωμένο. Γι' αυτόν τον λόγο κι ο τρόμος του Γολγοθά απλώθηκε σ' ολόκληρο τον κόσμο. Εμείς που δε βλέπουμε πουθενά σταθερότητα, ας προσφύγουμε στο Γολγοθά για να προσκυνήσουμε τα πόδια Του, μένοντας κρυμμένοι στις πληγές και αναστημένοι με τα πάθη του σταυρωμένου Σωτήρα μας.
Ω, ήλιε! Για ποιό λόγο έκρυψες το πρόσωπό σου από Εκείνον μεσημεριάτικα, όταν τα μάταια του Παντεπόπτου, δέκα χιλιάδες φορές λαμπρότερα από το φως σου, βλέπουν ακόμα και στο σκοτάδι το όνειδος της θεοκτονίας τόσο καθαρά; Βιάστηκες να τελειώσεις την ορατή μέρα της έχθρας και της οργής, για να οδηγήσεις εμάς στη νοητή μέρα της αγάπης και του ελέους, φωτισμένης από το άδυτο Φως της τρισηλίου Θεότητας.
Χριστιανοί μου! Ας καλύψει σκοτάδι τη γη! Ας επικρατήσει ζόφος στα έθνη! Εγερθείτε από το φόβο και τη σύγχυση! Ευφρανθείτε με πίστη κι ελπίδα! Το φως σας θα διαπεράσει το σκοτάδι. Προχωρήστε στο δρόμο όπου τα παραπετάσματα ανοίγουν και σας αποκαλύπτουν τα μυστήρια. Αφήστε πίσω σας την εξωτερική αυλή, που δόθηκε να την περπατούν οι άπιστοι. Εισέλθετε στο εσωτερικό των παθών του Ιησού. Τί υπάρχει εκεί; Τίποτ' άλλο, παρά μόνο η ευλογημένη και αγία αγάπη του Πατέρα, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος για το αμαρτωλό και καταραμένο γένος των ανθρώπων.
Αγάπη του Πατέρα - που σταυρώνει. Αγάπη του Υιού - που σταυρώνεται. Αγάπη του Πνεύματος - θριαμβευτική με τη δύναμη του Σταυρού. Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον! Σχετικά με την αγάπη αυτή, χριστιανοί μου, επιτρέψτε μου να σιωπήσω ενώπιόν σας. Γιατί δεν είναι δυνατό ούτε να την περιγράψει κανείς, αφού ακόμα κι ο ίδιος ο Λόγος του Θεού, για να την διατυπώσει με ακρίβεια, σιώπησε στο Σταυρό. Ο Λόγος αυτός κι η Αγάπη αυτή, ας μας δώσουν το χάρισμα να σιωπήσουμε και να παρακολουθήσουμε τη σιωπή του σταυρωμένου Χριστού.
Ποιός σταύρωσε τον Υιό του Θεού λοιπόν; Οι στρατιώτες; Αυτοί ήταν απλά όργανα βαανισμού, όπως ο Σταυρός και τα καρφιά. Ο Πιλάτος; Φαίνεται πως εξάντλησε όλα τα μέσα για να προστατεύσει τον Δίκαιο και διατύπωσε επίσημα την αντίθεσή του στη θανάτωσή Του. «Λαβώρ ύδωρ απενίψατο τας χείρας απέναντι του όχλου λέγων' αθώος είμι από του αίματος του δικαίου τούτου» (Ματθ. κζ' 24). Ο λαός; Πώς θα μπορούσαν να ζητήσουν τη θανάτωση Εκείνου, που αποπειράθηκαν να ενθρονίσουν; Οι αρχιερείς; Οι πρεσβύτεροι; Οι Φαρισαίοι;

Όλοι αυτοί ομολογούσαν πως δεν εξουσίαζαν τη ζωή κανενός. «Ημίν ουκ έξεστιν αποκτείναι ουδένα» (Ιωάν. ιη' 31) απάντησαν στον Πιλάτο. Ο προδότης; Αυτός είχε ήδη ομολογήσει στο ναό: «Ήμαρον παραδούς αίμα αθώον» (Ματθ. κζ' 4). Ο άρχοντας του σκότους; Αυτός δεν μπορούσε ούτε τον Ιώβ να βλάψει. Τώρα κι ο ίδιος καταδικάστηκε και εκβλήθηκε έξω. Ποιός άλλος όμως εκτός από τον ίδιο τον Εσταυρωμένο γνωρίζει ποιοί είναι οι σταυρωτές Του; Τί είπε λοιπόν ο ίδιος; «Ου γαρ οίδασε τί ποιούσι» (Λουκ. κγ' 34).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 37-42.