ΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΙ ΕΠΙΣΥΡΟΥΝ ΤΗΝ ΟΡΓΗΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Τὸ αἰωνόβιο τοῦτο κείμενο φέρει τὴν σφραγῖδα τῆς γνώμης ἑνὸς ἁγίου Γέροντος καὶ ῥίπτει φῶς σὲ παρεμφερῆ ζητήματα τῆς δικῆς μας ἐποχῆς.
Ἀξίζει νὰ μελετηθῇ.
Ἡ ἱστορία ἐπαναλαμβάνεται.

γράφει (τὸ 1927) ὁ ὅσιος Φιλόθεος Ζερβάκος

Τὸ νὰ ποιοῦν καινοτο­μί­ας καὶ μεταρρυθμίσεις εἰς τοὺς ἱερούς κανόνας καὶ πα­ραδόσεις προξενεῖ σύγ­χυ­σιν, ταραχήν, διαμάχας, φι­λονικί­ας, ἔχθρας, μίση καὶ τὰ λοι­πὰ εἴδη τῆς κα­κίας, δι᾽ ἃ ἔρ­­χεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θε­οῦ. Ὅ­που ζῆλος καὶ ἐρίθεια, ἐ­κεῖ ἀ­καταστα­σία καὶ πᾶν φαῦ­λον πρᾶγμα, λέ­γει ὁ Ἀ­πό­στολος Ἰάκωβος.

Ὡσαύτως τὸ νὰ συζητοῦν οἱ Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς περὶ Ἡλί­ου, Σελήνης καὶ στοιχείων, περὶ ἀνέμων καὶ ὑδάτων, διὰ νὰ κανονίσουν τὸ Πάσχα καὶ τὰς ἑορτάς, τοῦτο εἶνε ἀνάρ­μο­στον τοῦ ἀξιώματός των· περὶ τὰ τοιαῦτα ἃς ἀσχολοῦν­ται οἱ εἰδικοὶ ἀστρονόμοι καὶ φυσιολόγοι. Τοὺς ὁποίους πρέ­πει μὲν νὰ παραδεχώ­με­θα ὡς ἐπιστήμονας, οὐχὶ ὅ­­μως ὅτι εἶ­νε τέλειοι καὶ ἀλάνθαστοι, οὔτε νὰ τοὺς προ­τιμῶμεν ἀ­πὸ τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους καὶ τοὺς Θείους Πατέρας. Προ- ­βλέποντες οἱ Θεῖοι Ἀπό­στο­λοι τρόπον τινὰ τὰ μα­­κρὰν ὄντα καὶ βουλόμενοι νὰ προ­φυ­λάξωσι τὴν ἐκκλησίαν καὶ τοὺς Ἀρχιερεῖς ἀπὸ τὰς και­νοτο­μί­ας καὶ τοὺς νεωτε­ρι­­σμοὺς ταῦτα ἐν τῷ ἐπιλόγῳ τῶν ἱε­ρῶν κανόνων εἰρήκα­σι·

«Ταῦτα περὶ κανόνων δι­­α­- τε­τάχθω ὑμῖν παρ᾽ ἡμῶν, ὦ Ἐ­­­πίσκοποι. Ὑμεῖς δὲ ἐμμέ­­νοντες αὐτοῖς σωθήσεσθε καὶ εἰ­ρήνην ἕξετε, ἀπειθοῦν­τες δὲ κολασθήσεσθε, καὶ πό­λεμον μετ᾽ ἀλλήλων ἀΐδιον ἕξετε, δί­κην τῆς ἀνηκοΐας τὴν προ­σήκουσαν τιννῦντες».

Ἡ δὲ Ζ´ Οἰκουμενικὴ Σύν­οδος ἐν τῷ α´ αὐτῆς κανόνι λέγει τὰ ἑξ­ῆς· «Ἀγαλλιώ­με­νοι ἐπ᾽ αὐ­τοῖς, ὡς εἴ τις εὕ­ροι σκῦλα πολλά, ἀσπασίως τοὺς θεί­ους κανόνας ἐνστερνιζό­με­θα, καὶ ὁλόκληρον τὴν αὐτῶν δι­αταγὴν καὶ ἀσάλευτον κρατύ­νομεν, τῶν ἐκτεθέντων ὑ­πὸ τῶν σαλπίγγων τοῦ Πνεύ­­μα­τος Πανευφήμων Ἀποστόλων, τῶν τε ἐξ ἁγίων Οἰ­κου­μενι­κῶν Συνόδων καὶ τῶν Τοπι­κῶς συναθροισθεισῶν… καὶ τῶν Ἁγίων Πατέρων ἡ­μῶν… καὶ οὓς μὲν τῷ ἀ­ναθέ­­ματι πα­ρα­πέμ­πουσι, καὶ ἡμεῖς ἀ­να­θε­ματί­ζο­μεν. Οὓς δὲ τῇ κα­θαιρέ­σει καὶ ἡμεῖς καθαι­ροῦμεν. Οὓς δὲ τῷ ἀφορι­σμῷ, καὶ ἡμεῖς ἀφορί­ζο­μεν. Οὓς δὲ ἐπιτιμίῳ πα­ρα­διδόασι, καὶ ἡμεῖς ὡσαύτως ὑ­πο­βάλ­λο­μεν». Καὶ ταῦτα μὲν οἱ Θεῖοι Ἀπό­στολοι καὶ οἱ Ἅ­γιοι Πα­τέρες περὶ τῶν ἱε­ρῶν κανό­νων καὶ θείων παρα­δόσεων.

Ὁ δὲ Πα­τριάρχης Κυρ. Βασί­λειος μὲ τὴν Σύν­οδόν του ἔρ­χεται σή­μερον νὰ κά­μη ἰ­δι­κούς του κανό­νας περί νηστείας. Ὄχι, λέ­γει, ὅπως οἱ Ἅγιοι Ἀπό­στο­λοι καὶ οἱ Ἅ­γιοι Πατέρες ἐνομοθέτησαν. Ἡμεῖς σήμε­ρον θὰ κάμωμεν κανόνας ἰ­δικούς μας συγκα­ταβατι­κούς. Ἐκεῖνοι ἔλεγον «οὐκ ἔστιν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ βρῶσις καὶ πόσις, ἀλ­λὰ δικαιοσύνη καὶ ἄσκησις σὺν ἁγιασμῷ» καὶ «νηστείᾳ ἀγρυπνίᾳ προσευ­χῇ οὐράνια χαρίσματα λα­βών». Ἡμεῖς θὰ κάνωμεν κα­νόνας νὰ λέ­γουν, νὰ τρώγε­τε, νὰ πίνετε, νὰ μὴ νηστεύετε, νὰ ὑπάγετε εἰς τὴν… καὶ ἡ Βα­σιλεία τοῦ Θεοῦ ἔστι βρῶ­σις καὶ πόσις! Μὴ βαδίζετε τὴν στενὴν καὶ τε­θλιμμένην ὁδὸν τῆς νηστεί­ας, τῆς ἀγρυ­πνίας καὶ προσευχῆς, ἀλλὰ τὴν πλατεῖαν καὶ εὐρύχωρον τῆς τρυφῆς καὶ μαλθακό­τη­τος.

Εὖγέ σας, Ἅγιοι Πα­τέρες!! Ἡ­μεῖς λέγει ὁ Πατρι­άρ­χης Βασίλειος θὰ κανο­νί­σωμεν καὶ τὸ ἡμερολόγι­ον καὶ τὸ Πα­σχάλιον οὐχὶ ὅ­πως τὸ ἐθέσπισαν οἱ 318 Θεοφό­ροι Πατέρες τῆς Α´ Οἰκου­μενικῆς Συνόδου καὶ τὸ δι­ετήρησαν 7 ὁλό­κληροι Οἰ­κουμενικαὶ Σύ­ν­οδοι καὶ τό­σαι ἄλλαι Το­πικαί, ἀλλὰ ὅ­πως θέ­λο­μεν ἡμεῖς καὶ οἱ σημε­ρινοὶ ἀ­στρονόμοι συμ­φώ­νως μὲ τὴν σημερινὴν ἐ­πιστήμην!!

Ἐδῶ πρέπει ἢ νὰ τιμή­σῃ τις τὴν σιωπὴν κρύ­πτων τὴν εὐσέβειαν καὶ ἀ­λήθειαν διὰ φόβον ἢ ἀν­θρωπαρέσκειαν, ἢ νὰ εἴ­πῃ ἐκεῖνο ὅπερ εἶπεν ὁ Αἴας κατὰ τὸν Τρωικὸν πό­λεμον εἰς τοὺς ̓Ἀργεί­ους. Αἰ­δώς, Ἀργεῖοι! Ἐν ᾧ ἡ θρη­σκεία μας πολε­μεῖ­ται ὑ­πὸ τόσων ἐξω­τε­­ρικῶν καὶ ἐ­σω­τε­ρικῶν ἐχθρῶν, ἡ διαφθο­ρὰ καὶ παραλυσία, ἡ ἀσέ­βεια καὶ ἡ πλεονεξία καὶ τὰ λοιπὰ πάθη λυμαί­νονται τὴν Ἑλληνικὴν κοι­­νωνίαν, ὁ Παν­­­αγιώτατος Πατρι­άρ­χης μὲ ἄλλους τινὰς Συ­νο­δι­κοὺς κάθεται καὶ συ­ζη­τεῖ ­περὶ Ἡ­λίου καὶ Σε­λή­νης, περὶ στοι­χείων (πε­ρὶ ἀνέ­μων καὶ ὑ­δά­των) περὶ ἡμερολογίων καὶ πα­σχαλί­ων, περὶ νηστεί­ας κλπ. περὶ πραγμάτων ἅ­τι­να ἐ­κανο­νίσθησαν ὑπὸ τῶν Ἁγί­ων Ἀποστόλων καὶ Θεοφόρων Πατέρων διὰ νὰ μέ­νουν ἀ­σάλευτα καὶ ἀμε­­τά­τρεπτα, καὶ ὧν ἡ φύλα­­ξις καὶ ἀκρι­βὴς τή­ρησις μεγίστην ὠφέ­λει­αν προξε­νεῖ, ἡ δὲ κατα­φρό­νησις ζη­μίαν ἀνυπολό­γι­στον, συζητήσεις ἀνω­φε­λεῖς, φι­λονικίας καὶ μάχας, ἔ­χθρας καὶ διχο­νοίας, φθόνους μνησικα­κίας καὶ τέλος σχίσματα καὶ αἱρέ­σεις.

Ταῦτα μὲν ἡμεῖς οἱ ἀμα­­θεῖς καὶ ἄσοφοι φρο­νοῦμεν ὡς ἀναγκαῖα πρὸς συζήτη­σιν διὰ τὴν μέλ­λου­σαν Σύν­οδον, εἴ τις δὲ ἄλ­λος σοφὸς καὶ πεπαι­δευ­μένος νομίζει ἄλλο τι ἀναγ­καιότερον καὶ ὠφε­λιμώτερον πρὸς ὠφέλει­αν πρὸς οἰκοδομὴν τῆς Ἐκ­κλησίας, μετὰ φόβου Θε­οῦ καὶ συνέσεως καὶ προ­σοχῆς εἰπάτω· χωρὶς ἐμπα­θείας. Κα­λὸν ὡσαύτως νο­μίζομεν νὰ ἐρωτηθῶσι καὶ δώσωσι γνώ­μην, οὐχὶ μό­νον Ἀρχιερεῖς, ἀλλὰ καὶ Ἱερεῖς καὶ Ἀρχι­μαν­δρῖται καὶ Ἱερομόναχοι καὶ Μονα­χοὶ καὶ λαϊκοὶ Θε­ολό­γοι ἐνάρετοι, εἰδή­μονες περὶ τὰ δόγματα, ζηλωταὶ περὶ τὴν πίστιν, τοὺς ἱε­ροὺς κανόνας καὶ τὰς πα­ραδό­σεις, καὶ τότε μὲ ὁμόνοιαν, εἰρήνην καὶ ἀγά­πην καὶ μὲ ταπείνω­σιν νὰ προτιμηθῇ ἡ γνώ­μη ἐκεί­νων ἥτις θὰ εἶνε σύμφω­νος μὲ τοὺς κανό­νας καὶ τὰς παραδόσεις τῆς Ἐκκλησίας μας.

Ἐν γὰρ τῇ Α´ Οἰκουμ. Συνό­δῳ τὴν κατὰ τοῦ Ἀρείου νίκην ἤραντο οὐχὶ Πατρι­άρχαι καὶ Ἀρχιερεῖς, ἀλλ᾽ ὁ ἁπλοῦς διάκονος καὶ νέ­ος τὴν ἡλικίαν ̓Ἀθανάσι­ος καὶ ὁ ἀγράμματος καὶ ταπει­νὸς Σπυρίδων. Ἐ­πειδὴ οὐδόλως ἀπίθανόν ἐστι, ἐὰν ἡ Σύνοδος συγ­κροτηθῇ ἀπὸ μόνους Ἀρ­χιερεῖς, νὰ εὑρεθοῦν ἔ­νιοι τούτων νὰ προτείνω­σι ζητήματα καὶ νὰ θεσπί­σωσι κανό­νας σύμφωνα μὲ τὰ πάθη των, ὡς οἱ Ἀρχαῖοι Ἕλλη­νες ἐποί­ουν Θεοὺς τῶν παθῶν των, καὶ νὰ ἐπιτύ­χουν τοῦτο.

Νὰ διωχθοῦν οἱ κακοὶ ποιμένες. Τότε καὶ μόνον θὰ ἀνυψωθῇ ὁ κλῆρος. Ἐπειδὴ ὑπάρχουν δυσ­τυ­χῶς τινὲς τῶν Ἀρχιε­ρέων καὶ κληρικῶν, οἵτι­νες δὲν ἐσκέφθησαν ὅτι πρέπει νὰ διάγουν ἐν νη­στείαις, ἀγρυ­πνίαις καὶ προσευχαῖς· καὶ διὰ τοῦ­το, ἐπειδὴ ἀκούουν νηστείαν, στενοχωροῦνται, θέ­λουν νὰ τὴν καταργή­σουν, ἐὰν εἶνε δυνατόν· βεβαίως οἱ τοιοῦτοι θὰ θέλουν φυ­σι­κῷ τῷ λόγῳ, ἐὰν ὑπῆρχε τρόπος καὶ μετὰ τὴν χει­ροτονίαν νὰ νυμφευθοῦν. Ἐπειδὴ θέ­λουν νὰ εἰσέρ­χωνται εἰς τὰ θέατρα καὶ εἰς τὰ κα­φενεῖα, τοὺς στενο­χω­ροῦν τὰ ράσα καὶ ἡ κό­μη, θέλουν καὶ ἐκεῖνα νὰ τὰ μετα­ποιήσουν, νὰ τὰ κόψουν. Τοὺς τοιούτους, κἂν Πατρι­άρχαι ὦσι, κἂν Ἀρχιερεῖς, κἂν Ἱερεῖς, ὀ­φείλει μία κανονικὴ Σύνοδος νὰ τοὺς ἀπομακρύ­νῃ καὶ ἀποκόψῃ τῆς Ἐκ­κλησίας ὡς σεσηπότα μέ­λη, καθὼς καὶ αἱ Οἰκου­μενικαὶ καὶ Τοπικαὶ Σύνοδοι ἀπεμάκρυνον τῆς ποί­μνης τοῦ Χριστοῦ τοὺς λοι­μώδεις λύκους καὶ Θε­οκα­πήλους αἱρετικούς, ἀν­τικαταστήσῃ δὲ τούτους δι’ ἄλ­λων ἀξίων ποιμέ­νων, οἵτι­νες νὰ ποιμαίνω­σι τὰ ἑαυτῶν ποίμνια ἐν ἰσότητι καὶ δικαιοσύνῃ.

Τότε καὶ μόνον ὁ κλῆρος θὰ ἐξυψωθῇ εἰς τὴν πρέ­πουσαν περιωπήν του, ἡ εὐ­­σέβεια θὰ λάμψῃ καὶ ἡ Ὀρθόδοξος πίστις θὰ ἐξα­πλωθῇ εἰς τὰ πέρατα τῆς Οἰκουμένης. Μὴ λανθανέ­τω ὑμᾶς, ἀγαπητοὶ ἀδελ­φοί, ὅτι ἡ παρατηρουμένη, σήμερον καταφρόνησις τοῦ κλήρου ἐκ μέρους τοῦ λαοῦ καὶ ἡ ἐπικρατοῦσα καὶ ὁσημέραι κορυφουμέ­νη ἀσέβεια προέρχεται ἐξ αἰτίας τῶν κληρικῶν ἐκεί­νων, οἵτινες νεωτερίζουσι καὶ ποιοῦσι καινοτομίας καὶ μεταρρυθμίσεις εἰς τὴν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ.

Οἱ κύριοι οὗτοι ὤφειλον ἀφ᾽ οὗ δὲν ἀκολουθοῦν τὰ ἤθη καὶ ἔθιμα, τοὺς κανό­νας καὶ παραδόσεις τῆς ἐκ­κλησίας μας, νὰ ἀπόσχουν τῆς ἱερωσύνης, ἀλλ᾽ ἀφοῦ ἀναξίως ἐπέβησαν καὶ τοὺς στενοχωροῦν τὰ ράσα καὶ ἡ κόμη, ἡ προσευχὴ καὶ ἡ νηστεία, ἡ ἀνάγνωσις τῶν Θείων Γραφῶν καὶ ἡ Ἐκ­κλησία, ἂς ἀποβάλουν τὸ ἱερατικὸν σχῆμα, διὰ νὰ μὴ γίνωνται αἴτιοι καὶ βλασφημεῖται τὸ ὄνομα τοῦ Ὑ­ψίστου Θεοῦ ἐν τοῖς Ἔ­θνεσι καὶ περιφρονοῦνται καὶ χλευάζονται καὶ οἱ ἄ­ξιοι καὶ ἐνάρετοι κληρικοί.

Τελευταῖον δίδομεν καὶ τὴν ἀκόλουθον γνώμην ὡς ἠλεημένοι παρὰ Θεοῦ. Οἱ μέλλοντες νὰ λάβωσι μέ­ρος εἰς τὴν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Σύνοδον ὀφείλουσι νὰ πα­ρασκευασθῶσι διὰ μελέ­της, καὶ νὰ προκαθαρθῶσι διὰ νηστείας, καὶ προσ­ευ­χῆς, διὰ μετανοίας καὶ ἐξ- ­ομολογήσεως. Ἰδίως δι᾽ ἐ­ξ­ομολογήσεως καθαρᾶς, ἐ­πειδὴ δυστυχῶς οἱ πλεῖ­στοι τῶν Ἱεραρχῶν οὐδέ­ποτε ἐξομολο­γοῦνται. Οὕτω γὰρ ἐποίουν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι καὶ οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὅτε συνήρχοντο εἰς Συνόδους καὶ ἐπεφοίτα εἰς αὐτοὺς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον.

Ἐὰν τοιουτοτρό­πως ποιήσουν καὶ οἱ μέλ­λον­τες νὰ συγκροτήσωσι τὴν μέλ­λουσαν Σύνοδον, θὰ ἐπι­φοιτήσῃ καὶ εἰς αὐ­τοὺς τὸ Ἅγιον πνεῦμα καὶ θὰ ἔχῃ κῦρος ἡ Σύνοδος καὶ θὰ τὴν παραδεχθοῦν πάντες οἱ ὀρθόδοξοι ὡς ἁ­γίαν. Τοὐ­ναντίον δέ, ἐὰν προσ­έλθουν ἀπρομελέ­τη­τοι, ἀ­προπαράσκευοι καὶ ἀκάθαρ­τοι, ἡ Σύνοδος θ᾽ ἀποβῇ ψευδο­σύνοδος ἄκυ­ρος καὶ οὐδεὶς θὰ παρα­δεχθῇ τὰ θεσπί­σμα­τα αὐ­τῆς. Τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ἐλάχιστος δοῦλος

Ἀρχιμανδρίτης

Φιλόθεος Ζερβάκος

[ἀπὸ τὸ τεῦχος· Ἡ προ­σε­χὴς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Οἰ­κουμενικὴ Σύνοδος· Ἀνα­σκευὴ τοῦ προγράμματος αὐτῆς, ἐκδ. Ἐν Ἑρμου­πόλ­ει Σύρου, 1927, ἐκ τοῦ τυπογραφείου Ἀθανασίου Σκορδίλη] Χριστιανική Σπίθα