ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΑΞΙΜΟΒΙΤΣ: Η ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ (ΜΕΡΟΣ 8ον)

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ»
«Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς: Η τιμή της Θεοτόκου στην Ορθόδοξη Εκκλησία»,
β' έκδοση, Νοέμβριος 2006, σελ. 57-61.
Το παρόν βιβλίο μεταφράστηκε από τα ρωσικά στα αγγλικά από τον π. Σεραφείμ Ρόουζ
(St. Herman of Alaska Brotherhood, P. O. Box 70, Platina, California 96076, U.S.A.)
Σε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, επί Καίσαρος Αυγούστου, ο Λόγος του Θεού, <<ατρέπτως και αναλλοιώτως εγένετο σαρξ>>. Και διά της επελεύσεως του Αγίου Πνεύματος προσέλαβε στη μήτρα μιας απλής και αφοσιωμένης στο Θεό γυναίκας, φύσιν ανθρώπου, για να απαλλαγεί ο άνθρωπος από το ζυγό του θανάτου, να γίνει <<μέτοχος θείας φύσεως>> και να εισαχθεί στην αιώνιο ζωή.
Η αγάπη και η πίστη της ταπεινής αυτής κόρης, απέβη το μέσον διά του οποίου <<ο Αόρατος ορατόν εαυτόν παρεσκεύασεν και ο Ποιητής και Δεσπότης των όλων εις των ανθρώπων εγεννήθη>>. Συνεπώς η αξία του γεγονότος αυτού της παρουσίας της Θεοτόκου και του ρόλου της ως <<μητέρα της ζωής>> αποβαίνει ανυπολόγιστη. Για το λόγο αυτό η τιμή προς το πρόσωπό Της, παραμένει αεί ανεξόφλητον χρέος για τους πιστούς.
Στο διάβα των είκοσι αιώνων της χριστιανικής ιστορίας, η Εκκλησία, ως σώμα Χριστού, εξέφρασε ποικιλοπρόπως -αν και ανεπαρκώς- την ευγνωμοσύνη της στη Θεογεννήτρια. Αλλά το έργο αυτό της τιμής δεν έμεινε απρόσβλητο -όπως και οτιδήποτε το ανθρώπινο- από το φθόνο του μισόκαλου. Εισήγαγε στα όργανά του καινοτόμους διαθέσεις με απώτερο στόχο την αλλοίωση της Ορθοδόξου διδασκαλίας και την προσβολή του σωτηριολογικού της περιεχομένου.
Η ζημία θα ήταν καταλυτική: δίχως ορθώς εκφραζόμενη τιμή στη Θεοτόκο, δεν υφίσταται ορθώς διατυπούμενη αλήθεια και διδασκαλία για το ρόλο της και δίχως ορθή διδασκαλία, το μυστήριο της σωτηρίας χάνει το περιεχόμενό του και η εν Χριστώ ζωή καθίσταται αδύνατη. Αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα αυτό σε όλες τις εκφάνσεις που το διαδέχτηκε η εκκλησιαστική ιστορία, ο επίσκοπος Ιωάννης, ο άγιος του αιώνα μας, επιχείρησε τη σύντομη αυτή μελέτη. Φρόντισε, με τρόπο εύληπτο και κατανοητό, με εκτενείς ιστορικές αναφορές σε όλα τα σχετικά επεισόδια, να ανατρέψει όλες τις αιρετικές δοξασίες που κατά καιρούς εκφράσθηκαν.
Έτσι, καταλήγει να αποκρυσταλλώνει την ορθή διδασκαλία για την τιμή της Θεοτόκου, ως από χωνευτηρίου, και να θέτει με ακρίβεια τα απαράβατα όρια, έξω από τα οποία η Θεογεννήτρια, υποτιμάται ή υπερτιμάται, γεγονός που αποτελεί αφορμή και έναυσμα ποικίλων κακοδοξιών που προσβάλλουν έντονα το σωτηριολογικό χαρακτήρα της Ορθοδοξίας. Ταυτόχρονα πλουτίζει το κείμενό του με την αποδεικτική εγκυρότητα του βιώματος που απορρέει από τη ζωντανή του σχέση με τη Θεοτόκο.
Αυτό το βίωμα που διαπνέει το κείμενό του, το βίωμα που μοιράζονται όλοι οι άγιοι της Εκκλησίας μας είναι τελικά η τομή, που διαχωρίζει την υπόσταση των πραγμάτων από τις ανθρώπινες εικασίες και διαφυλάττει αρραγή την ακαινοτόμητη αλήθεια της Εκκλησίας.
Σ.Γ.Φ.
(Εκ του προλόγου)
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

Ζήλον Θεού, αλλ' ου κατ' επίγνωσιν

Η διαφθορά του αληθινού σεβασμού της Υπεραγίας Μητέρας του Θεού και αειπαρθένου Μαρίας στο νεοφευρηθέν από τους Λατίνους δόγμα της αμώμου συλλήψεως

Όταν όλοι όσοι είχαν επικρίνει την άμωμη ζωή της Υπεραγίας Θεοτόκου καθώς και αυτοί που αρνούνταν την αειπαρθενία Της, μαζί με όσους δεν δέχονταν την αξιοπρέπειά Της ως Μητέρας του Θεού, και όσους περιφρονούσαν τις εικόνες της, είχαν επιπληχθεί, τότε, όταν η δόξα της Μητέρας του Θεού είχε φωτίσει τον σύμπαντα κόσμο, εμφανίσθηκε μια διδασκαλία που φαινομενικά εξυμνούσε ιδιαίτερα την Παρθένο Μαρία, αλλά στην πραγματικότητα αρνείτο όλες τις αρετές Της. Αυτή η διδασκαλία ονομάζεται άμωμος σύλληψη της Παρθένου Μαρίας, και έγινε αποδεκτή από τους υποστηρικτές του παπικού θρόνου της Ρώμης. Η διδασκαλία είναι η εξής: <<η Υπερευλογημένη Παρθένος Μαρία την πρώτη στιγμή της συλλήψεώς της, με την ειδική χάρη του Παντοδύναμου Θεού και με ιδιαίτερο προνόμιο, για χάρη των μελλόντων αξιών του Ιησού Χριστού, Σωτήρα του ανθρωπίνου γένους, διατηρήθηκε απαλλαγμένη από κάθε ρύπο του προπατορικού αμαρτήματος>>. Με άλλα λόγια, η Μητέρα του Θεού τη στιγμή της Συλλήψεώς της έμεινε αμόλυντη από το προπατορικό αμάρτημα, και με τη χάρη του Θεού τέθηκε σε μία κατάσταση όπου ήταν αδύνατο για Αυτή να έχει προσωπικές αμαρτίες. Οι χριστιανοί δεν είχαν ακούσει για αυτό πριν από τον ένατο αιώνα, όταν για πρώτη φορά ο ηγούμενος του Κόρβεϋ Πασχάσιος Ραδβέρτος (Paschasius Redbertus), εξέφρασε την άποψη ότι η Αγία Παρθένος είχε συλληφθεί δίχως το προπατορικό αμάρτημα. Ξεκινώντας από το 12ο αιώνα, αυτή η ιδέα αρχίζει να διαδίδεται ανάμεσα στον κλήρο και το ποίμνιο της δυτικής εκκλησίας, η οποία είχε ήδη αποσκιρτήσει από την Οικουμενική Εκκλησία και συνεπώς είχε χάσει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δε συμφώνησαν όλα τα μέλη της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας με τη νέα διδασκαλία. Υπήρχε διάσταση απόψεων ακόμα και ανάμεσα στους πιο ξακουστούς θεολόγους της δύσης, τους στύλους, ας πούμε, της λατινικής εκκλησίας. Ο Θωμάς ο Ακινάτης και ο Μπέρναρντ της Κλαιρβό (Bernard of clairvaux) την επέκριναν αποφασιστικά. Ο Duns Scotus την υπερασπίσθηκε. Αυτή η διάσταση μεταδόθηκε από τους δασκάλους στους μαθητές τους. Οι λατίνοι δομινικανοί μοναχοί, κατά το διδάσκαλό τους Θωμά Ακινάτη, κήρυτταν κατά της διδασκαλίας της αμώμου συλλήψεως, ενώ οι οπαδοί του Duns Scotus, οι Φραγκισκανοί, πάσχιζαν να την εμφυτεύσουν παντού. Η διαμάχη αυτή των δύο ρευμάτων συνεχίστηκε κατά την πάροδο αρκετών αιώνων. Και από τη μια μεριά και από την άλλη υπήρχαν εκείνοι που θεωρούνταν από τους ρωμαιοκαθολικούς ως οι μεγαλύτερες αυθεντίες. Δεν οδήγησε σε καμία λύση το γεγονός ότι αρκετοί άνθρωποι διακήρυξαν πως είχαν αποκάλυψη άνωθεν γύρω από αυτό το ζήτημα. Η μοναχή Bridget της Σουηδίας, ξακουστή το 14ο αιώνα ανάμεσα στους ρωμαιοκαθολικούς, έκανε λόγο στα γραπτά της για τις εμφανίσεις της Μητέρας του Θεού σε αυτήν. Η Ίδια της είπε ότι είχε συλληφθεί άμωμα, δίχως το προπατορικό αμάρτημα. Όμως η σύγχρονή της, η ακόμα πιο φημισμένη ασκήτρια Αικατερίνη της Σιέννα, επιβεβαίωσε ότι στη σύλληψή της η Αγία Παρθένος είχε συμμετοχή στο προπατορικό αμάρτημα, για το οποίο είχε λάβει αποκάλυψη από τον ίδιο τον Χριστό. Συνεπώς, ούτε στη βάση των θεολογικών γραφών, ούτε στη βάση των θαυματουργικών αποκαλύψεων που έρχονταν σε αντίφαση, μπορούσε το ποίμνιο των λατίνων να διακρίνει για πολύ καιρό πού ήταν η αλήθεια. Οι πάπες μέχρι τον Sextus τον IV - τέλη του 15ου αιώνα - παρέμειναν μακριά από αυτές τις διαφορές. Μόνο ο συγκεκριμένος πάπας, το 1475, ενέκρινε μια ακολουθία στην οποία η διδασκαλία της αμώμου συλλήψεως εξεφραζόταν καθαρά. Ωστόσο, ακόμα και ο Sixtus ο τέταρτος δεν αποφάσισε να διακηρύξει ότι αυτή ήταν η αμετάκλητη διδασκαλία της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Έχοντας απαγορεύσει την καταδίκη αυτών που πίστευαν στην άμωμη σύλληψη, δεν καταδίκασε ούτε όσους πίστευαν αλλιώτικα. Εν τω μεταξύ, η διδασκαλία της αμώμου συλλήψεως αποκτούσε όλο και περισσότερους οπαδούς ανάμεσα στα μέλη της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Ο λόγος ήταν ότι φαινόταν πιο ευσεβές και ευάρεστο στη Μητέρα του Θεού να Της αποδοθεί όσο το δυνατόν περισσότερη δόξα. Από τη μια μεριά η διάθεση των ανθρώπων να δοξάσουν την επουράνια Μεσίτρια, από την άλλη η απόκλιση των δυτικών θεολόγων σε αφηρημένες υποθέσεις που οδηγούσαν μόνο σε μία φαινομενική αλήθεια (σχολαστικισμός), και τέλος, η ενθάρρυνση από τους πάπες μετά τον Sixtus τον IV -όλα αυτά οδήγησαν στο γεγονός ότι η γνώμη σχετικά με την άμωμη σύλληψη που είχε εκφραστεί από τον Πασχάλιο Ραδβέρτο τον Θ' αιώνα ήταν ήδη η γενική πεποίθηση της λατινικής εκκλησίας μέχρι το ΙΘ' αιώνα. Το μόνο που απέμεινε ήταν να διακηρυχθεί οριστικά ως διδασκαλία της εκκλησίας, κάτι που έγινε από τον πάπα Pius ΙΧ κατά τη διάρκεια επίσημης ακολουθίας στις 8 Δεκεμβρίου 1854, όταν διακήρυξε ότι η άμωμη σύλληψη της Υπεραγίας Παρθένου ήταν δόγμα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.

(συνεχίζεται)

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ.
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο των εκδόσεων «ΜΥΡΙΟΒΙΒΛΟΣ»
«Άγιος Ιωάννης Μαξίμοβιτς: Η τιμή της Θεοτόκου στην Ορθόδοξη Εκκλησία»,
β' έκδοση, Νοέμβριος 2006, σελ. 57-61.
Το παρόν βιβλίο μεταφράστηκε από τα ρωσικά στα αγγλικά από τον π. Σεραφείμ Ρόουζ
(St. Herman of Alaska Brotherhood, P. O. Box 70, Platina, California 96076, U.S.A.).