Η ΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΟΥ 1924 ΜΕΡΟΣ 10ον

Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 

ΤΩΝ ΑΓΓΛΙΚΑΝΙΚΩΝ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΩΝ 

ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΛΕΤΙΟ ΜΕΤΑΞΑΚΗ

Η αναγνώριση των αγγλικανικών χειροτονιών από την αντικανονική Σύνοδο του Πατριαρχείου ΚΠόλεως και του Επιβάτη Μελετίου Μεταξάκη1 συνοδικώς τον Ιούλιο του 1922 ήταν ο σταθμός μιας γενικευμένης, εκατέρωθεν εκκλησιαστικής κοινωνίας, που ξεκινάει προς το τέλος του 19ου αιώνα. Έχουμε ήδη μιλήσει για τα παγκόσμια, παγχριστιανικά συνέδρια που έγιναν από το 1897 μέχρι και το 1920, με συμμετοχή των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών και έχουμε ήδη υπογραμμίσει, πως οι πρώτες οικουμενικές κινήσεις έγιναν ανάμεσα στην Αγγλικανική, Επισκοπική και Παλαιοκαθολική ''Εκκλησία''. Η κοινωνία Αγγλικανών και Ορθοδόξων2 αρχίζει σιγά - σιγά, αλλά ουσιαστικά από το 1869.

Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Καντουαρίας Αρχιβάλδος Κάμβελ, με αφορμή των εγκαινίων ενός ορθοδόξου ναού στην Αγγλία και την πρόσκληση του Οικουμενικού Πατριάρχη Γρηγορίου του στ΄να παρευρεθεί αγγλικανός ''ιερέας'', έστειλε ευχαριστιακή επιστολή στον Πατριάρχη. 

Ο δεύτερος απάντησε με μια ανάλογη ευχητική επιστολή, υπενθυμίζοντας στον πρώτο, πως με μέριμνα του ίδιου (του Πατριάρχη) είχε αποφασισθεί, οι αποθνήσκοντες στην Ανατολή -λόγω του πολέμου- άγγλοι υπήκοοι να κηδεύονται από Ορθοδόξους ιερείς, σε περίπτωση που δεν υπήρχαν αγγλικανικοί ''ιερείς''. 

Το 1872 οι Επισκοπικοί της Αμερικής έστειλαν επιστολές στον Μητροπολίτη Αθηνών Θεόφιλο3 και στους Πατριάρχες των Ορθοδόξων Εκκλησιών εκφράζοντας τον πόθο τους για την μετ΄αυτών ένωση.

 Το 1870 -ως σημειώσαμε σε προηγούμενη ενότητά μας- ο αρχιεπίσκοπος Σύρου Αλέξανδρος Λυκούργος4, με την ευκαιρία πάλι εγκαινίων ναού στο Λονδίνο, συμπροσεύχεται και προσκαλεί μέσα στο ιερό θυσιαστήριο αγγλικανούς ''ιερείς'', για να παρακολουθήσουν την αναίμακτη Θυσία! 

Το 1887, ο Καντουαρίας Εδουάρδος, με την ευκαιρία της αποστολής του άγγλου επισκόπου Βλάιθ στα Ιεροσόλυμα έγραψε στον ΚΠόλεως Διονύσιο τον Ε', προσφωνώντας τον, ως ''λίαν σεβάσμιον και πολυπόθητον αδελφόν εν τη πίστει και τη λατρεία της Παναγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος''. Το 1893, ο Ζακύνθου Διονύσιος Λάτας5 πηγαίνει στην Αμερική, προκειμένου να συμμετάσχει με μητροπολιτική ακολουθία του στο παγκόσμιο, παγχριστιανικό συνέδριο της Ν. Υόρκης. Ακολούθησε η γνωστή και συνεχής αλληλογραφία μεταξύ του αρχιεπισκόπου της Καντουαρίας και του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ του Γ΄, που είχε ως αποτέλεσμα την αποστολή κληρικών εκατέρωθεν, προκειμένου να προετοιμάσουν και να ''διαφωτίσουν'' τα ποίμνια προς τον πόθο της ένωσης. Τον Ιανουάριο του 1920, ο Προύσσης Δωρόθεος6 εξέδωσε την πασίγνωστη και αιρετικότατη ''Εγκύκλιο του 1920'' προς άφατον τέρψιν του απανταχού Προτεσταντικού κόσμου. 

Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου πραγματοποιήθηκε στο Λάμπεθ του Λονδίνου Παναγγλικανικό Συνέδριο με την συμμετοχή Επισκοπιανών της Αμερικής και ειδική επιτροπή του Οικουμενικού Πατριαρχείου, προκειμένου να συσφίξει έτι περισσότερο τις ενωτικές σχέσεις Αγγλικανικής και Ορθοδόξου Εκκλησίας. Την Ελληνική Επιτροπή7 αποτελούσαν ο Μητροπολίτης Αμασείας Γερμανός Καραβαγγέλης, ο καθηγητής θεολογίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης Π. Κομνηνός και ο εφημέριος κληρικός εκκλησίας του Μάντσεστερ π. Κ. Καλλίνικος. Την περίοδο του 1922, ο αρχιεπίσκοπος Πατρών8 σε λόγο του προς αγγλικανό ''ιερέα'' στο περιοδικό ''Ανάπλασις'' γράφει χαρακτηριστικά: ''Δύναται να επέλθη συνεννόησις προκαταρκτική εις προσέγγισιν των δύο Εκκλησιών και τελικήν συν τω χρόνω ένωσιν, ην η Ορθόδοξος Εκκλησία εύχεται κατά πάσαν ιερουργίαν. Η ένωσις δε της Ορθοδόξου Εκκλησίας μετά της Αγγλικανικής, υμάς μεν θα ωφελήση δογματικώς, ημάς δε εν τη πρακτική εφαρμογή των αρχών του Ευαγγελίου, διότι οφείλομεν να ομολογήσωμεν, ότι πολύ μας υπερτερείτε κατά τούτο''(!)9 

Τις δύο πρώτες δεκαετίες του 1900 είναι τόση έντονη, έκδηλη και διάχυτη η επιθυμία των φιλενωτικών για την Ένωση των Εκκλησιών, ώστε καταγράφουμε μόνο ενδεικτικά, ένα απόσπασμα άρθρου, του αρχιμανδρίτη Ιάκωβου Αρχατζικάκη10 στο περιοδικό ''Νέα Σιών'' του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων (1911), που εξαίρει με υπερβάλλοντα ζήλο την αγγλικανική -κατά βίον- χριστιανική ζωή (;) 

Γράφει: ''Ο κλήρος αυτής (της Αγγλικανικής ''εκκλησίας'') είναι καλώς μεμορφωμένος και ίσταται ηθικώς λίαν υψηλά. Εργάζεται εν τη δικαιοδοσία αυτού ελευθέρως και καρποφόρως και είναι ο μόνος, όστις μάλιστα επ' εσχάτων απέχει πάσης προσηλυτιστικής ενεργείας κατά της ημετέρας Εκκλησίας. 

Οι επίσκοποι αυτής είναι σώμα συμπαγές, ισχυρότατον, μέγιστος παράγων εν τω εκκλησιαστικώ, κοινωνικώ και πολιτικώ βίω του Αγγλικού λαού, ούτινος ομολογουμένως, η τόσην ακμή και καθ΄όλον και κατ΄άτομον οφείλεται κατά μέγα μέρος... στην Εκκλησίαν του. {...} 

Γνωστή δε η παρ΄αυτού μέχρις υπερβολής σχεδόν τήρησις του θεσμού της Κυριακής αργίας. Η επιμελεστάτη ανάγνωσις των αγίων Γραφών. Ο ζήλος προς διάδοσιν αυτών πανταχού του κόσμου. 

Το μέγα ενδιαφέρον υπέρ της θρησκείας και η ανεξάντλητος αγάπη προς την προσευχήν. Ιδίως εν τω τελευταίω τούτω σημείω πάντες θαυμάζουσι τον Αγγλικόν λαόν. 

Κατά τας Κυριακάς, ούτε καφενεία, ούτε θέατρα, ούτε οινοπωλεία επιτρέπεται να εργάζονται. Πάντες σχολάζουσιν ανεξαιρέτως και προσέρχονται οικογενειακώς εις τους ναούς, οίτινες διά τούτο υπερπληρούνται...'' 

Άλλο ένα απτό παράδειγμα άκρατου και ανεπίγνωστου ζήλου προς την Αγγλικανική ''Εκκλησία'' και την Ένωση των Εκκλησιών, αυτή την φορά από έναν (δυστηχώς) ορθόδοξο κληρικό, τον Οκτώβριο του 1916 στις ΗΠΑ! ''Την 28 Οκτωβρίου11 εν τη Αγγλικανική Εκκλησία της Αγίας Τριάδος εν Wall St., μια των μεγαλοπρεπεστέρων, αρχαιοτέρων και πλουσιοτέρων εκκλησιών των Ηνωμένων Πολιτειών, εψάλη κατανυκτικώτατα ο Εσπερινός, όστις ενείχεν εξαιρετικήν σημασίαν δι΄ημάς τους Έλληνας Ορθοδόξους (;) Η ιεροτελεστεία ετελείτο υπό των αγγλικανών κληρικών, επισκόπων, ιερέων και διακόνων, μελών του εν Αμερική κλάδου της μεγάλης Εταιρείας, ήτις υφίσταται από μακρού εν Αγγλία και μοχθεί εν πνεύματι ειλικρινείας και αγάπης διά την προσέγγισιν της Επισκοπιανής Εκκλησίας μετά της Ανατολικής Ορθοδόξου. 

Ο μεγαλοπρεπής ναός, ο δεσπόζων του κάτω τμήματος της Νέας Υόρκης, επηρώθη από μελωδίας Ελληνικών και Ρωσσικών ασμάτων. Ευχαί αναπέμφθησαν προς τον Ύψιστον υπέρ του αγίου έργου της προσεγγίσεως των δύο φιλικών Εκκλησιών. Ο γραμματεύς της Εταιρείας αιδ. κ. Αρθούρος Λόουνδες, διδάκτωρ της θεολογίας, καθοσιώσας εαυτόν μετ΄αφοσιώσεως υπέρ του υψίστου εκπολιτιστικού έργου απήγγειλε μετά δυνάμεως τον πανηγυρικόν, εξάρας το πνεύμα της συνδιαλλαγής και αγάπης, όπερ βασιλεύει μεταξύ της Αγγλικανικής και Ορθοδόξου ιεραρχίας. Η λιτανεία ήτο κατανυκτική, ης μετέσχον Ρώσσοι και Σέρβοι κληρικοί μετά των ... Αγγλικανών και επεσφράγισε την αλησμόνητον τελετήν. Η ιεροτελεστία εκείνη έλαβε χώραν επ΄ευκαιρείαν του Συνεδρίου των Αγγλικανών και των Ορθοδόξων, όπερ αρχίζει σήμερον τας εργασίας του εν Ν. Υόρκη, εις το οποίον θα λάβωσι μέρος Ιεράρχαι και άλλοι κληρικοί του αγγλικανικού, επισκοπιανού δόγματος, μετά των αντιπροσώπων της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας!'' 

Ακολουθεί το κείμενο της αναγνώρισης των Αγγλικανικών χειροτονιών από την Σύνοδο του Πατριαρχείου ΚΠόλεως και τον Επιβάτη αυτής Μελέτιο Μεταξάκη, όπως δημοσιεύθηκε στο επίσημο περιοδικό του Πατριαρχείου ''Εκκλησιαστική Αλήθεια'' τον Αύγουστο του 1922.

ΤΟΙΣ ΠΡΟΕΔΡΟΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ 

ΟΡΘΟΔΟΞΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ

Η αγιωτάτη Εκκλησία Κωσταντινουπόλεως ανέκαθεν τω πόθω της των πάντων ενώσεως διαφλεγομένη, αεί δε τα ρήματα του Κυρίου εν ω έχουσα, όσα μικρόν προ του σωτηρίου πάθους προς τον ουράνιον αυτού Πατέρα ηύξατο ''ίνα πάντες εν ώσι'', παρηκολούθει μεν ενδιαφερόντως πάντοτε πάσαν των διισταμένων Ε κ κ λ η σ ι ώ ν  κ ί ν η σ ι ν, ανέκρινε δ΄επιμελώς και επισταμένως    π ά σ α ν  α υ τ ώ ν  ο μ ο λ ο γ ί α     π ί σ τ ε ω ς ή οιανδήποτε άλλην δήλωσιν, γινομένην προς επίτευξιν προσεγγίσεως αυτών τη Ορθοδοξία. Μετ΄ευαρεσκείας δε διεπιστώσαμεν, ότι μεταξύ τούτων η πάντοτε την ζωηροτέραν επιθυμίαν της άρσεως των επιπροσθούντων προς προσέγγισιν, κ α ι    δ η  κ α ι  π λ ή ρ η  έ ν ω σ η  α υ τ ή ς   μ ε τ ά   τ η ς  Ο ρ θ ο δ ό ξ ο υ   Ε κ κ λ η σ ί α ς διατρανώσασα υπήρξεν  η    Ε π ι σ κ ο π ι α ν ι κ ή,  Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή  Ε κ κ λ η σ ί α, ήτις, εξ΄ανατολών το χριστιανικόν φως δεξαμένη, ουκ επαύσατο προς ανατολάς αποβλέπουσα και την μετά των εν Ανατολή Ορθοδόξων ειλικρινή προσέγγισιν και πλήρη εν Χριστώ Ιησού ένωσιν περί πολλού ποιουμένη.

Δι΄ο δη και η καθ΄ημάς Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία την προθυμίαν ταύτην δεόντως εκτιμώσα και πρότερον μεν, ιδία δε κατά την τελευταίαν εκατονταετίαν, εις πολλάς μετά της Εκκλησίας ταύτης προήλθε σχέσεις ειλικρινώς αδελφικάς. 

Εσχάτως δε και ειδικήν συνέστησεν επιτροπείαν μετά της εντολής, όπως επί τη βάσει επιστημονικοίς ερεύνοις καθορίση τα υπολειπόμενα έτι σημεία διαστάσεως, και τον τρόπον της άρσεως αυτών  

π ρ ο ς   ε π ί τ ε υ ξ ι ν  π λ ή ρ ο υ ς  ε ν ώ σ ε ω ς  τ ω ν  δ ύ ο  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν 

εν τω αυτώ ορθοδόξω χριστιανικώ πνεύματι. 

Εν τη μελέτη δ΄αυτής ταύτη η Επιτροπή κατιδούσα, ότι επί ενός προέρχοντος ζητήματος του κύρους δηλονότι των αγγλικανικών χειροτονιών, η αγία Ορθόδοξος Εκκλησία ούτω απεφήνατο επισήμως γνώμην τινά, ούτε συνολικώς ούτε διά τινος των επί μέρους αγίων Συνόδων καίτοι ικαναί εγένοντο κατά καιρούς συζητήσεις μετά των θεολόγων αυτής, ότι δε επίσημος τις διερεύνησις και κανονική λύσις του προέχοντος τούτου ζητήματος μεγάλως αν διηυκόλυνε  

τ η ν  π ο θ η τ ή ν  έ ν ω σ ι ν  

ενός των σπουδαιοτέρων κωλυμάτων των εναντιουμένων εις τον εκατέρωθεν επιδιωκόμενον θεάρεστον  

σ κ ο π ό ν  τ η ς   ε ν ώ σ ε ω ς  

ειρημένου, υπέβαλεν υπό την κρίσιν της περί Ημάς Αγίας και Ιεράς Συνόδου έκθεσιν σχετικήν, επιστημονικώς διαπραγματευομένην το ειρημένον ζήτημα. 

Την ουν έκθεσιν ταύτην της Επιτροπής εν επανειλημμένοις συνεδριάσεσιν αυτής μελετήσασα η περί ημάς Αγία και Ιερά Σύνοδος και λαβούσαν υπ΄όψιν: 1. Ότι η χειροτονία του Ματθαίου Πέρκερ εις Αρχιεπίσκοπον Καντουαρίας υπό τεσσάρων Επισκόπων έστι γεγονός ιστορικώς μεμαρτυρημένον. 2. Ότι εν τη χειροτονία ταύτη τε και ταις εφεξής εύρηνται πλήρη τα ορθόδοξα και απαραίτητα ορατά τε και αισθητά στοιχεία εγκύρου επισκοπικής χειροτονίας, η τε επίθεσις δηλονότι των χειρών και η επίκλησις του Παναγίου Πνεύματος και η πρόθεσις του μεταδούναι το της Επισκοπικής διακονίας χάρισμα. 3. Ότι οι επιστημονικώς εξετάσαντες το ζήτημα ορθόδοξοι θεολόγοι σχεδόν ομοφώνως εις τα αυτά κατέληξαν συμπεράσματα,  υ π έ ρ  τ ο υ  κ ύ ρ ο υ ς  α π ε φ α ν θ έ ν τ ε ς  τ ω ν  Α γ γ λ ι κ αν ι κ ώ ν  χ ε ι ρ ο τ ο ν ι ώ ν. 4. Ότι η εν τη Εκκλησία πράξις ουδεμίαν παρέχει ένδειξιν, ότι η Ορθόδοξος Εκκλησία έθηκε ποτέ επισήμως εν αμφιβόλω το κύρος των Αγγλικανικών χειροτονιών, κατά τρόπον υποτυπούντα, ότι εν περιπτώσει ενώσεως των Εκκλησιών η αναχειροτονία των Αγγλικανικών κληρικών θεωρείται επιβεβλημένη. 

5. Ότι το γενικόν τούτο πνεύμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας εκπροσωπούντες οι κατά καιρούς Αγιώταται Πατριάρχαι και άλλοι Ιεράρχαι της Ανατολής, γράφοντες προς Αρχιερείς της Αγγλικανικής Εκκλησίας, προσηγόρευον αυτούς ''Σεβασμιωτάτους εν Χριστώ αδελφούς'' αδελφικόν απονέμοντες ασπασμόν, απεφήνατο γνώμιν  

υ π έ ρ  τ ο υ   ε γ κ ύ ρ ο υ   τ η ς  Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς  Ι ε ρ ω σ ύ ν η ς  

κρίνασα άμα, όπως η διαγνώμη αύτη της ιεράς Συνόδου της εν Κωνσταντινουπόλει Αγιωτάτης Εκκλησίας, όπως δοθή αυτοίς αφορμή προς του αποφήνασθαι και ταύταις την εαυτών γνώμην, ώστε διά των μερικών διαγνώσεων γνωσθήναι την επί του σοβαρού τούτου ζητήματος πανορθόδοξον αντίληψιν.

 Γράφοντες τοίνυν και τη Υμετέρα λίαν αγαπητή. . . . . . . και τας παρ΄ημών κρατησάσας επί του ζητήματος τούτου σκέψεις ανακινούμενοι ουδόλως αμφιβάλλομεν, ότι και η Υμετέρα . . . . . . μελετώσα μετά της περί Αυτήν αγ. και ι. Συνόδου το ζήτημα τούτο, ευαρεστηθήσεται ανακοινώσασθαι ημίν το πόρισμα της διασκέψεως προς περαιτέρω καλλιέργειαν   

τ ω ν  μ ε τ ά  τ η ς  Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς  Ε κ κ λ η σί α ς  ε ν ω τ ι κ ώ ν  σ χ έ σ ε ω ν, 

επί τη χρηστή ελπίδι, ότι ο Ουράνιος της Εκκλησίας Δομήτωρ διά της παναθενουργού αυτού χάριτος αναπληρώσει τα ελλείποντα και οδηγήσει πάντας τους εις αυτόν πιστεύοντες εις επίγνωσιν της αληθείας και  

ε ι ς   τ η ν  π λ ή ρ η  έ ν ω σ ι ν, 

όπως γένηται εξ΄αυτών μία ποίμνη υπό αρχιποιμένα αυτόν τον αληθή ποιμένα των προβάτων, τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν, ω η δόξα εις τους αιώνας. 

Αμήν.

ΤΩ ΣΕΒΑΣΜ. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΩ ΚΑΝΤΟΥΑΡΙΑΣ

Σεβασμιώτατε Αρχιεπίσκοπε Καντουαρίας και Πρωθιεράρχα πάσης Αγγλίας, εν Χριστώ τω Θεώ λίαν αγαπητέ και περιπόθητε αδελφέ κύριε Ράνδαλλ, την Υμετέραν λίαν αγαπητήν ημίν Σεβασμιώτητα αδελφικώς εν Κυρίω κατασπαζόμενοι, ήδιστα προσαγορεύομεν. Η παρ΄ημίν ιδική  ε π ί  τ η ς  ε ν ώ σ ε ω ς τ ω ν  Ε κ κ λ η σ ι ώ ν  επιτροπή έγνω εφελκύσαι την προσοχήν ημών και της περί ημάς Αγίας Συνόδου επί του ζητήματος του κύρους των Αγγλικανικών χειροτονιών από ορθοδόξου απόψεως. Λυσιτελείς γαρ αν είη διά το όλον τ η ς ε ν ώ σ ε ω ς ζ ή τ η μ α γνωσθήναι την επί του σημείου τούτου γνώμην της Αγίας Ορθοδόξου Εκκλησίας. 

Η ουν Ιερά Σύνοδος εξ αφορμής τοιαύτης του ζητήματος τούτου υπό την ημετέραν προεδρείαν επιλαβομένη και εκ πασών αυτού των απόψεων ανακρίνασα, κατέληξεν εις την γνώμην, ότι απέναντι της Ορθοδόξου Εκκλησίας, 

α ι  τ η ς  Α γ γ λ ι κ α ν ι κ ή ς  Ε π ι σ κ ο π ι α ν ή ς  ο μ ο λ ο γ ί α ς   

χ ε ι ρ ο τ ο ν ί α ι  

Ε π ι σ κ ό π ω ν,  Ι ε ρ έ ω ν  κ α ι  δ ι α κ ό ν ω ν 

 έ χ ο υ σ ι  τ ο  α υ τ ό  κ ύ ρ ο ς, 

ό π ε ρ  έ χ ο υ σ ι  κ α ι  ο ι  τ η ς   Ρ ω μ α ι κ ή ς,  

τ η ς  Π α λ α ι ο κ α θ ο λ ι κ ή ς   

κ α ι  τ η ς  Α ρ μ ε ν ι κ ή ς  Ε κ κ κ λ η σ ί α ς,

 άτε δη υφισταμένων πάντων των στοιχείων, άτινα κρίνονται απαραίτητα από ορθοδόξου απόψεως  

π ρ ο ς  α ν α γ ν ώ ρ ι σ ι ν  χ α ρ ί σ μ α τ ο ς  Ι ε ρ ω σ ύ ν η ς   

ε ξ  α π ο σ τ ο λ ι κ ή ς  δ ι α δ ο χ ή ς.  

Και εύδηλον μεν ότι ούτω πρόκειται περί αποφάσεως της όλης Ορθοδόξου Εκκλησίας ανάγκη γαρ και τας λοιπάς Ορθοδόξους Εκκλησίας ομογνώμονας ευρεθήναι της εν Κωνσταντινουπόλει Αγιωτάτης Εκκλησίας. Αλλά και ούτως έχον ουκ έστι δήπου σημασίας άμοιρον το γεγονός, ότι η Σύνοδος μιας και δη της Πρωτοθρόνου των Ορθοδόξων Εκκλησιών του ζητήματος επιλαβομένη κατέληξεν εις την διαγνώμην ταύτην. Διάτοι τούτο και εν χαρά πολλή το πράγμα τη Υμετέρα αγαπητή Σεβασμιότητι, ως Πρωθιεράρχη της όλης Αγγλικανικής Εκκλησίας ανακοινούμεθα, βέβαιοι όντες ότι και η Υμετέρα Σεβασμιότης εξ ίσου ηδέως προς την διαγνώμην ταύτην διατεθήσεται, αναγνωρίζουσα εν αυτή πρόοδον εν τω έργω τω θεοφιλεί   τ η ς  τ ω ν   π  ά ν τ ω ν  ε ν ώ σ ε ω ς. Ο Ουράνιος πατήρ δώη υμίν το αυτό φρονείν διά της χάριτος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του ευλογητού εις τους αιώνας των αιώνων. 

κβ' Ιουλίου κζ' 

Της Υμετέρας λίαν αγαπητής Σεβασμιώτατος αγαπητός εν Χριστώ αδελφός  και όλος πρόθυμος

Μελέτιος Δ' 

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. Το πλήρες κείμενο της αναγνώρισης των αγγλικανικών χειροτονιών, το οποίο και αναρτούμε, δημοσιεύθηκε στο επίσημο περιοδικό του Οικουμενικού Πατριαρχείου ''Εκκλησιαστική Αλήθεια'', έτος μβ΄, αρ. 32, σελ. 327-328, της 13ης Αυγούστου 1922.

2. Άρθρο του φιλενωτικού αρχιμανδρίτη Ιακώβου Αρχατζικάκη στο περιοδικό ''Νέα Σιών'', τόμος ια΄, σελ. 507-584, Ιουλίου-Αυγούστου 1911, υπό τον τίτλο ''Σχέσεις της Αγγλικανικής μετά της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας''.

3. Σε νεαρή ηλικία ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ο Γ΄, τον πήρε ως προστατευόμενό του και φοίτησε στην Πατριαρχική σχολή της  ΚΠόλεως, από όπου αποφοίτησε το 1819, ως διάκονος. Από μητροπολίτης Ακαρνανίας και Αιτωλίας εξελέχθηκε το 1862 Μητροπολίτης Αθηνών. Κοιμήθηκε το 1873.

4. Βλ. το βιβλίο του Παρθενίου Μ. Ακύλα ''Ο Αρχιεπίσκοπος Σύρου και Τήνου Αλέξανδρος Λυκούργος εν Αγγλία, κατά το έτος 1870'', Αθήνα, 1901.

5. Αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου Διονύσιος Λάτας 1835-1894. Υπήρξε ιδιαίτερα φίλα προσκείμενος προς τους Εβραίους, κι από το 1881 πριν την εκλογή και χειροτονία του άρχισε να δημοσιεύει διάφορες πραγματείες θρησκευτικού πάντα περιεχομένου στην εκκλησιαστική εφημερίδα "Σιών", στην οποία διατελούσε συντάκτης από το 1881 μέχρι το 1889.  

6. Μητροπολίτης Προύσης Δωρόθεος Μαμμέλης (1861-1921). Τον Οκτώβριο του 1918 μετά την παραίτηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Γερμανού του Ε΄ εξελέγη τοποτηρητής του Πατριαρχικού Θρόνου. Κοιμήθηκε στο Λονδίνο στις 6 Μαρτίου του 1921. 

7. Βλ. ''ΕΣΠΕΡΙΑ'' του Λονδίνου, έτος ε΄, αρ. 234, σελ. 406 της 25 Ιουνίου 1920.

8. Μητροπολίτης Πατρών Αντώνιος Β. Παράσχης. Διετέλεσε ως Μητροπολίτης από το 1906 ως το 1944. Το 1916 πρωτοστάτησε στο ανάθεμα κατά του Βενιζέλου και εκτοπίστηκε στην Αθήνα έως το 1920. Μετέπειτα αποκαταστάθηκε και επέστρεψε στην μητροπολιτική του περιφέρεια.

9. Περιοδικό ''Ανάπλασις'', αρ. τεύχους 101, σελ. 392, του έτους 1899.

10. Αρχιμανδρίτης Ιάκωβος Αρχατζικάκης +1922. Ήταν κληρικός, θεολόγος και δημοσιογράφος σε πολλά εκκλησιαστικά έντυπα. Φιλενωτικός υπέρ της Ένωσης των Εκκλησιών, σπούδασε στην θεολογική σχολή της Χάγης και αργότερα μετετέθη στην κοινότητα Μπουτζά της Σμύρνης. Το 1922 με την Μικρασιατική Καταστροφή σφαγιάστηκε υπό των Τούρκων μέσα στην εκκλησία, που εκείνη την στιγμή ιερουργούσε.

11. Εφημερίδα του Λονδίνου ''Εσπερία'', έτος α΄, αρ. 47, σελ. 748 της 11 Νοεμβρίου 1916.

12. Συνεχίζεται...

Γιώργος  Δ. Δημακόπουλος

Δημοσιογράφος