ΑΓΙΟΥ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΜΟΣΧΑΣ: ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΗ 7ο ΜΕΡΟΣ

 

Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου του
Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 51-55.
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»

Ο άγιος μητροπολίτης Μόσχας Φιλάρετος Ντροζντώφ ήταν σύγχρονος του οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ και συνέπεσε ν' αναπαυτεί την ίδια με κείνον χρονιά. Υπηρέτησε ως προκαθήμενος τη Ρωσική Εκκλησία για μισόν αιώνα σχεδόν, από το 1821 ως τις 1867 Νοεμβρίου του 1867, σε μια περίοδο πνευματικής αναγέννησης στη Ρωσία. Χρημάτισε Διευθυντής της Εκκλησιαστικής Ακαδημίας και έγραψε σπουδαία θεολογικά έργα για την εποχή του. Το σημαντικότερο από τα έργα του ήταν η Κατήχηση της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας, που κυκλοφόρησε σε σύντομη και σε εκτενή μορφή και επηρέασε βαθύτατα την ορθόδοξη δογματική θεολογία. Ήταν γόνιμος και χαρισματικός συγγραφέας. Οι κατηχήσεις του είναι ακόμα κλασσικές στη Ρωσία κι οι ομιλίες του έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Συμμετέσχε επίσης ως μέλος της Βιβλικής Εταιρίας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη Ρωσική και κατά τη διάρκεια της πατριαρχείας του στη Μόσχα αντιμετωπίστηκαν σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, οι δε αποφάσεις για τα ζητήματα αυτά εκδόθηκαν σε τρεις τόμους (1903-1906).

Εκ του προλόγου

ΜΕΡΟΣ Α'

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ

του Μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (+1867), εκφωνηθείσα στη Λαύρα

του αγίου Αλεξάνδρου Νέφσκι το 1816.

Ούτω γαρ ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον (Ιωάν. γ' 16).

Οι σοφοί άνθρωποι των καιρών μας ας διακηρύξουν το κήρυγμα του Σταυρού... μωρία. Μωρία θα είναι ο σταυρός μόνο για εκείνους που θα χαθούν. Ας αφήσουμε τους Αρχαίους και τους σύγχρονους Ιουδαίους να εξακολουθήσουν να ζητούν «σημεία», χωρίς ν' αναγνωρίζουν τα σημεία που έγιναν μπροστά στα μάτια τους. Ας αφήσουμε τους Έλληνες στη δική τους σοφία, εκεί όπου θα βρουν πραγματικά τη Σοφία του Θεού.

Η αληθινή Εκκλησία θα κηρύττει πάντα Χριστόν εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν, αλλά θα είναι πάντα Θεός για εκείνους που τον πιστεύουν ως Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν (βλ. Α' Κορ. α' 18,24). Τελικά, ας έρθουν οι πονηροί εκείνοι καιροί, τότε που οι άνθρωποι «της υγιαινούσης διδασκαλίας ουκ ανέξονται, αλλά κατά τας επιθυμίας τας ιδίας εαυτοίς επισωρεύουσι διδασκάλους κνηθόμενοι την ακοήν, και από μεν της αληθείας την ακοήν αποστρέψουσιν, επί δε τους μύθους εκτραπήσονται» (Α' Τιμ. Δ' 3,4).

Η αποστασία ακολουθεί τα ίχνη της αίρεσης και στεγνώνει την ίδια την αγάπη με την αύξηση της ανομίας. Η δύναμη του Σταυρού διαπερνά όλη την ανθρωπότητα και τη φύση με μια καινούργια δύναμη σε αφθονία. Θα ταρακουνήσει τη γη και θα καταστρέψει ό,τι σ' αυτήν λογαριάζεται σταθερό, θ' απορρίψει ό,τι έχει υπερηφανευτεί και θα σκοτώσει ό,τι λάμπει, όχι τόσο από εκδίκηση για τους εχθρούς του Θεού, που συνήθως φροντίζουν μόνοι τους για την καταστροφή τους, αλλά για να συντομέψουν και να συμπληρώσουν την επιστροφή όλων σ' Εκείνον που αναλήφθηκε στους ουρανούς.

Με τον ίδιο τρόπο η αγάπη, όπως το λάδι που είχαν προμηθευτεί οι φρόνιμες παρθένες, αλλ' είχαν αγνοήσει οι μωρές, θα διατηρηθεί ωσότου κάνει την εμφάνισή Του ο αναμενόμενος Νυμφίος. Και τότε η αγάπη αυτή θ' ανάψει την ημέρα του γάμου του Αρνίου με μια φλόγα επτά φορές λαμπρότερη. Η αγάπη θα επικρατήσει στον ουρανό και τη γη, η πίστη κι η ελπίδα θα παρέλθουν κι ο Θεός θα γίνει  «τα πάντα εν πάσιν» (Α' Κορ. ιε' 28), γιατί τότε θα κυριαρχεί η αγάπη σ' όλες τις θεοφόρες  καρδιές, εκχεόμενη σ' αυτές από το Άγιο Πνεύμα, μέσα από τις πληγές του Χριστού.

Εδώ, χριστιανοί μου, είναι η αρχή, η μέση και το τέλος του Σταυρού του Χριστού -είναι όλη η αγάπη του Θεού! Όπως συμβαίνει στο φυσικό κόσμο, που όπου κι αν κοιτάξουμε, προς βορρά, νότο, ανατολή ή δύση, η ματιά μας συναντά την απεραντοσύνη του ουρανού, έτσι γίνεται και στο πνευματικό βασίλειο των μυστηρίων. Σ' όλες τις διαστάσεις του Σταυρού του Χριστού, η θεωρία χάνεται στην απεριόριστη αγάπη του Θεού.

Ας σταματήσει η αυθάδης σιωπή. Όσο περισσότερο κηρύσσεται το κήρυγμα του Σταυρού, τόσο σιγά η σωματική γλώσσα και το κοσμικό μάτι του νου τυφλώνεται από τη λαμπρότητα που έχει το ουράνιο φως του Σταυρού. «Τούτου χάριν κάμπτω τα γόνατά μου προς τον πατέρα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, εξ ου πάσα πατριά εν ουρανοίς και επί γης ονομάζεται, ίνα δώη υμίν κατά τον πλούτον της δόξης αυτού δυνάμει κραταιωθήναι διά του Πνεύματος αυτού εις τον έσω άνθρωπον, κατοικήσαι τον Χριστόν διά της πίστεως εν ταις καρδίαις υμών, εν αγάπη ερριζωμένοι και τεθεμελιωμένοι, ίνα εξισχύσετε καταλαβέσθαι συν πάσι τοις αγίοις τι το πλάτος και μήκος και βάθος και ύψος, γνώναί τε την υπερβάλλουσν της γνώσεως αγάπην του Χριστού, ίνα πληρωθήτε εις παν το πλήρωμα του Θεού» (Εφ. γ' 14-18).

Ας θυμηθούμε όμως πως αν είμαστε χριστιανοί όχι μόνο κατ' όνομα, ή αν θέλουμε να γίνουμε αληθινοί μαθητές του Ιησού Χριστού, τότε πρέπει να φέρουμε το σταυρό μας, σύμφωνα με την εντολή «ει τις θέλει οπίσω μου ελθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μοι» (Ματθ. ιστ' 24). Αφού ο σταυρός μας πρέπει να είναι σαν το Σταυρό του Χριστού, δεν είναι πρέπον να σκεφτούμε πως ο σταυρός μας πρέπει να έχει και την ίδια αγάπη;

Γι' αυτό, χριστιανοί μου, ο σταυρός τον οποίο οι κολλημένοι στη γη αποφεύγουν σαν βάσανο, και για τον οποίο εκείνοι που τον φέρουν στους ώμους τους συχνά γογγύζουν, κυρίως από άγνοια, λιποψυχία και απειρία, είναι το εύκολο και ελαφρό φορτίο του Χριστού, είναι ο σταυρός που συνίσταται εξ ολοκλήρου από αγάπη. Τι θα μπορούσε να είναι περισσότερο παρήγορο; Γι' αυτό ας φέρει ο καθένας μας το μικρό σταυρό του κι ας το συγκρίνει με το μεγάλο Σταυρό του Χριστού, για να δει αν προσομοιάζει στο πρωτότυπο. 

Πρέπει να ξέρουμε ότι κάθε σταυρός που δεν είναι ίδιος με το Σταυρό του Χριστού, δε θα μας ανεβάσει στον ουρανό, αλλά θα πέσει και θα χαθεί μαζί μας στη φωτιά της γέεννας. Γι' αυτό ας ας ατενίσουμε για μια ακόμα φορά το Σταυρό του Κυρίου. Η αγάπη του ουράνιου Πατέρα σταυρώνει για μας το μονογενή Του Υιό. Η αγάπη μας πόσο συμβαδίζει μ' αυτήν; Εκτελούμε το έργο του Αβραάμ, προσφέροντας στο θυσιαστήριο της αγάπης του Θεού όλα όσα αγαπάμε χωρίς δισταγμό, χωρίς επιφύλαξη, χωρίς να περιμένουμε τίποτα για αντάλλαγμα;

Η αγάπη του Υιού του Θεού τον παρακινεί να παραδοθεί στη σταύρωση, όχι μόνο στα χέρια του Πανάγιου Πατέρα Του, μα και στα χέρια των αμαρτωλών. Μας δίδαξε η αγάπη αυτή πως πρέπει ν' αποδεχτούμε απόλυτα το θεϊκό προορισμό μας όπως ο Ισαάκ, να είμαστε δηλαδή πάντα έτοιμοι να θυσιαστούμε, είτε αυτό γίνεται για τη δόξα του Θεού είτε για την προσωπική μας κάθαρση είτε για το καλό του πλησίον μας.

Η αγάπη του Θεού που εκπορεύεται από το Άγιο Πνεύμα, γεμίζει τα ύψη και τα βάθη κι αγκαλιάζει το χρόνο και την αιωνιότητα, για να μεταμορφώσει αυτό που έχει σκληρυνθεί και νεκρωθεί από την έχθρα για το Θεό της ζωηφόρας κι ευλογημένης αγάπης. Είναι η αγάπη μας ικανή να κατακτήσει το κακό με το καλό, να ευλογήσει εκείνους που μας καταριούνται, να προσευχηθεί γι' αυτούς που μας σταυρώνουν και να μην αναγνωρίζουμε εχθρούς στον κόσμο ολόκληρο, ακόμα κι αν δεν αποκτήσαμε ούτε ένα φίλο στη γη;

Δε θα θέσω περισσότερες ερωτήσεις. Τώρα ας μιλήσει η συνείδηση του καθένα μας. Αυτή σίγουρα θα μας γνωρίσει, άμεσα ή αργότερα, για τη θλιβερή αναμονή των εχθρών του Σταυρού, ή για τη νίκη, την ειρήνη και τη δόξα εκείνων που αγαπούν το Σταυρό, σύμφωνα με την κρίση του σταυρωμένου Αμνού του Θεού, στον Οποίο όλη η κτίση οφείλει την ευλογία και την τιμή και τη δόξα και το κράτος εις τους αιώνας των αιώνων. (Αποκ. ε' 13). Αμήν.

*Από τον Α' τόμο της σειράς Κηρύγματα και Ομιλίες, του μητροπολίτου Μόσχας Φιλαρέτου (σελ. 89-98).

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση κειμένου
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ»
Αποσπασματικές αναρτήσεις εκ του βιβλίου
του Πέτρου Μπότση:
«Αγίου Φιλαρέτου Μητροπολίτη Μόσχας (+1867): Σταυρός και ανάσταση»,
Αθήνα 2020, σελ. 51-55.