ΟΣΙΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΜΠΡΙΑΝΤΣΑΝΙΝΩΦ: ΕΡΓΑ Δ', «ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ» ΜΕΡΟΝ 1ον

Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Τα Πνεύματα»,
σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Δ'»,
Αθήνα 2010, σελ. 27-35.
Από τα κείμενα έχουν αφαιρεθεί κάποιες εκτενείς παραπομπές, προκειμένου τα γεγραμμένα να καταστούν περισσότερο ευανάγνωστα.
«Οι προσπάθειες του διαβόλου, οι μεθοδείες του, οι πανουργίες του και οι παγίδες του στήνει καθημερινά στους χριστιανούς, είναι αναρίθμητες και άγνωστες στον απλό αγωνιστή του Χριστού, δηλαδή σε όλους μας.
Μόνο οι άγιοι μπορούσαν να δουν πίσω από κάθε δαιμονική παγίδα τί κρύβεται, να ερμηνεύσουν τις μεθοδεύσεις του, να τις αποκαλύψουν και να προειδοποιήσουν κι εμάς τους απλοϊκούς χριστιανούς γι' αυτές.
Έτσι, για να προφυλάξουμε τον εαυτό μας στον απηνή αυτόν πόλεμο που διεξάγουν εναντίον μας, δεν έχουμε άλλη λύση παρά να καταφύγουμε στα κείμενά τους, να δανειστούμε από την εμπειρία τους μα κι από τις ψυχωφελείς διδαχές τους.
Ένας από τους σημαντικούς αγίους που ασχολήθηκαν εμπεριστατωμένα με το θέμα των πνευμάτων και μας αποκαλύπτει όλες τις πλάνες, τις μεθοδείες και τις απατηλές μεταμορφώσεις τους, είναι ό όσιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ, το λαμπρό αυτό αστέρι του νοητού στερεώματος της Εκκλησίας που έλαμψε στην Ορθόδοξη Εκκλησία κατά το δέκατο αιώνα.
Ο όσιος Ιγνάντιος είχε επισημάνει την άγνοια αυτή των πνευμάτων στους χριστιανούς της εποχής του και γι' αυτό προσχώρησε στη συγγραφή του έργου αυτού.
Όπως κι όλα τα έργα του οσίου Ιγναντίου, χαρακτηρίζεται κι αυτό από την πληρότητά του.
Καλύπτει το θέμα απ' όλες τις πλευρές και δεν αφήνει πτυχή της δράσης των δαιμόνων που να μη την εξηγεί, να μη την ερμηνεύει.
Εκτός από τις προσωπικές του εμπειρίες, ο όσιος Ιγνάτιος έχει μελετήσει και λάβει υπόψη όλους τους πατέρες που έζησαν πριν απ' αυτόν και μας μεταφέρει τα παραδείγματα και τη συμπυκνωμένη γνώμη τους.
Έτσι το βιβλίο αυτό έχει τόσο τη δική του εγκυρότητα της σύνολης Εκκλησίας πάνω στο πολύ σοβαρό αυτό θέμα που απασχολεί όλους τους χριστιανούς αφού, όπως μας βεβαιώνει ο επιστήθιος μαθητής του Χριστού, <<εις τούτο εφανερώθη ο υιός του Θεού, ίνα λύση τα έργα του διαβόλου>>.
Κι ο άλλος απόστολος, ο πρωτοκορυφαίος, μας βεβαιώνει πως <<ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη>>.
Το πόσο απαραίτητη επομένως είναι η γνώση για την ύπαρξη του διαβόλου, καθώς και για τις μεθοδεύσεις και τις πανουργίες που χρησιμοποιεί για να παγιδεύσει τους χριστιανούς είναι αυταπόδεικτη».
Πέτρος Μπότσης, Οκτώβριος 2010.
(Εκ του προλόγου).
Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'

Η αισθητή αντίληψη των πνευμάτων

Πριν από την πτώση το σώμα του ανθρώπου ήταν αθάνατο, απαλλαγμένο από αρρώστιες και βαρύτητα, από αμαρτωλές κι αισθησιακές κινήσεις, που τώρα είναι τόσο συνηθισμένα πράγματα (βλ. Μακαρίου του Μεγάλου, Ομιλία 4). Οι αισθήσεις του ήταν πιο λεπτές, οι ενέργειές του ήταν αγαπητικές και ελεύθερες.

Με τέτοιο σώμα και τόσο ευαίσθητα όργανα, ο άνθρωπος μπορούσε να βλέπει τα πνεύματα με τις αισθήσεις του. Με την ψυχή του ανήκε κι αυτός στην ίδια πνευματική τάξη. Μπορούσε να επικοινωνεί μαζί τους, αφού είχε την ίδια φύση με τα άγια αγγελικά πνεύματα (βλ. Γένεσις, κεφ. β' και γ').

Το αγιασμένο σώμα του ανθρώπου δε λειτουργούσε σαν εμπόδιο. Δεν τον ξεχώριζε από τον κόσμο των πνευμάτων. Ντυμένος με το σώμα του ο άνθρωπος ήταν δεκτός να ζει στον παράδεισο, εκεί όπου τώρα μπορούν να ζουν μόνο οι άγιοι κι αυτοί ως ψυχές, αναμένοντας να ενωθούν με το σώμα τους μετά την κοινή ανάσταση.

Τότε τα σώματα αυτά θ' αφήσουν πίσω στους τάφους τη σαρκική υπόσταση, που έγινε φύση τους μετά την πτώση. Τότε θα γίνουν πνευματικά, ίσως και πνεύματα, όπως λέει ο όσιος Μακάριος ο Μέγας (Ομιλία στ'), και θα αποκαλυφτούν οι ιδιότητες που τους είχαν δοθεί κατά την δημιουργία.

Τότε οι άνθρωποι θα επανενωθούν με την τάξη των αγγελικών πνευμάτων και θ' ανακτήσουν την επικοινωνία μαζί τους. Ένα παράδειγμα σώματος που κάποτε ήταν σάρκα και πνεύμα, βλέπουμε στο σώμα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού μετά την Ανάστασή Του. Η ψυχή και το σώμα του ανθρώπου άλλαξαν μετά την πτώση.

Η πτώση ήταν κατά κάποιο τρόπο ο θάνατός τους. Το γεγονός που βλέπουμε και ονομάζουμε θάνατο, στην πραγματικότητα είναι χωρισμός της ψυχής από το σώμα. Και τα δυο τους είχαν νεκρωθεί όταν εγκατέλειψαν την αληθινή ζωή - το Θεό. Γεννιόμαστε ήδη σκοτωμένοι από τον αιώνιο θάνατο.

Δεν αντιλαμβανόμαστε πως έχουμε φονευτεί, γιατί είναι γνώρισμα των νεκρών να μην αντιλαμβάνονται το θάνατό τους. Οι αδυναμίες του σώματός μας, η υποταγή του στη δυσάρεστη επιρροή διάφορων καταστάσεων του υλικού κόσμου, η σαρκική κλίση, είναι όλα αποτελέσματα της πτώσης. Λόγω της πτώσης το σώμα μας έγινε ίδιο με των ζώων. 

Έχει ζωώδη ύπαρξη, βιώνει τη ζωή της εκπεσμένης φύσης. Λειτουργεί σαν φυλακή, σαν φέρετρο της ψυχής. Χρησιμοποιώ δυνατές εκφράσεις. Παραταύτα, δεν περιγράφουν με επάρκεια την πτώση του σώματός μας από τα πνευματικά ύψη στη σαρκική κατάσταση. Πρέπει οπωσδήποτε να καθαριστούμε με βαθιά μετάνοια.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, ως ένα σημείο τουλάχιστο, την ελευθερία και τη μεγαλοσύνη της πνευματικής κατάστασης, για να καταλάβουμε την αθλιότητα και τη στενοχώρια του σώματός μας, την έλλειψη ζωής που προκαλείται με το χωρισμό του από το Θεό.

Σ' αυτή την άψυχη κατάσταση, λόγω της υπερβολικής σαρκολατρείας και της σωματικής τραχύτητας, οι σωματικές αισθήσεις δεν είναι ικανές να επικοινωνήσουν με τα πνεύματα, δεν μπορούν να τα δουν, να τ' ακούσουν ή να τα νιώσουν. Έτσι το αμβλύ τσεκούρι δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εκτελέσει το σκοπό του.

Τα άγια αγγελικά πνεύματα απέστρεψαν το πρόσωπο από την επαφή τους με τους ανθρώπους, που ήταν ανάξιοι για τέτοια επαφή κι επικοινωνία. Τα εκπεσμένα πνεύματα που μας παρέσυραν στην πτώση τους, ανακατεύτηκαν μαζί μας. Για να μας κρατήσουν σίγουρα αιχμάλωτους προσπαθούν να μη φαίνονται, οι αλυσίδες τους να είναι αόρατες.

Ακόμα κι όταν μας αποκαλύπτονται, το κάνουν μόνο για να σιγουρέψουν την κυριαρχία τους πάνω μας. Όλοι εμείς που είμαστε αιχμάλωτοι της αμαρτίας, πρέπει να ξέρουμε, πως η επικοινωνία μας με τους αγίους αγγέλους είναι αφύσικη. Κι αυτό γιατί η πτώση μας αποξένωσε απ' αυτούς.

Για την ίδια ακριβώς αιτία μπορούμε να επικοινωνούμε με τα εκπεσμένα πνεύματα, γιατί ανήκουμε στην ίδια τάξη. Τα πνεύματα εκείνα που αποκαλύπτονται σωματικά σε ανθρώπους που βρίσκονται στην αμαρτία, είναι στην πραγματικότητα δαίμονες, όχι άγγελοι. Ο όσιος Ισαάκ ο Σύρος λέει πως <<η διεφθαρμένη ψυχή δεν εισέρχεται στην αγνή βασιλεία και δεν ενώνεται με τα πνεύματα των αγίων>> (Ομιλ. 56).

Οι άγιοι άγγελοι αποκαλύπτονται μόνο στους αγίους, που με την αγία ζωή τους έχουν αποκαταστήσει την επικοινωνία μαζί τους. Οι δαίμονες πολλές φορές φανερώνονται με τη μορφή φωτεινών αγγέλων στους ανθρώπους, για να τους εξαπατήσουν ευκολότερα. Προσπαθούν να τους βεβαιώσουν πως είναι ανθρώπινες ψυχές κι όχι πονηρά πνεύματα. 

Μερικές φορές προλέγουν τα μέλλοντα κι αποκαλύπτουν μυστήρια. Ο άνθρωπος όμως δεν πρέπει σε καμμιά περίπτωση να τους εμπιστευτεί. Ανακατεύουν την αλήθεια με το ψέμα. Χρησιμοποιούν περιστασιακά την αλήθεια, για να εξαπατήσουν πιο εύκολα. <<Αυτός γαρ ο σατανάς μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός. Ου μέγα ουν ει και οι διάκονοι αυτού μετασχηματίζονται ως διάκονοι δικαιοσύνης>>, λέει ο απόστολος Παύλος (Β' Κορ. ια' 14-15).

Στη δεύτερη ομιλία του στο φτωχό Λάζαρο και τον άφρονα πλούσιο, ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μιλάει για ένα περιστατικό που έγινε στις μέρες του. Λένε οι δαίμονες: <<Είμαι η ψυχή του τάδε μοναχού>>. Δεν τους πιστεύω βέβαια, επειδή είναι δαίμονες. Εξαπατά όμως εκείνους που τους δίνουν προσοχή.

Γι' αυτό το λόγο ο απόστολος Παύλος διέταξε το δαίμονα να σωπάσει, μ' όλο που έβλεπε την αλήθεια, ώστε αργότερα να μη μετατρέψει την αλήθεια αυτή σε πλάνη, να μην κερδίσει την εμπιστοσύνη τους κι ανακατέψει την αλήθεια με το ψέμα. Τί είπε ο δαίμονας; <<Ούτοι οι άνθρωποι δούλοι του Θεού του υψίστου εισίν, οίτινες καταγγέλουσιν υμίν οδόν σωτηρίας>> (Πράξ. ιστ' 17).

Ο απόστολος ταράχτηκε μ' αυτό και διέταξε το επίμονο πονηρό πνεύμα να βγει από την παιδίσκη. Πού ήταν το ψέμα που είπε το πνεύμα, πως <<ούτοι οι άνθρωποι δούλοι του Θεού του υψίστου εισίν>>; Από τη στιγμή που η πλειονότητα των ανθρώπων βρίσκεται στην άγνοια και δεν μπορεί να κρίνει σωστά αυτά που λέει ο δαίμονας, ο απόστολος απόρριψε αποφασιστικά κάθε εμπιστοσύνη σ' αυτόν.

<<Εσείς ανήκετε στους εκπεσμένους, είναι σα να τους είπε ο απόστολος. Δεν έχετε δικαίωμα να μιλάτε ελεύθερα, σταματήστε, μείνετε άλαλοι. Δεν είναι δικαίωμά σας να κηρύττετε -αυτό είναι έργο των αποστόλων. Γιατί αντιποιείστε αυτό που δε σας ανήκει; Σταματήστε, φύγετε>>!

Με τον ίδιο αυστηρό τρόπο επιτίμησε ο Χριστός τον δαίμονα που είπε <<οίδα σε τις ει>>. (Μάρκ. α' 24). Μας έδωσε έτσι την εντολή να μην εμπιστευόμαστε τους δαίμονες, όπως κι αν εμφανιστούν, ακόμα κι αν λένε την αλήθεια. Γνώριζε ο Κύριος πως εμείς πρέπει να δυσπιστήσουμε στους δαίμονες σε κάθε περίπτωση.

Ακόμα κι αν λένε κάτι σωστό, εμείς ας αποστρέψουμε κι ας φύγουμε μακριά απ' αυτούς. Την αληθινή και λυτρωτική γνώση πρέπει να τη μάθουμε από την Αγία Γραφή, όχι από τους δαίμονες. Στην ίδια ομιλία αργότερα ο Ιερός Χρυσόστομος λέει πως οι ψυχές των δικαίων, όπως και των αμαρτωλών, αναχωρούν αμέσως μετά το θάνατο απ' αυτόν τον κόσμο.

Οι πρώτες για να στεφανωθούν κι οι δεύτερες για να κολαστούν. Αμέσως μετά το θάνατό του η ψυχή του φτωχού Λαζάρου μεταφέρθηκε από τους αγγέλους στους κόλπους του Αβραάμ, ενώ η ψυχή του πλουσίου ρίχτηκε στο αιώνιο πυρ. Στην εικοστή όγδοη ομιλία του στο κατά Ματθαίον ο ιερός Χρυσόστομος λέει πως στην εποχή του κάποιοι δαιμονισμένοι έλεγαν:

<<Είμαι η ψυχή του τάδε>>. <<Αυτό είναι πραγματικά ψέμα, μια πονηρή πλάνη>>, προσθέτει ο μεγάλος άγιος. <<Δεν είναι η ψυχή του νεκρού που κραυγάζει, αλλά ο δαίμονας προσποιείται και θέλει να πλανήσει τους ακροατές του>>.

Εισαγωγή στο διαδίκτυο, επιμέλεια, παρουσίαση
«ΑΓΙΟΚΥΠΡΙΑΝΙΤΗΣ» .
Αποσπασματικές αναρτήσεις από το βιβλίο του Οσίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ «Τα Πνεύματα»,
σε μετάφραση και επιμέλεια του συγγραφέα Πέτρου Μπότση, «Έργα Δ'»,
Αθήνα 2010, σελ. 27-35.